[ukryta sygnatura] – Opinia Rzecznika Generalnego TSUE – 2014 78 fragmentów

2014-03-20

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO PEDRA CRUZA VILLALÓNA przedstawiona w dniu 20 marca 2014 r.(1) Sprawa C-611/12 Jean-François Giordano przeciwko Komisji ...

integralny element szkody podlegającej naprawieniu 1. Niniejsze odwołanie, wniesione przez Jeana-François Giordana, wpisuje się w szerszy kontekst związany z odwołaniami w sprawach C-12/13 P i C-13/13 P Buono i in. przeciwko Komisji, co do których zajmuję stanowisko w opinii z tego samego dnia. Elementem wspólnym jest tu dochodzenie odszkodowania od Unii za szkody wynikłe z rozporządzenia (WE) nr 530/2008, którym ustanawia się środki nadzwyczajne w odniesieniu do statków rybackich do połowów okrężnicą prowadzących połowy tuńczyka błękitnopłetwego w Oceanie Atlantyckim, na wschód od 45° długości geograficznej zachodniej, oraz w Morzu Śródziemnym(2). 2. Ponieważ przedmiotem niniejszej sprawy jest wyrok Sądu inny niż zaskarżony w sprawach C-12/13 P i C-13/13 P, a także z uwagi na odmienne zarzuty podniesione w poszczególnych odwołaniach, w niniejszej opinii przeanalizuję przede wszystkim kwestię szkody podlegającej naprawieniu, które to zagadnienie będzie głównym elementem odpowiedzi udzielonej w sprawie. Mówiąc bardziej szczegółowo, poszukam konkretnej odpowiedzi na pytanie, czy "utrata szansy" może zostać objęta pojęciem szkody podlegającej naprawieniu w ramach skargi o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej Unii Europejskiej. 3. Utrata szansy została już w wielu przypadkach uznana w orzecznictwie Trybunału za przypadek szkody podlegającej naprawieniu. Miało to jednak miejsce wyłącznie w ramach określonego kontekstu, to jest w odniesieniu do europejskiej służby publicznej albo zamówień publicznych w Unii. Niniejsza sprawa pozwoli Trybunałowi wypowiedzieć się w tej kwestii w szerszej perspektywie. I - Ramy prawne 4. Artykuł 340 akapit drugi TFUE ustanawia następujące zasady odpowiedzialności pozaumownej Unii: "W dziedzinie odpowiedzialności pozaumownej Unia powinna naprawić, zgodnie z zasadami ogólnymi, wspólnymi dla praw państw członkowskich, szkody wyrządzone przez jej instytucje lub jej pracowników przy wykonywaniu ich funkcji". 5 ...

jak i europejskim. Od 1997 r. Unia jest stroną Międzynarodowej konwencji o ochronie tuńczyka atlantyckiego, w ramach której Międzynarodowa Komisja ds. Ochrony Tuńczyka Atlantyckiego (ICCAT) przyjmuje rekomendacje i plany w celu zapewnienia ochrony tego zasobu. Wykonując decyzje ICCAT, Unia przyjęła różne instrumenty, spośród których na ...

WE) nr 1559/2007 ustanawiające wieloletni plan odbudowy zasobów tuńczyka błękitnopłetwego we wschodnim Atlantyku i w Morzu Śródziemnym i zmieniające rozporządzenie (WE) nr 520/2007(4). 6. Wspominanie przepisy Unii wpisują się także w pole działania rozporządzenia (WE) nr 2371/2002 w sprawie ochrony i zrównoważonej eksploatacji zasobów rybołówstwa w ramach wspólnej polityki rybołówstwa(5). Akt ten wprowadza zbiór ogólnych środków mających na celu ochronę eksploatacji żywych zasobów wodnych na terytorium państw członkowskich lub w wodach wspólnotowych albo przeprowadzanych przez statki Unii oraz zarządzanie tą eksploatacją. 7. W ramach środków, które przewiduje rozporządzenie nr 2371/2002, szczególnie istotny jest art. 7, zatytułowany "Środki ...

państwom członkowskim i zainteresowanym regionalnym komitetom doradczym. Mogą one przedłożyć swoje uwagi na piśmie Komisji w terminie pięciu dni roboczych od otrzymania żądania. Komisja podejmuje decyzję w terminie 15 dni roboczych od otrzymania żądania określonego w ust. 1. 3. Środki nadzwyczajne mają skutek natychmiastowy. Powiadamia się o nich zainteresowane państwa członkowskie i publikuje się je w Dzienniku Urzędowym. 4. Zainteresowane państwa członkowskie mogą odwołać się od decyzji Komisji do Rady w terminie 10 dni roboczych od otrzymania powiadomienia. 5. Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną, może podjąć inną decyzję w terminie miesiąca od daty otrzymania odwołania". 8. Rozporządzenie (WE) nr 40/2008 ustala uprawnienia do połowów na 2008 r. i związane z nimi warunki dla pewnych stad ryb, w tym tuńczyka błękitnopłetwego(6). Akt ten wprowadza limity połowowe i ustala kwotę połowów tuńczyka błękitnopłetwego w 2008 r. przez statki wspólnotowe w Oceanie Atlantyckim, na wschód od 45º długości geograficznej zachodniej, oraz w Morzu Śródziemnym. Wspomniane limity połowowe i kwoty zostały zmienione na podstawie rozporządzenia (WE) nr 446/2008(7). 9. Komisja, w świetle informacji dostarczonych przez inspektorów w wyniku wizyt przeprowadzonych w zainteresowanych państwach, uznała, że możliwości połowowe tuńczyka błękitnopłetwego w Oceanie Atlantyckim, na wschód od 45º długości geograficznej zachodniej, oraz w Morzu Śródziemnym przyznane statkom rybackim pod banderą Grecji, Francji, Włoch, Cypru i Malty mogą zostać ...

błękitnopłetwego przyznane statkom rybackim do połowu okrężnicą pływającym pod banderą hiszpańską będą uznane za wyczerpane w dniu 23 czerwca 2008 r. W obliczu tych okoliczności Komisja, zgodnie z art. 7 rozporządzenia nr 2371/2002, przyjęła rozporządzenie nr ...

co następuje: "Artykuł 1 Z dniem 16 czerwca 2008 r. zakazuje się połowów tuńczyka błękitnopłetwego w Oceanie Atlantyckim, na wschód od 45° długości geograficznej zachodniej, oraz w Morzu Śródziemnym przez statki rybackie do połowów okrężnicą pływające pod banderą Grecji, Francji, Włoch, Cypru i Malty lub zarejestrowane w tych państwach. Zakazuje się również przechowywania na statku, umieszczania w sadzach w celu tuczenia i w celach hodowlanych, przeładunku, transferu i wyładunku ryb pochodzących z tych stad złowionych przez te statki ...

tej dacie. Artykuł 2 Z dniem 23 czerwca 2008 r. zakazuje się połowów tuńczyka błękitnopłetwego w Oceanie Atlantyckim, na wschód od 45° długości geograficznej zachodniej, oraz w Morzu Śródziemnym przez statki rybackie do połowów okrężnicą pływające pod banderą Hiszpanii lub zarejestrowane w tym państwie. Zakazuje się również przechowywania na statku, umieszczania w sadzach w celu tuczenia i w celach hodowlanych, przeładunku, transferu i wyładunku ryb pochodzących z tych stad złowionych przez te statki ...

drugiego, z dniem 16 czerwca 2008 r. podmioty wspólnotowe nie zgadzają się na wyładunki, umieszczanie w sadzach w celu tuczenia i w celach hodowlanych oraz na przeładunki na wodach i w portach Wspólnoty tuńczyka błękitnopłetwego złowionego przez statki rybackie do połowów okrężnicą w Oceanie Atlantyckim, na wschód od 45° długości geograficznej zachodniej, oraz w Morzu Śródziemnym. 2. Do dnia 23 czerwca 2008 r. dozwolone są wyładunki, umieszczanie w sadzach w celu tuczenia i w celach hodowlanych oraz przeładunki na wodach lub w portach Wspólnoty tuńczyka błękitnopłetwego złowionego w Oceanie Atlantyckim, na wschód od 45° długości geograficznej zachodniej, oraz w Morzu Śródziemnym przez statki rybackie do połowów okrężnicą pływające pod banderą Hiszpanii lub zarejestrowane w tym państwie". II - Okoliczności faktyczne 10. Jean-François Giordano jest armatorem "Janvier Giordano", statku rybackiego do połowu okrężnicą pływającego pod banderą francuską, który przeprowadza połowy w Morzu Śródziemnym. 11. Zgodnie z prawem Unii Republice Francuskiej przysługiwały w 2008 r. 4 164 t kwoty połowowej tuńczyka błękitnopłetwego, z czego 90% przyznano statkom rybackim do połowu okrężnicą pływającym pod banderą francuską dokonującym połowu w Morzu Śródziemnym. 12. Decyzją nr 2008PS008-LR z dnia 16 kwietnia 2008 r. francuski minister rolnictwa i rybołówstwa przyznał na 2008 r. specjalną licencję połowową tuńczyka błękitnopłetwego statkowi "Janvier Giordano" na kwotę do 132,02 t. Pozwolenie obejmowało połów w okresie od 1 kwietnia do 30 czerwca 2008 r. 13. W dniu 2 czerwca 2008 r. statek "Janvier Giordano" rozpoczął połów w Morzu Śródziemnym, przerwany w dniu 16 czerwca 2008 r. w wyniku przyjęcia i wejścia w życie rozporządzenia nr 530/2008, którego wykonanie pociągało za sobą odebranie wyżej wspomnianej licencji połowowej na mocy decyzji z dnia 16 czerwca 2008 r. wydanej przez prefekta regionu Languedoc ...

sądów administracyjnych, zaskarżając przywołaną decyzję prefekta. Zarówno sąd administracyjny, jak i sąd administracyjny drugiej instancji w Marsylii oddaliły skargi J.F. Giordana, wskazując, że zakaz jest następstwem rozporządzenia Komisji nr 530/2008, a nie decyzji prefekta. III - Postępowanie przed Sądem i zaskarżony wyrok 15. W dniu 25 lutego 2011 r. do sekretariatu Sądu wpłynęła skarga o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej Unii ...

uwagi na zakaz połowu wydany na podstawie rozporządzenia Komisji nr 530/2008. 16. Niedługo potem, w dniu 17 marca 2011 r., w wyniku pytania prejudycjalnego o ważność omawianego rozporządzenia wniesionego przez Prim’Awla tal-Qorti Ċivili z Malty, Trybunał wypowiedział się w sprawie AJD Tuna(9). Sprawa ta zwróciła uwagę na liczne kwestie dotyczące ważności rozporządzenia nr ...

Trybunał orzekł, że owo rozporządzenie narusza ogólny zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową. 18. W rezultacie, jeszcze przed rozprawą przed Sądem, J.F. Giordano oraz Komisja Europejska jako strona pozwana zostali wezwani do przedstawienia w trakcie rozprawy swojego stanowiska co do wpływu, jaki na to postępowanie mógł wywrzeć wyrok w sprawie AJD Tuna. 19. W uwagach przedłożonych na piśmie oraz wyrażonych ustnie J.F. Giordano wniósł do Sądu, aby ten stwierdził, iż skarżący poniósł szkodę w wyniku przyjęcia rozporządzenia nr 530/2008, oraz w rezultacie nakazał Komisji zapłatę kwoty 542 594 EUR z tytułu odszkodowania i odsetek. Ze swej strony Komisja wniosła do Sądu o oddalenie skargi w całości. 20. Wyrokiem z dnia 7 listopada 2012 r. Sąd oddalił skargę wniesioną przez J.F. Giordana i obciążył go kosztami. W zawierającym jedenaście punktów uzasadnieniu Sąd uznał, że J.F. Giordano nie zdołał wykazać rzeczywistego charakteru rzekomo poniesionej szkody. 21. W ocenie Sądu i w świetle jego własnego orzecznictwa, to jest wyroku w sprawie Cofradía de pescadores "San Pedro" de Bermeo i in. przeciwko Radzie(10), przyznanie kwoty połowowej oznacza prawo podmiotowe nie do określonej wartości ekonomicznej, lecz jedynie do maksymalnego limitu połowu, a kwoty nie są w żadnym razie gwarantowane. W rezultacie Sąd uznał, że fakt niewykorzystania kwoty, choć wynikał z zakazu wydanego przez władzę publiczną ...

Ponieważ jedna z trzech wymaganych przesłanek pozaumownej odpowiedzialności Unii nie została spełniona, Sąd oddalił skargę w całości i obciążył skarżącego kosztami. IV - Odwołanie i żądania stron 23. W dniu 8 stycznia 2013 r. do sekretariatu Trybunału wpłynęło odwołanie wniesione przez J.F. Giordana ...

542 594 EUR z tytułu odszkodowania i odsetek; - obciążenie Komisji kosztami postępowania odwoławczego oraz postępowania w pierwszej instancji. 25. Komisja wnosi do Trybunału o: - odrzucenie odwołania jako niedopuszczalnego; - tytułem żądania ewentualnego ...

oddalenie skargi o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej; - obciążenie wnoszącego odwołanie kosztami postępowania odwoławczego oraz kosztami postępowania w pierwszej instancji. V - W przedmiocie dopuszczalności 26. Zdaniem Komisji odwołanie jest niedopuszczalne, ponieważ dwa z przywołanych zarzutów (drugi i ...

dopuszczalności środka zaskarżenia, lecz dotyczy drugiego i trzeciego z podniesionych przez wnoszącego odwołanie zarzutów odwołania. W rezultacie ocena wspomnianych zarzutów będzie konieczna jedynie w przypadku uchylenia przez Trybunał zaskarżonego wyroku i wydania, zgodnie z art. 61 statutu Trybunału Sprawiedliwości ...

orzeczenia co do istoty sprawy. Z tego względu należy odrzucić zarzut niedopuszczalności podniesiony przez Komisję w odniesieniu do drugiego i trzeciego z zarzutów odwołania. 29. Drugi wskazany przez Komisję zarzut niedopuszczalności również winien zostać odrzucony. Komisja przyjmuje, że skoro zdaniem Sądu szkoda przywoływana przez skarżącego w pierwszej instancji nie miała ani charakteru rzeczywistego, ani pewnego, to Sąd dokonał w tym zakresie ustaleń faktycznych, które zgodnie z utrwalonym orzecznictwem nie mogą być podważane w postępowaniu odwoławczym. Jednakże podejście proponowane przez Komisję nie jest zgodne z granicami postępowania odwoławczego, co ...

ma zastosowanie jedynie do ściśle faktycznych ocen pozaprawnych okoliczności wprowadzonych do postępowania przez strony. 30. W niniejszym przypadku nie ma to jednak miejsca, ponieważ wnoszący odwołanie kwestionuje nie ocenę stanu faktycznego ...

szkody. Sąd nie przeprowadził bowiem oceny konkretnych okoliczności przedstawionych przez skarżącego, ale dokonał oceny prawnej, w świetle której kwoty połowowe niewykorzystane ze względu na późniejsze okoliczności nie stanowią szkody podlegającej naprawieniu. Twierdzenie to, znajdujące wyraz w pkt 18 i 19 zaskarżonego wyroku, odnosi się nie do faktów, lecz do prawa, i z tego powodu może podlegać kontroli w postępowaniu odwoławczym. 31. Wobec tego drugi z podniesionych przez Komisję zarzutów niedopuszczalności należy oddalić. VI - W przedmiocie odwołania A - W przedmiocie zarzutu dotyczącego "rzeczywistego" charakteru poniesionej szkody 1. Argumenty stron 32. Wnoszący odwołanie nie zgadza się z argumentami Sądu, jakoby w sprawie nie wystąpiła szkoda rzeczywista i pewna. Podważając tezę przedstawioną w zaskarżonym wyroku, wnoszący odwołanie kwestionuje wymóg badanego przez Sąd niezbędnego związku pomiędzy podmiotowym prawem do wykorzystania kwoty połowowej a szkodą podlegającą naprawieniu. Zdaniem wnoszącego odwołanie brak prawa podmiotowego do ...

szansa wykorzystania kwoty. Zdaniem skarżącego praktyka pokazuje bowiem, że ze względu na restryktywny charakter aktualnych licencji połowowych tuńczyka błękitnopłetwego przeprowadzający połów systematycznie wyczerpują kwoty. 33. W opinii wnoszącego odwołanie statek rybacki do połowów okrężnicą jest w stanie wyczerpać przyznaną mu roczną kwotę połowu w ciągu 15 dni. Faktycznie, w ciągu 13 dni połowów prowadzonych przez statek "Janvier Giordano", poprzedzających bezpośrednio zakaz ustanowiony rozporządzeniem nr 530/2008, statek ten złowił w sumie 71 571 t, to jest 54% przynależnej mu kwoty. Zdaniem wnoszącego odwołanie, jeżeli istniałaby ...

kontynuowania połowu do ostatniego dnia, to jest do 30 czerwca 2008 r., kwota zostałaby wówczas w pełni wykorzystana. Rozporządzenie nr 530/2008 spowodowało z tego względu szkodę rzeczywistą i pewną, której wielkość wnoszący odwołanie dokładnie wyliczył na podstawie ceny kilograma tuńczyka błękitnopłetwego w trakcie połowu w 2008 r. oraz masy niewykorzystanej kwoty. Z tego względu szkoda poniesiona, wraz z odsetkami, wynosi w ocenie wnoszącego odwołanie 542 594 EUR. 34. Wnoszący odwołanie podkreśla również, że poniesiona szkoda powinna zostać zakwalifikowana jako utrata szansy, którą Trybunał uznaje w swym orzecznictwie za rodzaj szkody. Dla poparcia tej tezy przywołany został wyrok z dnia 14 maja 1975 r. w sprawie 74/74 CNTA przeciwko Komisji, Rec. s. 533. Równocześnie wnoszący odwołanie wskazuje, iż prawo Unii przewiduje środki wyrównawcze w przypadku następczego przerwania akcji połowowej, które uniemożliwiło wyczerpanie kwoty. Dla przykładu przywołuje on art. 21 ust. 4 rozporządzenia (EWG) nr 2847/93(11). Przepis ten mówi ogólnie o "działaniach w celu naprawy we właściwy sposób spowodowanej szkody", co ma potwierdzać, że prawo Unii uznaje, iż niewykorzystanie kwoty z powodu wstrzymania połowów wywołuje szkodę podlegającą naprawieniu. 35. Komisja odpiera argumenty wnoszącego odwołanie, przeciwstawiając im dwie linie obrony. 36. Po pierwsze, w niniejszym przypadku Komisja odrzuca dopuszczalność powoływania się na utratę szansy. Jej zdaniem z orzecznictwa Trybunału wynika, iż utrata szansy pociąga za sobą obowiązek odszkodowawczy jedynie w sytuacji, gdy wykazane zostanie prawo do ‒ lub co najmniej uzasadniona ekspektatywa ‒ osiągnięcia zysku. W ocenie Komisji J.F. Giordano nie był w stanie wykazać, że przysługuje mu jakiekolwiek prawo do wykonania określonego połowu, i nie przedstawił żadnych okoliczności, które z matematyczną precyzją pokazują zakres ...

przyznana J.F. Giordanowi oznaczała przyznanie prawa lub aby przepisy prawa Unii dotyczące rybołówstwa dawały prawo do odszkodowania w przypadku niewyczerpania kwoty. Zdaniem Komisji kwota ma na celu jedynie ustanowienie maksymalnego progu połowu i nie gwarantuje żadnych oczekiwań w zakresie rybołówstwa. Ograniczenie połowu jest spójne z podstawowym celem wspólnej polityki w zakresie rybołówstwa, jakim jest zachowanie równowagi między działalnością gospodarczą a ochroną żywych zasobów morskich. Ponadto zdaniem Komisji prawo Unii ma na celu zachowanie zasady względnej stabilności, zgodnie z którą państwom członkowskim przysługuje "prawo" do określonego wcześniej poziomu możliwości w zakresie rybołówstwa. Jednakże fakt posiadania przez państwa tego "prawa" w żaden sposób nie przekłada się na przyznanie praw indywidualnych każdemu uprawnionemu do określonej kwoty połowu. Zdaniem Komisji właśnie w tym kontekście należy interpretować przepisy przywołane przez wnoszącego odwołanie, ponieważ odnoszą się one raczej do "prawa" państw członkowskich do kompensaty niewyczerpanych kwot, a nie do praw uprawnionych do kwot w przypadku przerwania połowów z powodu późniejszych okoliczności związanych z ochroną środowiska i zachowaniem żywych zasobów morskich. 2. Opinia a) Uwagi wstępne 38. Niniejszy zarzut odnosi się w głównej mierze do kwestii "pewnego" charakteru szkody poniesionej przez wnoszącego odwołanie. Sąd uznał, że wnoszący odwołanie, jako że nie przysługuje mu prawo podmiotowe do wyczerpania kwoty, nie poniósł żadnej "pewnej" szkody tylko i wyłącznie ze względu na ...

tę argumentację. 39. Z pism zarówno wnoszącego odwołanie, jak i Komisji wynika, że stan faktyczny w niniejszej sprawie dotyczy utraty szansy. Nakazując przerwanie połowu dwa tygodnie przed jego końcem, Komisja pozbawiła ...

Sąd wykluczona z uwagi na to, że nie można było jej uznać za szkodę "pewną" w rozumieniu orzecznictwa Trybunału dotyczącego odpowiedzialności pozaumownej Unii. 40. Do tej pory pojęcie utraty szansy było rozwijane w orzecznictwie Trybunału w pewnej niedookreślonej strefie. Z jednej strony Trybunał formalnie uznawał je w ramach sporów dotyczących służby publicznej Unii oraz w sprawach z zakresu zamówień publicznych Unii, chociaż w tym ostatnim przypadku w sposób bardzo restryktywny(12). Z drugiej strony prawodawca Unii przewidział w ujęciu sektorowym środki harmonizacji mające zagwarantować, że państwa członkowskie uznają tego typu szkodę w ramach kierowanych przeciw nim roszczeń odszkodowawczych(13). Aby dopełnić tego skomplikowanego obrazu, orzecznictwo poszerzało w pewnym momencie zakres pojęcia lucrum cessans, do tego stopnia, że zaczęło ono bardziej upodabniać się w niektórych przypadkach do pojęcia utraty szansy. 41. Powyższe elementy muszą zostać uwzględnione przez Trybunał przy rozstrzyganiu sprawy, w ramach której należy zająć się z szerszej perspektywy kwestią utraty szansy w sporze dotyczącym odpowiedzialności pozaumownej Unii, a ściślej - w świetle art. 340 akapit drugi TFUE. b) Utrata szansy i teoria ryzyka 42. Odpowiedzialność za utratę szansy jest stosunkowo nowym zjawiskiem w ramach odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych. Jak wiadomo, tego typu szkoda nie była elementem odpowiedzialności deliktowej aż do końca XX wieku, a jej pojawienie się zbiegło się w czasie z powstaniem teorii ryzyka w ramach nauk społecznych(14). 43. Mówiąc ogólnie, utratę szansy odróżnia od innych elementów szkody podlegającej ...

jedynie prawdopodobne. Utrata szansy nie dotyczy pewnego zysku, lecz szans uzyskania zysku, które są same w sobie rzeczywiste, niezależnie od wielkości tego zysku. Logiczne jest, że podobne szanse osiągnięcia zysku nie mogą mieć charakteru ...

oczekiwań. 44. Z pewnością uznanie prawa do odszkodowania za samo niezrealizowanie się prawdopodobieństwa uzyskania zysku w przyszłości może prowadzić do bardzo dużej niepewności sytuacji prawnej. Nic dziwnego zatem, że przez dłuższy czas utrata szansy nie była uznawana ani w prawie państw członkowskich, ani w systemach prawnych państw trzecich, jak na przykład w przypadku państw wywodzących się z tradycji common law, czy też państw pozostających pod wpływem kontynentalnej nauki prawa, jak ma to miejsce w przypadku państw Ameryki Łacińskiej(15). Jednakże powstanie teorii ryzyka, które to teorie pozwalają na ocenę stopnia prawdopodobieństwa przyszłych zdarzeń w określonym kontekście faktycznym, pozwoliło sądom krajowym, a także ustawodawcom w niektórych państwach, na włączenie prawdopodobieństwa uzyskania zysku w przyszłości do aktualnego majątku osoby fizycznej lub prawnej(16). 45. W rezultacie poważne, dające się obliczyć prawdopodobieństwo przyszłego zysku można wpisać w pojęcie szkody podlegającej naprawieniu. W zakresie, w jakim prawdopodobieństwo zysku da się udowodnić i może ono zostać obliczone, na przykład w sposób procentowy, zgodnie z wystarczająco precyzyjną metodologią, omawiana szansa osiągnięcia zysku staje się częścią majątku ...

szansy będąca wynikiem czynu niedozwolonego powinna stać się elementem integralnym szkody podlegającej naprawieniu. 46. Dziedziną, w związku z którą pojęcie utraty szansy pojawiło się po raz pierwszy i w jednoznaczny sposób, jest sfera odpowiedzialności za szkody medyczne(17). Lekarz, który w wyniku błędu w sztuce nie zdiagnozuje poważnej choroby, w przypadku której zgodnie z oficjalnymi statystykami z chwili zdarzenia prawdopodobieństwo przeżycia chorego wynosi 80%, powoduje szkodę podlegającą naprawieniu, gdy błąd w sztuce doprowadzi do zgonu pacjenta. Tego typu sytuacje, w których występują elementy probabilistyczne oraz wysoki współczynnik prawdopodobieństwa, który można ustalić za pomocą środków technicznych, a także rezultat w postaci ewidentnej szkody, otworzyły drogę do uznania instytucji utraty szansy w prawie czynów niedozwolonych. 47. Ponadto rozwój wysoce skomplikowanych metodologii oceny ryzyka, przede wszystkim w dziedzinie ekonomii, przyczynił się do tego, że elementy probabilistyczne stały się częścią nie przyszłego, lecz aktualnego majątku osoby fizycznej lub prawnej. Perspektywy rozwoju spółki, plany inwestycji publicznych w sektorze, w którym działa przedsiębiorstwo, lub spadek wartości giełdowej wywierają, pośród wielu innych elementów, realny wpływ na obecną, a nie przyszłą wartość tejże spółki. Fakt, że perspektywy te wyrażają się w wydarzeniach, których prawdopodobieństwo wystąpienia nie jest stuprocentowe, w żadnym stopniu nie wpływa na możliwość włączenia podobnych możliwości (i ich odpowiedniej wartości ekonomicznej) w skład aktualnego majątku osoby, której dotyczą. Utrata szansy jako skutek bezprawnego działania prowadzi zatem do powstania szkody podlegającej naprawieniu. 48. W opisany powyżej sposób przedstawia się obecnie sytuacja w większości państw członkowskich, zarówno jeżeli chodzi o sferę odpowiedzialności pozaumownej w prawie cywilnym, jak i w przypadku odpowiedzialności majątkowej państw członkowskich(18). Prawdą jest, że kwestia utraty szansy występuje głównie w określonych dziedzinach, takich jak zamówienia publiczne, prawo medyczne czy prawo handlowe. Nie oznacza to jednak, że pojęcie utraty szansy nie nabrało obecnie znaczenia bardziej ogólnego ...

Sądu 49. Dowód na to, że pojęcie utraty szansy jest częścią "zasad ogólnych, wspólnych dla praw państw członkowskich" w rozumieniu art. 340 akapit drugi TFUE, może zostać odnaleziony w orzecznictwie Trybunału. W ostatnich latach można bowiem zaobserwować bardzo wyraźną tendencję do uznawania, że utrata szansy prowadzi do ...

powstania szkody podlegającej naprawieniu. Proces ten, którego podstawowe elementy przedstawię poniżej, przebiega ostrożnie i głównie w odniesieniu do określonych dziedzin. 50. Dziedzina, w której pojęcie utraty szansy było wprost i przy licznych okazjach uznane, to spory z zakresu służby publicznej Unii. W sposób generalny od czasu wyroku w sprawie Komisja przeciwko Girardot(19) Trybunał przychyla się bowiem do orzecznictwa Sądu, zgodnie z którym utrata szansy, w szczególnej dziedzinie, jaką jest służba publiczna, na podstawie art. 270 TFUE, stanowi podlegającą naprawieniu szkodę ...

szkodą niemajątkową lub też po prostu krzywdą, lecz ma wymiar majątkowy(20). 51. Stan faktyczny w sprawie Girardot ma wręcz wzorcowy charakter, ponieważ dotyczył pracownicy zatrudnionej w ramach personelu tymczasowego, której udział w wewnętrznym konkursie przeprowadzanym w celu stworzenia rezerwy kadrowej został wykluczony ze względu na to, że nie spełniała ona ustanowionych wymogów. Następnie skarżąca przedstawiała swoją kandydaturę na różne stanowiska w tej samej instytucji, lecz nie dopuszczano jej do procesu rekrutacji, ponieważ nie była zatrudniona na podstawie regulaminu pracowniczego. Natomiast gdyby skarżącej udało się przejść konkurs przeprowadzany w celu stworzenia rezerwy kadrowej, spełniałaby ona wszelkie wymagania formalne konieczne do wzięcia udziału w owym drugim procesie naboru. 52. W wyroku z dnia 31 marca 2004 r.(21) Sąd orzekł niezgodność z prawem wykluczenia skarżącej z konkursu, stwierdzając następnie w wyroku wstępnym, że to bezprawne wykluczenie pozbawiło skarżącą szansy przedstawienia jej kandydatury w późniejszym procesie naboru(22). Rzeczywiście, skarżąca przedstawiła swoją kandydaturę w odniesieniu do dziewięciu ofert zatrudnienia w ramach drugiego procesu naboru. Sąd uznał, że skarżąca została bezprawnie pozbawiona poważnej szansy zatrudnienia na jednym z tych stanowisk. Rozpoznając sprawę w instancji odwoławczej, Trybunał przychylił się do stanowiska Sądu. 53. W pkt 115 wyroku z dnia 6 czerwca 2006 r. w tej sprawie Sąd stwierdził, co następuje: "nie może być uznane za pewne, że w wyniku pierwszej fazy obsadzania stanowisk przewidzianej w art. 29 ust. 1 regulaminu pracowniczego Komisja […] zdecydowałaby się w którymś przypadku na kandydaturę M.C. Girardot ani też że w rezultacie z pełnym prawdopodobieństwem zatrudniono by ją w charakterze pracownika tymczasowego […]. Należy jednak uznać, że M.C. Girardot miała w każdym razie poważną szansę w tym zakresie, której to szansy została pozbawiona ze względu na odrzucenie przez Komisję kilku jej ...

przychylił się do systemu przeliczeniowego, opracowanego i zastosowanego przez Sąd. 55. Podobna argumentacja, tym razem w ramach art. 340 akapit drugi TFUE, prezentowana jest w orzecznictwie dotyczącym zamówień publicznych Unii. W przypadkach, w których oferent zostaje bezprawnie wykluczony w toku postępowania przetargowego prowadzonego przez instytucję Unii, ponowne otwarcie procedury przetargowej może okazać się niemożliwe. W podobnych okolicznościach Sąd uznawał w wielu przypadkach, że wykluczony oferent ma prawo domagać się odszkodowania odpowiadającego "utracie szansy na uzyskanie zamówienia"(24), a w przypadku gdy da się z całkowitą pewnością stwierdzić, że oferent uzyskałby zamówienie ‒ lucrum cessans. Sąd ...

pewną wartość ekonomiczną utracie szansy na uzyskanie zamówienia publicznego"(25). 56. Z powyższego wynika, że w zakresie służby publicznej oraz zamówień publicznych Unii utrata poważnej szansy w wyniku bezprawnego zachowania stanowi szkodę majątkową podlegającą naprawieniu. Teza ta nie została jeszcze generalnie włączona ...

art. 34 traktatu EWWiS i 40 traktatu EWWiS od tych o bardziej korzystnym charakterze, przewidzianych w traktacie EWG. Trybunał, uznając, że szkoda musi być "pewna", ale nie w rozumieniu pewności absolutnej, starał się zachować spójność z szerszym brzmieniem dawnego art. 215 EWG. Doprecyzowanie to nie miało jednak bezpośredniego wpływu na konkretną sytuację skarżących, ponieważ zostało ono zawarte w części orzeczenia poświęconej dopuszczalności skargi. Podobnie wyglądało to w różnych sprawach w latach siedemdziesiątych oraz osiemdziesiątych, w których to sprawach Trybunał liberalizował przesłankę dotyczącą "pewnego" charakteru szkody, dochodząc do stwierdzenia, że skarżącemu ...

orzekając co do istoty, oddalał skargę z uwagi na brak czynu niedozwolonego(27). 58. Także w innych sprawach Trybunał miał okazję wypowiedzieć się co do "pewnego" charakteru szkody w ramach badania istoty sprawy, prezentując podejście podobne do tego przedstawionego w poprzednim punkcie. I tak, w wyroku w sprawie Ireks-Arkady przeciwko Radzie i Komisji(28) Trybunał uznał odpowiedzialność Wspólnoty w następstwie zniesienia refundacji w przypadku produkcji mąki spęczniającej. Zniesienie refundacji uznane zostało wcześniej za nielegalne, jako sprzeczne z zakazem dyskryminacji, w wyroku Trybunału w sprawie Ruckdeschel i in.(29), gdzie uznano, że miało miejsce nieusprawiedliwione odmienne traktowanie pomiędzy mąką spęczniającą oraz spuchniętą skrobią. Mimo że Rada ponownie wprowadziła refundacje produkcyjne w przypadku mąki spęczniającej, uczyniono to ze skutkiem wstecznym od dnia wydania wyroku w sprawie Ruckdeschel i in. 59. Rozpoznając skargę o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej, wniesioną po wyroku w sprawie Ruckdeschel i in. przez producentów mąki spęczniającej, Trybunał uznał w wyroku w sprawie Ireks-Arkady przeciwko Radzie i Komisji, że Rada przekroczyła w sposób rażący granice, których powinna przestrzegać przy wykonywaniu swych uprawnień dyskrecjonalnych. Zdaniem Trybunału źródłem szkody ...

którą miał ponieść skarżący, było zniesienie przez Radę refundacji, które należało wypłacać producentom mąki spęczniającej w okresie od dnia zlikwidowania refundacji do momentu publikacji wyroku w sprawie Ruckdeschel i in. Chociaż w swym orzeczeniu Trybunał wskazał na trudności związane z dokładnym obliczeniem szkody, fakt, że wystąpienie szkody nie było stuprocentowo pewne, nie stał na przeszkodzie przyjęciu odpowiedzialności Wspólnoty. 60. Stanowisko przedstawione w wyroku w sprawie Ireks-Arkady przeciwko Radzie i Komisji nie jest odosobnione w orzecznictwie. W ostatnim okresie, w wyroku w sprawie Agraz i in. przeciwko Komisji(30), Trybunał rozstrzygał przypadek, w którym istotne było, czy zakres swobodnego uznania, który przysługiwał Komisji przy ustalaniu ceny minimalnej i wysokości pomocy w przypadku przetworów z pomidorów w roku gospodarczym 2000/2001, wykluczał przyjęcie, iż szkoda poniesiona przez producentów tych produktów w licznych państwach członkowskich miała "pewny" charakter. W badanym przypadku Komisja nie uwzględniła cen chińskich pomidorów przy ustalaniu wysokości pomocy, choć czynnik ten należało zgodnie z prawem Unii obowiązkowo wziąć pod uwagę. Sąd stwierdził niezgodność z prawem rozporządzenia określającego wysokość pomocy, uznając, że z wyżej wskazanych powodów naruszone zostały istotne wymogi proceduralne ...

przy ustalaniu wysokości pomocy, Sąd uznał, że nie może być mowy o szkodzie "pewnej". 61. W wyroku w sprawie Agraz i in. przeciwko Komisji Trybunał odszedł od stanowiska przyjętego przez Sąd i przyjął, że szkoda poniesiona przez producentów pomidorów była w istocie "pewna". Jak wskazał Trybunał, "[i]stnienie szkody poniesionej przez wnoszących odwołanie, nie będąc ani ...

Pomimo utrzymujących się wątpliwości co do jej dokładnego wymiaru szkoda ta jest możliwa do oszacowania w sensie ekonomicznym"(31). Trybunał nie uznał za istotną ani okoliczności, że przy sprzedaży produkcji wspólnotowej w rozpatrywanym w tej sprawie roku gospodarczym nie wystąpiły trudności, ani okoliczności, że zastosowany system miał pozwolić na sprzedaż produkcji pomidorów w przedmiotowym roku gospodarczym. Ze względu na to, że wysokość pomocy ustanowiono sprzecznie z prawem, producenci pomidorów z różnych państw członkowskich zostali pozbawieni możliwości ich sprzedaży na bardziej korzystnych warunkach ...

propozycja 62. Uwzględniając powyższe, uważam, że nasze orzecznictwo dokonało już istotnego postępu, który należy zbadać w szerszej perspektywie. Z przedstawionej analizy wynika, że utrata szansy nie daje prawa do dochodzenia odszkodowania jedynie pracownikom instytucji Unii, lecz stanowi raczej samodzielne pojęcie, występujące w różnych obszarach prawa Unii. Jeżeli dodać do tego, że chodzi tu o kategorię uznawaną w bardzo wielu państwach członkowskich, można z łatwością przyjąć, iż utrata szansy, jako integralny element szkody podlegającej naprawieniu, mieści się pośród "zasad ogólnych, wspólnych dla praw państw członkowskich" w rozumieniu art. 340 akapit drugi TFUE. 63. Omówione wcześniej orzecznictwo nie akceptuje jednak pojęcia utraty ...

nie są łatwe do spełnienia. 64. Po pierwsze, szansa musi być "poważna", jak wskazuje wyrok w sprawie Girardot przeciwko Komisji. Mimo że istnieją różne techniki mierzenia prawdopodobieństwa, Trybunał powinien wybrać kryterium, którego podstawą jest przekonanie o pewnym istnieniu przyszłego uszczerbku. W każdym przypadku utrata szansy musi być w wystarczający sposób przewidywalna, tak aby dało się ją wykazać zwykłymi środkami dowodowymi. 65. Po drugie ...

utrata poważnej szansy nie jest równoznaczna z powstaniem szkody, której prawdopodobieństwo wystąpienia jest stuprocentowe, gdyż w przeciwnym razie nie byłoby mowy o utracie szansy, lecz o lucrum cessans. Należy zwrócić uwagę, iż w większości spraw, w których sądy Unii wypowiedziały się w tym zakresie, kwestię obliczenia utraconej szansy pozostawiono w ramach wyroku wstępnego lub - w przypadku wyroku wydanego w postępowaniu odwoławczym - w ramach kolejnego wyroku pierwszej instancji, po przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania. Wyjaśnia to, dlaczego do dziś Trybunał nie miał dostatecznie wielu sposobności, aby rozwinąć tę kwestię w swym orzecznictwie. 66. Po trzecie, utrata szansy nie daje prawa do pełnej rekompensaty z tytułu utraconych zysków. Marie-Claude Girardot nie mogła skutecznie dochodzić całości zarobków, jakie otrzymałaby, w przypadku gdyby została zatrudniona, podobnie jak wykluczony oferent również nie mógł domagać się równowartości całej ceny zaproponowanej przez niego w ofercie. Trybunał i Sąd podążały śladem państw członkowskich, przyjmując w mniejszym lub większym stopniu wielkość szkody na poziomie niższym niż zysk, którego możliwość uzyskania utracono. W sprawie Girardot przeciwko Komisji Sąd wybrał zatem metodę, następnie wprost zaakceptowaną przez Trybunał, zgodnie z ...

otrzymania przez M.C. Girardot jednego ze stanowisk, to jest 50%. 67. Wreszcie, po czwarte, w konkretnym przypadku udowodnienie szansy ciąży w sposób oczywisty na skarżącym, ponieważ to do niego należy wykazanie nie tylko wagi utraconej szansy ...

stopnia prawdopodobieństwa, który faktycznie występował. Pojawienie się wysoce wyrafinowanych metodologii pozwalających mierzyć prawdopodobieństwo przyszłych zysków, w tym utraconych przyszłych zysków, ułatwia stronom przeprowadzenie tego dowodu, zwłaszcza w zakresie prawa gospodarczego, w razie konieczności precyzyjnego określenia wartości ekonomicznej utraconej szansy. 68. Podsumowując, nie widzę powodów, aby w sposób generalny wykluczyć utratę szansy z zakresu szkody podlegającej naprawieniu na podstawie art. 340 akapit ...

prawa porównawczego, rozwój naszego orzecznictwa i dostępne obecnie stronom środki dowodowe pozwalają Trybunałowi przyjąć, że prawo czynów niedozwolonych Unii pozwala rekompensować utratę poważnej szansy, powstałą w wyniku niezgodnego z prawem aktu przyjętego przez instytucję. 69. W świetle przedstawionych powyżej uwag dokonam następnie analizy zarzutów podniesionych przez J.F. Giordana, dotyczących "pewnego" charakteru szkody w niniejszej sprawie. e) Ocena zarzutu będącego przedmiotem analizy 70. W zaskarżonym wyroku Sąd uznał, że skarżący nie poniósł szkody pewnej, ze względu na to, iż ...

podlegającej naprawieniu, Sąd przyjął, że szkoda poniesiona przez J.F. Giordana nie była "pewna", i w rezultacie oddalił skargę. 71. Dla wzmocnienia swej argumentacji Sąd przywołuje analogicznie wyrok w sprawie Cofradía de pescadores "San Pedro" de Bermeo i in. przeciwko Radzie(32), w którym stwierdzono, że wyznaczenie pewnej kwoty przez akt Unii nie oznacza przysługiwania jakiegokolwiek prawa osobie ...

przyznano kwotę, lecz ustala jedynie maksymalną granicę dopuszczalnych połowów(33). 72. Należy wskazać, że wyrok w sprawie Cofradía de pescadores "San Pedro" de Bermeo i in. przeciwko Radzie został zaskarżony do ...

nie szkody. Trybunał doszedł do wniosku, podobnie jak Sąd, że środki uznane za bezprawne naruszały prawo Unii, w szczególności zasadę względnej stabilności i Akt dotyczący warunków przystąpienia Królestwa Hiszpanii i Republiki Portugalskiej oraz dostosowań w traktatach, "których celem nie było przyznanie uprawnień jednostkom"(35). Z tego względu naruszenie wskazanych przepisów ...

odszkodowania na podstawie ówczesnego art. 288 WE (obecnie art. 340 akapit drugi TFUE). 73. Jednak w wyroku dotyczącym tamtej sprawy Trybunał nie wypowiedział się co do tego, czy naruszenie spowodowało szkodę "pewną". Sąd natomiast uczynił to w wyroku, który został wówczas zaskarżony, i uznał, że ze względu na brak prawa podmiotowego i ...

przez skarżących nie była "pewna" i dlatego nie podlegała naprawieniu. 74. Wobec powyższego przyjmuję, że w wyroku zaskarżonym w niniejszej sprawie Sąd, uznając, że szkoda poniesiona przez J.F. Giordana nie była "pewna", nie ...

ta doprowadziła moim zdaniem do tego, że Sąd popełnił błąd co do prawa. 75. Istotnie, w sprawie Cofradía de Pescadores "San Pedro" de Bermeo i in. przeciwko Radzie dochodzono szkody będącej ...

zasady względnej stabilności i Aktu dotyczącego warunków przystąpienia Królestwa Hiszpanii i Republiki Portugalskiej oraz dostosowań w traktatach. Trybunał słusznie potwierdził, że przepisy te nie przyznają prawa podmiotowego posiadaczom kwot połowowych, a ...

wprowadzają system rozdziału między państwa członkowskie żywych zasobów wodnych, który to system wymaga późniejszego rozwinięcia w licznych przepisach prawa Unii i prawa krajowego. 76. Jednak w niniejszej sprawie, jak zostanie ukazane poniżej i jak miałem okazję szczegółowo wyjaśnić w opinii przedstawionej w sprawach połączonych Buono i in. przeciwko Komisji, bezprawne działanie powodujące szkodę nie polega właśnie na ...

zasady niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową, która to norma, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, stanowi w przypadku naruszenia złamanie normy wyższego stopnia, przyznającej uprawnienia jednostkom. Z tego względu Sąd błędnie uznał, że naruszenie, które wystąpiło w sprawie Cofradía de Pescadores "San Pedro" de Bermeo i in. przeciwko Radzie, było porównywalne z tym mającym miejsce w niniejszej sprawie, które dotyczy właśnie zasady niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową. 77. Z uwagi na paralelę między tymi dwiema sprawami w zaskarżonym wyroku stwierdzono, że szkoda poniesiona przez J.F. Giordana nie jest "pewna". Nie można ...

tą argumentacją. 78. Z akt sprawy wynika, że J.F. Giordanowi została przyznana przez prefekta licencja połowowa na kwotę wynoszącą 132,02 t. Pozwolenie umożliwiało połów w okresie od 1 kwietnia do 30 czerwca 2008 r. Połów tuńczyka błękitnopłetwego w wodach, gdzie działał J.F. Giordano, został w wyniku przyjęcia rozporządzenia przerwany ze skutkiem od dnia 16 czerwca 2008 r. Do tego dnia ...

jak wynika z akt sprawy, J.F. Giordano dokonał połowu 71,571 t. Wobec tego w wyniku rozporządzenia nr 530/2008 J.F. Giordano nie mógł dokonać połowu 60,449 t, które przysługiwały mu zgodnie z licencją. 79. W świetle kryteriów wskazanych w pkt 38-69 niniejszej opinii jest jasne, że J.F. Giordanowi odebrano szansę uzyskania przyszłych ...

zysków, to jest zysków wynikających z wyczerpania przysługującej mu kwoty połowowej. Fakt, iż nie przysługuje prawo do kwoty, nie oznacza jeszcze, że szkoda ma charakter niepewny, podobnie jak fakt dysponowania przez ...

swobodnym uznaniem również nie pozbawia szkody pewnego charakteru. Sąd błędnie utożsamia wymóg przyznania prawa, który w świetle orzecznictwa Trybunału jest przesłanką dla zaistnienia czynu bezprawnego, z wymogiem pewnego charakteru szkody. Stawianie tu znaku równości nie tylko jest sprzeczne z tradycyjnym sposobem pojmowania szkody w orzecznictwie Trybunału, lecz również utrudnia i w niektórych przypadkach wyklucza jakąkolwiek możliwość uzyskania odszkodowania mimo poniesienia istotnej gospodarczo szkody. 80. Wyrok w sprawie Agraz i in. przeciwko Komisji jest tu przekonujący, ponieważ odnosi się do sytuacji, w której występuje szkoda majątkowa, lecz związany jest z nią istotny element probabilistyczny. Stwierdziwszy, że Komisja korzysta z szerokiego zakresu swobodnego uznania, co nie daje gwarancji, że w przyszłości wydana zostanie decyzja zbieżna z interesami wnoszących odwołanie, Trybunał uznał, iż "[p]omimo utrzymujących się wątpliwości co do jej dokładnego wymiaru szkoda ta jest możliwa do oszacowania w sensie ekonomicznym"(37). W każdym razie, jak wskazano w pkt 64 niniejszej opinii, istotne jest, aby prawdopodobieństwo zysku było poważne. 81. Jak wskazano powyżej ...

zarzut podniesiony przez J.F. Giordana jest zasadny, i z tego powodu uchylić wyrok wydany w pierwszej instancji. B - W przedmiocie pozostałych zarzutów 82. W świetle powyższego pozostałe zarzuty stają się bezprzedmiotowe, wobec czego proponuję Trybunałowi, aby uznał częściowo odwołanie z uwagi na pierwszy zarzut odwoławczy, dotyczący błędnej wykładni art. 340 akapit drugi TFUE w zakresie "pewnego" charakteru szkody poniesionej przez skarżącego. VII - Ostateczne rozstrzygnięcie sporu 83. Zgodnie z art ...

może […] wydać orzeczenie ostateczne, jeśli stan postępowania na to pozwala". 84. Moim zdaniem Trybunał może w części ostatecznie rozstrzygnąć spór. 85. W tej kwestii zgodnie z utrwalonym orzecznictwem dotyczącym odpowiedzialności pozaumownej Unii za bezprawne działanie jej instytucji i organów uznaje się, iż odszkodowanie przysługuje w przypadku spełnienia trzech warunków, to jest gdy przepis prawa przyznaje uprawnienia jednostkom, gdy jego naruszenie ...

że naruszoną normą prawną jest zasada niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową, co potwierdził Trybunał w wyroku w sprawie AJD Tuna. Nasze bogate orzecznictwo wskazuje, że naruszenie tej kluczowej dla Unii zasady wystarcza ...

okazję wypowiedzieć się co do możliwych naruszeń dokonanych przez rozporządzenie nr 530/2008, między innymi w zakresie zasady proporcjonalności, uzasadnionych oczekiwań lub własności. Jedyną wadą, jaką można zarzucić wskazanemu rozporządzeniu po dokonaniu wyczerpującej analizy przez Trybunał w wyroku w sprawie AJD Tuna, jest naruszenie zasady niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową. Jeanowi-François Giordanowi umożliwiono, z naruszeniem wskazanej zasady, prowadzenie połowów jedynie w okresie o tydzień krótszym niż w przypadku statków rybackich do połowów okrężnicą prowadzących połowy tuńczyka i żeglujących pod banderą hiszpańską. 88 ...

2008. 90. Jednakże należy wprowadzić niuans, który będzie decydował o zakresie odpowiedzialności. 91. Niezgodnym z prawem działaniem powodującym szkodę po stronie J.F. Giordana jest, jak już wskazano, naruszenie zasady niedyskryminacji ...

rybackim do połowu tuńczyka przysługiwał dodatkowy tydzień połowów, J.F. Giordano został pozbawiony możliwości działania w okresie, z którego korzystały inne jednostki. 92. Zważywszy, że odpowiedzialność wskazywana przez wnoszącego odwołanie wynika z bezprawnych działań, i odrzuciwszy we wcześniejszym punkcie możliwość wystąpienia innych wad prawnych w przypadku rozporządzenia nr 530/2008, uważam, że istnieje związek przyczynowy wyłącznie pomiędzy prowadzącym do dyskryminacji ...

prowadzące połowy tuńczyka pływające pod banderą hiszpańską, a poniesioną szkodą. Odmienne traktowanie, uznane przez Trybunał w wyroku w sprawie AJD Tuna za nieuzasadnione, stawiało wnoszącego odwołanie w gorszej sytuacji jedynie w okresie tego tygodnia, a już nie w czasie tygodnia następnego, kiedy to wszystkie statki rybackie prowadzące połowy tuńczyka, w tym hiszpańskie, musiały zaprzestać działań. 93. Ponieważ przesłanką odpowiedzialności pozaumownej Unii jest jedynie bezprawność szkody, na którą powołał się w niniejszej sprawie wnoszący odwołanie, konieczne jest w związku z tym, aby związek przyczynowy obejmował bezprawne działanie i poniesione szkody, ale nie inne akty, pozbawione bezprawnego charakteru, niezależnie od tego, jak bardzo mogą być związane z okolicznościami sprawy. Skoro stwierdzone bezprawne działanie odnosi ...

wnoszący odwołanie został bezpodstawnie pozbawiony możliwości prowadzenia działalności gospodarczej, to jest to właśnie okres relewantny w zakresie odpowiedzialności pozaumownej za czyn niedozwolony. 94. Z tego względu proponuję Trybunałowi, aby ograniczył on związek przyczynowy do okresu od 16 do 23 czerwca 2008 r., w którym to okresie rozporządzenie nr 530/2008 bezprawnie zakazało połowu wnoszącemu odwołanie, w przeciwieństwie do hiszpańskich statków rybackich do połowów okrężnicą prowadzących połowy tuńczyka. 95. W rezultacie zostaje spełniona, pod warunkiem ograniczenia szkody do okresu, jaki upłynął pomiędzy 16 a 23 ...

szkody został udowodniony, gdyż musi być ona rzeczywista i pewna. 97. Jak miałem okazję zauważyć w pkt 49-61 niniejszej opinii, w orzecznictwie Trybunału wielokrotnie wskazywano, że pewny charakter szkody nie musi oznaczać całkowitej pewności i może występować w przypadku utraty poważnej szansy, bezpośrednio wywołanej bezprawnym działaniem Unii. Nie zamierzam tu powtarzać tego, co zostało stwierdzone w pkt 38-69 niniejszej opinii; wystarczy w tym miejscu przypomnieć, że utrata poważnej szansy stanowi szkodę rzeczywistą i pewną, która podlega naprawieniu. 98. Z akt sprawy wynika, że J.F. Giordano posiadał licencję połowową, zgodnie z którą miał prawo prowadzić działalność gospodarczą do dnia 30 czerwca 2008 r. Zatem, czego nie kwestionowała również Komisja, kwoty połowowe armatora takiego jak J.F. Giordano były zwykle wyczerpywane w latach poprzednich. 99. Co więcej, okoliczność, że łowiska miałyby zostać wyczerpane przed dniem zakończenia połowów ...

się wydaje, statkom rybackim do połowów okrężnicą prowadzących połowy tuńczyka pod banderą hiszpańską kontynuować pracę w okresie od 16 do 23 czerwca 2008 r., w tym również w tych samych wodach, gdzie dokonują zwykle połowów statki rybackie do połowów okrężnicą prowadzące połów tuńczyka ...

przez Komisję po prostu potwierdzają, iż prawdopodobieństwo dalszego korzystania z kwoty przez J.F. Giordana w tygodniu pomiędzy dniem 16 a 23 czerwca 2008 r. nie było całkowite, co jednak nie ...

wypowiedzieć się szczegółowo co do kwestii dokładnego określenia prawdopodobieństwa osiągnięcia przez J.F. Giordana zysków w okresie, jaki upłynął pomiędzy 16 a 23 czerwca 2008 r. Kwestia ta, ściśle związana z kwestią obliczenia wielkości szkody poniesionej, nie była badana w przedstawiony tu sposób w trakcie postępowania przed Sądem. 102. W konsekwencji proponuję Trybunałowi, aby w części przekazał sprawę Sądowi, by ten mógł się wypowiedzieć, w obliczu przedstawionych argumentów, co do konkretnej wielkości szkody poniesionej przez wnoszącego odwołanie. VIII - Koszty 103. Pomimo że proponuję przekazać sprawę w części do ponownego rozpoznania przez Sąd, uważam, iż główne zagadnienie niniejszej sprawy zostało rozstrzygnięte co ...

184 § 2 regulaminu postępowania, proponuję Trybunałowi, aby obciążył kosztami postępowania odwoławczego Komisję. IX - Wnioski 104. W świetle całości powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał: Orzekł częściowe uwzględnienie odwołania z uwagi na pierwszy zarzut odwoławczy, dotyczący błędnej wykładni art. 340 akapit drugi TFUE w zakresie "pewnego" charakteru szkody poniesionej przez wnoszącego odwołanie, i w rezultacie postanowił: 1) Uchylić wyrok Sądu z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie T-114/11. 2) Uwzględnić skargę o odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności pozaumownej wniesioną przez ...

tytułu przyjęcia rozporządzenia Komisji nr 530/2008 ze względu na udowodnienie przesłanek odpowiedzialności pozaumownej przewidzianych w art. 340 akapit drugi TFUE. 3) Przekazać sprawę Sądowi, aby ten orzekł co do wielkości szkody poniesionej przez J.F. Giordana. 4) Obciążyć Komisję kosztami postępowania w pierwszej instancji w sprawie T-114/11, w której zapadł wyrok z dnia 7 listopada 2012 r., oraz kosztami postępowania odwoławczego. 1 - Język ...

Rady z dnia 20 grudnia 2002 r. (Dz.U. L 358, s. 59 - wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 4, t. 5, s. 460). 6 - Rozporządzenie Rady z dnia 16 stycznia ...

warunki dla pewnych stad ryb i grup stad ryb, stosowane na wodach terytorialnych Wspólnoty oraz w odniesieniu do statków wspólnotowych na wodach, na których wymagane są ograniczenia połowowe (Dz.U. L ...

L 134, s. 11). 8 - Wyżej wymienione. 9 - Wyrok z dnia 17 marca 2011 r. w sprawie C-221/09, Zb.Orz. s. I-1655. 10 - Wyrok z dnia 19 października 2005 r. w sprawie T-415/03, Zb.Orz. s. II-4355. 11 - Rozporządzenie Rady z dnia 12 ...

kontroli mający zastosowanie do wspólnej polityki rybołówstwa (Dz.U. L 261, s. 1 - wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 4, t. 2, s. 70). 12 - Z perspektywy ogólnej zob. S. Van ...

de la perte de chance en droit de la fonction publique de l’Union européenne, w: Contentieux de l’Union européenne - Questions choisies, red. S. Mahieu, Larcier 2014. 13 - Zobacz na ...

lutego 1992 r. koordynującej przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne odnoszące się do stosowania przepisów wspólnotowych w procedurach zamówień publicznych podmiotów działających w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i telekomunikacji (Dz.U. L 76, s. 14 - wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 6, t. 1, s. 315), zgodnie z którym: "[w] przypadku gdy występuje roszczenie o odszkodowanie obejmujące zwrot kosztu przygotowania oferty lub uczestniczenia w procedurze udzielania zamówienia, od osoby występującej z roszczeniem wymaga się jedynie udowodnienia naruszenia prawa Wspólnoty w dziedzinie zamówień lub przepisów krajowych wdrażających to prawo oraz że miałaby ona rzeczywistą szansę uzyskania zamówienia, oraz że w konsekwencji tego naruszenia szansa ta została zagrożona". 14 - Zobacz w szczególności C. De Ferra, De Finetti, la rivoluzione della probabilità, Assicurazioni, nr 2, 2002, s ...

Medina Alcoz, op.cit., s. 130-167. 19 - Wyrok z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie C-348/06 P, Zb.Orz. s. I-833. 20 - Zobacz komentarz V. Giacobbo-Peyronnel, op.cit. 21 - Wyrok w sprawie T-10/02 Girardot przeciwko Komisji, RecFP s. I-A-109, II-483. 22 - Wyrok z dnia 6 czerwca 2006 r. w sprawie T-10/02 Girardot przeciwko Komisji, RecFP s. I-A-2-129, II-A-2-609. 23 - Wyróżnienie moje. 24 - Wyrok z dnia 20 września 2011 r. w sprawie T-461/08 Evropaïkï Dynamiki przeciwko BEI, Zb.Orz. s. II-6367. 25 - Postanowienia prezesa: z dnia 25 kwietnia 2008 r. w sprawie T-41/08 R Vakakis przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II-00066, pkt 66, 67; z dnia 20 stycznia 2010 r. w sprawie T-443/09 R Agriconsulting Europe przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II-00005, pkt 32; ww. wyrok w sprawie Evropaïkï Dynamiki przeciwko BEI, pkt 66. 26 - Wyrok z dnia 2 czerwca 1976 r. w sprawach połączonych od 56/74 do 60/74 Kampffmeyer i in. przeciwko Komisji i Radzie, Rec. s. 711, pkt 7, 8. 27 - Zobacz w szczególności ww. wyrok w sprawach połączonych Kampffmeyer i in. przeciwko Komisji i Radzie, pkt 8; wyrok z dnia 14 stycznia 1987 r. w sprawie 281/84 Zuckerfabrik Bedburg i in. przeciwko Radzie i Komisji, Rec. s. 49, pkt 14. 28 - Wyrok z dnia 4 października 1979 r. w sprawie 238/78, Rec. s. 2955. 29 - Wyrok z dnia19 października 1997 r. w sprawach połączonych 117/76 i 16/77, Rec. s. 1753. 30 - Wyrok z dnia 9 listopada 2006 r. w sprawie C-243/05 P, Zb.Orz. s. I-10833. 31 - Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Agraz i in. przeciwko Komisji, pkt 42. 32 - Wyżej wymieniony. 33 - Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Cofradía de pescadores "San Pedro" de Bermeo i in. przeciwko Radzie, pkt 118. 34 - Wyrok Trybunału z dnia 22 listopada 2007 r. w sprawie C-6/06 P Cofradía de pescadores "San Pedro" de Bermeo i in. przeciwko ...

Zb.Orz. s. I-164. 35 - Ibidem, pkt 56. 36 - Należy zwrócić uwagę, że wyrok w sprawie Cofradía de pescadores "San Pedro" de Bermeo i in. przeciwko Radzie jest przywoływany przez Sąd w zaskarżonym orzeczeniu analogicznie, co wyraźnie wskazuje, iż miano świadomość, że odnosi się on do innej kwestii. 37 - Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Agraz i in. przeciwko Komisji, pkt 42. 38 - Zobacz w szczególności wyroki: z dnia 4 lipca 2000 r. w sprawie C-352/98 P Bergaderm i Goupil przeciwko Komisji, Rec. s. I-5291, pkt 42; z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie C-312/00 P Komisja przeciwko Camar i Tico, Rec. s. I-11355, pkt 53; z dnia 10 lipca 2003 r. w sprawie C-472/00 P Komisja przeciwko Fresh Marine, Rec. s. I-7541, pkt 25. 39 - Zobacz w szczególności wyrok z dnia 25 maja 1978 r. w sprawach połączonych 83/76, 94/76, 4/77, 15/77 oraz 40/77 Bayerische HNL Vermehrungsbetriebe i in. przeciwko Radzie i Komisji, Rec. s. 1209, pkt 5; ww. wyrok w sprawie Ireks-Arkady i in. przeciwko Komisji, pkt 11; wyroki: z dnia 15 września 1982 r. w sprawie 106/81 Kind przeciwko EWG, Rec. s. 2885, pkt 22-25; z dnia 18 kwietnia 1991 r. w sprawie C-63/89 Assurances du crédit przeciwko Radzie i Komisji, Rec. s. I-1799 ...

[ukryta sygnatura] – Opinia Rzecznika Generalnego TSUE – 2018 77 fragmentów

2018-09-19

Wydanie tymczasowe OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO MANUELA CAMPOSA SÁNCHEZA-BORDONY przedstawiona w dniu 19 września 2018 r.(1) Sprawa C-388/17 Konkurrensverket przeciwko SJ AB [wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Högsta förvaltningsdomstolen (naczelny sąd administracyjny, Szwecja)] Pytanie prejudycjalne - Zamówienia publiczne w sektorze transportu kolejowego - Działalność w zakresie dostaw lub obsługi sieci - Pojęcie sieci - Udzielenie zamówienia na usługi sprzątania pociągów przez przedsiębiorstwo kolejowe należące w całości do państwa - Brak uprzedniego postępowania o udzielenie zamówienia 1. SJ AB (zwana dalej "SJ") jest spółką akcyjną świadczącą usługi kolejowego transportu pasażerskiego, której kapitał należy w całości do państwa szwedzkiego. W 2012 r. spółka zawarła dwie umowy na usługi sprzątania w jej pociągach bez uprzedniego przeprowadzenia przetargu. Zachowanie to zostało uznane przez Konkurrensverket (urząd ds. konkurencji ...

przedsiębiorstwem publicznym a organem ds. konkurencji dotyczy wykładni art. 5 ust. 1 dyrektywy 2004/17. W szczególności sąd odsyłający, który musi rozstrzygnąć ten spór, zmierza do wyjaśnienia pojęć zawartych we wspomnianym ...

stwierdzić, czy przedsiębiorstwo publiczne świadczące usługi transportu kolejowego jest objęte zakresem zastosowania powyższej dyrektywy. 3. W związku z tym przedmiotem sporu są dwie kwestie: - Po pierwsze, pojęcie "sieci" transportu kolejowego w rozumieniu wspomnianego przepisu. - Po drugie, co rozumie się - w przypadkach, w których istnieje sieć - przez zwroty "dostaw[a] lub obsług[a] sieci", użyte w powyższym przepisie. I. Ramy prawne A. Prawo Unii 1. Dyrektywa 2004/17 4. Zgodnie z art. 2: "1. Do celów niniejszej dyrektywy ...

jego działanie. Domniemywa się istnienie dominującego wpływu instytucji zamawiających, jeżeli wspominane instytucje, bezpośrednio lub pośrednio, w stosunku do przedsiębiorstwa: - posiadają większość subskrybowanego kapitału tego przedsiębiorstwa, lub [...] 2. Niniejsza dyrektywa dotyczy podmiotów ...

zamawiających: a) będących instytucjami zamawiającymi lub przedsiębiorstwami publicznymi oraz prowadzących jeden z rodzajów działalności wymienionych w art. 3-7; [...]". 5. Artykuł 5 stanowi: "1. Niniejsza dyrektywa dotyczy działalności obejmującej dostawy lub obsługę sieci świadczących usługi dla odbiorców publicznych w obszarze transportu kolejowego, systemów automatycznych, tramwajów, trolejbusów, autobusów lub kolei linowych. Odnośnie do usług transportowych ...

częstotliwość usług. [...]". 6. Artykuł 30 stanowi: "1. Zamówienia mające na celu umożliwienie prowadzenia działalności wymienionej w art. 3-7 nie podlegają niniejszej dyrektywie, jeżeli w państwie członkowskim, w którym ta działalność jest wykonywana, bezpośrednio podlega ona konkurencji na rynkach, do których dostęp nie ...

kolejową oraz przewozów kolejowych wykonywanych przez istniejące przedsiębiorstwa kolejowe lub przedsiębiorstwa kolejowe, które zostaną założone w państwach członkowskich, jak określono w rozdziale II; b) kryteria mające zastosowanie do wydawania, odnawiania lub zmiany przez państwo członkowskie licencji przeznaczonych dla istniejących przedsiębiorstw kolejowych lub przedsiębiorstw kolejowych, które zostaną założone w Unii, jak określono w rozdziale III; c) zasady i procedury mające zastosowanie do ustalania i pobierania opłat za dostęp do infrastruktury kolejowej i do alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej, jak określono w rozdziale IV. 2. Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do użytkowania infrastruktury kolejowej w kolejowych przewozach krajowych i międzynarodowych". 8. Artykuł 3 stanowi: "Na użytek niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje: 1) »przedsiębiorstwo kolejowe« oznacza każde przedsiębiorstwo publiczne lub prywatne, posiadające licencję zgodnie z niniejszą dyrektywą, którego działalność podstawowa polega na świadczeniu usług w transporcie towarowym lub pasażerskim koleją, z zastrzeżeniem, że przedsiębiorstwo to zapewnia pojazdy trakcyjne; obejmuje to ...

tylko dostarczają pojazdy trakcyjne; 2) »zarządca infrastruktury« oznacza każdy podmiot lub przedsiębiorstwo, które są odpowiedzialne w szczególności za założenie infrastruktury kolejowej, zarządzanie nią i jej utrzymanie, w tym za prowadzenie ruchu pociągów, urządzenia bezpiecznej kontroli jazdy i urządzenia sterowania ruchem kolejowym (srk ...

części sieci mogą być przydzielane różnym podmiotom lub przedsiębiorstwom; 3) »infrastruktura kolejowa« oznacza elementy wymienione w załączniku I; [...] 24) »zdolność przepustowa infrastruktury« oznacza potencjał do układania rozkładu jazdy zamówionych tras pociągów dla danego odcinka infrastruktury w określonym przedziale czasowym; 25) »sieć« oznacza całość infrastruktury kolejowej zarządzanej przez zarządcę infrastruktury; [...] 27) »trasa pociągu« oznacza zdolność przepustową infrastruktury potrzebną do prowadzenia pociągu między dwoma punktami w określonym przedziale czasowym; 28) »obowiązujący rozkład jazdy« oznacza dane określające wszelki planowy ruch pociągów i taboru, który będzie miał miejsce na danej infrastrukturze w ciągu okresu, w którym on obowiązuje; [...]". 9. Artykuł 10 stanowi: "1. Przedsiębiorstwom kolejowym przyznaje się na sprawiedliwych, niedyskryminacyjnych i przejrzystych warunkach prawo dostępu do infrastruktury kolejowej we wszystkich państwach członkowskich w celu wykonywania wszystkich rodzajów kolejowych przewozów towarowych. Prawo to obejmuje dostęp do infrastruktury łączącej porty morskie i śródlądowe z innymi obiektami infrastruktury usługowej, o których mowa w załączniku II pkt 2, i infrastruktury służącej lub mogącej służyć więcej niż jednemu klientowi końcowemu ...

dotyczące warunków dostępu do obiektów infrastruktury usługowej podłączonych do sieci zarządcy infrastruktury oraz świadczenia usług w tych obiektach lub wskazuje stronę internetową, na której takie informacje są udostępniane nieodpłatnie w formie elektronicznej. Treść regulaminu sieci określono w załączniku IV. [...]". 11. Artykuł 44 stanowi: "1. Wnioskodawcy mogą występować na podstawie prawa publicznego lub ...

opłatą, zgodnie z przepisami rozdziału IV sekcja 2. [...]". 12. Artykuł 45 stanowi: "1. Zarządca infrastruktury w miarę możliwości realizuje wszystkie wnioski o przyznanie zdolności przepustowej infrastruktury [...]. 2. Zarządca infrastruktury może nadać priorytet określonym usługom w ramach procesu układania rozkładu jazdy i koordynacji, ale tylko w przypadkach określonych w art. 47 i 49. 3. Zarządca infrastruktury konsultuje się z zainteresowanymi stronami na temat projektu ...

którzy złożyli wnioski o przyznanie zdolności przepustowej infrastruktury, oraz inne strony, które chcą mieć możliwość przekazania uwag na temat, jak obowiązujący rozkład jazdy może wpłynąć na ich zdolność do zapewniania przewozów kolejowych w trakcie okresu ważności obowiązującego rozkładu jazdy. [...]". 13. Artykuł 46 stanowi: "1. W przypadku gdy w trakcie procesu układania rozkładu jazdy, o którym mowa w art. 45, zarządca infrastruktury napotyka konflikty między różnymi wnioskami, próbuje w drodze koordynacji różnych wniosków zapewnić możliwie najlepsze dopasowanie wszystkich zgłoszonych potrzeb. 2. W przypadku gdy zachodzi sytuacja wymagająca koordynacji, zarządca infrastruktury ma prawo, w rozsądnych granicach, proponować zdolność przepustową infrastruktury, która różni się od tej, na jaką złożono wniosek. [...]". B. Prawo krajowe 1. Lagen (2007:1092) om upphandling inom områdena vatten, energi, transporter och posttjänster(4) 14. Zgodnie z rozdziałem 2 § 20 podmiot zamawiający stanowi w szczególności dowolne przedsiębiorstwo, na które instytucja zamawiająca może wywierać dominujący wpływ. Domniemywa się istnienie dominującego wpływu instytucji zamawiającej, jeżeli wspomniana instytucja, bezpośrednio lub pośrednio, posiada w stosunku do przedsiębiorstwa ponad połowę udziałów w przedsiębiorstwie lub kontroluje większość głosów z tytułu udziałów lub podobnych, lub może powoływać ponad połowę ...

organu zarządzającego. 15. Stosownie do rozdziału 1 § 8 akapit pierwszy ustawa ma zastosowanie do działalności w zakresie dostawy lub obsługi sieci publicznych w postaci transportu, w szczególności kolejowego. 16. Z rozdziału 1 § 8 akapit drugi wynika, że uznaje się, że sieć w obszarze usług transportowych istnieje, jeżeli usługi są dostarczane zgodnie z warunkami określonymi przez właściwy organ ...

siedzibą na terytorium państwa członkowskiego Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii mogą obsługiwać i organizować ruch w szwedzkiej sieci kolejowej. 18. Rozdział 6 § 7 stanowi, że każdy podmiot uprawniony do obsługi lub organizacji ruchu w szwedzkiej sieci kolejowej może wystąpić do zarządcy infrastruktury z wnioskiem o udzielenie informacji o zdolności przepustowej infrastruktury w formie tras pociągów zgodnie z opisem sieci kolejowej. 19. Rozdział 6 §§ 1 i 7 oraz ...

o udzielenie informacji o zdolności przepustowej infrastruktury, jak również zarządzania i decyzji o alokacji zdolności w odniesieniu do wniosków o przyznanie zdolności przepustowej infrastruktury. 20. Rozdział 6 § 9 stanowi, że zarządca ...

pod uwagę otrzymane wnioski. 21. Z rozdziału 6 § 10 wynika, że zarządca infrastruktury stara się w drodze koordynacji rozwiązać wszelkie konflikty interesów powstałe przy alokacji zdolności przepustowej. Jeżeli jest to możliwe ...

rozstrzygania konfliktów (rozdział 6 § 12). 22. Rozdział 6 §§ 14 i 15 dotyczy kryteriów pierwszeństwa określonych w opisie sieci kolejowej. II. Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu i pytania prejudycjalne 23. SJ zawarł w styczniu 2012 r. dwie umowy dotyczące zamówienia na świadczenie usług sprzątania jego pociągów (o wartości, odpowiednio, 56 i 60 mln SEK) bez jakiegokolwiek przetargu publicznego. 24. W styczniu 2013 r. organ ds. konkurencji wniósł skargę do Förvaltningsrätten i Stockholm (sądu administracyjnego w Sztokholmie, Szwecja), żądając nałożenia kary na SJ, ponieważ uznał, że przedsiębiorstwo to prowadziło działalność objętą ...

wobec żądań skarżącego, które zostały oddalone. 25. Organ ds. konkurencji wniósł odwołanie od wyroku wydanego w pierwszej instancji do Kammarrätten i Stockholm (administracyjnego sądu apelacyjnego w Sztokholmie, Szwecja), które również zostało oddalone. 26. Od wyroku wydanego przez sąd apelacyjny wniesiono skargę ...

pytania prejudycjalne: "1) Czy art. 5 ust. 1 akapit drugi dyrektywy 2004/17 należy interpretować w ten sposób, że istnienie sieci w obszarze usług transportowych stwierdza się, gdy usługi transportowe w zarządzanej przez państwo sieci kolejowej dla krajowego i międzynarodowego ruchu kolejowego są świadczone zgodnie z ...

alokację zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej na podstawie wniosków przedsiębiorstw kolejowych oraz wymóg zakładający konieczność zrealizowania - w miarę możliwości - wszystkich wniosków? 2) Czy art. 5 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy 2004/17 należy interpretować w ten sposób, że działalność prowadzona przez przedsiębiorstwo kolejowe, o którym mowa w dyrektywie 2012/34, obejmująca świadczenie usług transportowych dla odbiorców publicznych w sieci kolejowej, stanowi dostawę lub obsługę sieci w rozumieniu powołanego przepisu?". III. Zwięzłe przedstawienie uwag stron A. W przedmiocie pierwszego pytania prejudycjalnego 27. Zdaniem organu ds. konkurencji ze względu na okoliczność, że dyrektywa ...

pod pojęciem "dostawy lub obsługi sieci", znaczenie i zakres tych pojęć odpowiadają ich zwyczajowemu znaczeniu w języku potocznym, w zależności od kontekstu, w którym są one użyte, oraz zamierzonych celów. 28. Organ ds. konkurencji podkreśla ryzyko wynikające z ...

przepisy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczące swobody przepływu i ochrony konkurencji. Procedury przetargowe przewidziane w dyrektywie 2004/17 zmierzają do zneutralizowania tych zagrożeń. Bez tego przepisu ograniczenie konkurencji wynikające z ...

kolejowych (takich jak SJ) do sieci technicznej o ograniczonej zdolności przepustowej. Przy przydzielaniu tras pociągów w sieci zarządca infrastruktury określa warunki dotyczące między innymi obsługiwanych tras, wymaganej zdolności przewozowej lub częstotliwości ...

ograniczony. Taka możliwość wymaga jednak decyzji Komisji po przeprowadzeniu odpowiedniej procedury, co nie miało miejsca w niniejszej sprawie. 31. SJ zauważa, że w przeciwieństwie do innych państw, w których utrzymywany jest monopol transportu kolejowego, w Szwecji transport ten jest w pełni zliberalizowany i odbywa się zasadach równej konkurencji. 32. SJ wskazuje, że chociaż jest spółką, której kapitał należy w całości do państwa szwedzkiego, to nie otrzymuje żadnego finansowania ani innych korzyści od państwa. Jej ...

wynika z orzecznictwa Trybunału(6). Nie wystarczy, aby podmiot podlegał dominującemu wpływowi, o którym mowa w art. 2 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2004/17. Konieczne jest, aby warunki zawarte w art. 5 ust. 1 akapit drugi dyrektywy 2004/17 zostały jednostronnie określone przez właściwy organ ...

kolejowe usługi transportu kolejowego. 34. SJ dodaje, że przedsiębiorstwo to oraz pozostałe przedsiębiorstwa kolejowe działające w Szwecji same określają, zgodnie z kryteriami handlowymi, trasy, użytkowane pociągi, rozkłady jazdy, liczbę odjazdów, liczbę stacji i ceny biletów. Zarządca infrastruktury nie posiada uprawnień innych niż te przyznane w dyrektywie 2012/34, a jego zadania ograniczają się do zapewnienia dostępu do infrastruktury kolejowej na ...

która dotyczy alokacji zdolności przepustowej infrastruktury i opisuje sposób ustalania warunków takich jak te przewidziane w art. 5 ust. 1 akapit drugi dyrektywy 2004/17. 37. Zdaniem Komisji ze względu na to, że Trafikverket (urząd transportu, Szwecja) zatwierdza regulamin sieci, podejmuje decyzję w sprawie przydzielania tras pociągów oraz określa obowiązujący rozkład jazdy, ustala on warunki korzystania z infrastruktury kolejowej. Nic nie stoi na przeszkodzie, by urząd ten musiał w miarę możliwości zrealizować wnioski składających je podmiotów. B. W przedmiocie drugiego pytania prejudycjalnego 38. Urząd ds. konkurencji uważa, że sieć usług transportowych w rozumieniu art. 5 ust. 1 akapit drugi dyrektywy 2004/17 istnieje, gdy ruch pociągów wymaga ...

dostępu do sieci technicznej o ograniczonej zdolności przepustowej. Termin "obsługa" wskazuje na rzeczywiste prowadzenie ruchu w sieci kolejowej(8). 39. SJ twierdzi, że nie zarządza infrastrukturą kolejową, a jego działalność ogranicza się do świadczenia usług transportu dla ogółu odbiorców przemieszczających się po składnikach tej infrastruktury. W związku z tym SJ nie uczestniczy w dostawach ani w obsłudze szwedzkiej sieci kolejowej, a zatem jego działalność nie jest objęta zakresem zastosowania dyrektywy 2004 ...

5 ust. 1 akapit pierwszy wprowadza rozróżnienie między dostawami i obsługą sieci. Ani pierwsza dyrektywa w sprawie zamówień publicznych (dyrektywa 90/531/EWG)(9) ani dyrektywa 93/38/EWG(10) nie odnosiły się do "dostaw". Dopiero w dyrektywie 2004/17 zawarto powyższe odniesienie w celu objęcia zarządzania siecią fizyczną i rozróżnienia dwóch rodzajów działalności, które zwykle są powierzone różnym ...

obejmuje rzeczywiste świadczenie transportu kolejowego, natomiast pojęcie "dostawy" odnosi się do możliwości dostępu do sieci w celu wykorzystania jej przez inne podmioty. IV. Postępowanie przed Trybunałem 42. Postanowienie o wystąpieniu z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wpłynęło do sekretariatu Trybunału w dniu 29 czerwca 2017 r. 43. Uwagi na piśmie zostały złożone przez urząd ds. konkurencji, SJ i Komisję Europejską, które wzięły udział w rozprawie w dniu 13 czerwca 2018 r. V. Ocena 44. Zarówno strony postępowania, jak i sąd odsyłający odnoszą się do dyrektywy 2012/34 w celu wyznaczenia granic sporu i rozszyfrowania znaczenia wyrażeń zawartych w art. 5 ust. 1 dyrektywy 2004/17. 45. Uważam, że podejście to jest prawidłowe. Jednakże ...

34 z dnia 21 listopada 2012 r. nie mogłaby mieć zastosowania ratione temporis do zawartych w styczniu tego samego roku umów, które są przedmiotem niniejszego sporu. Zastrzeżenie to można pokonać dzięki temu, że dyrektywa 2012/34 "przekształciła i połączyła w jeden akt prawny, dla zachowania przejrzystości"(11) inne, wcześniejsze dyrektywy, obowiązujące w chwili zawarcia wspomnianych umów. 46. Ponadto jest bezsporne, że SJ jest przedsiębiorstwem kolejowym zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 1 dyrektywy 2012/34 oraz że jako spółka, której kapitał w całości należy do państwa, może być instytucją zamawiającą [konkretnie - przedsiębiorstwem publicznym w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2004/17]. 47. Sąd odsyłający wątpi jednak, czy działalność SJ może być objęta opisem zawartym w art. 5 ust. 1 dyrektywy 2004/17. Jedynie w przypadku gdyby tak było, wspomniana dyrektywa miałaby do SJ zastosowanie, gdyż art. 2 ust. 2 lit. a) wymaga, aby podmioty zamawiające prowadziły jeden z rodzajów działalności wymienionych w art. 3-7 tejże dyrektywy. A. W przedmiocie pierwszego pytania prejudycjalnego 48. Artykuł 5 ust. 1 dyrektywy 2004/17 łączy pojęcie sieci ...

państwa członkowskiego, takimi jak warunki na obsługiwanych trasach, wymagana zdolność przewozowa lub częstotliwość usług". 49. W swoim pierwszym pytaniu prejudycjalnym sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy w ramach wykonywania swoich uprawnień zarządca infrastruktury kolejowej, który odpowiada za przydzielanie tras pociągów, rzeczywiście ustala ...

na kwestie takie jak trasy, wymagana zdolność przepustowa lub częstotliwość usług. 50. Pytanie dotyczy sytuacji, w której przedsiębiorstwa kolejowe, czy to publiczne, czy prywatne, świadczą usługi transportowe na podstawie kryteriów handlowych ...

a po drugie, do działalności przedsiębiorstw kolejowych. Te ostatnie obejmują przepisy regulujące system prawny uzyskiwania licencji i alokacji zdolności przepustowej infrastruktury dla przedsiębiorstw, które muszą wnosić opłaty za korzystanie ze zdolności ...

miałoby sensu. Zamiast wprowadzenia definicji infrastruktury kolejowej dyrektywa 2012/34 opisuje jej elementy składowe wymienione w załączniku I(16). Pojęcie sieci jest związane z tą infrastrukturą: sieć kolejowa oznacza "całość infrastruktury ...

jest zarządzana przez zarządcę odpowiedzialnego za jej eksploatację, utrzymanie i odnawianie. Podmioty, które wcześniej uzyskały licencję, na podstawie której zostały one uznane za przedsiębiorstwa kolejowe, muszą wystąpić o uznanie prawa do ...

przepustowej infrastruktury. 54. Proces alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej jest poprzedzony opracowaniem tzw. regulaminu sieci, w którym zarządca infrastruktury podaje szczegółowo ogólne zasady, terminy, procedury i kryteria dotyczące alokacji. Dyrektywa 2012/34 pozostawia w gestii zarządcy uszczegółowienie różnych uwarunkowań w tym zakresie(19). 55. Zgodnie z podstawową zasadą zarządca infrastruktury w miarę możliwości realizuje wszystkie wnioski o przyznanie zdolności przepustowej infrastruktury, które otrzyma. Jeżeli nie jest ...

zdolności przepustowej infrastruktury pozwala na zamknięcie rozkładu jazdy poprzez zaplanowanie ruchu pociągów i taboru kolejowego w infrastrukturze w okresie, w którym obowiązuje wspomniany rozkład jazdy. Załącznik VII pkt 2 dyrektywy 2012/34 dotyczy nieprzewidzianych zmian ...

zmieniających się okoliczności. 2. Zastosowanie do niniejszej sprawy 57. Jak już wskazałem, SJ podnosi, że w Szwecji przedsiębiorstwa kolejowe określają trasy, po jakich poruszają się pociągi, ich rozkłady jazdy, liczbę odjazdów ...

usług przez przedsiębiorstwa kolejowe. 58. Moim zdaniem argumenty SJ nie są przekonujące. Zarządca infrastruktury działa w rzeczywistości, która oferuje ograniczone możliwości (pod względem przestrzeni i czasu) zrealizowania wniosków przedsiębiorstw. Ze względu ...

koordynować świadczenie usług transportowych przez przedsiębiorstwa kolejowe. To samo dotyczy również szwedzkiej sieci państwowej. 59. W rzeczywistości swoboda przedsiębiorstw kolejowych, takich jak SJ, w zakresie oferowania odbiorcom publicznym preferowanych tras i najbardziej odpowiadających im rozkładów jazdy pociągów jest kompatybilna ...

ostatecznie "ustanawia" (nawet gdy polega to na uwzględnieniu wniosków przedsiębiorstw) tzw. warunki działania usługi. 60. W dyrektywie 2012/34 przewidziano wiele przypadków, w których przyznano zarządcy infrastruktury uprawnienia mające wpływ na te warunki. Definicje zawarte w art. 3, dotyczące "trasy alternatywnej", "realnej alternatywy" lub "przepełnionej infrastruktury", są następnie odzwierciedlone w regulacji, zgodnie z którą zarządca infrastruktury może - i powinien - uczestniczyć w określaniu warunków korzystania z infrastruktury w odniesieniu do "wymaganej zdolności przepustowej", "tras" lub "częstotliwości usług", aby uniknąć powielania tras lub przepełnienia ...

Regulamin sieci, do opublikowania którego zobowiązany jest zarządca infrastruktury, pozwala mu również na wprowadzenie zmian w elementach, które nie są możliwe do określenia a priori. Zarządca ten może ponadto zdecydować o ...

skończone możliwości związane z naturalnym niedostatkiem dostępnych zasobów, którymi musi zarządzać zarządca infrastruktury. 62. Wreszcie, w transporcie kolejowym dopuszczalne jest nakładanie obowiązków w zakresie świadczenia usług publicznych, które mogą mieć jeszcze większy wpływ na warunki dostępu do infrastruktury. Dyrektywa 2012/34 przewiduje współistnienie, w sieciach kolejowych państw członkowskich, świadczenia usług na warunkach otwartego dostępu i usług podlegających zamówieniom publicznym na usługi, z możliwością określenia kryteriów pierwszeństwa w przypadkach przepełnionej infrastruktury(23). 63. Podsumowując, ze względu na konieczność zarządzania ograniczonymi zasobami kolejowymi i ...

wpływ na wymaganą zdolność przepustową, trasy oraz częstotliwość tych usług. Taki jest właśnie wymóg zawarty w art. 5 ust. 1 dyrektywy 2004/17, umożliwiający stwierdzenie istnienia sieci transportu. B. W przedmiocie drugiego pytania prejudycjalnego 64. Sąd odsyłający musi wyjaśnić znaczenie wyrażeń "dostawa lub obsługa sieci" użytych w art. 5 ust. 1 dyrektywy 2004/17. W szczególności sąd zamierza ustalić, czy przy świadczeniu usług transportu kolejowego działalność przedsiębiorstw kolejowych jest objęta ...

rozwój prawodawstwa, który doprowadził do nadania określonego brzmienia art. 5 ust. 1 dyrektywy 2004/17: w przeciwieństwie do odnośnych artykułów poprzednich dyrektyw dotyczących zamówień publicznych w sektorach szczególnych(24), w których była mowa wyłącznie o "obsłudze sieci", w 2004 r. dodano zwrot "dostawa [tych sieci]". 67. Zdaniem Komisji zwrot "dostawa" został wprowadzony w celu uwzględnienia zarządzania fizyczną siecią i rozróżnienia dwóch odmiennych rodzajów działalności: "obsługa sieci" obejmuje rzeczywiste ...

transportu kolejowego, realizowane przez przedsiębiorstwa, natomiast zwrot "dostawa" odnosi się do możliwości dostępu do sieci w celu jej wykorzystania przez inne podmioty. 68. Argument Komisji napotyka jednak przeszkodę: dyrektywa 2012/34 ...

infrastruktury jest obowiązkiem zarządcy infrastruktury, natomiast świadczenie usług przewozowych jest realizowane przez przedsiębiorstwa, którym przyznano licencję w tym celu. 69. Dyrektywa 2012/34 stosuje kilkakrotnie pojęcie "świadczenia przewozów" kolejowych, utożsamiając je z działalnością instytucji, które mają licencję przedsiębiorstwa kolejowego, w związku z czym świadczą te usługi odbiorcom publicznym. Jednakże w terminologii wspomnianej dyrektywy czym innym jest "świadczenie usług", a czym innym "eksploatacja infrastruktury". 70. Zgodnie ...

przedsiębiorstwom świadczącym usługi przewozowe, lecz także utrzymuje ją(26) i zarządza nią, korzystając z sieci w celu wykonania obowiązków powierzonych mu na mocy art. 7 wspomnianej dyrektywy. 71. Rozróżnienie to zastosowano już w definicjach zawartych w pierwotnym brzmieniu dyrektywy 2012/34. Z pojęcia "sieci" zawartego w tej dyrektywie(27) wynikało, że jej obsługa dotyczyła zarządcy infrastruktury. Późniejsze przepisy miały podobne brzmienie ...

które zostaną pokryte z opłat(28), wiąże przedsiębiorstwa kolejowe z wykonywaniem przewozów pociągami (motyw 18), w przeciwieństwie do dwuelementowego wyrażenia: zarządca infrastruktury-obsługa sieci, do którego odnosi się motyw 2 ("zarządcy infrastruktury mają obowiązek obsługi sieci"). - Po drugie, w wyniku zmiany dyrektywy 2012/34 przeprowadzonej w 2016 r. do art. 3 pkt 2 dodano nowy podpunkt, zgodnie z którym "»eksploatacja infrastruktury ...

do infrastruktury"(29). Zadania te należą do zarządcy infrastruktury, a nie do przedsiębiorstw transportowych. 72. W takiej sytuacji istnieją dwie możliwości wykładni. Pierwsza polega na dokonaniu wykładni art. 5 ust. 1 dyrektywy 2004/17 w świetle późniejszych aktów prawnych regulujących w szczególności jednolity obszar kolejowy (zwłaszcza dyrektywy 2012/34 wraz z późniejszymi zmianami). 73. W przypadku przyjęcia takiego stanowiska konieczne będzie zapewnienie zgodności pojęcia "obsługa sieci [kolejowych]", zawartego w art. 5 ust. 1 dyrektywy 2004/17, z wyrażeniem "eksploatacja infrastruktury kolejowej", zawartym w dyrektywie 2012/34. Pojęcie prowadzenia przewozów kolejowych nie byłoby objęte zakresem zastosowania wyrażenia "eksploatacja infrastruktury ...

się pod uwagę znaczenie nadane (obecnie) przez art. 3 pkt 2b dyrektywy 2012/34, w brzmieniu nadanym przez dyrektywę 2016/2370. Innymi słowy, obsługa sieci nie obejmowałaby prowadzenia przewozów kolejowych ...

usług transportowych przez przedsiębiorstwa kolejowe. 74. Druga możliwość wymaga autonomicznej wykładni pojęcia "obsługi sieci", zawartego w art. 5 ust. 1 dyrektywy 2004/17, na które nie mają wpływu niejasności regulacyjne, o ...

Zgodnie z tą wykładnią nic nie stoi na przeszkodzie, aby przedsiębiorstwa kolejowe również "obsługiwały" sieć w tym sensie, żeby czerpały z niej korzyści, wykorzystywały ją lub użytkowały do realizacji transportu kolejowego ...

Za tym drugim rozwiązaniem przemawia wiele argumentów. Po pierwsze, czyni to argument podniesiony przez Komisję w odniesieniu do genezy art. 5 ust. 1 dyrektywy 2004/17, który poprzez wprowadzenie "dostawy sieci ...

obsługują" ["eksploatują"] sieć, po której poruszają się ich pociągi, to znaczy użytkują ją lub wykorzystują w celu czerpania z niej korzyści związanej z działalnością w zakresie świadczenia usług publicznych. 77. Po trzecie, stosując wykładnię systemową, nie miałoby sensu, aby art. 5 ust. 1 dyrektywy 2004/17 w sposób ogólny wykluczał ze swojego zakresu zastosowania przedsiębiorstwa świadczące usługi przewozowe, ponieważ działalność ta nie jest uznana za obsługę sieci, a w dalszej części (ust. 2 tego przepisu) artykuł stanowił, że dyrektywa nie dotyczy "podmiotów świadczących usługi ...

2004/17. 78. Po czwarte wreszcie, dyrektywa 2004/17 zawiera "[n]iewyczerpujące wykazy podmiotów zamawiających w rozumieniu niniejszej dyrektywy [które] przedstawione są w załącznikach I-X"(31). W załączniku IV, który dotyczy podmiotów zamawiających w zakresie usług kolejowych, zawarte są przedsiębiorstwa publiczne z różnych państw członkowskich, które świadczą takie usługi. W szczególności, w odniesieniu do Szwecji, za takowe uznaje się między innymi "[p]odmioty publiczne świadczące usługi kolejowe ...

519) i järnvägsförordningen (2004:526)"(32). 79. Uwzględnienie tego rodzaju podmiotów (do których należy SJ) w załączniku IV do dyrektywy 2004/17 wskazuje, że dla prawodawcy Unii działalność przedsiębiorstw świadczących usługi ...

dla odbiorców publicznych z wykorzystaniem sieci kolejowej jest objęta zakresem zastosowania pojęcia obsługi wspomnianej sieci, w rozumieniu art. 5 ust. 1 dyrektywy, w związku z czym, jeśli spełnione są pozostałe warunki, przedsiębiorstwa te powinny zastosować procedury udzielania zamówień przewidziane w dyrektywie 2004/17(33). 80. Podsumowując: choć należy przyznać, że istnieje pewna niespójność między pojęciami użytymi w przepisach dotyczących jednolitego europejskiego obszaru kolejowego (dyrektywa 2012/34 i odpowiednie przepisy) oraz pojęciami zastosowanymi w dyrektywie 2004/17, to wykładnia wyrażenia "obsługa sieci", zawartego w art. 5 ust. 1 powyższej dyrektywy, nie zależy od pojęć zdefiniowanych w przepisach dotyczących jednolitego europejskiego obszaru kolejowego. 81. Wreszcie, SJ podkreślił, że jest przedsiębiorstwem działającym wyłącznie w celach komercyjnych, konkurującym z innymi operatorami kolejowymi, co jego zdaniem wyklucza możliwość uznania go za podmiot zamawiający podlegający przepisom dyrektywy 2004/17. 82. Dyrektywa 2004/17 przewiduje taką sytuację w art. 30 ("Procedura stwierdzająca, czy dana działalność jest bezpośrednio poddana konkurencji"). Wystarczy stwierdzić, że w niniejszej sprawie nie stwierdza się, aby procedura ta została uruchomiona, w związku z czym zastosowanie wspomnianej dyrektywy nie jest wyłączone. VI. Wnioski 83. W świetle powyższych uwag proponuję, aby na pytania prejudycjalne przedłożone przez Högsta förvaltningsdomstolen (naczelny sąd administracyjny ...

i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynującej procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych należy interpretować w ten sposób, że: - "sieć" istnieje, gdy przedsiębiorstwom świadczącym usługi transportowe zapewnia się dostęp do infrastruktury ...

na warunkach działania określonych przez właściwy organ tego państwa, nawet jeżeli wspomniany organ musi uwzględnić, w miarę możliwości, wszystkie złożone przez rzeczone przedsiębiorstwa wnioski o przyznanie zdolności przepustowej; - działalność prowadzona przez ...

przedsiębiorstwo publiczne, polegająca na świadczeniu usług transportu publicznego z wykorzystaniem sieci kolejowej, stanowi "obsługę sieci« "w rozumieniu dyrektywy 2004/17/WE. 1 Język oryginału: hiszpański. 2 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynująca procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (Dz.U. 2004, L 134, s. 1). 3 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego (Dz.U. 2012, L 343, s. 32). 4 Ustawa (2007:1092) o udzielaniu zamówień publicznych w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych; zwana dalej "ustawą o udzielaniu zamówień". 5 ...

2008 r., Ing. Aigner (C-393/06, EU:C:2008:213, pkt 27, 29). 7 W ten sposób Komisja odnosi się do swojego komunikatu w sprawie wspólnotowego systemu zamówień publicznych w sektorach wykluczonych: gospodarki wodnej, energetyki, transportu i telekomunikacji (COM/88/376) [tłumaczenie własne]. 8 Urząd ds. konkurencji opiera się na pkt 48 opinii rzecznika generalnego J. Mischa w sprawie Concordia Bus Finland (C-513/99, EU:C:2001:686), zgodnie z którą "obsługa ...

wykorzystaniem własnej siły roboczej i autobusów". 9 Dyrektywa Rady z dnia 17 września 1990 r. w sprawie procedur udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i telekomunikacji (Dz.U. 1990, L 297, s. 1). 10 ...

Rady z dnia 14 czerwca 1993 r. koordynująca procedury udzielania zamówień publicznych przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i telekomunikacji (Dz.U. 1993, L 199, s. 84). 11 Motyw pierwszy in fine. 12 Motyw 5 dyrektywy 2012/34 stanowi, że "[w] celu uczynienia transportu kolejowego efektywnym i konkurencyjnym wobec innych rodzajów transportu państwa członkowskie powinny zapewnić, aby przedsiębiorstwa kolejowe miały status niezależnych podmiotów działających na zasadach komercyjnych i dostosowujących się do potrzeb rynku". 13 Chociaż SJ wspomina o istnieniu ponad 320 zarządców infrastruktury kolejowej w Szwecji, należy podkreślić, że sieć będąca przedmiotem niniejszej sprawy jest państwowa. Z § 2 pkt 9 ...

zarządcą infrastruktury sieci kolejowej należącej do państwa szwedzkiego jest urząd transportu. Jest to organ właściwy w zakresie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury w postępowaniu głównym (pkt 27 postanowienia odsyłającego). 14 Motyw 58 dyrektywy 2012/34 podkreśla, że "[s ...

i alokacji zdolności przepustowej infrastruktury powinny uwzględnić skutki coraz pełniejszego wykorzystania zdolności przepustowej infrastruktury i w końcu powstania niedoboru tej zdolności". 15 Motyw 71 dyrektywy 2012/34. 16 Obejmują one bazę ...

nawierzchnia kolejowa, drogi dostępu dla pasażerów i towarów, urządzenia zabezpieczające, sygnalizacyjne i łącznościowe na szlaku, w stacjach i stacjach rozrządowych, systemy oświetleniowe oraz urządzenia przetwarzania i rozdziału energii elektrycznej na potrzeby ...

przepustowa infrastruktury oznacza "potencjał do układania rozkładu jazdy zamówionych tras pociągów dla danego odcinka infrastruktury w określonym przedziale czasowym" (art. 3 pkt 24 i 27). 19 Na przykład ustalenie zasad pobierania ...

zasad procesu koordynacji i systemu rozwiązywania sporów (art. 46 ust. 4 i 6) lub, wreszcie, w odniesieniu do infrastruktury przepełnionej, procedury i kryteria, których należy przestrzegać, oraz określenie minimalnej wielkości wykorzystania ...

ust. 2). 20 Jeżeli zarządca infrastruktury stwierdzi, że istnieją konflikty między różnymi wnioskami, spróbuje on w drodze koordynacji złożonych wniosków zapewnić możliwie najlepsze ich dopasowanie oraz może zaproponować, w rozsądnych granicach, alokacje zdolności przepustowej infrastruktury, które różnią się od wnioskowanych alokacji. 21 Chociaż dyrektywa ...

Rady (UE) 2016/2370 z dnia 14 grudnia 2016 r. zmieniająca dyrektywę 2012/34/UE w odniesieniu do otwarcia rynku krajowych kolejowych przewozów pasażerskich oraz zarządzania infrastrukturą kolejową (Dz.U. 2016 ...

1) potwierdza tę ocenę. Motyw 28 wspomnianej dyrektywy stanowi, że "[p]aństwa członkowskie mogą uzależnić prawo dostępu do infrastruktury od spełnienia szczególnych warunków, aby umożliwić wdrożenie zintegrowanego systemu rozkładu jazdy krajowych ...

publicznej. Podobnie motyw 24dyrektywy 2016/2370 potwierdza możliwość ograniczenia przez państwa członkowskie prawa dostępu, "w przypadku gdy prawo to zagrażałoby równowadze ekonomicznej [...] umów o świadczenie usług publicznych". 24 Dyrektywa 90/531 i dyrektywa ...

kolejowej zarządzanej przez zarządcę infrastruktury". 28 Rozporządzenie wykonawcze Komisji z dnia 12 czerwca 2015 r. w sprawie zasad obliczania kosztów, które są ponoszone bezpośrednio jako rezultat przejazdu pociągu (Dz.U. 2015 ...

zmieniająca załączniki do dyrektyw 2004/17/WE i 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie procedur udzielania zamówień publicznych w zakresie wykazów podmiotów zamawiających i instytucji zamawiających (Dz.U. 2008, L 349, s. 1). 33 Chociaż w wyroku z dnia 5 października 2017 r., LitSpecMet (C-567/15, EU:C:2017:736), Trybunał nie rozpatrywał problemu podniesionego w niniejszej sprawie, którego nie dotyczyło odesłanie prejudycjalne, orzekł on, że - w okolicznościach powyższej sprawy i z pewnymi zastrzeżeniami - dyrektywie 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (Dz.U. 2004, L 134, s. 114) podlegała działalność spółki zależnej, należącej w całości do litewskiej spółki kolejowej, którą zaopatrywała ona w sprzęt kolejowy niezbędny dla realizacji działalności transportu kolejowego mającej na celu zapewnienie potrzeb w interesie ogólnym. W mojej opinii w powyższej sprawie (C-567/15, EU:C:2017:319) uznałem, w związku z argumentem jednej ze stron, która powołała się na dyrektywę 2004/17, iż "zważywszy ...

zawierają identyczną definicję »podmiotów prawa publicznego« [...], udzielenie odpowiedzi na pytania Vilniaus apygardos teismas (sądu okręgowego w Wilnie) jest możliwe bez wykluczania z góry możliwości zastosowania jednego lub drugiego z tych aktów ...

[ukryta sygnatura] – Opinia Rzecznika Generalnego TSUE – 2012 146 fragmentów

2012-11-15

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO PEDRA CRUZA VILLALÓNA przedstawiona w dniu 15 listopada 2012 r.(1) Sprawa C-103/11 P Komisja Europejska przeciwko Systran ...

rozbudowy lingwistycznej oprogramowania - Oprogramowanie do tłumaczenia automatycznego Komisji - Udostępnienie kodów źródłowych bez zgody autora - Naruszenie praw autorskich - Nieuprawnione ujawnienie know-how - Odpowiedzialność pozaumowna - Odpowiedzialność umowna - Właściwość sądu Unii - Charakter sporu - Bezprawność ...

sprawa porusza na wstępie problem polegający na rozróżnieniu sporów o charakterze umownym i pozaumownym, czyli w niniejszym przypadku właściwości rzeczowej sądu Unii, dotykając przy tym nierozstrzyganej dotąd kwestii wertykalnego podziału kompetencji pomiędzy sądem Unii a sądami krajowymi. W mojej ocenie zasadniczą kwestią jest określenie zasad wydania rozstrzygnięcia przez sąd Unii, z poszanowaniem zasady kompetencji powierzonych, w przedmiocie jego właściwości do rozpoznania skargi o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej, w ramach której został podniesiony zarzut braku właściwości za względu na umowny charakter sporu. 2. W niniejszym przypadku Trybunał rozpoznaje wniesione przez Komisję Europejską odwołanie od wyroku Sądu Unii Europejskiej z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie T-19/07 Systran i Systran Luxembourg przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II-6083 ...

zaskarżonym wyrokiem"), który zasądza od Unii Europejskiej na rzecz spółki Systran SA(2) ryczałtowe odszkodowanie w kwocie 12 001 000 EUR z tytułu naprawienia szkody poniesionej w związku z naruszeniem przez Komisję praw autorskich i know-how posiadanych przez Systran w odniesieniu do wersji Unix oprogramowania Systran. 3. Sąd orzekł między innymi, że przyznając sobie prawo, bez uprzedniej zgody spółek grupy Systran, wszczęcia postępowania przetargowego na realizację prac dotyczących obsługi i rozbudowy lingwistycznej swojego systemu tłumaczenia automatycznego, w tym przypadku wersji EC-Systran Unix oprogramowania Systran, Komisja postąpiła bezprawnie w świetle ogólnych zasad wspólnych dla systemów prawnych państw członkowskich (pkt 261 zaskarżonego wyroku), ponieważ wspomniany ...

z ujawnieniem osobom trzecim i z modyfikacją elementów wersji Systran Unix tego oprogramowania, z naruszeniem praw autorskich i know-how wspomnianych wyżej spółek. 4. Na początku należy wyjaśnić, że jeśli Trybunał ...

dalej "Systranem Luxembourg") powinny przede wszystkim zbadać i ewentualnie rozstrzygnąć właściwe sądy krajowe i że w związku z tym Sąd nie był właściwy do rozstrzygnięcia omawianego sporu, nie byłoby potrzeby badania ...

podniesionych przez Komisję. Niemniej jednak, oraz na wypadek gdyby Trybunał nie podzielił mojego punktu widzenia w odniesieniu do tej pierwszej zasadniczej kwestii, zbadam pozostałe zarzuty, aby naświetlić mu wszystkie aspekty tej sprawy. 5. W tym kontekście należy podkreślić, że Komisja kwestionuje w szczególności, w ramach swoich pozostałych zarzutów, dokonaną przez Sąd ocenę trzech przesłanek odpowiedzialności pozaumownej Unii, których spełnienie ...

krzywdą. Jakkolwiek te trzy niezmienne przesłanki muszą być spełnione łącznie po to, by przyznane zostało prawo do odszkodowania, sądzę jednak, że dogodniej będzie badać je kolejno, w granicach podniesionych przez Komisję zarzutów, w celu sprawdzenia, czy Sąd rzeczywiście upewnił się, iż zostały one spełnione w sposób jasny i niebudzący wątpliwości. 6. W tym miejscu uważam również za stosowne wyjaśnienie, w związku z zarzutami odwołania, że nie będzie konieczne poruszanie innych zagadnień podniesionych pośrednio w niniejszym sporze, a dotyczących w szczególności odnośnych kompetencji sądu Unii i sądów krajowych do rozpatrywania skarg w sprawie naruszenia prawa własności intelektualnej, wszczynanych przeciwko instytucjom, organom lub jednostkom organizacyjnym Unii(3), lub w sprawie praktyki udzielania zamówień publicznych w zakresie opracowywania rozwiązań informatycznych i obsługi informatycznej instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych Unii(4). I ...

Okoliczności powstania sporu 7. Oprogramowanie do tłumaczeń automatycznych o nazwie "Systran" (SYStem TRANslation) zostało stworzone w 1968 r. przez dr. P. Tomę, prezesa amerykańskiej spółki World Translation Center Inc. (zwanej dalej "WTC"), z siedzibą w La Jolla w Kalifornii (Stany Zjednoczone). 8. W dniu 22 grudnia 1975 r. Komisja i WTC zawarły pierwszą umowę dotyczącą zainstalowania i dalszego ...

pary językowej angielski-francuski oraz opracowania wspomnianego oprogramowania dla nowej pary językowej francuski-angielski. 9. W latach 1976-1987 stosunki umowne między Komisją i WTC trwały nadal, a w ich wyniku powstał system automatycznego tłumaczenia działający w środowisku Mainframe o nazwie "EC-Systran Mainframe", składający się z części podstawowej, procedur językowych oraz ...

Systran i wersji Mainframe oprogramowania Systran. Spółka Gachot zmieniła następnie nazwę na Systran SA. 11. W dniu 4 sierpnia 1987 r. Systran i Komisja podpisali "umowę o współpracy" dotyczącą wspólnej organizacji ...

tłumaczenia Systran dla języków urzędowych Wspólnoty Europejskiej, obecnych i przyszłych, a także jego zastosowania. 12. W dniu 11 grudnia 1991 r. Komisja rozwiązała umowę o współpracy zawartą z Systranem. 13. W dniu 22 grudnia 1997 r. Systran i Komisja zawarli pierwszą z czterech kolejnych umów o migracji, która miała na celu umożliwienie funkcjonowania oprogramowania EC-Systran Mainframe w środowiskach Unix i Windows. 14. W dniu 4 października 2003 r. Komisja opublikowała ogłoszenie o przetargu na obsługę i rozbudowę lingwistyczną ...

dnia 31 października 2003 r. Systran zasadniczo zwrócił uwagę Komisji, że prace, o których mowa w ogłoszeniu o przetargu, mogą naruszać jego prawa własności intelektualnej, oraz zwrócił się do Komisji o zajęcie stanowiska w tej kwestii. Systran wyjaśnił, że w tych okolicznościach nie może zgłosić się do udziału w przetargu. 16. Pismem z dnia 17 listopada 2003 r. Komisja odpowiedziała, że prace, jakie zamierza zrealizować, jej zdaniem nie naruszą praw własności intelektualnej Systranu. 17. W wyniku omawianego przetargu zamówienia udzielono tylko na dwie z ośmiu objętych przetargiem części, a otrzymała je spółka Gosselies SA(5). II - Postępowanie przed Sądem i zaskarżony wyrok 18. W tych okolicznościach, pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 25 stycznia 2007 r., Systran i Systran Luxembourg(6) wnieśli skargę, żądając, po pierwsze, nakazania natychmiastowego zaprzestania przez Komisję naruszania praw własności intelektualnej i ujawniania informacji; po drugie, nakazania konfiskaty wszystkich będących w posiadaniu Komisji i spółki Gosselies nośników zawierających prace z zakresu informatyki opracowane przez spółkę Gosselies na podstawie wersji EC-Systran Unix i Systran Unix z naruszeniem praw Systranu i wydania tych warunków Systranowi lub przynajmniej ich zniszczenia pod kontrolą; po trzecie, nakazania ...

z możliwością przeszacowania, na rzecz Systranu; po czwarte, nakazania ogłoszenia decyzji Sądu na koszt Komisji w gazetach specjalistycznych i czasopismach specjalistycznych oraz na specjalistycznych stronach internetowych wybranych przez skarżących; oraz po ...

i ostatnie, oddalił zarzut niedopuszczalności dotyczący braku swojej właściwości do stwierdzenia naruszenia prawa własności intelektualnej w ramach skargi o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej, ustaliwszy, że naruszenie prawa własności intelektualnej zostało podniesione wyłącznie w celu zakwalifikowania zachowania Komisji jako bezprawnego w ramach skargi o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej, która jest objęta jego właściwością, oraz że żaden krajowy ...

Komisję prawa własności intelektualnej i ujawniania informacji, żądania konfiskaty lub zniszczenia określonych danych informatycznych będących w posiadaniu Komisji i spółki Gosselies oraz publikacji na koszt Komisji orzeczenia Sądu w wyspecjalizowanych gazetach i czasopismach, a także na wyspecjalizowanych stronach internetowych (pkt 118-125 zaskarżonego wyroku ...

pkt 262-326 omawianego wyroku), a następnie poszczególne środki, inne niż odszkodowanie, wnioskowane przez skarżących w ich żądaniach (pkt 327-332). 22. Sąd odrzucił złożony przez Systran Luxembourg wniosek o odszkodowanie ...

pkt 285-326 zaskarżonego wyroku). III - Postępowanie przed Trybunałem i żądania stron 23. Pismem złożonym w sekretariacie Trybunału w dniu 4 marca 2011 r. Komisja wniosła niniejsze odwołanie. 24. Ustne wystąpienia stron zostały wysłuchane na rozprawie, która odbyła się w dniu 19 kwietnia 2012 r. 25. Komisja wnosi do Trybunału o: - stwierdzenie dopuszczalności i zasadności odwołania, - uchylenie zaskarżonego wyroku, w którym częściowo uwzględniono skargę odszkodowawczą przeciwko Komisji, a w następstwie uchylenia - o wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie, odrzucającego skargę jako niedopuszczalną lub oddalającego skargę jako bezzasadną, oraz - obciążenie spółek Systran i ...

przez Komisję. 26. Systran i Systran Luxembourg wnoszą do Trybunału o: - oddalenie odwołania Komisji, - utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku, oraz - obciążenie Komisji całością kosztów postępowania. IV - Zarzuty odwołania 27. Komisja podnosi osiem zarzutów. Zarzut pierwszy dotyczy braku właściwości Sądu, który w sposób oczywiście błędny i wewnętrznie sprzeczny zakwalifikował spór jako pozaumowny. Zarzut drugi dotyczy naruszenia prawa do obrony oraz zasad dotyczących rozkładu ciężaru dowodu. W zarzucie trzecim Komisja podnosi nieprawidłowe stosowanie przez Sąd norm prawa autorskiego w zakresie własności praw autorskich powoływanych przez Systran. W zarzutach czwartym i piątym Komisja podnosi, że Sąd popełnił oczywisty błąd w ocenie bezprawnego i zawinionego charakteru jej zachowania i wystarczająco istotnego charakteru jej jakoby bezprawnego działania. W zarzucie szóstym Komisja podnosi, po pierwsze, że Sąd naruszył prawo przy interpretacji wyjątku określonego w art. 5 dyrektywy Rady 91/250/EWG z dnia 14 maja 1991 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych(7), i po drugie, że uchybił obowiązkowi uzasadnienia wyroku w zakresie wyjątku z art. 6 wspomnianej dyrektywy. Zarzut siódmy dotyczy naruszenia prawa przy ocenie istnienia ...

ósmy dotyczy naruszenia prawa przy ustaleniu wysokości odszkodowania na kwotę 12 001 000 EUR. V - W przedmiocie zarzutu pierwszego A - Streszczenie argumentacji Komisji 28. W ramach pierwszego zarzutu odwołania Komisja twierdzi zasadniczo, że jej spór z Systranem i Systranem Luxembourg ...

z zakresu odpowiedzialności umownej, biorąc pod uwagę różne umowy, które Komisja zawarła z tymi spółkami w latach 1975-2002, oraz inne dokumenty związane z umowami, takie jak niektóre z przesyłanych wzajemnie pism i listów intencyjnych. Sąd popełnił zatem oczywisty błąd w ocenie prawnego charakteru sporu, a w konsekwencji naruszył własne przepisy dotyczące jurysdykcji(8). 29. Komisja podnosi przede wszystkim, że Sąd dokonał niewłaściwej wykładni wyroku z dnia 20 maja 2009 r. w sprawie Guigard przeciwko Komisji(9). Komisja przyznaje, że wprawdzie naruszenie praw autorskich może pozwalać na wniesienie powództwa z tytułu odpowiedzialności pozaumownej, jednak uważa ona, że niniejszy spór nie stanowi takiego przypadku, ponieważ strony uzgodniły warunki cesji lub przyznania rozpatrywanych w niniejszej sprawie praw autorskich. 30. Następnie Komisja stara się wykazać słuszność swojej tezy, dokonując analizy przedmiotowych umów, ich prawnego charakteru, zawartych w nich klauzul oraz praw przysługujących jej na ich mocy. Na tej podstawie Komisja stwierdza, że nie uwzględniając dokładnego zakresu posiadanych przez nią praw do korzystania do oprogramowania EC-Systran Unix, Sąd przeinaczył jasne znaczenie wspomnianych umów, co doprowadziło go do błędu w ocenie charakteru sporu. 31. Wreszcie Komisja powołuje się na naruszenie reguł wykładni dotyczących umów, ponieważ Sąd nie mógł dokonać interpretacji umów o migracji, a zwłaszcza ich art. 13, w ten sposób, że Komisji nie przyznaje się w nich żadnych praw. Komisja podnosi również, że Sąd dopuścił się błędu, stwierdzając, że ponieważ Systran nie był stroną ...

zastrzeżeniem właściwości Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej", to znaczy, zgodnie z orzecznictwem Trybunału, z wyjątkiem przypadków, w których spory zostały poddane wyłącznej właściwości sądu Unii(10). 34. Tym samym art. 274 TFUE wytycza pomiędzy sądami Unii a sądami krajowymi wertykalną linię podziału kompetencji do orzekania w sporach, których stroną jest Unia. Podział ten wynika z zasady kompetencji powierzonych lub, ściślej rzecz ...

przyznające sądom Unii wyłączną właściwość rzeczową. 35. Ponadto zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądy Unii posiadają w szczególności wyłączne uprawnienie do rozpoznawania sporów dotyczących naprawienia szkód wyrządzonych przez instytucje Unii lub jej pracowników przy wykonywaniu ich funkcji, ustanowione w art. 268 TFUE i w art. 340 akapity drugi i trzeci TFUE(11) oraz w art. 41 ust. 3 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. 36. Wreszcie zgodnie z art. 272 TFUE sądy Unii są właściwe(12) do orzekania na mocy klauzuli arbitrażowej przewidzianej w umowie prawa publicznego lub prawa prywatnego zawartej przez Unię(13). 37. Z przepisów art. 272 TFUE w związku z przepisami art. 274 TFUE, 268 TFUE i art. 340 akapity pierwszy i drugi TFUE wynika wobec tego, że w przypadku gdy osoba fizyczna lub prawna wnosi przeciwko Unii powództwo o stwierdzenie odpowiedzialności odszkodowawczej, to ...

powoduje zatem powstanie kwestii wertykalnego podziału kompetencji między sądami krajowymi a sądami Unii(14), która w ten sposób, również ze względu na swój charakter, znacznie przekracza kwestię określenia granic sporów wynikających z umów i sporów pozaumownych w porządkach prawnych państw członkowskich. 2. Kwestia ustalenia właściwego prawa: art. 340 TFUE 39. Ustalenie umownego ...

tylko z tego powodu, że warunkuje właściwość sądowniczą Unii lub państw członkowskich. Jest nią również w odniesieniu do prawa znajdującego zastosowanie do sporu i ma bezpośredni wpływ na odpowiedź, jakiej należy ...

oparty na charakterze umownym tego sporu. 40. Z art. 340 akapit pierwszy TFUE wynika, że w przypadku sporu o charakterze umownym odpowiedzialność Unii "podlega prawu właściwemu dla danej umowy". Natomiast w dziedzinie odpowiedzialności pozaumownej zgodnie z art. 340 akapit drugi TFUE Unia powinna "naprawić szkody zgodnie z zasadami ogólnymi, wspólnymi dla praw państw członkowskich". 41. Jeśli więc spór dotyczy materii umownej, prawo materialne ma zastosowanie na podstawie samych warunków tej umowy. To właśnie prawo umowy reguluje w szczególności odpowiednie prawa i obowiązki stron tej umowy, określa właściwe dla niej ustawodawstwo i ostatecznie sąd właściwy dla rozpoznania sporu dotyczącego wspomnianej umowy, zarówno zgodnie z prawem mającym zastosowanie do umowy, jak i z prawem umowy(15). 42. Jeśli natomiast spór dotyczy materii pozaumownej, prawo, na podstawie którego należy ustosunkować się do wniosku o odszkodowanie, tworzą wyłącznie same ogólne zasady wspólne dla praw państw członkowskich, jak stanowi art. 340 akapit drugi TFUE. Oznacza to, że sąd Unii może ...

zarówno prawa tych umów, jak i przepisów mających zastosowanie do tych umów. Sytuacja taka sama w sobie nie jest niczym nadzwyczajnym w ramach skargi o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej z założenia opartej na braku jakiejkolwiek istotnej klauzuli umownej ...

umownym, to znaczy mającym związek z przedmiotem sporu. 44. Tymczasem jeśli okazuje się, że sporu w takiej postaci nie można rozstrzygnąć bez analizy treści i zakresu więzi umownych łączących strony i że w związku z tym dla celów tego rozstrzygnięcia należy uwzględnić "prawo umowy", wydaje się oczywiste, że spór ten staje się przede wszystkim i zasadniczo sporem o ...

czym nic nie stoi na przeszkodzie, aby następnie, po zakończeniu tej analizy przez sąd właściwy w materii odpowiedzialności umownej, został on przekazany do sądu właściwego do rozpoznania skargi o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej. Należy bowiem pamiętać, że dla ...

kontekstu zobowiązaniowego posiadającego opisane powyżej cechy. 45. Powyższe oznacza, że formalnie podniesiony przez stronę pozwaną w postępowaniu o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej zarzut niedopuszczalności, wskazujący na istnienie związanego z przedmiotem sporu stosunku ...

raczej należałoby go uznać za kwestię kwalifikowaną, jeśli tak można rzec, którą należy uprzednio rozstrzygnąć w pierwszej kolejności. 46. Nie można natomiast rozsądnie przyjąć odwrotnego założenia, zgodnie z którym w niniejszej sprawie badanie odpowiedzialności pozaumownej zgodnie z ogólnymi zasadami wspólnymi dla praw państw członkowskich powinno mieć pierwszeństwo. Sąd Unii nie może bowiem rozpatrzyć wniosku o odszkodowanie na ...

powinien był wykluczyć zasadność ewentualnego zarzutu dotyczącego charakteru umownego sporu. 47. Podsumowując, uprzednie i przeprowadzone w pierwszej kolejności badanie istnienia "prawa umowy" regulującego stosunki pomiędzy stronami postępowania w przedmiocie skargi o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej jest moim zdaniem logicznie konieczne, biorąc pod uwagę kompetencje przyznane sądowi Unii w traktacie. 48. Poza tym należy jeszcze ustalić przedmiot i stopień wnikliwości tego uprzedniego badania w takich okolicznościach i w tym konkretnym celu. 49. Najprościej mówiąc, oznacza to, że sąd Unii rozpatrujący skargę o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej, w ramach której został podniesiony zarzut dotyczący umownego charakteru sporu, nie może rozstrzygać w przedmiocie własnej właściwości po przeprowadzeniu badania odnoszącego się do meritum sporu, to znaczy dotyczącego zasadności ...

stosunku umownego na tyle bogaty i istotny, aby - jak już zostało podkreślone - nie można było w sposób rozsądny rozstrzygnąć sporu, nie włączając do tego więzi łączących strony(16). Sens badania, które ...

50. Dokładniej rzecz ujmując, sąd Unii, który musi ustalić poddany jego ocenie charakter omawianego sporu w celu rozstrzygnięcia w przedmiocie własnej właściwości, może dokonać wyłącznie całościowej analizy, prima facie, wiążących strony stosunków umownych, i to jedynie w celu ustalenia, w świetle przedmiotu sporu, obecności wiążącego strony "prawa umowy" jako takiego, pozwalającego mu stwierdzić w sposób racjonalnie przewidywalny, że spór nie może zostać rozstrzygnięty bez dogłębnego uwzględnienia tego "prawa umowy ...

raz zwrócić uwagę na tę konkretną kwestię. Rozpoznając na podstawie odpowiedzialności pozaumownej spór wpisujący się w ramy umowne, sąd Unii, który z braku klauzuli arbitrażowej nie jest w stanie zbadać treści więzów umownych, nie mając możliwości zastosowania prawa regulującego stosunki umowne, nie może orzekać w przedmiocie swojej właściwości właśnie na podstawie zasadności lub bezzasadności żądań strony pozwanej. Decydująca jest jednak okoliczność, że w celu ustalenia swojej właściwości lub też jej braku sąd nie ma obowiązku wyjścia poza całościową ocenę istnienia wystarczająco istotnego stosunku umownego pozostającego w związku z przedmiotem sporu, aby można było stwierdzić, że spór ten nie może zostać rozstrzygnięty w sposób racjonalny bez uprzedniej oceny powołanych postanowień umownych w świetle prawa, któremu postanowienia te podlegają. D - Błędy popełnione przez Sąd w ocenie zarzutu braku właściwości 52. Jest zatem moim zdaniem jasne, że Sąd nie zastosował zaproponowanego powyżej podejścia przy okazji analizy przeprowadzonej w niniejszej sprawie, co wynika zarówno ze wstępnych uwag dotyczących właściwości w dziedzinie umownej i pozaumownej, zawartych w pkt 57-64 zaskarżonego wyroku, w których przedstawia on ogólne założenia zaplanowanej analizy, jak i z kolejnych punków uzasadnienia, rozwijających wspomnianą ...

przedstawieniu odpowiednich postanowień traktatu regulujących odpowiedzialność umowną i pozaumowną Unii (pkt 57-59 zaskarżonego wyroku), w pkt 60 zaskarżonego wyroku Sąd przede wszystkim słusznie wskazał, że w celu ustalenia właściwości na podstawie art. 235 WE powinien on zbadać, w świetle poszczególnych istotnych informacji zawartych w aktach sprawy, czy żądanie odszkodowawcze przedstawione przez skarżących opiera się w sposób obiektywny i całościowy na zobowiązaniach pochodzenia umownego czy pozaumownego, powołując się przy tym na ww. wyrok w sprawie Guigard przeciwko Komisji. Po przedstawieniu takiego założenia Sąd wskazał elementy, które zamierza uwzględnić w swojej analizie, wymieniając w sposób niewyczerpujący zarzuty stron, okoliczności leżące u podstaw szkody oraz treść powołanych postanowień umownych(18). 54. Następnie jednak Sąd w pierwszej kolejności zbadał dokładnie żądanie odszkodowawcze skarżących oraz podnoszony przez nich charakter zachowania wywołującego szkodę, to jest w niniejszym przypadku bezprawne ujawnienie ich know-how oraz naruszenie prawa własności intelektualnej do oprogramowania Systran Unix (pkt 65-83 zaskarżonego wyroku), aby w drugiej kolejności zająć się "analizą argumentów podniesionych przez Komisję w uzasadnieniu istnienia wynikającego z umowy zezwolenia na ujawnienie osobie trzeciej informacji, które mogą być chronione z tytułu praw autorskich i know-how" (pkt 84-100 zaskarżonego wyroku). 55. Zastosowany w taki konkretnie sposób tok postępowania Sądu w zaskarżonym wyroku powinien moim zdaniem zostać poddany krytyce Trybunału z dwóch względów. 56. Przede wszystkim ...

należy stwierdzić, że Sąd nie dokonał po prostu uprzedniej analizy sytuacji panującej między stronami sporu w celu ustalenia własnej właściwości do jego rozpoznania. Dołączając w pewnym sensie zarzut dotyczący braku właściwości do meritum sporu, lub raczej włączając od razu meritum sporu, rozpatrywane już na tym etapie, do zarzutu braku właściwości(19), w pierwszej kolejności próbował on upewnić się o słuszności wniosku skarżących w świetle zasad wspólnych porządkom prawnym państw członkowskich. 57. Dopiero w drugiej kolejności, i odpowiadając w ścisłym znaczeniu tego słowa na zarzut braku właściwości, Sąd starał się wykazać brak jakiejkolwiek wyraźnej, jasnej i dokładnej klauzuli umownej dopuszczającej zachowanie Komisji, co w pkt 103 zaskarżonego wyroku doprowadziło go do wniosku, że "rozpatrywany spór ma charakter pozaumowny". 58 ...

trudność, jaką napotkał Sąd, była poważna, a przy tym zaostrzona przez samą Komisję, powołującą się w swojej argumentacji w ramach zarzutu braku właściwości na konkretne postanowienia umowne w celu zakwestionowania już wtedy praw skarżących oraz dochodzenia swoich. 59. Z jednej strony Sąd skoncentrował się na wykazaniu, że same ...

miały podstawy. Znaczące jest to, że swój wywód zakończył on zresztą, wskazując, iż skarżący "wykazali w sposób wystarczający pod względem prawnym i faktycznym elementy konieczne do umożliwienia Sądowi działania w ramach jego właściwości pozaumownej, która została mu powierzona na mocy traktatu" (pkt 101 zaskarżonego wyroku ...

nie zamierzała odebrać żądaniom skarżących całego pozoru słuszności, lecz raczej starała się uzyskać to, by w ramach oceny jej zarzutu został w pełni uwzględniony bardzo wyraźny kontekst umowny, w który te żądania się wpisywały, nawet jeśli Komisja skupiła się w swojej argumentacji na niektórych określonych postanowieniach umowy. W taki sposób należy rozumieć, dlaczego tak usilnie powoływała się ona na ww. wyrok w sprawie Guigard przeciwko Komisji. 61. Z drugiej strony - i stąd wypływa drugi zarzut, jaki należy skierować wobec sposobu postępowania Sądu - w odniesieniu do zarzutu Komisji we właściwym tego słowa znaczeniu, tak jak już zostało zaznaczone powyżej ...

do ukierunkowanego badania treści sporu, to jest do badania ograniczonego do podnoszonych przez Komisję przepisów, w celu upewnienia się, że wspomniane klauzule umowne nie uzasadniają zachowania zarzucanego Komisji i tym samym ...

nie uzasadniają oddalenia zarzutu braku właściwości sądu Unii. Tymczasem kontrola, której przeprowadzenie należało do Sądu w ramach badania zarzutu Komisji dotyczącego braku właściwości, nie mogła wtedy już dotyczyć zasadności praw umownych, których uznania domagała się Komisja. 62. W ten sposób Sąd wcale nie zajął się, za czym się właśnie opowiadałem, całościowym badaniem kontekstu umownego sporu, jakie miał przeprowadzić w celu ustalenia, czy w racjonalny sposób można stwierdzić z wystarczającą pewnością, że spór od początku należy do jego właściwości. 63. W świetle powyższych rozważań uważam, że Sąd w dwojaki sposób naruszył prawo przy badaniu stosunków umownych, jakie zostały nawiązane pomiędzy Komisją i poszczególnymi spółkami grupy Systran, które ...

poszczególne wersje oprogramowania Systran na przestrzeni czasu lub przyczyniały się do ich opracowania, i że w związku z tym niesłusznie uznał się za właściwy do rozpoznania powództwa o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną Systranowi przez zachowanie Komisji. 64. W konsekwencji zarzut pierwszy Komisji należy uwzględnić i tym samym uchylić zaskarżony wyrok bez potrzeby badania na tym etapie pozostałych zastrzeżeń podniesionych przez Komisję w ramach tego zarzutu. E - Stan sprawy pozwala Trybunałowi na to, by sam orzekł on w przedmiocie zarzutu braku właściwości 65. Należy jeszcze zbadać następstwa proponowanego uchylenia, a dokładniej mówiąc, ustalić, czy Trybunał powinien ponownie rozpatrzyć sprawę i w sposób ostateczny rozstrzygnąć w przedmiocie zarzutu braku właściwości podniesionego przez Komisję w pierwszej instancji, czy też raczej powinien przekazać sprawę Sądowi, by ten ostatecznie rozstrzygnął w przedmiocie zarzutu braku właściwości. 66. Z art. 61 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ...

jeśli odwołanie jest zasadne, Trybunał może, gdy stan sprawy na to pozwala, wydać ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie bądź przekazać sprawę do ponownego rozpoznania przez Sąd. 67. Uważam, że w niniejszym przypadku Trybunał posiada niezbędne informacje, by wydać ostateczne rozstrzygnięcie w przedmiocie zarzutu braku właściwości podniesionego przez Komisję w toku postępowania przed Sądem(20). 68. Jak wynika z wyżej przedstawionych wywodów, spór między Komisją a Systranem i Systranem Luxembourg wpisuje się w ramy konfliktu dotyczącego głównie zakresu posiadanych przez te spółki odpowiednich praw do oprogramowania EC-Systran Unix. Ponieważ wspomniane oprogramowanie jest owocem długotrwałej współpracy stron, regulowanej prawnie przez kolejne umowy o wspólnym opracowaniu, obsłudze i migracji, zawierające w szczególności klauzule licencyjne na prawa własności intelektualnej, spór powstał zatem w bardzo wyraźnym kontekście umownym. 69. Ponadto w tym miejscu podkreślić należy, że poszczególne umowy zawarte przez strony nie tylko nie zawierają żadnej ...

stronami kompetencji sądów państwa członkowskiego (umowy o migracji) lub arbitrażowi (umowy o współpracy) oraz wskazują prawo mające zastosowanie do tych umów(21). 70. Istnienie takiego kontekstu umownego, którego treść wynika już w znacznym stopniu z powyższych rozważań, pozwala, bez konieczności przeprowadzania szerszej i dokładniejszej jego oceny, stwierdzić z wystarczającą pewnością, że w odniesieniu do przedmiotu żądania odszkodowawczego oraz biorąc pod uwagę prawa i obowiązki umowne stron, nie można w sposób racjonalny rozstrzygnąć w przedmiocie sporu bez dogłębnego zbadania poszczególnych umów(22) w świetle mającego do nich zastosowanie prawa(23). 71. Wobec powyższego proponuję, aby Trybunał wydał ostateczne rozstrzygnięcie w przedmiocie podniesionego przez Komisję zarzutu braku właściwości, orzekając, że na podstawie art. 268 TFUE i ...

rozpoznania przedłożonego mu sporu i wezwać strony, by wniosły sprawę przed właściwe sądy krajowe wyznaczone w drodze wspólnego porozumienia, aby na podstawie prawa właściwego dla umów i w całym istotnym dla sprawy zakresie wspomniane sądy mogły wydać rozstrzygnięcie w przedmiocie ich odpowiednich praw i obowiązków oraz wypowiedziały się co do istnienia ewentualnych uchybień umownych i ewentualnej odpowiedzialności umownej Unii. 72. Z tego punktu widzenia można ogólnie zwrócić uwagę, że ocena odpowiednich praw i obowiązków stron sporu wymaga między innymi dokładnego i szczegółowego zbadania charakteru, przedmiotu oraz celu poszczególnych rozpatrywanych umów oraz głównych klauzul umownych, zarówno w świetle prawa mającego zastosowanie do tych umów, jak i zwyczajów zawodowych(24), z uwzględnieniem wszystkich istotnych okoliczności, a w szczególności zasady wykonywania umów w dobrej wierze oraz spoczywających na stronach obowiązków lojalności, wyważenia interesów i współpracy(25). 73. W tym miejscu trzeba dodać, że pomijając to, co może wyniknąć z rozstrzygnięcia sporu wniesionego przed ...

wynikać z uchybienia zobowiązaniom umownym, ale może wynikać z wszelkich zachowań spełniających znamiona czynu niedozwolonego, w oparciu o zasady ogólne wspólne dla praw państw członkowskich. VI - W przedmiocie pozostałych zarzutów 74. Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią dalsza analiza zostanie przedstawiona jedynie posiłkowo, na ...

gdyby Trybunał nie podzielił wniosku, do jakiego prowadzi mnie badanie pierwszego zarzutu podniesionego przez Komisję. W pierwszej kolejności zbadam zarzut drugi Komisji, dotyczący naruszenia reguł postępowania dowodowego oraz prawa do obrony (tytuł A), następnie zarzut trzeci, w ramach którego Komisja kwestionuje istnienie praw autorskich, na które powołują się skarżący (tytuł B). Następnie zbadam (tytuł C) poszczególne zarzuty podważające ...

między omawianym zachowaniem i szkodami (tytuł 3), i wreszcie oszacowanie tych szkód (tytuł 4). A - W przedmiocie naruszenia reguł postępowania dowodowego oraz prawa Komisji do obrony (zarzut drugi) 75. W drugim zarzucie Komisja podnosi, że Sąd naruszył normy regulujące przeprowadzanie dowodu oraz jej prawo do obrony, uznając przedstawienie opinii Golversa i potwierdzenia spółki Gosselies za dokonane po terminie i w konsekwencji niedopuszczalne na podstawie art. 48 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem (pkt 252 i 253 ...

regulaminu postępowania przed Sądem na skarżącym i na pozwanym ciąży obowiązek przedstawienia wniosków dowodowych, odpowiednio, w skardze i w odpowiedzi na skargę. 77. Uregulowania te, będące odpowiednikiem art. 120 lit. e) i art. 124 ...

zatem etap postępowania, na którym zasadniczo należy złożyć wstępne wnioski dowodowe(26). Przepisy te, ustanowione w interesie prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości oraz pełnego poszanowania zasady kontradyktoryjności i równości stron, stanowią wyraz wymogów rzetelnego procesu, a w szczególności ochrony prawa do obrony(27). 78. Jednakże zgodnie z art. 48 § 1 regulaminu postępowania ...

regulaminu postępowania przed Trybunałem, strony mają jeszcze możliwość wskazania nowych dowodów na poparcie swojej argumentacji w replice i w duplice, pod warunkiem jednak, że uzasadnią opóźnienie w ich wskazaniu. 79. Trybunał orzekł, że art. 48 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem, będący odstępstwem od norm dotyczących składania wniosków dowodowych, wymaga, by strony uzasadniły opóźnienie w przedstawieniu przez siebie tych dowodów(28). Wymóg ten oznacza, że sądowi przysługuje uprawnienie do kontroli zasadności opóźnienia w przedstawieniu wniosków dowodowych oraz, w odpowiednim przypadku, ich treści, a także, jeżeli wniosek nie został uzasadniony w sposób wystarczający z prawnego punktu widzenia, do ich odrzucenia(29). 80. W niniejszej sprawie należy zaznaczyć przede wszystkim, że, jak stwierdził Sąd, opinia Golversa i potwierdzenie spółki ...

pkt 251 zaskarżonego wyroku wynika bowiem, że Komisja przedstawiła opinię Golversa i potwierdzenie spółki Gosselies w odpowiedzi na skierowaną do stron przez Sąd trzecią serię pytań dotyczących dowodów, jakie należy uwzględnić w celu oszacowania szkody. Tymczasem skarga została złożona w dniu 25 stycznia 2007 r., a Sąd wezwał strony do udzielenia odpowiedzi na pierwszą serię pytań w dniu 1 grudnia 2008 r., następnie na drugą serię podczas otwarcia ustnego etapu postępowania. Rozprawa odbyła się w dniu 27 października 2009 r. Postanowieniem z dnia 26 marca 2010 r. Sąd nakazał ponowne otwarcie ustnego etapu postępowania w celu wezwania stron do udzielenia odpowiedzi na trzecią serię omawianych pytań. 82. Ponadto Sąd wyraźnie stwierdził, że opóźnienie to jest całkowicie nieuzasadnione. Niemniej jednak dołożył on wielu starań w badaniu tych dokumentów(31) tytułem uzupełnienia, w ramach, w których dokumenty te zostały przedstawione, to znaczy jako odpowiedź udzielona na pytanie dotyczące oszacowania szkody. 83. W tych okolicznościach nie można zarzucić Sądowi postępowania niezgodnego z ww. wyrokiem w sprawie Baustahlgewebe przeciwko Komisji. 84. Zatem podniesiony przez Komisję drugi zarzut, dotyczący naruszenia reguł postępowania dowodowego oraz prawa do obrony, jest nieuzasadniony i w konsekwencji powinien zostać odrzucony. B - W przedmiocie własności praw autorskich Systranu (zarzut trzeci) 85. W trzecim zarzucie Komisja podnosi, że Sąd naruszył prawo przy zastosowaniu ogólnych zasad prawa autorskiego, które wynikają z dyrektywy 91/250, zwłaszcza poprzez stwierdzenie w ramach oceny własnej kompetencji pozaumownej do rozpoznania sporu (pkt 70-76 zaskarżonego wyroku), że skarżący są właścicielami praw autorskich, których ochrony dochodzą. 86. Komisja podnosi przede wszystkim, że art. 2 ust. 1 dyrektywy ...

osoba fizyczna lub grupa osób fizycznych, które stworzyły program. Przypominając, że zasada ta dopuszcza wyjątki w odniesieniu do utworów zbiorowych lub stworzenia programu komputerowego przez pracownika w ramach wykonywania obowiązków służbowych, Komisja twierdzi, że ani skarżący, ani Sąd nie powołali się jednak na te wyjątki. 87. Komisja kwestionuje następnie zastosowanie przez Sąd zasady domniemania autorstwa, przewidzianej w szczególności w art. 5 dyrektywy 2004/48/WE(32), zgodnie z którą to zasadą osoba składająca skargę w przedmiocie naruszenia prawa własności intelektualnej jest zwolniona z dostarczenia dowodu swoich praw, jeśli wykaże, że jej nazwisko znajduje się na dziele. Komisja podkreśla w tym względzie, że sporne oprogramowanie zostało nazwane EC-Systran Unix, co może dowodzić, że Komisja ...

że prawa do tego oprogramowania przysługują im wspólnie oraz że wszelkie spory dotyczące zakresu tych praw należy rozstrzygnąć na podstawie umowy. Dodaje ona, że jest to jedynie domniemanie wzruszalne ("praesumptio iuris tantum") oraz że wykazała posiadanie praw do korzystania z oprogramowania EC-Systran Unix. 88. W tym przypadku w pkt 71 zaskarżonego wyroku Sąd orzekł, że Komisja nie zdołała wykazać, iż skarżący nie są właścicielami praw autorskich, których ochrony dochodzą w odniesieniu do wersji Systran Unix oprogramowania Systran. Jednocześnie Sąd zgodził się z argumentacją skarżących, według ...

zaskarżonego wyroku). 89. Należy stwierdzić, że tym samym Sąd nadał treść domniemaniu prawnemu autorstwa, ustanowionemu w art. 15 konwencji berneńskiej i powtórzonemu w art. 5 dyrektywy 2004/48, zgodnie z którym do celów stosowania środków, procedur i środków naprawczych przewidzianych w tej dyrektywie umieszczenie nazwiska twórcy na utworze w sposób zwyczajowo przyjęty wystarcza twórcy utworu literackiego lub artystycznego, w przypadku braku dowodu przeciwnego do uznania go za twórcę tego utworu i w konsekwencji uprawnia go do wszczęcia postępowania w sprawie naruszenia. 90. Tak więc na podstawie błędnego zrozumienia zaskarżonego wyroku Komisja twierdzi, że Sąd ...

EC-Systran Unix, a zatem tę część zarzutu należy oddalić jako oczywiście bezzasadną. 91. Ponadto w pkt 209 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, że zgodnie z danymi przedstawionymi przez skarżących, a dokładnie z opinią prawną, miano autora nadane osobie prawnej zostało potwierdzone w orzecznictwach francuskim i belgijskim, oraz wyjaśnił jednocześnie, że Komisja nie zdołała odeprzeć tego stanowiska. 92. Wprawdzie stwierdzenie takie pojawia się w ramach analizy co do istoty sprawy, a nie w ramach badania dopuszczalności skargi i argumentacji konkretnie odnoszącej się do domniemania własności praw Systranu, jednakże stwierdzenie to zostało uwzględnione przez Sąd w ramach analizy praw skarżących w odniesieniu do wersji Systran Unix oprogramowania Systran i nie zostało podważone przez Komisję w odwołaniu. Nie można zatem zarzucić Sądowi, iż formalnie nie odniósł się on do powołanych postanowień dyrektywy 91/250. 93. Podniesiony przez Komisję zarzut trzeci należy w konsekwencji oddalić jako bezzasadny. C - W przedmiocie dokonanej przez Trybunał oceny odpowiedzialności pozaumownej Unii (zarzuty od czwartego do ósmego) 94. W ramach pozostałych zarzutów Komisja podważa dokonaną przez Sąd ocenę trzech przesłanek powstania odpowiedzialności pozaumownej Unii ...

siódmy). Wreszcie Komisja kwestionuje oszacowanie powoływanych szkód (zarzut ósmy). Te poszczególne zarzuty zostaną zatem rozpatrzone w tej kolejności, przy czym właśnie w zarzucie ósmym Komisja podnosi formalnie zarzut braku jakiejkolwiek szkody. 1. W przedmiocie bezprawności zachowania (zarzuty czwarty, piąty i szósty) a) Streszczenie uzasadnienia zaskarżonego wyroku 95. Co do istoty sprawy, w pkt 200-261 zaskarżonego wyroku Sąd zakończył swoją analizę bezprawnego jakoby zachowania Komisji, wskazując, że "przyznając sobie prawo do realizacji prac prowadzących do modyfikacji elementów dotyczących wersji Systran Unix oprogramowania Systran, które znajdują się w wersji EC-Systran Unix, bez uprzedniej zgody grupy Systran, Komisja dopuściła się czynu bezprawnego w świetle ogólnych zasad wspólnych dla praw państw członkowskich mających zastosowanie w tej dziedzinie". To bezprawne działanie "stanowi wystarczająco istotne naruszenie praw autorskich i know-how, jakie posiada grupa Systran w odniesieniu do wersji Systran Unix oprogramowania Systran" (pkt 261 zaskarżonego wyroku). 96. Sąd doszedł do powyższego wniosku po trzyetapowej analizie. Najpierw zbadał, czy w świetle ogólnych zasad wspólnych dla praw państw członkowskich skarżący mogą powoływać się na prawo do sprzeciwienia się, by Komisja powierzała bez ich zgody prace dotyczące określonych aspektów wersji EC ...

którym poszczególne umowy zawierane od 1975 r. upoważniły ją do powierzenia osobie trzeciej prac określonych w spornym zamówieniu (pkt 216-227 zaskarżonego wyroku). Wreszcie Sąd przeprowadził analizę treści prac wskazanych ogłoszeniu o przetargu w celu określenia, czy mogą one prowadzić do modyfikacji lub ujawnienia elementów lub informacji chronionych z tytułu praw autorskich i know-how skarżących (pkt 228-260 zaskarżonego wyroku). b) Streszczenie argumentów Komisji 97. W ramach zarzutu czwartego Komisja podnosi w pierwszej kolejności, że jej zachowania nie można uznać za bezprawne lub zawinione. Zarzut ten dzieli się na dwie części, z których jedna poświęcona jest prawom autorskim, a druga - know-how. 98. Po pierwsze, dokonanej przez Komisję lub osobę trzecią modyfikacji komponentów oprogramowania EC-Systran Unix nie można uznać za naruszenie praw autorskich (pierwsza część zarzutu czwartego). Dokładniej mówiąc, w pierwszej kolejności Sąd przeinaczył (zastrzeżenie pierwsze) okoliczności faktyczne i dowody, stwierdzając na podstawie zasadniczego podobieństwa ...

bez ich zgody wersji EC-Systran Unix (pkt 143, 147 i 212 zaskarżonego wyroku)(33). W drugiej kolejności Sąd popełnił również (zastrzeżenie drugie) oczywisty błąd w ocenie oraz przeinaczył fakty, stwierdzając istnienie naruszenia praw autorskich, ponieważ zmodyfikowana została właśnie podstawowa część oprogramowania wersji EC-Systran Unix, do której Komisja ...

o migracji, a nie podstawowa część oprogramowania wersji Systran Unix. 99. Po drugie, Sąd naruszył prawo, stwierdzając, że poprzez przyznanie dwóch części spornego zamówienia spółce Gosselies i następnie poprzez przekazywanie informacji dotyczących Systran Unix Komisja bezprawnie ujawniła know-how Systranu (druga część zarzutu czwartego). 100. W drugiej kolejności w ramach piątego zarzutu Komisja podnosi, że w rozumieniu wyroku Trybunału z dnia 4 lipca 2000 r. w sprawie Bergaderm i Goupil przeciwko Komisji(34) wspomniane zachowanie nie stanowi w każdym razie "wystarczająco istotnego" naruszenia praw autorskich i know-how Systranu, ponieważ naruszenie nie ma nieusprawiedliwionego charakteru, a naruszona norma nie spełnia koniecznych wymogów(35). Komisja dodaje, że w ocenie tej należy uwzględnić kontekst, w którym zarzucane bezprawne czyny zostały popełnione, czyli funkcjonowanie jej dyrekcji generalnej odpowiedzialnej za tłumaczenie wszystkich oficjalnych dokumentów tej instytucji, będące zadaniem nadrzędnego interesu publicznego(36). 101. Wreszcie w trzeciej kolejności w ramach zarzutu szóstego Komisja podnosi dwa zastrzeżenia dotyczące przewidzianych w dyrektywie 91/250 wyjątków od wyłącznych praw autorskich. Sąd dokonał jej zdaniem błędnej wykładni wyjątku przewidzianego w art. 5 ust. 1 dyrektywy 91/250, stwierdzając w pkt 226 zaskarżonego wyroku, że Komisji nie udało się wykazać, z jakich względów mogła powołać ...

ów wyjątek prawny od działań podlegających ograniczeniom, aby powierzyć osobie trzeciej prace, jakie należało zrealizować w ramach spornego zamówienia. Po pierwsze, zdaniem Komisji wspomniana dyrektywa nie wyklucza, że prace określone w jej art. 5 ust. 1 mogą być wykonane przez osoby trzecie. Po drugie, wyjątek prawny ...

do uaktualnionego systemu operacyjnego, co było przedmiotem przetargu z dnia 4 października 2003 r. Ponadto w ramach odpowiedzi udzielonych na drugą serię pytań Sądu Komisja powołała się również na przewidzianą w art. 6 dyrektywy 91/250 dekompilację, co do której to kwestii Sąd nie zajął stanowiska ...

102. Ponieważ Komisja kwestionuje, nie zachowując przy tym porządku trójstopniowej oceny Sądu, jednocześnie wszelkie naruszenia praw autorskich (tytuł i), a w tym zakresie błędną wykładnię dyrektywy 91/250 (tytuł ii) oraz ujawnienie know-how Systranu (tytuł ...

podnosząc, że nawet przy założeniu, iż te bezprawne działania zostały wykazane, to nie są one w każdym razie "wystarczająco istotne" (tytuł iv), zbadam te cztery punkty po kolei. Przy tym należy jeszcze uwzględnić uzasadnienie przyjęte przez Sąd w ramach oceny zarzutów niedopuszczalności, gdyż z jednej strony sam Sąd odsyła do tej analizy w uzasadnieniu merytorycznym swojego wyroku(37), zaś z drugiej strony w ramach zarzutu czwartego Komisja podnosi formalnie zastrzeżenie dotyczące wskazanej oceny Sądu. i) W przedmiocie naruszenia praw autorskich (pierwsza część zarzutu czwartego) - W przedmiocie drugiego zastrzeżenia w pierwszej części zarzutu czwartego 103. Przede wszystkim należy odrzucić jako całkowicie bezpodstawne drugie zastrzeżenie przedstawione przez Komisję w ramach pierwszej części zarzutu czwartego. 104. Odsyłając do analizy własnej właściwości w pkt 68-73 zaskarżonego wyroku, Sąd orzekł bowiem, że "grupa Systran ma prawo powoływać się na prawa autorskie do wersji Systran Unix oprogramowania Systran, którą opracowała i sprzedaje pod swą nazwą, bez konieczności dostarczenia innych dowodów" (pkt 205 zaskarżonego wyroku). Wyjaśnił w tym względzie, że "dyskusja nie dotyczy[ła] […] wersji EC-Systran Unix, ale praw, które mogą być powołane przez skarżących w przypadku prac dotyczących wersji EC-Systran Unix ze względu na prawa, jakie posiadają w odniesieniu do pierwotnej i wcześniejszej wersji Systran Unix" (pkt 211 zaskarżonego wyroku). 105. W ten sposób Sąd bardzo wyraźnie wskazał, że to modyfikacja wersji EC-Systran naruszyła prawa posiadane przez skarżących w odniesieniu do wersji Systran Unix (pkt 211 zaskarżonego wyroku). 106. Dokonane w ten sposób przez Sąd ustalenie co do istoty jest ponadto całkowicie spójne z analizą przeprowadzoną w ramach podjętej w pkt 137-147 zaskarżonego wyroku oceny dopuszczalności, w następstwie której Sąd orzekł, że skarżący udowodnili w sposób wystarczający, iż istnieje znaczne podobieństwo pomiędzy wersjami Systran Unix i EC-Systran Unix, tak ...

Systran Unix. 107. A zatem Komisja nie może zarzucać Sądowi, że popełnił on oczywisty błąd w ocenie lub przeinaczył okoliczności faktyczne, odmawiając stwierdzenia, iż to wersja EC-Systran Unix została poddana modyfikacjom. - W przedmiocie pierwszego zastrzeżenia w pierwszej części zarzutu czwartego 108. Pierwsze zastrzeżenie sformułowane przez Komisję w ramach pierwszej części zarzutu czwartego porusza kwestię dopuszczalności. Komisja uważa, jak powtórzę, że wnioski prawne ...

i EC-Systran Unix oprogramowania Systran stanowią przeinaczenie okoliczności faktycznych i środków dowodowych, i przedstawia w tym względzie trzy argumenty. 109. Komisja podnosi, po pierwsze, że ponieważ nie posiadała wersji Systran ...

że zostanie ono wykazane - wynika ze wspólnego rodowodu systemów Systran Unix i EC-Systran Unix, w niniejszym przypadku wywodzących się od systemu EC-Systran Mainframe, oraz z okoliczności, że zleciła ona Systranowi migrację wersji EC-Systran Mainframe do środowiska Unix, odwołując się w tym względzie do opinii Golversa. Wreszcie Komisja podnosi, po trzecie, że istnienie bezprawnego działania lub naruszenia jest wykluczone z jednej strony z racji praw, które w opinii Komisji przysługują jej na podstawie poszczególnych umów zawieranych kolejno od 1975 r., co podnosiła już w ramach zarzutu pierwszego, dotyczącego braku właściwości Sądu, zaś z drugiej strony przez wyjątki od wyłącznych praw autorskich, na które powołuje się ona w ramach zarzutu szóstego. 110. Dwa pierwsze argumenty Komisji są niedopuszczalne, ponieważ dotyczą przeinaczenia okoliczności faktycznych ...

choćby wyjaśnień na temat nieprawidłowych ustaleń faktycznych oraz przeinaczenia dowodów, jakich zdaniem Komisji dopuszczono się w zaskarżonym wyroku. 111. W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem z art. 256 ust. 1 akapit ...

też zasadniczo do badania dowodów, które Sąd dopuścił na poparcie tych okoliczności. Jeżeli dowody uzyskano w prawidłowy sposób, przy poszanowaniu ogólnych zasad prawa i wymogów proceduralnych dotyczących ciężaru i rozkładu dowodu ...

z wyjątkiem przypadków przeinaczenia tych dowodów, kwestii prawnej podlegającej jako taka kontroli Trybunału(40). 113. W każdym razie, jak wyjaśniono powyżej w ramach badania zarzutu drugiego, opinia Golversa słusznie została uznana przez Sąd za niedopuszczalną, w związku z czym Trybunał nie może jej uwzględnić, choćby nawet mogła przyczynić się do wykrycia przeinaczenia okoliczności faktycznych lub dowodów. Ponadto w ramach postępowania przed Sądem Komisja wspomniała już, że nigdy nie posiadała kodów źródłowych wersji Systran Unix (pkt 197 zaskarżonego wyroku). W tej kwestii Sąd zajął stanowisko w pkt 254 zaskarżonego wyroku, w ramach przeprowadzonej pomocniczo analizy wspomnianej opinii Golversa, a Komisja nie podważyła tej właśnie oceny. 114 ...

art. 58 statutu Trybunału Sprawiedliwości i art. 168 § 1 lit. d) regulaminu postępowania przed Trybunałem w odwołaniu należy dokładnie wskazać te części wyroku, których uchylenia się żąda, oraz argumenty prawne, które ...

to żądanie. Odwołanie jedynie powtarzające lub dosłownie odtwarzające zarzuty i argumenty podniesione już przed Sądem, w tym takie, które były oparte na okolicznościach faktycznych wyraźnie pominiętych przez Sąd, nie spełnia tego wymogu. Odwołanie takie stanowi bowiem w rzeczywistości żądanie zmierzające po prostu do poddania skargi wniesionej do Sądu ponownemu rozpoznaniu, co zgodnie z art. 49 statutu Trybunału Sprawiedliwości nie mieści się w jego kompetencjach(41). 115. Trzeci argument wymaga szczególnie uważnego rozważenia. Komisja podniosła bowiem formalnie, że Sąd popełnił błąd, przyjmując, iż ani przywołane umowy, ani wyjątki od wyłącznych praw autorskich nie stanowiły przeszkody dla uznania zachowania Komisji za bezprawne lub zawinione. 116. Ponieważ wpływ wyjątków od wyłącznych praw autorskich stanowi oś zarzutu szóstego Komisji, zostanie on zbadany poniżej. 117. Argument dotyczący umów może być rozumiany w ten sposób, że kwestionuje się w nim przede wszystkim ocenę prawną okoliczności faktycznych, które Sąd uznał za stanowiące czyn zawiniony lub bezprawne działanie, a więc jest kwestią prawną, która może stanowić przedmiot odwołania. W zgodzie z zastrzeżeniami przedstawionymi w ramach zarzutu pierwszego w pkt 29 niniejszej opinii argument ten można bowiem interpretować tak, iż wskazuje się w nim nie na wypaczenie jasnych i wyraźnych postanowień umownych, ale na ogólne wypaczenia powołanych umów ...

więc o ocenę przeinaczenia dowolnej okoliczności faktycznej, ale o ocenę wypaczenia aktu lub grupy aktów, w tym wypadku rozpatrywanych umów, i nieuchronnie wynikającego stąd błędu w zakresie kwalifikacji prawnej. 118. Ze względu na to jednak, że Komisja poprzestaje na stwierdzeniu przeinaczenia okoliczności faktycznych i dowodów, odsyłając do poszczególnych powołanych umów bez przedstawienia w tym względzie choćby najmniejszej wskazówki lub wyjaśnienia, i ponieważ nie powołała się wyraźnie na wypaczenie ...

wspomnianych umów ani nawet na moc dowodową dokumentów, uważam, że zastrzeżenie to również należy odrzucić. W tym względzie podkreślić należy w szczególności, że Komisja nie uznała za stosowne, aby w swoim odwołaniu formalnie podważyć wniosek, do jakiego doszedł Sąd w pkt 221 zaskarżonego wyroku w odniesieniu do "filozofii" umów o dzieło, na którą Komisja powołała się w pierwszej instancji. 119. W związku z powyższym pierwsza część zarzutu czwartego Komisji powinna zostać odrzucona w całości jako niedopuszczalna. 120. Ponieważ badanie wpływu wyjątków od wyłącznych praw autorskich przewidzianych w art. 5 dyrektywy 91/250, to jest przedmiotu zarzutu szóstego, jest logicznie konieczne w następstwie powyższych rozważań, druga część zarzutu czwartego, dotycząca ujawnienia know-how, zostanie zatem zbadana dopiero w dalszej kolejności. ii) W przedmiocie wpływu przewidzianych w dyrektywie 91/250 wyjątków od wyłącznych praw autorskich (zarzut szósty) 121. W ramach zarzutu szóstego Komisja podnosi dwa zastrzeżenia, z których pierwsze dotyczy art. 5 ust. 1 dyrektywy 91/250, zaś drugie - art. 6 wspomnianej dyrektywy. - W przedmiocie pierwszego zastrzeżenia 122. Poprzez swoje pierwsze zastrzeżenie podniesione w ramach zarzutu szóstego Komisja zarzuca zasadniczo Sądowi, że dokonał on błędnej wykładni art. 5 ust. 1 dyrektywy 91/250, stwierdzając, iż przewidziany w tym artykule wyjątek prawny od działań objętych wyłącznym prawem autora programu komputerowego ma zastosowanie wyłącznie do prac realizowanych przez prawnego nabywcę programu komputerowego, a ...

nabywcę (pkt 225 zaskarżonego wyroku). 123. Artykuł 5 ust. 1 dyrektywy 91/250 stanowi, że w braku szczególnych przepisów umownych czynności określone w art. 4 lit. a) i b) tej dyrektywy, w tym między innymi "translacja, adaptacja, porządkowanie i jakiekolwiek inne modyfikacje programu komputerowego i powielenie wyników ...

do użycia programu przez uprawnionego nabywcę zgodnie z zamierzonym celem, włącznie z poprawianiem błędów. 124. W ten sposób przed Trybunałem, który nie miał jeszcze okazji zbadania, czy - jak twierdzi Sąd - wyjątek od wyłącznych praw autorskich może znaleźć zastosowanie do prac przystosowawczych powierzonych osobie trzeciej przez uprawnionego nabywcę programu, staje ...

rozstrzygnięcia tej kwestii(42). 125. Z motywów dwudziestego i dwudziestego drugiego dyrektywy 91/250 wynika w tym względzie, że jednym z celów tego wyjątku jest umożliwienie interoperacyjności stworzonego niezależnie programu z innymi programami lub wzajemnego połączenia wszystkich części składowych systemu komputerowego, włącznie z elementami ...

wspólnie funkcjonować. Motyw dwudziesty pierwszy tej dyrektywy wyjaśnia, że powielanie i translacja, o których mowa w jej art. 4 lit. a) i b), mogą być wykonane przez osobę uprawnioną do używania kopii programu lub w jej imieniu. 126. W związku z tym, chociaż art. 4 w związku z art. 5 dyrektywy 91/250, jako przepisy przewidujące wyjątek od wyłącznego prawa podmiotu ...

lub wydawania zezwoleń, należy interpretować ściśle, trudno przyznać, że dyrektywa zasadniczo wyklucza, by prace wchodzące w zakres ich zastosowania mogły być wykonane przez osobę trzecią w imieniu osoby posiadającej prawo do wydawania zezwoleń. 127. Pierwsze zastrzeżenie stawiane przez Komisję w ramach zarzutu szóstego wydaje się więc uzasadnione, w związku z czym z tego tylko powodu należałoby również stwierdzić nieważność zaskarżonego wyroku, jakkolwiek chodzi jedynie o element posiłkowy w rozumowaniu Sądu. 128. W tym względzie należy dodać, że Komisja powołała się na odpowiednie przepisy prawa obowiązujące w Belgii i w Luksemburgu (pkt 224 zaskarżonego wyroku), lecz Sąd oddalił jej argumenty w oparciu o wykładnię art. 5 ust. 1 dyrektywy 91/250 (pkt 225 zaskarżonego wyroku), stwierdziwszy, że powinien on ocenić bezprawny charakter zachowania Komisji w świetle ogólnych zasad wspólnych dla praw państw członkowskich (pkt 103 zaskarżonego wyroku). 129. W tych okolicznościach, gdyby Trybunał miał stwierdzić nieważność zaskarżonego wyroku tylko tego względu, wówczas sprawę należałoby przekazać do ponownego rozpoznania przez Sąd, aby ten zbadał pozostałe przesłanki zastosowania tego wyjątku, a w szczególności to, czy - jak podnosi Komisja - adaptacja programu komputerowego do nowego systemu operacyjnego wchodzi w zakres zastosowania tego wyjątku oraz czy prace opisane w spornym ogłoszeniu o przetargu i wykonane przez spółkę Gosselies były, na podstawie art. 5 ust. 1 dyrektywy 91/250, niezbędne do używania programu zgodnie z jego przeznaczeniem. - W przedmiocie drugiego zastrzeżenia 130. Przedstawione przez Komisję drugie zastrzeżenie, dotyczące braku zbadania wyjątku dekompilacji, o którym mowa w art. 6 dyrektywy 91/250, należy natomiast oddalić jako oczywiście niedopuszczalne. Chociaż rzeczywiście zaskarżony wyrok ...

choćby analizy przedstawionego przez Komisję wyjątku dekompilacji, to nie można jednak czynić Sądowi zarzutu, że w niewystarczającym stopniu uzasadnił on wydany wyrok w tym zakresie lub nie rozstrzygnął danej kwestii, czy nawet że orzekał infra petita. 131. Jak bowiem podkreśla sama Komisja w swoim odwołaniu, powołała się ona na wyjątek dekompilacji wyłącznie w odpowiedzi na drugą serię pytań zadanych przez Sąd. Ani w odpowiedzi na skargę, ani w duplice przedstawionych w ramach postępowania przed Sądem nie ma odniesienia do tego wyjątku lub zawierającego go art. 6 ...

zatem uznać za zarzut obrony wymagający wyraźnego rozstrzygnięcia przez Sąd pod rygorem zakwestionowania wyroku. iii) W przedmiocie ujawnienia know-how (druga część zarzutu czwartego) 132. W drugiej części zarzutu czwartego Komisja zarzuca także Sądowi, że ten orzekł, iż udzielając zamówienia, którego ...

dnia 4 października 2003 r., spółce Gosselies, Komisja nielegalnie ujawniła know-how Systranu, wskazując jednocześnie, w pkt 78-82 zaskarżonego wyroku, względy dotyczące dopuszczalności oraz, w pkt 200 tego wyroku, względy dotyczące jego meritum. Po pierwsze, zdaniem Komisji przesłanki zastosowania art. 339 TFUE nie zostały spełnione w niniejszej sprawie, jak wynika z wyroku z dnia 7 listopada 1985 r. w sprawie 145/83 Adams przeciwko Komisji, Rec. s. 3539. Po drugie, skarżący ani tym bardziej ...

wskazali żadnej normy ani żadnej innej zasady ogólnej zapewniającej ochronę know-how, tak że wniosek w przedmiocie tej kwestii powinien zostać uznany za niedopuszczalny. 133. W tym względzie należy przede wszystkim stwierdzić, że na wniosek skarżących(43) Sąd rzeczywiście orzekł, iż Komisja bezprawnie ujawniła know-how Systranu(44). Po zbadaniu praw powoływanych przez skarżących w pkt 215 zaskarżonego wyroku Sąd w szczególności stwierdził, że grupa Systran ma prawo powoływać się na ochronę know-how w odniesieniu do technicznych i poufnych informacji dotyczących wersji Systran Unix oprogramowania Systran(45), i odesłał w tym względzie do analizy przeprowadzonej w pkt 78-81 zaskarżonego wyroku dotyczącej dopuszczalności powództwa odszkodowawczego. 134. W niniejszej sprawie Sąd uznał, że informacje techniczne, które objęte są tajemnicą handlową przedsiębiorstwa i które zostały przekazane Komisji do określonych celów, nie mogą być ujawnione osobie trzeciej do innych celów bez zgody ...

a po drugie, to samo postanowienie stanowi wyraz zasady ogólnej, na mocy której przedsiębiorstwa mają prawo do ochrony swojej tajemnicy handlowej. Sąd przypomniał również przepisy art. 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, gwarantujące poszanowanie uprawnionych interesów poufności oraz tajemnicy zawodowej i handlowej. Następnie Sąd ...

tej podstawie drugą część zarzutu czwartego podniesionego przez Komisję należy oddalić jako oczywiście bezzasadną. iv) W przedmiocie wystarczająco istotnego naruszenia (zarzut piąty) 137. Komisja podnosi zasadniczo, że w świetle kryteriów ustalonych przez orzecznictwo Trybunału(46) Sąd popełnił oczywisty błąd w ocenie, wyciągając wniosek, iż zarzucane naruszenia prawa własności intelektualnej i ujawnienie know-how stanowią wystarczająco istotne naruszenie w rozumieniu orzecznictwa. Przesłanki stwierdzenia wystarczająco istotnego naruszenia, a szczególnie wymogi dotyczące nieusprawiedliwionego charakteru wskazanego zachowania ...

publicznego. 138. Powołując się na orzecznictwo Trybunału(47), Sąd przypomniał przede wszystkim, że niezgodne z prawem zachowanie zarzucane instytucji musi polegać na wystarczająco istotnym naruszeniu normy prawnej przyznającej uprawnienia jednostkom oraz ...

Unii może być wystarczające do stwierdzenia wystąpienia wystarczająco istotnego naruszenia(48). 139. Po zakończeniu analizy praw powoływanych przez skarżących oraz bezprawności zachowania Komisji(49) Sąd stwierdził, że "przyznając sobie prawo do realizacji prac prowadzących do modyfikacji elementów dotyczących wersji Systran Unix oprogramowania Systran, które znajdują się w wersji EC-Systran Unix, bez uprzedniej zgody grupy Systran, Komisja dopuściła się czynu bezprawnego w świetle ogólnych zasad wspólnych dla praw państw członkowskich mających zastosowanie w tej dziedzinie" i że to bezprawne działanie stanowi wystarczająco istotne naruszenie praw autorskich i know-how, jakie posiada grupa Systran w odniesieniu do wersji Systran Unix oprogramowania Systran(50). 140. Wbrew temu, co podnoszą skarżący, nie ...

uznać tego zastrzeżenia za niedopuszczalne z tego powodu, że nie zostało ono podniesione przez Komisję w ramach postępowania przed Sądem. Zastrzeżenie to zostało bowiem podniesione w ramach zarzutu dotyczącego błędnej kwalifikacji zachowania Komisji i braku jakiejkolwiek niezgodności z prawem lub popełnionego przez nią naruszenia, przez co zakwestionowano zatem samo istnienie jednej z trzech przesłanek warunkujących ustalenie jakiejkolwiek odpowiedzialności pozaumownej Unii, badane przez Sąd w zaskarżonym wyroku. W każdym razie dopuszczalne jest podniesienie przez Komisję zarzutu wynikającego z samego zaskarżonego wyroku i mającego na celu podważenie jego zasadności(51). 141. W niniejszej sprawie zastrzeżenia podniesione przez Komisję w ramach odwołania nie umożliwiają stwierdzenia istnienia naruszenia prawa w tym względzie przez Sąd, chociaż zaskarżony wyrok Sądu bezsprzecznie podlega kontroli Trybunału w tym zakresie. 142. Należy bowiem przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, na którym oparł się Sąd w zaskarżonym wyroku, decydującym kryterium dla stwierdzenia, że naruszenie prawa wspólnotowego jest wystarczająco istotne, jest wystąpienie ...

istotnego naruszenia prawa wspólnotowego bez określenia zakresu swobodnego uznania przysługującego instytucji lub przynajmniej bez podania w sposób wymagany prawem powodów lub okoliczności, które mogłyby uzasadniać fakt, że taka analiza była w danym wyjątkowym wypadku niepotrzebna(53). 144. Tymczasem, ponieważ Sąd nie określił wskazanego zakresu swobody ani ...

było potrzeby dokonania takiej analizy, zaskarżony wyrok może spotkać się z krytyką ze strony Trybunału w tym zakresie. 145. Nie należy jednak z tego powodu uchylać zaskarżonego wyroku. 146. Postępowanie przeciwko ...

działania o charakterze normatywnym, a ściślej mówiąc, na niekorzystne skutki wynikające z aktu normatywnego wydanego w ramach szerokiego zakresu uznania(54), ale ze względu na warunki udzielenia zamówienia publicznego na usługi ...

o wszczęciu procedury udzielenia zamówienia publicznego, o tyle nie posiada ona żadnego zakresu swobodnego uznania w odniesieniu do przestrzegania wiążącego ją prawa w ramach takiej procedury. 147. W tej sytuacji - i bez potrzeby badania, czy nie byłby to dogodny moment do tego, by ...

stwierdził Sąd, że naruszenie przez instytucję prawa autorskiego lub know-how osoby fizycznej lub prawnej w ramach procedury udzielania zamówienia publicznego, o ile zostanie ono wykazane, stanowi wystarczająco istotne naruszenie normy ...

podstawę roszczenia o odszkodowanie. 148. Należy zatem również oddalić zarzut dotyczący błędu popełnionego przez Sąd w ramach oceny kwestii istnienia wystarczająco istotnego naruszenia normy prawnej przyznającej jednostkom uprawnienia. 149. W konsekwencji zarzut piąty podniesiony przez Komisję należy w całości oddalić. 2. W przedmiocie istnienia szkody a) Streszczenie uzasadnienia zaskarżonego wyroku 150. W pkt 291 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, że pomimo niewystarczająco precyzyjnego pierwotnego oszacowania szkody skarżących nie można pominąć okoliczności, iż grupa Systran poniosła "rzeczywistą i pewną szkodę", która urzeczywistniła się w "spadku wartości know-how Systranu po jego ujawnieniu przez Komisję" (pkt 292 zaskarżonego wyroku). Dokładniej ...

Sąd stwierdził, po pierwsze, że zaświadczenia od dystrybutorów skarżących wykazują, iż zachowanie Komisji wyrządziło szkodę w zakresie działalności handlowej grupy Systran, która to szkoda urzeczywistniła się w "utracie potencjalnych klientów i zakłóceniu rozmów z aktualnymi klientami" (pkt 293 zaskarżonego wyroku). Po drugie ...

rewidentów Systranu (pkt 298 zaskarżonego wyroku) wskazuje, że Systran został zmuszony do ustanowienia rezerwy księgowej w wysokości 11,6 mln EUR ze względu na obniżenie wartości aktywów niematerialnych, czyli spadek wartości praw własności intelektualnej (pkt 298 zaskarżonego wyroku). 152. Sąd stwierdził ponadto, że w oszacowaniu ryczałtowym kwoty odszkodowania należy uwzględnić poniesiony uszczerbek na dobrach osobistych. Wskazał w tym względzie, że przez swe zachowanie Komisja pozbawiła Systran praw, jakie spółka ta mogła wywieść ze swojego utworzenia. Zachowanie to jest tym poważniejsze, że Komisja jako instytucja jest autorem poszczególnych przepisów harmonizujących prawo Wspólnoty w zakresie prawa autorskiego, których w niniejszej sprawie nie przestrzegała (pkt 324 zaskarżonego wyroku). b) Streszczenie argumentów Komisji 153. W ramach zarzutu ósmego, który - jak przedstawię poniżej - zasadniczo podważa oszacowanie poniesionej przez skarżących szkody majątkowej ...

formalnie istnienie jakiejkolwiek szkody majątkowej. Uważa ona bowiem, że udzielenie spornego zamówienia publicznego spółce Gosselies w żaden sposób nie stanowi działania niezgodnego z prawem, a zatem nie może powodować żadnej szkody. Komisja kwestionuje również w sposób wyraźny istnienie jakiegokolwiek uszczerbku na dobrach osobistych, podkreślając w szczególności, że Sąd nie wskazał żadnego uszczerbku na dobrach osobistych odrębnego od szkody majątkowej, oszacowanej ...

elementów wyroku, którego uchylenia się żąda, ani argumentów prawnych szczegółowo uzasadniających to żądanie. Argumentacja Komisji w żaden sposób nie podważa ani trudności handlowych czy finansowych, ani nawet ustanowienia rezerwy księgowej w wysokości 11,6 mln EUR, uznanych przez Sąd za elementy konstytutywne szkody majątkowej powołanej przez ...

Ponadto Sąd jasno orzekł, że poniesiony przez Systran uszczerbek na dobrach osobistych polegał na odmowie praw, jakie spółka ta mogła wywieść ze swojego utworzenia. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku w tym zakresie jest wprawdzie bardzo lakoniczne, a nawet skrótowe, stanowi jednak odpowiedź na konkretną argumentację skarżących przedstawioną zwięźle w pkt 272 zaskarżonego wyroku. 158. W tych okolicznościach nie można zarzucać Sądowi, że nie wskazał wspomnianego uszczerbku na dobrach osobistych. 159. Z powyższych rozważań wynika, że zarzuty, w których Komisja kwestionuje dokonaną przez Sąd analizę samego istnienia określonej szkody majątkowej i uszczerbku na dobrach osobistych, należy w części odrzucić jako oczywiście niedopuszczalne, a w części oddalić jako bezzasadne, przy czym uzasadnienie zaskarżonego wyroku (pkt 301-326 tego wyroku) poświęcone oszacowaniu wysokości tych szkód zostanie zbadane poniżej w ramach analizy zarzutu ósmego podniesionego przez Komisję. 3. W przedmiocie związku przyczynowego (zarzut siódmy) a) Streszczenie argumentów Komisji 160. Zarzut siódmy podniesiony przez Komisję ...

związku przyczynowego pomiędzy stwierdzonymi bezprawnymi działaniami a określoną szkodą, dzieli się na dwie części. 161. W ramach pierwszej części tego zarzutu Komisja podnosi, że Sąd naruszył prawo poprzez błędne ustalenia faktyczne i przeinaczenie dowodów, stwierdzając, że istnieje wystarczająco bezpośredni związek pomiędzy zachowaniem ...

szkodą, którą Systran poniósł ze względu na konieczność zaksięgowania pod koniec 2008 r. części rezerwy w wysokości 11,6 mln EUR z powodu obniżenia wartości aktywów niematerialnych. Komisja uważa także, że ...

istotnej przeszkody dla inwestorów mogących interesować się Systranem (zastrzeżenie pierwsze). Komisja wskazuje również, że odsyłając w pkt 300 zaskarżonego wyroku do pkt 324 i 325, Sąd nie uzasadnił wyroku w zakresie związku przyczynowego pomiędzy powołanym przez Systran uszczerbkiem na dobrach osobistych a zachowaniem tej spółki (zastrzeżenie drugie). 162. W ramach drugiej części omawianego zarzutu Komisja podnosi, że Sąd naruszył prawo, stwierdzając istnienie związku przyczynowego bez zbadania, czy Systran wykazał się stosowną starannością, by uniknąć szkody lub ograniczyć jej rozmiary. Komisja podkreśla w tym względzie, że skarżący zaniechali skorzystania z dostępnych środków odwoławczych w celu przeciwstawienia się udzieleniu spornego zamówienia, w tym przypadku ze skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE lub powództwa o zaprzestanie naruszenia praw autorskich na podstawie prawa belgijskiego lub luksemburskiego. b) Ocena 163. Należy przede wszystkim wyjaśnić, że zastrzeżenie przedstawione przez Komisję w ramach drugiej części zarzutu siódmego, dotyczące braku zbadania przez Sąd ewentualnego przerwania związku przyczynowego, jest moim zdaniem zasadne, a zatem badanie dwóch zastrzeżeń przedstawionych w ramach pierwszej części tego zarzutu nie powinno być potrzebne. Jednakże zgodnie z dotychczasowym podejściem przyjętym w niniejszej opinii przedstawię kilka uwag w tym względzie, aby w razie potrzeby wyjaśnić Trybunałowi wszystkie sporne kwestie prawne w niniejszej sprawie. i) W przedmiocie przerwania związku przyczynowego (druga część zarzutu siódmego) 164. Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału w świetle ogólnych zasad wspólnych systemom prawnym państw członkowskich osoba poszkodowana powinna, pod rygorem poniesienia ciężaru szkody, wykazać należytą staranność w celu uniknięcia szkody lub ograniczenia jej rozmiarów(57). 165. Trybunał orzekł również, że okoliczność, iż ...

nie zbadał, czy osoba poszkodowana przyczyniła się do powstania szkody, stanowi naruszenie prawa(58). 166. W niniejszej sprawie należy zatem stwierdzić, że - jak twierdzi Komisja - z uzasadnienia zaskarżonego wyroku (pkt 291 ...

temu pozwala zaradzić wskazywana przez skarżących okoliczność, iż Sąd zarządził otwarcie procedury ustnej na nowo w celu wezwania stron do udzielenia odpowiedzi na trzecią serię pytań(59), dotyczących tego, czy przy oszacowaniu wysokości szkody Sąd powinien uwzględnić fakt, iż skarżący uczynili wszystko, co było możliwe, w celu ograniczenia wysokości poniesionych strat. 168. Gdyby nawet Sąd rzeczywiście uwzględnił te okoliczności w ryczałtowym oszacowaniu szkody, pozostaje faktem, że z braku jakiegokolwiek uzasadnienia zaskarżonego wyroku w odniesieniu do tej kwestii Trybunał nie może dokonać kontroli w tym zakresie. 169. W konsekwencji należy zatem uwzględnić drugą część zarzutu siódmego podniesionego przez Komisję, dotyczącego niezbadania ewentualnego przerwania związku przyczynowego. 170. Zatem z tego powodu również należy uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania przez Sąd, aby mógł on zbadać tę kwestię, ponieważ sam Trybunał nie może jej ostatecznie rozstrzygnąć. ii) W przedmiocie istnienia bezpośredniego związku przyczynowego (pierwsza część zarzutu siódmego) 171. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału ...

oraz skutków prawnych, które wywiódł z nich Sąd(60). 172. Ściślej mówiąc, Trybunał orzekł, że w dziedzinie odpowiedzialności pozaumownej Wspólnoty kwestia istnienia będącego warunkiem powstania takiej odpowiedzialności związku przyczynowego między faktem ...

odwołanie, jest dopuszczalny, ponieważ dotyczy on właśnie kontroli kwalifikacji prawnej ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd w celu uznania istnienia bezpośredniego związku przyczynowego w zakresie, w jakim kontrola ta może zostać przeprowadzona bez podważania ustaleń i oceny okoliczności faktycznych(61). 173. W omawianym przypadku trzeba stwierdzić, że w pkt 291-300 zaskarżonego wyroku Sąd zbadał łącznie rzeczywisty charakter szkody poniesionej przez Systran i ...

dają się łatwo rozgraniczyć lub też że Sąd nie dokonał wyraźnej analizy wymaganego związku przyczynowego w poświęconych temu konkretnie motywach, sama w sobie nie pozwala na stwierdzenie, iż Sąd popełnił błąd w zakresie kwalifikacji prawnej okoliczności faktycznych, o ile ze wspomnianych motywów wyraźnie wynika, że Sąd wyciągnął ...

własnych ustaleń, uznając zachowanie Komisji za bezpośrednią i niewątpliwą przyczynę stwierdzonej szkody(62). 175. Należy w tym miejscu podnieść, że w pkt 292 zaskarżonego wyroku Sąd wyjaśnił, iż kierując do stron drugą serię pytań, starał się ...

działalność grupy Systran". 176. Uznał on, że zaświadczenia pochodzące od dystrybutorów skarżących, przedstawione przez nie w odpowiedzi na te pytania, "obrazują fakt, bardzo prawdopodobny, że spór pomiędzy przedsiębiorstwem […] a jego klientami ...

pkt 294 zaskarżonego wyroku). Sąd wyraził także pogląd, że oświadczenia i zaświadczenia spółek finansowych wyjaśniają "w sposób wystarczający pod względem dowodowym reakcje kilku inwestorów wobec idei utrzymywania spółki, inwestowania w nią lub nabycia spółki, która sprzedaje oprogramowanie informatyczne, do którego prawa są podważane przez Komisję ...

296 zaskarżonego wyroku). Stwierdził on wreszcie, że zaświadczenie biegłych rewidentów Systranu umożliwia ustalenie, iż rezerwa w wysokości 11,6 mln EUR ze względu na obniżenie wartości jego aktywów niematerialnych jest związana z trzema przyczynami, które są w owym zaświadczeniu przytoczone, a pierwszym z nich jest spór z Komisją. 177. Stwierdzić należy, że przyjęte w ten sposób przez Sąd poszczególne elementy nie pozwalały mu na stwierdzenie istnienia wystarczająco bezpośredniego związku ...

ze sformułowaniem użytym przez Sąd, za "bardzo prawdopodobny". Po drugie, sam Sąd podkreśla, że rezerwa w wysokości 11,6 mln EUR ze względu na obniżenie wartości aktywów niematerialnych Systranu jest związana ...

niego poniesionej szkody majątkowej. 179. Należy tutaj dodać, że o ile zasadniczo, jak przypomniano powyżej, w ramach odwołania Trybunał nie jest właściwy do podawania w wątpliwość decyzji Sądu w kwestii oszacowania ryczałtowego szkody, o tyle decyzja ta nie może jednak zwolnić Sądu z przeprowadzenia ...

którą stanowi istnienie bezpośredniego i natychmiastowego związku przyczynowego pomiędzy podnoszoną bezprawnością a zarzucaną szkodą. 180. W konsekwencji należy zatem uwzględnić pierwsze zastrzeżenie podniesione przez Komisję w ramach pierwszej części zarzutu siódmego, dotyczące błędu w zakresie kwalifikacji prawnej związku przyczynowego. 181. Biorąc pod uwagę przeprowadzoną powyżej ocenę wspomnianej szkody, odrzucić należy natomiast drugie zastrzeżenie podniesione przez Komisję w ramach pierwszej części zarzutu siódmego, dotyczące braku uzasadnienia zaskarżonego wyroku w zakresie związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem Komisji a powołanym przez skarżących uszczerbkiem na dobrach osobistych. 4. W przedmiocie wysokości szkód (zarzut ósmy) 182. Z uwagi na mój wniosek kończący przeprowadzoną powyżej analizę zarzutu siódmego w zakresie przesłanki dotyczącej związku przyczynowego badanie zarzutu ósmego, kwestionującego oszacowanie określonych szkód, zostało przeprowadzone wyłącznie uzupełniająco. a) Streszczenie argumentów Komisji 183. Komisja uważa, że Sąd naruszył prawo, opierając się na fikcyjnej wartości licencji na adaptację w celu oceny szkody poniesionej przez Systran w latach 2004-2010. Ściślej mówiąc, Sąd popełnił oczywisty błąd w ocenie i przeinaczył okoliczności faktyczne, przyjmując ten okres, podczas gdy prace realizowane przez spółkę Gosselies ...

trwały przez trzy lata, od 2004 r. do 2006 r., która to okoliczność została stwierdzona w pkt 313 zaskarżonego wyroku. Dlatego zdaniem Komisji zaskarżony wyrok obarczony jest również wewnętrzną sprzecznością oraz brakiem uzasadnienia. Ponadto, pozostając w całkowitej sprzeczności z dowodami zawartymi w aktach sprawy, Sąd stwierdził, że licencja na modyfikacje kodu źródłowego jest czymś nadzwyczajnym, ponieważ nie wchodzi w zakres tradycyjnego modelu ekonomicznego wydawców oprogramowania. Tymczasem poszczególne umowy zawarte ze spółkami grupy Systran od 1975 r. przewidywały prawo Komisji do realizacji lub do zlecania realizacji prac przystosowawczych i wprowadzania dalszych zmian do oprogramowania ...

Komisji na oczywistej sprzeczności między dokonanymi ustaleniami faktycznymi a zastosowaną metodą obliczania. Sąd uznał bowiem w pkt 321 zaskarżonego wyroku, że każdego roku od 2004 r. działalność i rozwój Systranu doznały straty w kwocie ryczałtowej wynoszącej 650 000 EUR, podczas gdy wcześniej wskazał on, że wiadomość o ujawnieniu przez Komisję oprogramowania i związanego z nim know-how rozpowszechniła się dopiero w 2005 r. i stała się publiczna dopiero w 2006 r. 185. Komisja kwestionuje, poza istnieniem uszczerbku na dobrach osobistych, jak wskazano powyżej, również oszacowanie tego uszczerbku. Wskazuje, że naprawienie szkody powinno w zasadzie być ściśle równoważne ze szkodą, tak że ciężar zarzucanego naruszenia nie powinien być brany pod uwagę w ramach oceny tego naruszenia. A zatem zasądzając od Komisji w pkt 324 i 325 zaskarżonego wyroku na rzecz Systranu kwotę 1000 EUR tytułem zadośćuczynienia za ...

osobistych, z uwzględnieniem ciężaru rzekomego naruszenia popełnionego przez Komisję, Sąd postąpił wbrew zasadom wspólnym dla praw państw członkowskich i wbrew orzecznictwu Trybunału. b) Ocena 186. Tytułem wstępu należy przypomnieć, że jeżeli Sąd stwierdzi wystąpienie szkody, tylko on jest właściwy do określenia, w granicach żądania, sposobu i zakresu odszkodowania, przy czym wyrok Sądu musi być jednak dostatecznie uzasadniony, a w szczególności musi wskazywać kryteria, które zostały wzięte pod uwagę w celu ustalenia należnej kwoty odszkodowania(63), tak aby umożliwić dokonanie kontroli sądowej przez Trybunał. i) W przedmiocie szkody majątkowej 187. W tym przypadku zgodnie z art. 13 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2004/48 Sąd postanowił ...

ustalić ryczałtową kwotę odszkodowania (pkt 301-326 zaskarżonego wyroku). Dołożył przy tym starań, by wyjaśnić w tym względzie, że zastosowanie przewidzianej w art. 13 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2004/48 metody negatywnych skutków gospodarczych wiąże się z istotnymi trudnościami, ponieważ ekspert w dziedzinie finansów Komisji konsekwentnie sprzeciwia się wszelkim próbom oszacowania podejmowanym przez eksperta w dziedzinie finansów skarżących (pkt 303-306 zaskarżonego wyroku). 188. Następnie Sąd przedstawił szczegółowo elementy, na ...

tym kwotę główną, na którą składa się suma opłat licencyjnych, honorariów autorskich lub opłat należnych w razie zwrócenia się przez Komisję o zgodę na wykorzystywanie rozpatrywanych praw własności intelektualnej (pkt 307-319 zaskarżonego wyroku), kwotę dodatkową, uznaną za niezbędną w celu uwzględnienia wszystkich elementów, którym samo przyznanie wspomnianych opłat nie może zadośćuczynić (pkt 320-323 ...

Komisja podnosi przede wszystkim, że jako podstawy obliczenia głównej kwoty ryczałtowej Sąd nie mógł przyjąć licencji na modyfikację kodu źródłowego oprogramowania zamiast zwykłej licencji na użytkowanie tego oprogramowania. Ściślej mówiąc, Komisja kwestionuje to, że ów wybór opiera się na argumencie, zgodnie z którym licencja na modyfikację kodu źródłowego oprogramowania jest nadzwyczajna, ponieważ nie wchodzi w zakres tradycyjnego modelu ekonomicznego wydawców oprogramowania (pkt 308 zaskarżonego wyroku). Komisja uważa, że takie stwierdzenie pozostaje w sprzeczności z dowodami zawartymi w aktach sprawy, ponieważ umowy zawarte z grupą Systran wykazują w niniejszym przypadku, że takie licencje nie są czymś nadzwyczajnym. 191. Należy mimo to stwierdzić, że Sąd dokonał wyliczenia kwoty głównej, wyceniając kwotę opłat za hipotetyczną roczną licencję na modyfikację kodu źródłowego, obliczoną poprzez odniesienie do kwoty hipotetycznej rocznej licencji na użytkowanie wspomnianego oprogramowania, a zatem zakładając, że licencja na modyfikację jest z uwagi na jej zakres bardziej kosztowna niż zwykła licencja na użytkowanie. W braku jakichkolwiek liczb powołane przez Komisję umowy uniemożliwiają zakwestionowanie takiego rozróżnienia, tak więc nie można uznać, że wychodząc z takiego założenia, Sąd popełnił oczywisty błąd w ocenie. 192. Następnie Komisja kwestionuje okres uwzględniony przez Sąd w celu oszacowania kwoty głównej wskazanej szkody majątkowej. Ponieważ prace prowadzone przez spółkę Gosselies trwały od 2004 r. do 2006 r., Sąd popełnił jej zdaniem oczywisty błąd w ocenie, uznając, że kwota opłat za hipotetyczną roczną licencję na modyfikację kodu źródłowego powinna być obliczona za lata 2004-2010 (pkt 318 zaskarżonego wyroku). 193. W tym względzie wystarczy jednak stwierdzić, że celem obliczenia kwoty opłat za hipotetyczną roczną licencję na modyfikację kodu źródłowego nie jest bezpośrednie wyrównanie szkody Systranu wynikającej z prac wykonanych przez ...

naprawić szkodę, jeżeli zostanie ona wykazana, wynikającą dla Systranu z tego, że Komisja przyznała sobie prawo, bez zezwolenia, do realizacji prac prowadzących do modyfikacji elementów dotyczących wersji Systran Unix oprogramowania EC-Systran Unix. Sąd zatem wyciągnął z tego logiczny wniosek, choćby w sposób dorozumiany(64), że takie opłaty były należne każdego roku za cały okres użytkowania zmodyfikowanego ...

poniesionej przez Systran od 2004 r., którym to szkodom samo przyznanie opłat za hipotetyczną roczną licencję na modyfikację kodu źródłowego nie może zadośćuczynić (pkt 320 zaskarżonego wyroku). Sąd wyjaśnił w tym względzie, że działalność i rozwój Systranu poniosły każdego roku od 2004 r. stratę na kwotę ryczałtową wynoszącą 650 000 EUR, co odpowiada 6% wielkości obrotów tej spółki w 2003 r. (pkt 321 zaskarżonego wyroku). Sąd ustalił omawianą kwotę dodatkową zaktualizowaną dla lat 2004 ...

zauważyła Komisja, sam Sąd stwierdził, że wiadomość o sporze pomiędzy Systranem i Komisją rozpowszechniła się w 2005 r. i stała się publiczna w 2006 r. (pkt 289 zaskarżonego wyroku). To stwierdzenie należy zestawić z poszczególnymi składnikami szkody wskazanymi przez Sąd w kolejnych zbadanych powyżej motywach (pkt 291-300 zaskarżonego wyroku). Wynika stąd, że nie jest możliwe usytuowanie w czasie początku określonych przez Sąd trudności handlowych (pkt 293 i 294 zaskarżonego wyroku) i finansowych ...

że zarzut dotyczący braku uzasadnienia oszacowania kwoty dodatkowej 5 mln EUR jest zasadny. A zatem w tym zakresie należy uwzględnić zarzut ósmy podniesiony przez Komisję. ii) W przedmiocie uszczerbku na dobrach osobistych 198. W oderwaniu od żądania przedstawionego przez Systran, w pkt 325 zaskarżonego wyroku Sąd oszacował uszczerbek na dobrach osobistych tej spółki na symboliczną kwotę 1000 EUR, stwierdziwszy, że przez swe zachowanie Komisja pozbawiła Systran praw, jakie mógł on wywieść ze swojego utworzenia. Zdaniem Sądu zachowanie to ma tym większą wagę, że Komisja jako instytucja jest autorem poszczególnych przepisów harmonizujących prawo Unii w zakresie prawa autorskiego, których w niniejszej sprawie nie przestrzegała (pkt 324 zaskarżonego wyroku). 199. Należy zatem stwierdzić, iż w ramach ustalenia kwoty ryczałtowej odszkodowania Sąd niezawiśle ocenił poniesiony przez Systran uszczerbek na dobrach osobistych ...

przy czym ocena ta nie podlega kontroli Trybunału, biorąc pod uwagę okoliczności obciążające, to jest w niniejszym przypadku okoliczność, iż Komisja jest autorem naruszonych przepisów prawa Unii, zgodnie z wymogami wynikającymi z orzecznictwa Trybunału(65). 200. W związku z powyższym należy oddalić drugą część zarzutu ósmego podniesionego przez Komisję. D - Wniosek alternatywny ...

dokonana przez Sąd ocena dwóch przesłanek powstania odpowiedzialności pozaumownej Unii polegających na istnieniu niezgodnego z prawem zachowania (pierwsze zastrzeżenie zarzutu szóstego) oraz na istnieniu bezpośredniego związku przyczynowego pomiędzy stwierdzonym zachowaniem niezgodnym z prawem a wskazaną szkodą (pierwsze zastrzeżenie pierwszej i drugiej części zarzutu siódmego), jak i oszacowanie tej szkody (zarzut ósmy) zostały dokonane z naruszeniem prawa. 202. W tych okolicznościach proponuję alternatywnie, aby Trybunał uchylił zaskarżony wyrok z powyższych względów, chociaż mógłby on zostać uchylony tylko na jednej podstawie, oraz aby uwzględniając charakter stwierdzonych w ten sposób naruszeń prawa, przekazał sprawę Sądowi do ponownego rozpoznania, przede wszystkim po to, by Sąd ponownie zbadał istnienie zarzucanej niezgodności z prawem, a w szczególności wpływu wyjątków od wyłącznych praw podmiotu praw autorskich przewidzianych w art. 5 dyrektywy 91/250, następnie aby ponownie ocenił istnienie bezpośredniego związku przyczynowego pomiędzy stwierdzonym ...

zerwanie wspomnianego związku przyczynowego, i wreszcie aby ponownie zbadał względy uzasadniające oszacowanie wspomnianej szkody, a w szczególności dodatkowej szkody majątkowej. VII - Wnioski 203. Uwzględniając powyższą analizę, proponuję, by Trybunał orzekł: - tytułem głównym: 1) Wyrok Sądu Unii Europejskiej z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie T-19/07 Systran i Systran Luxembourg przeciwko Komisji zostaje uchylony. 2) Skarga o ...

obciążeni kosztami postępowania. - alternatywnie: 1) Wyrok Sądu Unii Europejskiej z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie T-19/07 Systran i Systran Luxembourg przeciwko Komisji zostaje uchylony. 2) Sprawa zostaje przekazana Sądowi Unii Europejskiej do ponownego rozpoznania. 3) Rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. 1 - Język oryginału: francuski. 2 - Zwanej dalej "Systranem". 3 - Pośrednio pod rozstrzygnięcie Trybunału był już poddany zarzut naruszenia przez Komisję różnych znaków towarowych, w tamtym przypadku w ramach tworzenia projektu europejskiego usług nawigacji satelitarnej Galileo, jednakże Trybunał nie był w stanie zająć się kwestiami, jakie mogą pojawić się w związku z wniesieniem powództwa o naruszenie praw własności intelektualnej. Zobacz postanowienie z dnia 20 marca 2007 r. w sprawie C-325/06 P Galileo International Technology i in. przeciwko Komisji, w części odrzucające jako oczywiście niedopuszczalne, a w części oddalające jako oczywiście bezzasadne odwołanie od wyroku Sądu z dnia 10 maja 2006 r. w sprawie T-279/03 Galileo International Technology i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II-1291. Natomiast Sąd, poza zaskarżonym wyrokiem, badał już takie powództwa o naruszenie praw własności intelektualnej. Zobacz, w dziedzinie prawa znaków towarowych, poza ww. wyrokiem w sprawie Galileo International Technology i in. przeciwko Komisji, wyrok Sądu z dnia 10 kwietnia 2003 r. w sprawie T-195/00 Travelex Global and Financial Services i Interpayment Services przeciwko Komisji, Rec. s. II-1677; a także, w dziedzinie patentów, postanowienie Sądu z dnia 5 września 2007 r. w sprawie T-295/05 Document Security Systems przeciwko EBC, Zb.Orz. s. II-2835. 4 - W tym miejscu przypomnę tylko, że zgodnie z art. 89 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (Dz.U. L 248, s. 1) "[w]szystkie zamówienia publiczne podlegają przetargowi w możliwie jak największej skali", przy czym zgodnie z art. 104 wspomnianego rozporządzenia finansowego instytucje Unii uważa się za instytucje zamawiające w przypadku zamówień udzielonych na ich własny rachunek. Można również przypomnieć, że na podstawie art. 93 ...

ust. 1 lit. f) wspomnianego rozporządzenia finansowego kandydaci lub oferenci mogą być wykluczani z udziału w procedurze przetargowej Unii, jeżeli w związku z inną procedurą przetargową zostali uznani za podmioty, które istotnie naruszyły warunki umowy lub ...

nie wywiązały się ze swoich zobowiązań umownych. O ile, bez względu na zerwanie stosunków umownych w niniejszej sprawie, sprawa ta nie zalicza się do takich przypadków, wynika z niej jednak pośrednio kwestia pogodzenia przepisów dotyczących praw autorskich do oprogramowania z przepisami dotyczącymi zamówień publicznych. W ramach zamówień publicznych na usługi informatyczne udzielanych przez instytucje może pojawić się bowiem kwestia pogodzenia praw autorskich do oprogramowania z przestrzeganiem podstawowych zasad traktatu znajdujących zastosowanie do wspomnianych zamówień publicznych i nakładających na instytucję zamawiającą, parafrazując brzmienie wyroku z dnia 7 grudnia 2000 r. w sprawie C-324/98 Telaustria i Telefonadress, Rec. s. I-10745, pkt 62, obowiązek zapewnienia ...

spółką Gosselies". 6 - Dla uproszczenia i mimo tego, że Systran i Systran Luxembourg są pozwanymi w postępowaniu odwoławczym, będą określani dalej jako "skarżący" w postępowaniu przed Sądem. 7 - Dz.U. L 122, s. 42. Dyrektywa ta, zmieniona dyrektywą Rady ...

poprzez dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych (Dz.U. L 111, s. 16). Jednak ze względu na ...

przez nią drugiego zarzutu niedopuszczalności, dotyczącego braku właściwości Sądu do stwierdzenia naruszenia prawa własności intelektualnej w ramach skargi o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej. 9 - C-214/08 P. 10 - Zobacz wyroki: z dnia 21 maja 1987 r. w sprawach połączonych od 133/85 do 136/85 Rau Lebensmittelwerke i in., Rec. s. 2289, pkt 10; z dnia 9 października 2001 r. w sprawach połączonych od C-80/99 do C-82/99 Flemmer i in., Rec. s. I-7211, pkt 39; a także ww. wyrok w sprawie Guigard przeciwko Komisji, pkt 39. 11 - Zobacz wyroki: z dnia 14 stycznia 1987 r. w sprawie 281/84 Zuckerfabrik Bedburg i in. przeciwko Radzie i Komisji, Rec. s. 49, pkt 12; z dnia 27 września 1988 r. w sprawach połączonych od 106/87 do 120/87 Asteris i in., Rec. s. 5515, pkt 15; z dnia 13 marca 1992 r. w sprawie C-282/90 Vreugdenhil przeciwko Komisji, Rec. s. I-1937, pkt 14; z dnia 8 kwietnia 1992 r. w sprawie C-55/90 Cato przeciwko Komisji, Rec. s. I-2533, pkt 17; z dnia 26 listopada 2002 r. w sprawie C-275/00 First i Franex, Rec. s. I-10943, pkt 43; a także z dnia 29 lipca 2010 r. w sprawie C-377/09 Hanssens-Ensch, Zb.Orz. s. I-7751, pkt 17. 12 - W kwestii podziału kompetencji, odpowiednio, Trybunału i Sądu zob. postanowienia: z dnia 27 maja 2004 r. w sprawie C-517/03 IAMA Consulting przeciwko Komisji, z dnia 8 października 2004 r. w sprawie C-248/03 Komisja przeciwko Trends i in., wyroki: z dnia 17 marca 2005 r. w sprawie C-294/02 Komisja przeciwko AMI Semiconductor Belgium i in., Zb.Orz. s. I-2175, pkt 43-49; a także z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie C-315/03 Komisja przeciwko Huhtamaki Dourdan, niepublikowany w Zbiorze, pkt 18-22. 13 - W przedmiocie sporów dotyczących umów Unii zob. przykładowo T. Heukels, The contractual liability of the European Community revisited, w: The action for damages in Community law, ed. T. Heukels, E. McDonnel, Kluwer 1997, s. 89; D. Ritleng, Les contrats de l’administration communautaire, w: Droit administratif européen, 2007, s. 147. 14 - Zobacz w szczególności wyrok z dnia 11 lipca 1985 r. w sprawie 43/84 Maag przeciwko Komisji, Rec. s. I-2581, pkt 26. 15 - Zobacz w szczególności wyroki: z dnia 18 grudnia 1986 r. w sprawie 426/85 Komisja przeciwko Zoubek, Rec. s. 4057, pkt 4; z dnia 6 kwietnia 1995 r. w sprawie C-299/93 Bauer przeciwko Komisji, Rec. s. I-839, pkt 20-22; z dnia 27 kwietnia 1999 r. w sprawie C-69/97 Komisja przeciwko SNUA, Rec. s. I-2363, pkt 18, 19. 16 - Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Guigard przeciwko Komisji, pkt 42. 17 - Zobacz ww. wyrok w sprawie Guigard przeciwko Komisji. 18 - Przedstawienie przez Sąd swojego punktu widzenia, szczególnie w pkt 61 i 62 zaskarżonego wyroku, stawia szereg znaków zapytania. I tak, w pkt 61 Sąd podkreśla, że jego właściwość w zakresie odpowiedzialności umownej ma "charakter odstępstwa od zasad prawa powszechnego" i należy ją w związku z tym interpretować "zawężająco", "tak że może [on] rozpoznawać wyłącznie skargi, które wywodzą się ...

umowy lub które posiadają ścisły związek ze zobowiązaniami wynikającymi z umowy", co jest słuszne samo w sobie. Tymczasem zakładając, że tutaj leży jej wyjaśnienie, celowość tej uwagi pozostaje niejasna, ponieważ bezsporne ...

będące przedmiotem niniejszej sprawy nie zawierały klauzuli arbitrażowej, przyznającej konkretnie Sądowi taką właściwość umowną. Ponadto w pkt 62 Sąd wyjaśnia, że o ile "powinien zbadać treść poszczególnych umów zawartych [w latach 1975-2002], które zostały powołane przez Komisję w uzasadnieniu jej argumentacji, [o tyle] takie zadanie objęte jest zakresem badania właściwości i nie może ...

zmiany charakteru sporu, nadając mu podstawę umowną". Tymczasem właśnie taką kwestię musi rozstrzygnąć sąd Unii w niniejszej sprawie, jeśli w taki właśnie sposób należy rozumieć to stwierdzenie, to znaczy, jak wskażę poniżej, czy jest naprawdę możliwe, a nawet konieczne, by ów sąd przeprowadził właściwe badanie treści poszczególnych umów w celu wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie swojej właściwości. Ponadto z drugiej strony należy zauważyć, że stwierdzenie to odsyła, dyskretnie, ale wyraźnie, do pkt 43 ww. wyroku w sprawie Guigard przeciwko Komisji, odwracając jednak jego sens. We wspomnianym punkcie tego wyroku Trybunał ograniczył ...

do podkreślenia, że charakter zasadniczo umowny toczącego się przed nim sporu, należycie stwierdzony przez Trybunał w pierwszej kolejności, nie może zostać zmieniony tylko z tego powodu, że zainteresowany powoła się na przepisy prawa niewynikające z rozpatrywanej umowy, ale jednak wiążące strony. 19 - W tym względzie należy w szczególności podkreślić okoliczność, jak to wskażę poniżej, iż w uzasadnieniu co do istoty sprawy w zaskarżonym wyroku Sąd posługuje się licznymi i bardzo konkretnymi odesłaniami do swojej analizy dotyczącej dopuszczalności. Zobacz w szczególności pkt 153, 205, 215 i 219 zaskarżonego wyroku. 20 - Zobacz w szczególności wyroki: z dnia 15 maja 2003 r. w sprawie C-193/01 P Pitsiorlas przeciwko Radzie i EBC, Rec. s. I-4837, pkt 32; z dnia 17 lipca 2008 r. w sprawie C-521/06 P Athinaïki Techniki przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-5829, pkt 66; z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawie C-319/07 P 3F przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-5963, pkt 99; z dnia 18 listopada 2010 r. w sprawie C-322/09 P NDSHT przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-11911, pkt 65, 66. 21 - Można również zauważyć w tym względzie, że przez mniej więcej trzy lata dzielące publikację spornego ogłoszenia o zamówieniu od wniesienia do Sądu pozwu o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej Systran próbował w szczególności znaleźć "rozwiązanie umowne" sporu, jak wynika z wyjaśnień przedstawionych przez tę spółkę w pismach w odpowiedzi na drugą część podniesionego przez Komisję zarzutu siódmego, dotyczącego przerwania związku przyczynowego, która to ...

licences de logiciel dans tous ses états, JCP-E, 2012, nr 10, s. 1173. 23 - W niniejszym przypadku prawo wskazane wspólnie przez strony umów, zarówno w odniesieniu do prawa umów, jak i do przepisów prawa materialnego transponujących dyrektywy 91/250 i 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (Dz.U. L 157, s. 45, i sprostowania: Dz.U. 2004, L 195 ...

2007, L 204, s. 27) oraz wdrażających konwencję o ochronie dzieł literackich i artystycznych, podpisaną w Bernie w dniu 9 września 1886 r. (akt paryski z dnia 24 lipca 1971 r.), w brzmieniu nadanym przez zmianę z dnia 28 września 1979 r. (zwaną dalej "konwencją berneńską"). 24 - W przedmiocie istotnych okoliczności, które należy uwzględnić przy interpretacji umów, zob. w szczególności, przykładowo, art. 5:102 zasad europejskiego prawa umów ("Principles of European Contract Law"), 1998, opracowanych przez Komisję w ramach tak zwanej Komisji Lando, w: Les principes du droit européen des contrats Parties I et II, ed. O. Lando, H. Beale, Kluwer Law International 2000. Zobacz również art. 8:102 projektu wspólnych ram odniesienia w: Study Group on a European Civil Code and the Research Group on EC Private Law ...

ostateczna; komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 października 2004 r., Europejskie prawo umów i weryfikacja acquis: rozwój, COM(2004) 651 wersja ostateczna; komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lutego 2003 r., Spójniejsze europejskie prawo umów - plan działania, COM(2003) 68 wersja ostateczna, Dz.U. C 63, s. 1. 25 ...

Bruylant 1995, nr 3-5, s. 60. 26 - Trybunał orzekł, że przepisy te należy interpretować w świetle art. 66 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem, a zatem że nie dotyczą one przeciwnych wniosków dowodowych i rozszerzenia wniosków dowodowych; zob. wyrok z dnia 17 grudnia 1998 r. w sprawie C-185/95 P Baustahlgewebe przeciwko Komisji, Rec. s. I-8417, pkt 71, 72. 27 - Wyrok z dnia 14 kwietnia 2005 r. w sprawie C-243/04 P Gaki-Kakouri przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, niepublikowany w Zbiorze, pkt 32. Zobacz także wyrok Sądu z dnia 5 października 2009 r. w sprawach połączonych T-40/07 P i T-62/07 P de Brito Sequeira Carvalho ...

ich po terminie lub z braku uzasadnienia zob. wyroki: z dnia 3 lutego 1994 r. w sprawie C-308/87 Grifoni przeciwko EWEA, Rec. s. I-341, pkt 7; z dnia 10 grudnia 1998 r. w sprawie C-221/97 P Schröder i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I-8255, pkt 27; ww. wyrok w sprawie Baustahlgewebe przeciwko Komisji, pkt 71-75; a także wyrok Sądu z dnia 25 września 1991 r. w sprawie T-36/89 Nijman przeciwko Komisji, Rec. s. II-699, pkt 28, 29. 29 - Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Gaki-Kakouri przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, pkt 33. 30 - Punkt 252 zaskarżonego wyroku. 31 - Punkty ...

352/98 P, Rec. s. I-5291. 35 - Wyrok z dnia 5 marca 1996 r. w sprawach połączonych C-46/93 i C-48/93 Brasserie du pêcheur i Factortame, Rec. s. I-1029, pkt 56. 36 - Wyrok Sądu z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie T-351/03 Schneider Electric przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II-2237, pkt 122 i nast. 37 - Zobacz pkt 205 i 215 zaskarżonego wyroku. 38 - Zobacz w szczególności wyroki: z dnia 6 kwietnia 2006 r. w sprawie C-551/03 P General Motors przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-3173, pkt 51; z dnia 20 stycznia 2011 r. w sprawie C-90/09 P General Química i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-1, pkt 71. 39 - Zobacz w szczególności ww. wyrok w sprawie Baustahlgewebe przeciwko Komisji, pkt 24. 40 - Zobacz w szczególności wyrok z dnia 8 maja 2003 r. w sprawie C-122/01 P T. Port przeciwko Komisji, Rec. s. I-4261, pkt 27; a także ww. wyrok w sprawie General Química i in. przeciwko Komisji, pkt 72. 41 - Zobacz w szczególności postanowienie z dnia 26 kwietnia 1993 r. w sprawie C-244/92 P Kupka-Floridi przeciwko KES, Rec. s. I-2041, pkt 9-11; wyrok z dnia 9 czerwca 2011 r. w sprawie C-401/09 P Evropaïki Dynamiki przeciwko EBC, Zb.Orz. s. I-4911. 42 - W odwołaniu Komisja wyjaśniła, że w swoim sprawozdaniu dla Rady, Parlamentu Europejskiego i Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 10 kwietnia 2000 r. w sprawie wykonania i skutków dyrektywy 91/250/EWG w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych [COM(2000) 199 wersja ostateczna] wskazała ona na istnienie rozbieżności w tym zakresie pomiędzy państwami członkowskimi, jednak podzieliła zdanie niektórych komentatorów, że w rzeczywistości uprawniony nabywca oznacza kupującego, licencjobiorcę, najemcę lub osobę uprawnioną do korzystania z programu w imieniu jednej z tych osób. 43 - Zobacz w szczególności pkt 66, 67, 78, 109 i 115 zaskarżonego wyroku. 44 - Zobacz w szczególności pkt 215 i 261 zaskarżonego wyroku. 45 - Punkt 215 zaskarżonego wyroku. 46 - Wyżej wymieniony wyrok w sprawach połączonych Brasserie du pêcheur i Factortame, pkt 56. 47 - Punkt 127 zaskarżonego wyroku. 48 - Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Bergaderm i Goupil przeciwko Komisji, pkt 42, 44. 49 - Punkty 127-261 zaskarżonego wyroku ...

50 - Punkt 261 zaskarżonego wyroku. 51 - Zobacz podobnie wyrok z dnia 29 listopada 2007 r. w sprawie C-176/06 P Stadtwerke Schwäbisch Hall i in. przeciwko Komisji, pkt 17. 52 - Wyżej wymienione wyroki: w sprawach połączonych Brasserie du pêcheur i Factortame, pkt 51; w sprawie Bergaderm i Goupil przeciwko Komisji, pkt 41, 42; wyroki: z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie C-312/00 P Komisja przeciwko Camar i Tico, Rec. s. I-11355, pkt 53, 54; a także z dnia 10 lipca 2003 r. w sprawie C-472/00 P Komisja przeciwko Fresh Marine, Rec. s. I-7541, pkt 25, 26. 53 - Wyrok z dnia 12 lipca 2005 r. w sprawie C-198/03 P Komisja przeciwko CEVA i Pfizer, Zb.Orz. s. I-6357, pkt 63-69. 54 - Wyżej wymieniony wyrok w sprawach połączonych Brasserie du pêcheur i Factortame, pkt 50, 51. 55 - Czego w rzeczywistości, o ile mi wiadomo, Trybunał nigdy nie miał okazji uczynić, rozpoznając jedynie powództwa o naprawienie szkód wynikających z działalności normatywnej instytucji. Natomiast Sąd uczynił już krok w tym kierunku w ramach spraw spornych z zakresu służby publicznej. W tym względzie należałoby porównać wyroki Sądu: z dnia 10 grudnia 2008 r. w sprawie T-57/99 Nardone przeciwko Komisji, pkt 162; z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie T-143/09 P Komisja przeciwko Petrilli, pkt 46; a także z dnia 12 lipca 2012 r. w sprawie T-308/10 P Komisja przeciwko Nanopoulosowi, pkt 103, w świetle orzeczenia Trybunału (specjalna izba przewidziana w art. 123b regulaminu postępowania przed Trybunałem) z dnia 8 lutego 2011 r., wyjątkowa procedura ponownego rozpoznania wyroku w sprawie T-143/09 P Komisja przeciwko Petrilli (sprawa C-17/11 RX, pkt 3, 4). 56 - Zobacz w szczególności wyrok z dnia 3 października 2000 r. w sprawie C-458/98 P Industrie des poudres sphériques przeciwko Radzie, Rec. s. I-8147, pkt 65-67; postanowienia: z dnia 20 września 2001 r. w sprawie C-1/01 P Asia Motor France i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I-6349, pkt 44; z dnia 14 lipca 2005 r. w sprawie C-420/04 P Gouvras przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-7251; a także wyrok z dnia 27 lutego 2007 r. w sprawie C-354/04 P Gestoras Pro Amnistía i in. przeciwko Radzie, Zb.Orz. s. I-1579, pkt 22. 57 - Zobacz wyrok z dnia 19 maja 1992 r. w sprawach połączonych C-104/89 i C-37/90 Mulder i in. przeciwko Radzie i Komisji, Rec. s. I-3061, pkt 33. Zobacz również ww. wyrok w sprawach połączonych Brasserie du pêcheur i Factortame, pkt 85; wyroki: z dnia 27 stycznia 2000 r. w sprawach połączonych C-104/89 i C-37/90 Mulder i in. przeciwko Radzie i Komisji, Rec. s. I-203, pkt 168; z dnia 16 marca 2000 r. w sprawie C-284/98 P Parlament przeciwko Bieber, Rec. s. I-1527, pkt 56, 57; z dnia 24 marca 2009 r. w sprawie C-445/06 Danske Slagterier, Zb.Orz. s. I-2119, pkt 61; z dnia 18 marca 2010 r. w sprawie C-419/08 P Trubowest Handel i Makarov przeciwko Radzie i Komisji, Zb.Orz. s. I-2259, pkt 61; a także postanowienie z dnia 12 maja 2010 r. w sprawie C-451/09 P Pigasos Alieftiki Naftiki Etaireia przeciwko Radzie i Komisji, pkt 39, 40. 58 - Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Parlament przeciwko Bieber, pkt 55. Zobacz również ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Fresh Marine, pkt 45-49. 59 - Zobacz pkt 46 zaskarżonego wyroku. 60 - Zobacz w szczególności wyroki: z dnia 10 lipca 2008 r. w sprawie C-413/06 P Bertelsmann i Sony Corporation of America przeciwko Impala, Zb.Orz. s. I-4951; a także z dnia 19 marca 2009 r. w sprawie C-510/06 P Archer Daniels Midland przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-1843, pkt 105. 61 - Zobacz wyrok z dnia 16 lipca 2009 r. w sprawie C-440/07 P Komisja przeciwko Schneider Electric, Zb.Orz. s. I-6413, pkt 191-193. 62 - Ibidem, pkt 204. 63- Zobacz w szczególności wyrok z dnia 9 września 1999 r. w sprawie C-257/98 P Lucaccioni przeciwko Komisji, Rec. s. I-5251, pkt 34, 35. 64 - Zobacz na przykład wyroki: z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawach połączonych C-204/00 P, C-205/00 P, C-211/00 P, C ...

Komisji, Rec. s. I-123, pkt 372; a także z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-47/10 P Austria przeciwko Scheucher-Fleisch i in., Zb.Orz. s. I-10707, pkt 104. 65 - Zobacz szczególnie w tej właśnie kwestii wyrok z dnia 14 maja 1998 r. w sprawie C-259/96 P Rada przeciwko de Nil i Impens, Rec. s. I-2915 ...

[ukryta sygnatura] – Opinia Rzecznika Generalnego TSUE – 2005 65 fragmentów

2005-10-27

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO DÁMASA RUIZA-JARABA COLOMERA przedstawiona w dniu 27 października 2005 r.(1) Sprawa C-339/04 Nuova società di telecomunicazioni SpA przeciwko Ministero delle Comunicazioni oraz ENI SpA [wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Consiglio di Stato (Włochy)] Telekomunikacja - Dyrektywa 97/13/WE - Zakres zastosowania - Sieci dla użytku prywatnego, w których nie są spełnione warunki wolnej konkurencji - Brak zastosowania do nich dyrektywy 1. Tłem pytań prejudycjalnych przedłożonych Trybunałowi w niniejszej sprawie przez Consiglio di Stato (Włochy) jest proces stopniowego uwalniania usług telekomunikacyjnych we Wspólnocie ...

który eliminuje krajowe granice i usuwa przeszkody dla swobody przedsiębiorczości i swobodnego przepływu usług. 2. W szczególności sąd krajowy domaga się wyjaśnienia, czy dyrektywa 97/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 kwietnia 1997 r. w sprawie wspólnych przepisów ramowych dotyczących ogólnych zezwoleń i indywidualnych licencji w dziedzinie usług telekomunikacyjnych(2), znajduje zastosowanie także do operatorów korzystających z sieci telekomunikacyjnej dla użytku prywatnego oraz czy korzystają oni w ten sposób z ograniczenia, które dyrektywa nakłada na państwa członkowskie w zakresie możliwości nakładania opłat z tytułu zezwolenia na korzystanie z sieci telekomunikacyjnej dla celów prywatnych. I - Wspólnotowe ramy prawne A - Liberalizacja telekomunikacji we Wspólnocie Europejskiej 3. W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych usługi komunikacji elektronicznej stały się jednym z motorów napędowych gospodarki. Instytucje wspólnotowe zdecydowały się na danie impulsu do ich rozwoju, propagując ich liberalizację(3). 4. W tym celu przedsięwzięły działania w dwóch kierunkach: uelastycznienia rynków oraz harmonizacji uregulowań krajowych. 5. Punktem wyjścia dla pierwszego z wybranych kierunków stała się dyrektywa Komisji 90/388/EWG z dnia 28 czerwca 1990 r. w sprawie konkurencji na rynkach usług telekomunikacyjnych(4), wielokrotnie nowelizowana(5). Ten zbiór uregulowań został uchylony ...

Co się tyczy drugiego kierunku, usunięcie przeszkód wymagało harmonizacji warunków dostępu i użytkowania sieci telekomunikacyjnych. W ramach realizacji tego celu przyjęta została dyrektywa Rady 90/387/EWG z dnia 28 czerwca 1990 r.(7), zmieniona w celu dostosowania do warunków konkurencji dyrektywą 97/51/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia ...

B - Dyrektywa 97/13 1. Przepisy odnoszące się do "zezwoleń" 7. Jak to już wskazałem w opiniach w sprawach ISIS Multimedia Net i Firma 02 (pkt 5)(10), pożądane otwarcie nie pociąga za sobą odebrania państwom członkowskim uprawnień kontrolnych, którymi dysponowały w trakcie właściwych postępowań w sprawie udzielenia zamówienia. Sama Komisja stwierdziła, że postępowania te stanowią zasadniczy sposób tworzenia korzystnych warunków dla rozwoju konkurencji, poprzez stosowanie wspólnych zasad przy udzielaniu zezwoleń(11). 8. W opiniach w sprawach Albacom i Infostrada(12) zwróciłem uwagę, że dyrektywa 97/13 stanowi odpowiedź na tę konieczność, stwarzając jednolite rozwiązanie oparte na zasadach proporcjonalności, przejrzystości i niedyskryminacji, w celu ustanowienia pewnej całości zgodnej z zasadą swobody przedsiębiorczości i swobodą świadczenia usług (motywy pierwszy ...

na mocy "ogólnych zezwoleń"(13), oraz by "indywidualne zezwolenia"(14) były udzielane jedynie wyjątkowo lub w celu uzupełnienia ogólnych upoważnień (motywy siódmy i trzynasty oraz art. 3 ust. 3 i art ...

7 wspomnianej dyrektywy). Te dwa narzędzia odnoszą się do pojęcia "zezwolenie".(15) 10. Aby wcielić w życie tę wolnościową zasadę, dyrektywa nie ogranicza liczby indywidualnych zezwoleń, których mogą udzielić państwa członkowskie ...

9 ust. 3). 2. Przepisy podatkowe 11. Artykuły 6 i 11 dyrektywy 97/13 idą w tym samym kierunku i zmierzają do sprzyjania konkurencji na rynku telekomunikacyjnym i nienakładania na przedsiębiorstwa ...

tym samym zasady proporcjonalności. Są one zatytułowane odpowiednio "Opłaty i należności mające zastosowanie do postępowań w sprawie ogólnych zezwoleń" oraz "Opłaty i należności mające zastosowanie do indywidualnych zezwoleń". 12. "Artykuł 6 ...

dostępnych państwa członkowskie czuwają nad tym, by opłaty administracyjne nakładane na przedsiębiorców z tytułu postępowań w sprawie udzielenia zezwolenia miały na celu wyłącznie pokrycie kosztów administracyjnych poniesionych w procesie wydawania, zarządzania, kontroli i egzekwowania stosowanego systemu zezwoleń ogólnych. Wysokość opłat administracyjnych odpowiada wymaganemu nakładowi pracy i jest ona publikowana w odpowiedniej formie i w sposób szczegółowy, aby informacje te były łatwo dostępne". 13. "Artykuł 11 [...] 1. Państwa członkowskie czuwają nad tym, by opłaty administracyjne nakładane na przedsiębiorców z tytułu postępowań w sprawie udzielenia zezwolenia miały na celu wyłącznie pokrycie wydatków administracyjnych związanych z wydawaniem stosownych indywidualnych ...

ich kontrolą i stosowaniem. Wysokość opłat administracyjnych odpowiada wymaganemu nakładowi pracy i jest ona publikowana w odpowiedniej formie i w sposób szczegółowy, aby informacje te były łatwo dostępne. 2. Z zastrzeżeniem ust. 1 w przypadku korzystania z rzadkich zasobów państwa członkowskie mogą upoważnić krajowe organy regulacyjne do nałożenia opłat ...

odzwierciedlających potrzebę zapewnienia optymalnego wykorzystania tych zasobów. Opłaty te nie mają charakteru dyskryminacyjnego i uwzględniają w szczególności konieczność propagowania rozwoju innowacyjnych usług i konkurencji". II - Ustawodawstwo włoskie A - Stan faktyczny poprzedzający ...

dnia 23 października 1996 r.(18) postanowiono o dostosowaniu włoskiego ustawodawstwa do prawa wspólnotowego, a w szczególności do dyrektywy 96/19. Dekret ten, po różnych zmianach, przybrał postać ustawy nr 650 ...

dnia 23 grudnia 1996 r.(19). 17. Nowe uregulowania zniosły wyłączne i szczególne prawa, uznając prawo każdego przedsiębiorstwa do rozwijania swych usług i zakładania sieci telekomunikacyjnych, stanowiły jednak o konieczności uzyskania ...

i 2 ustawy z nr 249 z dnia 31 lipca 1997 r. ustanawiającej organ gwarancyjny w telekomunikacji oraz normy dotyczące systemów telekomunikacyjnego i radiotelewizyjnego(20) stanowił potwierdzenie tego systemu. 18. Dekret ...

podatkowe 19. Formalności, których należy dopełnić aby otrzymać ogólne zezwolenie lub zezwolenia indywidualne, są opisane w art. 6 dekretu nr 318 z 1997 r., którego ust 5, 20 i 21 zawierają ...

pokrycie kosztów administracyjnych związanych z badaniem sprawy oraz kontrolą świadczonych usług i przestrzegania warunków określonych w zezwoleniu [...]. [...] 20. Bez uszczerbku dla opłat nakładanych na mocy art. 3 z tytułu świadczenia usług powszechnie dostępnych opłaty administracyjne nakładane na przedsiębiorców z tytułu postępowań w sprawie udzielenia zezwolenia indywidualnego mają na celu wyłącznie pokrycie kosztów administracyjnych związanych z badaniem sprawy oraz kontrolą świadczonych usług i przestrzegania warunków określonych w zezwoleniu [...]. [...] 21. W przypadku korzystania z rzadkich zasobów organ gwarancyjny jest także upoważniony do nałożenia opłat odzwierciedlających potrzebę ...

z uwzględnieniem odpowiednich aspektów o charakterze komercyjnym. Opłaty te nie mają charakteru dyskryminacyjnego i uwzględniają w szczególności konieczność propagowania rozwoju innowacyjnych usług i konkurencji [...]". 20. W tych trzech przypadkach lub sytuacjach kwota opłaty ustalana jest w drodze szczególnej decyzji organu, o którym mowa w ustawie nr 249 z 1997 r., która została ogłoszona zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem i przepisami ...

448 z 1998 r. uchylił ten przepis (ust. 4) i przewidział przyjęcie rozporządzenia mającego zastosowanie w tej dziedzinie oraz innego aktu odnoszącego się do obowiązujących w nim opłat, które powinny być obliczane zgodnie z kryteriami ustalonymi w art. 6 ust. 20 i 21 wspomnianego dekretu i których kwota w żadnym razie nie może być niższa niż opłata wskazana dla roku 1998, powiększona o procent równy poziomowi prognozowanej inflacji (ust. 5 i 6). W międzyczasie kodeks pocztowy pozostawał w mocy (ust. 7). 22. Z kolei art. 4 ust. 6 ustawy nr 249 z 1997 ...

potrzeb utworzyły sieci prywatne, zobowiązane są do utworzenia oddzielnych spółek, które prowadzić będą wszelką działalność w tym sektorze i - zgodnie z art. 20 ustawy nr 448 z 1998 r. - mają obowiązek uiszczać z tego tytułu opłaty. III - Stan faktyczny w postępowaniu przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne 23. Ente Nazionale Idrocarburi (dalej zwana "ENI"), spółka świadcząca usługi dostępne dla ogółu ludności w dziedzinie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej z węglowodoru i gazu naturalnego, od dłuższego czasu była ...

celów zapewnienia bezpieczeństwa i zagwarantowania zarządu instalacji i personelu, który był przydzielony do ich obsługi. W tym celu stworzyła i rozwinęła kompleksową naziemną sieć jednostek przenośnych, systemów przekaźnikowych i stacji stałych ...

25. Zgodnie z art. 4 ust. 6 ustawy nr 249 z 1997 r. ENI utworzyła w grudniu tego samego roku, za pośrednictwem spółki zależnej, spółkę Nuova Società di Telecomunicazioni Spa (dalej zwaną "NST"), w celu powierzenia jej zarządu sieci telekomunikacyjnej powiązanej z jej działalnością gospodarczą. 26. Aktem z dnia ...

ministra z dnia 5 lutego 1998 r. (1 328 838 000 ITL). 27. Spółka Albacom, w której ENI posiadała 30% kapitału, nabyła wszystkie udziały w spółce NST w dniu 30 czerwca 1998 r. 28. W dniu 26 lutego 1999 r. minister łączności zażądał od NST i od ENI, oprócz kwot ...

opłaty należnej za ten rok z tytułu zezwolenia na użytek prywatny, o którym mowa powyżej, w tym za stałe łącza, to znaczy częstotliwości w sieci przeznaczone dla ogółu konsumentów. Według tego organu administracji działalność NST służy wspieraniu działalności ENI, a zatem publiczne łącza użytkowane są w celach prywatnych i ograniczonych. Tym samym w jej sferze działalności współistnieją usługi dostępne dla ogółu ludności i usługi przeznaczone do użytku prywatnego ...

Lazio, który wyrokiem z dnia 26 sierpnia 2002 r. oddalił skargę. 30. Przed wydaniem orzeczenia w przedmiocie apelacji wniesionej od tego wyroku, Consiglio di Stato zawiesiła postępowanie w celu przedłożenia Trybunałowi następującego pytania: "Czy zgodny z podstawowymi zasadami dyrektywy 97/13/WE jest przepis krajowy, który - nałożywszy na spółki uprawnione do świadczenia usług użyteczności publicznej, które w przeszłości utworzyły dla własnych potrzeb i pod rządami regulacji przewidującej opłaty koncesyjne sieci telekomunikacyjne, obowiązek utworzenia odrębnej spółki dla potrzeb prowadzenia działalności w sektorze telekomunikacyjnym - przewiduje, że ta odrębna spółka, pomimo posiadanego przez nią stosownego zezwolenia na świadczenie ...

obowiązana jest, choćby tymczasowo, uiścić dodatkową opłatę z tytułu udostępnienia sieci telekomunikacyjnej spółce dominującej?". 31. W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na to pytanie sąd krajowy zwraca się do Trybunału z pytaniem ...

podkreślić - tymczasowo) obowiązek uiszczenia drugiej, dodatkowej opłaty z tytułu działalności wykonywanej na rzecz spółki dominującej w wysokości opłaty w przeszłości uiszczonej przez spółkę dominującą pod rządami poprzedniej, opartej na wyłączności regulacji prawnej, która odróżniała zezwolenia na systemy telekomunikacyjne przeznaczone do użytku publicznego od zezwoleń w zakresie systemów przeznaczonych do użytku prywatnego, jest spójny z uregulowaniami wspólnotowymi w świetle ich wykładni dokonanej przez piątą izbę Trybunału w wyroku z dnia 18 września 2003 r.?". IV - Postępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości 32. W ramach niniejszego postępowania w trybie prejudycjalnym skarżąca w postępowaniu głównym, rząd włoski oraz Komisja przedłożyli swoje uwagi na piśmie, a ich przedstawiciele wypowiedzieli się na rozprawie, która odbyła się w dniu 28 września 2005 r. V - Analiza pytań prejudycjalnych A - Określenie ram sporu 33. Aby ...

Consiglio di Stato rozstrzygnięcie sporu, należy określić zakres sporu, eliminując czynniki faktyczne i prawne przeszkadzające w odpowiednim zrozumieniu problemu leżącego w centrum dyskusji. 34. Sąd krajowy przedstawia w swoim postanowieniu kontekst, w jakim należy naświetlić toczące się przed nim postępowanie, unikając w tym względzie jakiejkolwiek kontrowersji. Zgodnie z przedstawionym przez sąd krajowy opisem w ramach przechodzenia od zamkniętego rynku telekomunikacyjnego do rynku rządzącego się zasadami wolnej konkurencji pod auspicjami prawa wspólnotowego ENI, spółka korzystająca z monopolu w produkcji i dostawie węglowodoru, która zarządzała na swój własny rachunek należącą do niej siecią, aby mieć możliwość dalszej jej eksploatacji zgodnie z ustawodawstwem włoskim, założyła spółkę zależną (NST). Spółka ta, która w tym samym czasie działała na rynku dostępnym dla ogółu ludności, niedługo potem została przejęta przez ...

ENI usługi teleinformatyczne podlegające dawniej konieczności uzyskania zezwolenia na użytek prywatny. 35. Opis ten, przedstawiający w zwięzły sposób stan faktyczny wynikający z postanowienia odsyłającego, tłumaczy, dlaczego Consiglio di Stato w swym pierwszym pytaniu ogranicza się do zapytania o zgodność z dyrektywą 97/13 krajowego przepisu nakładającego na odrębną spółkę, posiadającą w tym samym czasie zezwolenie na świadczenie usług telekomunikacyjnych o charakterze powszechnym, tymczasowy obowiązek uiszczenia dodatkowej ...

charakteru tej relacji lub zdefiniowania więzi istniejących pomiędzy spółkami. Wydaje się więc, że komentarze przedstawione w tych dwóch aspektach przez rząd włoski i NST w ich uwagach na piśmie są pozbawione znaczenia. 36. Według Komisji chodzi o kwestię, czy rozważana ...

indywidualnych zezwoleń przyznawanych na prywatne sieci. Takie przybliżenie istoty problemu, abstrahując od szczególnych okoliczności sporu w postępowaniu przed sądem krajowym, lepiej odpowiada przedmiotowi niniejszego postępowania prejudycjalnego. Moglibyśmy jednak wyklarować go jeszcze bardziej, jako że zakwalifikowanie danego zezwolenia jako "indywidualnego zezwolenia" (udzielonego w przeszłości ENI, które pozwalało jej na prowadzenie tego typu działalności i które pozwoliło NST, a ...

na rzecz ENI) wymaga dokonania analizy włoskich uregulowań, co nie jest rolą Trybunału Sprawiedliwości. 37. W rzeczywistości sąd krajowy powinien ustalić, czy korzystanie z sieci telekomunikacyjnej na użytek prywatny objęte jest zakresem normowania dyrektywy 97/13, niezależnie od charakteru tytułu, na którym się ono opiera. W tym względzie należy mieć pewność co do znaczenia używanych pojęć. B - Uściślenia terminologiczne 38. W słownictwie używanym przez strony w uwagach pisemnych pojawia się pewna niejasność. Mówi się tam o sieciach i usługach telekomunikacyjnych, o ...

publiczne" lub "prywatne", jakby te określenia pasowały jednakowo do wszystkich. 39. Należy uściślić te pojęcia w celu skutecznego ukierunkowania odpowiedzi na pytania prejudycjalne. 40. "Sieć telekomunikacyjna" oznacza systemy transmisyjne oraz stosownie ...

24). 41. Z kolei "usługa łączności elektronicznej" oznacza usługę polegającą na przekazywaniu i naprowadzaniu sygnałów w sieciach łączności elektronicznej (25). 42. Ta ostatnia może być "publiczna" lub "prywatna" w zależności od pochodzenia oferty(26), przy czym pierwszy z kwalifikatorów ma zastosowanie do sieci dostarczających usługi użytkownikom bez rozróżnienia(27). Dyrektywa 97/33 wyjaśnia tę kwestię, głosząc w motywie piątym in fine, że "określenie »publiczne« nie odnosi się ani do kwestii własności ani ...

oddaną do dyspozycji ogółu ludności i dostępną dla osób trzecich". 43. Podsumowując, sieć znajdująca się w rękach sektora prywatnego może być publiczna, w zakresie w jakim oferowane są w jej ramach usługi o tym charakterze, dostępne dla wszystkich konsumentów. 44. W tym kontekście kwestia, czy dyrektywa 97/13 dotyczy jedynie tych typów sieci, czy też ma ...

ona zastosowanie również do sieci prywatnych, wymaga zbadania celów przypisanych przez prawodawcę wspólnotowemu dorobkowi prawnemu w tym sektorze. C - Wykładnia teleologiczna dyrektyw z zakresu telekomunikacji 45. Kierunek obrany w dyrektywach 90/387 i 90/388 odpowiada zamysłowi uruchomienia wspólnego rynku telekomunikacyjnego gwarantującego swobodny przepływ usług w tej dziedzinie, bez nakładania więcej obowiązków niż jest to konieczne dla celów ochrony interesu ogółu ...

46. Jednakże ponieważ wyjściowa sytuacja była bardzo zróżnicowana oraz charakteryzowała się nadmiarem wyłącznych i szczególnych praw przyznanych niektórym przedsiębiorcom(29), użytecznym wydawało się zainicjowanie procesu stopniowej liberalizacji, który - po kilku okresach przejściowych - zakończył się 1 stycznia 1998 r. w zakresie dotyczącym świadczenia usług i infrastruktury(30). 47. Po tym wzburzonym morzu żegluje dyrektywa 97/13, której celem, zgodnie z przywołanym wcześniej wyrokiem w sprawie Albacom i Infostrada, jest ułatwienie wejścia na rynek nowych podmiotów poprzez zmniejszenie uprawnień państw ...

członkowskie udzielają ogólnego lub indywidualnego zezwolenia, nie mogą nałożyć na przedsiębiorstwa opłat innych niż przewidziane w dyrektywie 97/13 (pkt 28, 47 i 50 opinii w ww. sprawach Albacom i Infostrada). 49. Taka jest treść przywoływanego wyroku w sprawie Albacom i Infostrada, w którym orzeczono, że dyrektywa 97/13 nie dopuszcza istnienia żadnego przepisu krajowego nakładającego na podmioty, którym udzielono zezwoleń, z tytułu samego ich posiadania obowiązek ponoszenia dodatkowo - oprócz opłat, przewidzianych w jej art 6 i 11(31) - także innych opłat nieprzewidzianych tymi przepisami. 50. Jednakże w sytuacji gdy zezwolenie dotyczy w całości lub w części korzystania z sieci telekomunikacyjnych do celów prywatnych, w przypadku którego z definicji brak jest konkurentów i wolnej konkurencji, a podmiot, któremu udzielono zezwolenia, prowadzi działalność na zasadzie wyłączności, ponieważ usługi w systemie "samoświadczenia" lub "świadczeń heterotroficznych" obejmują tylko jednego dostawcę usług i jednego użytkownika, znikają powody uzasadniające ograniczanie uprawnień fiskalnych państwa. W rezultacie dyrektywa 97/13 nie reguluje tego przypadku, który wykracza poza ustalone w niej cele. Jego zastosowanie naruszałoby zasadę pomocniczości, której sama Wspólnota zamierza przestrzegać w dziedzinie telekomunikacji, jak to wynika z drugiego motywu samej dyrektywy. 51. W tym miejscu zasadnym wydaje się przypomnienie tego, co stwierdziłem w pkt 51 przywoływanej opinii w sprawach Albacom i Infostrada: uzasadnienie celu polegającego na harmonizacji, któremu służy dyrektywa 97/13, znajduje się w art. 2 WE, w zakresie w jakim różnorodność ustawodawstw podatkowych stanowi przeszkodę w realizacji celów wymienionych w tym artykule. Harmonizacja podatkowa nie jest celem Unii Europejskiej, ale narzędziem służącym do jej budowy. Różnice w traktowaniu tego samego zdarzenia pod względem podatkowym przez państwa członkowskie mogą powodować poważne zakłócenia konkurencji ...

się temu, by państwo członkowskie wymagało uiszczenia opłaty przez spółkę, której udzielono zezwolenia na sieć, w przypadku której, wyjątkowo, nie są spełnione wymogi wolnego rynku, co pozwala na korzystanie z niej ...

przez jedynego użytkownika. Na Consiglio di Stato ciąży obowiązek zbadania, czy taka sytuacja ma miejsce w sporze w postępowaniu krajowym. Zważywszy na argumenty, które przemawiają za tym stanowiskiem, nie jest rolą prawa wspólnotowego wgłębianie się w parametry, na podstawie których w przepisie krajowym dokonuje się obliczenia opłaty. 53. Rozwiązanie odwrotne, zalecane przez Komisję i spółkę skarżącą w postępowaniu krajowym, prowadziłoby do paradoksalnego rezultatu polegającego na tym, że przepisy przyjęte w celu ochrony nowych przedsiębiorstw, chcących prowadzić działalność w omawianym sektorze, działałyby na korzyść tych, którzy zajmują szczególną, wręcz wyłączną pozycję w części tego sektora zamkniętej dla konkurentów i które eliminują powszechną dostępność potencjalnie rzadkich zasobów, takich ...

55. Wyrażenia używane przez prawodawcę wspólnotowego nie ustanawiają jasnych zasad, ponieważ jak to już podkreśliłem w przypisie 26 niniejszej opinii, odznaczają się one pewną niespójnością. 56. Ponadto analiza niektórych akapitów tych dyrektyw, ściślej tych, które pozwoliły na pójście w stronę otwarcia rynku z dniem 1 stycznia 1998 r., nie powinna przesłaniać ich celu, jakim ...

57. Wreszcie nie jest właściwe opieranie się na ramach normatywnych przyjętych dla środowiska wolnej konkurencji w celu zdefiniowania objaśnienia zasad mających kierować stopniowym procesem liberalizacji rynków, procesem, w ramy którego wpisują się włoskie uregulowania, a do wykładni którego została wezwana Consiglio di Stato w postępowaniu krajowym(33). Pierwszy motyw dyrektywy 2002/21 głosi, że "obecne unormowania ramowe w dziedzinie telekomunikacji odniosły sukces w tworzeniu warunków dla wdrażania efektywnej konkurencji w sektorze telekomunikacji w okresie przechodzenia od monopoli do pełnej konkurencji". Pewne osobliwości, które w przeszłości mogły być usprawiedliwione utrzymaniem szczególnych lub wyłącznych praw, nie mają sensu w panoramie pozbawionej dziedzin wyłączonych, ponieważ niezależnie od faktu, że generalnie są one przeznaczone dla ogółu ludności(34), wolna konkurencja i realizacja ...

we Wspólnocie są zagwarantowane. VI - Wnioski 58. Mając na względzie powyższe, proponuję Trybunałowi Sprawiedliwości, aby w odpowiedzi na pytania Consiglio di Stato stwierdził, że: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 97/13/WE z dnia 10 kwietnia 1997 r. w sprawie wspólnych przepisów ramowych dotyczących ogólnych zezwoleń i indywidualnych licencji w dziedzinie usług telekomunikacyjnych nie sprzeciwia się temu, by państwo członkowskie nakładało na spółkę posiadającą zezwolenie tymczasową opłatę, inną niż przewidziane we wspomnianej dyrektywie, z tytułu użytkowania prywatnej sieci telekomunikacyjnej, w przypadku której nie są spełnione wymogi wolnego i otwartego rynku, ponieważ parametry, na podstawie których ...

widzenia prawa wspólnotowego. 1 - Język postępowania: hiszpański. 2 - Dz.U. L 117, str. 15. 3 - W "Zielonej księdze w sprawie rozwoju wspólnego rynku usług telekomunikacyjnych i urządzeń" [Bruksela, 16 grudnia 1987 r. COM(87 ...

290] Komisja Wspólnot Europejskich liczyła na przyszłość wspólnego rynku, zachęcając wszystkich uczestników do wzięcia udziału w debacie na ten temat i stopniowego otwarcia tego sektora, w pełni zapewniając obywatelowi prawo do korzystania z nowoczesnych systemów komunikacji (str. 6, 16 i nast.). 4 - Dz.U. L ...

dnia 13 października 1994 r. zmieniającej dyrektywę 88/301/EWG i dyrektywę 90/388/EWG w szczególności w odniesieniu do łączności satelitarnej (Dz.U. L 268, str. 15). Drugą reformę przeprowadzono za pomocą ...

z dnia 18 października 1995 r., zmieniającej dyrektywę 90/388/EWG odnośnie do zniesienia ograniczeń w wykorzystywaniu sieci telewizji kablowej do świadczenia już zliberalizowanych usług telekomunikacyjnych (Dz.U. L 256 str. 49). W tym samym roku dyrektywa 95/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 grudnia 1995 r. w sprawie zastosowania usług otwartej sieci (ONP) do telefonii głosowej (Dz.U. L 321, str. 6 ...

Komisji 96/2/WE z dnia 16 stycznia 1996 r. zmieniającą dyrektywę 90/388/EWG w odniesieniu do łączności ruchomej i osobistej (Dz.U L 20, str. 59), w celu objęcia ich tą dyrektywą. Dyrektywa Komisji 96/19/WE z dnia 13 marca 1996 r. zmieniająca dyrektywę 90/388/EWG w zakresie dotyczącym realizacji pełnej konkurencji na rynku telekomunikacyjnym (Dz.U L 74, str. 13), uchyliła dyrektywę 90/388 dla realizowania pełnej konkurencji w tym sektorze. Ostatnia zmiana została przeprowadzona za pomocą dyrektywy Komisji nr 1999/64/WE z dnia 23 czerwca 1999 r. zmieniającej dyrektywę 90/388/EWG w celu zapewnienia prawnej odrębności sieci telekomunikacyjnych i sieci telewizji kablowej będących własnością jednego operatora (Dz.U. L 175, str. 38). 6 - Dyrektywa w sprawie konkurencji na rynkach sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.U. L 249, str. 21 ...

Rady nr 90/387/EWG oraz nr 92/44/EWG dla celów dostosowania do konkurencyjności w dziedzinie telekomunikacji (Dz.U. L 295, str. 23). W tym samym szeregu ustawić można dyrektywę 97/33/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 czerwca 1997 r. w sprawie wzajemnych połączeń w telekomunikacji ze względu na zapewnienie usług powszechnych oraz interoperacyjności poprzez zastosowanie zasady otwartej sieci (ONP ...

tej samej kategorii należą dyrektywa Rady 92/44/EWG z dnia 5 czerwca 1992 r. w sprawie zastosowania zasady otwartej sieci do łączy dzierżawionych (Dz.U. L 165, str. 27) oraz dyrektywa 98/10/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 lutego 1998 r. w sprawie zastosowania zasady otwartej sieci (ONP) w telefonii głosowej oraz w sprawie usług powszechnych w telekomunikacji w konkurencyjnym środowisku (Dz.U. L 101, str. 24), rozszerzające to świadczenie na łącza dzierżawione w przypadku pierwszej dyrektywy i telefonię głosową w przypadku drugiej. 9 - Dyrektywa w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa) (Dz.U. L 108 ...

innych dyrektyw Parlament Europejskiego i Rady, 2002/19/WE z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie dostępu do sieci łączności elektronicznej i urządzeń towarzyszących oraz wzajemnych połączeń (dyrektywa o dostępie ...

U. L 108, str. 7) oraz 2002/22/WE z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników (dyrektywa o usłudze powszechnej) (Dz.U. L 108, str. 51). 10 - Opinia z dnia 9 grudnia 2004 r. (do wyroku z dnia 20 października 2005 r. w sprawach połączonych C-327/03 i C-328/03, Zb.Orz. str. I-8877). 11 ...

stycznia 1995, COM(94) 682 wersja ostateczna, str. 61 i nast. Zobacz również komunikat Komisji "W stronę nowych ram infrastruktury komunikacji elektronicznej i usług powiązanych - Ponowne badanie 1999 r. uregulowań w komunikacji", Bruksela, 10 listopada 1999 r., COM(1999) 539 wersja ostateczna, str. 25. 12 - Opinia z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawach połączonych C-292/01 i C-293/01 Albacom i Infostrada, zakończonych wyrokiem z ...

18 września 2003 r., Rec. str. I-9449, której pkt 2-7 są praktycznie powtórzone w pkt 8-13 niniejszej opinii; widnieją również w przywoływanej opinii w sprawie ISIS Multimedia i Firma 02. 13 - Zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. a ...

rejestracyjny [...], nie zobowiązuje zainteresowanego przedsiębiorstwa do otrzymania wyraźnej decyzji od krajowego organu regulacyjnego, przed wykonywaniem praw wynikających z tego zezwolenia". 14 - Przez "indywidualne zezwolenie" rozumie się takie, które "przyznane jest przez krajowy ogan regulacyjny i powierza szczególne prawa przedsiębiorstwu lub poddaje tę działalność szczególnym obowiązkom, w uzupełnieniu ogólnego zezwolenia, w danym przypadku, kiedy przedsiębiorstwo nie jest upoważnione do wykonywania przedmiotowych praw przed otrzymaniem decyzji krajowego organu regulacyjnego" [art. 2 ust. 1 lit. a) tiret drugie dyrektywy ...

97/13]. 15 - Dyrektywa definiuje to ostatnie pojęcie jako "zezwolenie określające szczególne prawa i obowiązki w sektorze telekomunikacji i pozwalające przedsiębiorstwom na świadczenie usług telekomunikacyjnych, a w danym przypadku, upoważniająca przedsiebiorstwo lub zakład eksploatujący sieci telekomunikacyjne konieczne do świadczenia tych usług" [art ...

pierwszy dyrektywy 97/13]. 16 - Warunki, od których spełnienia uzależnione jest wydanie zezwolenia, wymienione są w aneksie do wspomnianej dyrektywy. 17 - Zatwierdzony dekretem Prezydenta Republiki nr 156, z dnia 29 marca ...

organ gwarancyjny zasobów numerów (art. 6). Ustawa nr 448 z dnia 23 grudnia 1998 r. w sprawie środków w dziedzinie finansów publicznych dla stabilności i wzrostu - ustawa budżetowa na rok 1999 (GURI nr 302, z dnia 29 grudnia 1998, dodatek zwyyczajny, str. 5), potwierdza w art. 20 ust. 3, że od dnia 1 stycznia 1999 r. art. 188 kodeksu pocztowego nie ma zastosowania do przedsiębiorstw świadczących usługi o charakterze powszechnym w tym sektorze. Jednakże na mocy ust. 2 tego przepisu wprowadzono "opłatę z tytułu instalacji i dostawy sieci telekomunikacyjnych ruchomych i osobistych", której wysokość obliczana jest procentowo (3% w roku 1999, 2,7% w roku 2000, 2,5% w roku 2001, 2% w roku 2002 i 1,5% w roku 2003) od obrotu za poprzedni rok obrotowy. 23 - Consiglio di Stato w postanowieniu odsyłającym stwierdza, że "od strony faktycznej, w następstwie dochodzenia zarządzonego w obydwu instancjach, dotyczącego charakterystyki i organizacji sieci zarządzanej uprzednio przez skarżącą, na którą zezwolenia udzielono NST (następnie przekazanego przez tę ostatnią na rzecz Albacom, jej następcy prawnego), okazało się, że sieć podlegała zmianom w stosunku do początkowej konfiguracji, polegającym na dodatkach, wyłączeniach i zmianach połaczeń radiowych, z powodu postępu ...

trzecie nie wpływa na dotychczas prowadzoną działalność oraz że wszystkie instalacje umieszczone do tej pory w celach instytucjonalnych, a w szczególności dla wykonywania funkcji związanych z bezpieczeństwem życia ludzkiego, są funkcjonalnie i strukturalnie zgodne z nowo wymaganymi zastosowaniami". 24 - Definicja ta zawarta jest w art. 2 pkt 2 dyrektywy 90/387 w brzmieniu nadanym jej dyrektywą 97/51. Dyrektywa 2002/21 dla odzwierciedlenia innowacji technologicznych dodaje wśród ...

naziemnych sieci przenośne [art. 2 lit. a)]. 25 - Artykuł 2 pkt 3) dyrektywy 90/387, w brzmieniu nadanym dyrektywą 97/51, art. 2 ust. 1 lit. d) dyrektywy 97/33; art ...

1 pkt 3 dyrektywy 2002/77. 26 - Trudny do zrozumienia charakter pojęć bierze swój początek w samym brzmieniu dyrektyw 90/387 i 90/388, które początkowo definiowały "publiczne sieci telekomunikacyjne" jako ...

ust. 2 tiret trzecie), stosując tym samym kryterium oparte na własności. Jednakże tekst tych przepisów, w wyniku zmian, które przyniosły dyrektywy 97/51 i 96/19, mówi o tych sieciach (odpowiednio pkt 2 akapit drugi i tiret trzecie) jako o używanych "w całości lub w części w celu świadczenia usług telekomunikacyjnych dostępnych dla ogółu ludności". Opis ten pozostaje w dyrektywach 97/33 [art. 2 ust 1 lit. b)], 2002/21 [art. 2 lit. d) i 2002/77 (art. 1 pkt 2). 27 - Sieć jest siecią publiczną, jeżeli w jej ramach świadczone są usługi publiczne, czyli rozumiane w ten sposób, że są dostępne dla wszystkich (art. 1 ust. 1 tiret trzecie i czwarte ...

które "są dostępne ogółowi społeczeństwa" (art. 1 pkt 3). Ze drugiej strony pojęcie "użytkownik" widnieje w art. 2 pkt 1 dyrektywy 90/387 (zmienionej dyrektywą 97/51); art. 2 ust. 1 ...

6 wspomnianej dyrektywy. 32 - Okoliczność, że dyrektywa 90/387, do której odsyła dyrektywa 97/13, w art. 2 zmienionym dyrektywą 97/51 wprowadza rozróżnienie pomiędzy sieciami telekomunikacyjnymi w ogólności a sieciami publicznymi w szczególności, podczas gdy pierwotna wersja wymieniała tylko te pierwsze, nie pozwala na wywiedzenie, jak to ...

dyrektywy 90/387, gdzie wyrażony jest zamiar harmonizacji "otwartych i skutecznych warunków dostępu i użytkowania w dziedzinie publicznych sieci telekomunikacyjnych, i w danym wypadku, publicznych usług telekomunikacyjnych", pozostał niezmieniony. Podobnie pozbawiony znaczenia jest fakt, że motyw drugi ...

lub użytkowania każdej infrastruktury pozwalającej na świadczenie usług telekomunikacyjnych". Należy wziąć pod uwagę ten przymiotnik w zgodzie z celami dyrektywy, ponieważ stoimy w obliczu rynku konkurencyjnego, a nie prywatnego rynku, zamkniętego w szczególności na rzecz jednego przedsiębiorstwa. 33 - W niniejszej sprawie sąd krajowy podkreśla w obu pytaniach tymczasowy charakter opłaty. 34 - Dyrektywa 2002/20/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa "zezwolenie") (Dz.U. L 108, str. 21) obejmuje swoim zakresem zezwolenia na udostępnianie wszelkich sieci i usług łączności elektronicznej, "niezależnie od tego, czy są one udostępniane publicznie, czy też nie" (motyw czwarty). ...

[ukryta sygnatura] – Opinia Rzecznika Generalnego TSUE – 2016 132 fragmenty

2016-05-26

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO M. CAMPOSA SÁNCHEZA-BORDONY przedstawiona w dniu 26 maja 2016 r. (1) Sprawa C-482/14 Komisja Europejska przeciwko Republice Federalnej ...

państwa członkowskiego — Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego — Rozdział rachunkowości pomiędzy administrowaniem infrastrukturą oraz działalnością polegającą na ...

działalności przewozowej — Zakaz przenoszenia funduszy publicznych z jednego obszaru działalności na inny I - Wprowadzenie 1. W niniejszej skardze Komisja zarzuca Niemcom uchybienie zobowiązaniom ciążącym na nich na mocy art. 6 ust ...

3) 2. Spór dotyczy, podsumowując, przekazywania spółce matce, holdingowi niemieckich kolei, zysków wypracowanych przez spółki zależne oraz rachunkowość tych spółek. Komisja uważa, że Republika Federalna nie przestrzega zakazów (ani wynikających z ...

rekompensat z tytułu usług przewozu pasażerów o zasięgu regionalnym oraz opłat za użytkowanie sieci kolejowej. W tle pojawiają się pewne kwestie dotyczące ukrytej pomocy (ewentualnego subwencjonowania krzyżowego) w ramach przedsiębiorstw zintegrowanych pionowo, które oferują usługi transportu kolejowego oraz zarządzają konieczną do tego infrastrukturą. II - Ramy prawne. Prawo Unii A - Dyrektywa 2012/34 3. W celu osiągnięcia większej przejrzystości dyrektywa 2012/34 częściowo zmieniła, ujednoliciła oraz scaliła następujące akty: dyrektywę Rady 91/440/EWG z dnia 29 lipca 1991 r. w sprawie rozwoju kolei wspólnotowych(4), dyrektywę Rady 95/18/WE z dnia 19 czerwca 1995 r. w sprawie wydawania licencji przedsiębiorstwom kolejowym (5) i dyrektywę 2001/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 lutego 2001 r. w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej. (6) 4 ...

91/440 i 2001/14 "od dnia 15 grudnia 2012 r." (tj. od dnia wejścia w życie pierwszej wymienionej dyrektywy), "bez uszczerbku dla obowiązków państw członkowskich dotyczących terminów transpozycji do prawa krajowego dyrektyw wymienionych w załączniku IX część B". 5. Jednakże w dniu 12 marca 2015 r. opublikowano w Dzienniku Urzędowym sprostowanie,(7) którym przesunięto chwilę uchylenia dyrektyw 91/440 i 2001/14 na ...

do zarządzania infrastrukturą kolei oraz transportu kolejowego wykonywanego przez przedsiębiorstwa kolejowe, już istniejące lub zakładane w przyszłości, w państwach członkowskich. 2. Przedsiębiorstwa kolejowe, których działalność ogranicza się do świadczenia wyłącznie usług miejskich, podmiejskich ...

zysków i strat oraz bilans były prowadzone i publikowane, z jednej strony dla działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług transportowych przez przedsiębiorstwa kolejowe, a z drugiej strony dla działalności gospodarczej związanej ...

mogą być przenoszone na drugi z nich. Rachunkowość dla tych dwóch zakresów działalności jest prowadzona w sposób, który odzwierciedla ten zakaz". 10. Artykuł 9 ust. 4(9) brzmi: "4. W przypadku przedsiębiorstw kolejowych rachunek zysków i strat oraz bilans albo roczna deklaracja aktywów i pasywów ...

na rodzaje działalności związanej z zapewnianiem transportu osób, jako usługa publiczna, muszą być wykazywane osobno w odpowiednich zestawieniach rachunkowych i nie mogą być przenoszone do rodzajów działalności związanych ze świadczeniem innych ...

jest zapewnienie, żeby opłaty za przewozy międzynarodowe były takie, żeby pozwalały na zaspokojenie potrzeb rynku; w rezultacie pobieranie opłat za infrastrukturę powinno być ustalone po koszcie, który jest bezpośrednio ponoszony w wyniku prowadzenia przewozów pociągami. (39) Ogólna wielkość odzysku kosztów w drodze opłat za infrastrukturę wpływa na wielkość udziału państwa; państwa członkowskie mogą wymagać różnej wielkości ogólnego odzysku kosztów w drodze opłat, w tym podwyżek lub stopy zwrotu, którą rynek może wytrzymać, a zbilansowanie odzysku kosztów - w skali konkurencyjności międzygałęziowej przewozów towarowych. Jednakże każdy system pobierania opłat za infrastrukturę powinien umożliwiać przewozy, dzięki którym można przynajmniej pokryć koszty minimalne dodatkowe ponoszone w celu korzystania z sieci kolejowej". 12. Artykuł 6 ("Koszty i zestawienie rachunkowe infrastruktury") ust. 1 akapit pierwszy zdanie pierwsze stanowi: "1. Państwa członkowskie ustalą warunki, w tym wpłat zaliczkowych, jeśli taki krok jest właściwy, do zapewnienia tego, że w normalnych warunkach działalności gospodarczej i w stosownym czasie zestawienie rachunkowe zarządcy infrastruktury będą przynajmniej bilansować: z jednej strony dochody z opłat ...

i wykorzystywane do finansowania jego działalności gospodarczej". 14. Zgodnie z art. 8 ust. 1: "1. W celu uzyskania pełnego odzysku kosztów poniesionych przez zarządcę infrastruktury dane państwo członkowskie może, jeżeli rynek ...

wytrzymać, dokonywać podwyżek na podstawie efektywnych, przejrzystych i niedyskryminujących zasad, gwarantując jednak optymalną konkurencyjność, zwłaszcza w międzynarodowych kolejowych przewozach towarowych. System pobierania opłat będzie respektować osiągnięte wzrosty produktywności przez przedsiębiorstwa kolejowe ...

może jednak wykluczać użytkowania infrastruktury przez segmenty rynku, które mogą zapłacić przynajmniej koszty ponoszone bezpośrednio w wyniku prowadzenia przewozów kolejowych, powiększone o pewną stopę zwrotu, którą rynek może wytrzymać. [...]". D - Rozporządzenie ...

dotyczące wykonywania tych zobowiązań, rekompensują podmiotom świadczącym usługi publiczne poniesione koszty lub przyznają wyłączne prawa w zamian za realizację zobowiązań z tytułu świadczenia wspomnianych usług". 16. Ustęp 1 art. 6 zatytułowanego ...

zasady ogólnej lub z umowy o świadczenie usług publicznych musi być zgodna z przepisami określonymi w art. 4, bez względu na sposób udzielenia zamówienia. Każda rekompensata, bez względu na jej charakter, wynikająca z umowy zawartej w następstwie udzielonego bezpośrednio zamówienia prowadzącego do zawarcia umowy o świadczenie usług publicznych zgodnie z art ...

5 lub 6 lub wynikająca z zasady ogólnej musi ponadto być zgodna z przepisami określonymi w załączniku". 17. Wspomniany załącznik zawiera szereg reguł dotyczących rekompensowania w sytuacjach określonych w art. 6 ust. 1. Punkt 5 tego załącznika stanowi: "W celu zwiększenia przejrzystości oraz uniknięcia subsydiowania skośnego[krzyżowego], w przypadku gdy podmiot świadczący usługi publiczne świadczy jednocześnie usługi rekompensowane podlegające zobowiązaniom z tytułu świadczenia ...

rozsądny zysk związany z jakąkolwiek inną dziedziną działalności podmiotu świadczącego usługi publiczne nie mogą być w żadnym przypadku rozliczane w ramach danych usług publicznych, - koszty usług publicznych są wyrównywane przez dochody z działalności oraz wpłaty ...

Bahn, na której czele stoi holding Deutsche Bahn AG (zwany dalej "DB AG"), prowadzi działalność w sektorze krajowego i międzynarodowego transportu osób i towarów, logistyki oraz świadczenia usług akcesoryjnych w przewozie kolejowym. 19. Paragraf 9a AEG (10) stanowi, że zarządzaniem różnymi elementami infrastruktury kolejowej, o której mowa w art. 3 pkt 3 dyrektywy 2012/34 w związku z załącznikiem I, zajmują się: a) spółka DB Netz AG, jeżeli chodzi o główną ...

Przewozem pasażerów i towarów (oraz usługami akcesoryjnymi, takimi jak catering) zajmują się różne spółki powiązane w ramach spółki DB Mobility Logistics AG (zwanej dalej "DB ML AG"), spółki zależnej grupy Deutsche Bahn, w której udziały w 100% posiada DB AG. Pośród spółek DB ML AG znajduje się DB Regio AG, która zajmuje się usługami w zakresie kolejowych przewozów regionalnych(11) na całym terytorium Republiki Federalnej Niemiec. 21. DB AG zawarła ...

umowy o kontroli i przekazywaniu zysków (zwane dalej "umowami o przekazywaniu zysków") ze swoimi spółkami zależnymi DB Netz AG, DB Station & Service AG i DB Energie GmbH. Zgodnie z tymi umowami: a) przekazywane są spółce matce zyski spółek zależnych bez żadnej klauzuli ograniczającej ich wykorzystanie przez DB AG; oraz b) DB AG zobowiązuje się pokryć straty, jakie mogą ponieść spółki zależne. 22. W odpowiedzi na skargę rząd niemiecki przedstawił określone wyjaśnienia. Podkreśla w szczególności: a) dwuznaczny charakter umów o przekazywaniu zysków, w ramach których DB AG przejmuje również na siebie zobowiązanie pokrycia deficytu operacyjnego, jaki może wystąpić ewentualnie u jej spółek zależnych; i b) okoliczność, że środki finansowe, które DB Netz AG otrzymała od swojej spółki zależnej przekraczają istotnie, zgodnie z analizą dotyczącą ostatnich lat, zyski przekazane tej ostatniej spółki. 23. Dodatkowo rząd niemiecki stwierdza w duplice, że w dniu 1 stycznia 2015 r. weszło w życie porozumienie dotyczące świadczeń oraz finansowania II,(12) zgodnie z którym (§ 2a pkt 1) wyniki netto po odprowadzeniu podatków spółek zależnych muszą zostać przekazane w całości na rzecz państwa federalnego w ramach podziału dywidendy i zainwestowane - również w całości - w infrastrukturę. IV - Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi i postępowanie przed Trybunałem A - Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi 24. W wezwaniu do usunięcia uchybienia z dnia 22 listopada 2012 r. Komisja poinformowała władze niemieckie o ...

Federalnej, że ta zezwala, aby rachunkowość DB AG nie przestrzegała zakazu przenoszenia na inne obszary - w szczególności na obszar kolejowego transportu pasażerów - : a) funduszy publicznych przeznaczonych na infrastrukturę; b) rekompensat z tytułu regionalnego przewozu pasażerów świadczonego w formie usług publicznych; i c) opłat z tytułu użytkowania sieci kolejowej. Podobne nieprawidłowe wykorzystywanie funduszy miałoby mieć miejsce w wyniku umów o przekazywaniu zysków. 25. Rząd niemiecki udzielił odpowiedzi pismem z dnia 20 marca 2013 r., w którym odrzucał zarzuty Komisji, wobec czego ta doręczyła mu uzasadnioną opinię w dniu 21 czerwca 2013 r., w której powtórzyła swoje stanowisko, przedstawione już wcześniej w wezwaniu do usunięcia uchybienia. Zażądała od rządu niemieckiego przyjęcia w terminie 6 miesięcy środków niezbędnych do dostosowania się do uzasadnionej opinii. 26. Pismem z dnia 21 sierpnia 2013 r. rząd niemiecki podtrzymał swoje stanowisko, odrzucając zarzuty Komisji. W wyniku takiej odpowiedzi Komisja wniosła niniejszą skargę. B - Postępowanie przed Trybunałem 27. Skarga wpłynęła do sekretariatu Trybunału w dniu 31 października 2014 r., a odpowiedź w dniu 4 lutego 2015 r. Komisja wniosła replikę w dniu 16 kwietnia 2015 r., natomiast rząd niemiecki duplikę w dniu 11 czerwca 2015 r. 28. W dniu 12 marca 2015 r. Republika Włoska złożyła wniosek o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta po stronie rządu niemieckiego. Dopuszczona do udziału postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2015 r., przedstawiła uwagi interwenienta w dniu 14 maja 2015 r. 29. Na wniosek rządu niemieckiego zgodnie z art. 76 regulaminu postępowania odbyła się rozprawa w dniu 3 marca 2016 r., w której wzięli udział przedstawiciele tego rządu oraz Komisji. V - Żądania stron 30. Komisja wnosi do ...

ust. 1 dyrektywy 2001/14 poprzez niezagwarantowanie, aby opłaty za użytkowanie infrastruktury były wykorzystywane wyłącznie w celu finansowania działalności zarządcy infrastruktury; - stwierdzenie, że Republika Federalna Niemiec uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej ...

9 ust. 4 dyrektywy 91/440 i art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 1370/2007 w związku z pkt 5 załącznika poprzez niezagwarantowanie, aby fundusze publiczne przyznane z tytułu świadczenia usług ...

32. Republika Włoska wnosi do Trybunału o oddalenie skargi jako bezzasadnej. VI - Ocena skargi A - W przedmiocie żądania uznania skargi za niedopuszczalną 1. W przedmiocie niedopuszczalności skargi w całości 33. Republika Federalna Niemiec podnosi dwa zarzuty dotyczące niedopuszczalności skargi: brak ogólnej jasności w przypadku zarzutów oraz to, że Komisja opiera się na dyrektywie 2012/34, w przypadku której termin transpozycji nie upłynął jeszcze w chwili wniesienia skargi. a) W przedmiocie ogólnego braku jasności zarzutów 34. Zdaniem rządu niemieckiego skarga, a przede wszystkim podniesione zarzuty ...

Unii do prawa krajowego, czy też jego nieprawidłowe stosowanie, a może nawet działanie niezgodne z prawem. 35. Jak powszechnie wiadomo, art. 120 lit c) regulaminu postępowania przed Trybunałem, jak również dokonujące jego wykładni orzecznictwo, stawiają pewne wymogi pismu wszczynającemu postępowanie - również w ramach postępowania o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Musi ono zatem wskazywać przedmiot sporu oraz ...

a Trybunałowi wydanie orzeczenia. Okoliczności faktyczne i prawne, na których opiera się skarga, muszą wynikać w sposób spójny i zrozumiały z tekstu samej skargi.(13) 36. Komisja wskazała w piśmie wszczynającym postępowanie zarówno przepisy prawa Unii, rzekomo naruszone przez Republikę Federalną Niemiec (pkt 2-12 pisma), jak również odpowiednie przepisy prawa krajowego, w szczególności art. 9 AEG (pkt 13 skargi), a także określone okoliczności faktyczne (pkt 14-26), tak więc zarzuty mogą zostać zrozumiane w formie, w jakiej są badane oraz w jakiej zostały zawarte w petitum. 37. Jeżeli chodzi o spójność tych zarzutów, to od samego początku (pkt 1) w piśmie wszczynającym postępowanie oraz w jego dalszej części (np. w pkt 35, 52, 59, 75-77) wskazywano, że zarzucane uchybienia nie polegają na błędnej transpozycji prawa Unii do prawa krajowego, lecz na określonych w petitum skonkretyzowanych i zindywidualizowanych zachowaniach. 38. Moim zdaniem, tym samym z formalnego punktu widzenia skarga ...

zgodnie z wymaganiami wyżej przytoczonego orzecznictwa i umożliwia państwu członkowskiemu skorzystanie z ―jak to się w istocie stało― jego prawa do obrony. Biorąc pod uwagę, że Komisja nie zarzuca mu nieprawidłowej ...

prawa krajowego do przepisów będących przedmiotem niniejszego sporu. Omawiany zarzut niedopuszczalności należy więc oddalić. b) W przedmiocie dyrektywy 2012/34 jako podstawy skargi 39. W skardze wniesionej w dniu 30 października 2014 r. Komisja wskazywała na naruszenie dyrektywy 2012/34. Wiadomo, że w chwili tej dyrektywa już obowiązywała (art. 66) i uchyliła (art. 65) z dniem 15 grudnia 2012 r. m.in. dyrektywę 91/440 i 2001/14. Jednakże w dniu 12 marca 2015 r. opublikowano "sprostowanie" w Dzienniku Urzędowym i odroczono datę uchylenia tych dyrektyw do dnia 17 czerwca 2015 r., tj ...

40. Wobec podobnej zmiany Komisja, której skarga dotycząca naruszenia dyrektywy 2012/34 wpłynęła do Trybunału w dniu 30 października 2014 r. (przed sprostowaniem), wniosła w replice, aby z uwagi na uznanie dyrektywy 2012/34 za niemającą znaczenia dla sprawy, jej ...

34 nie może być podstawą stawianych mu zarzutów, skoro termin transpozycji nie upłynął tu jeszcze w chwili, gdy Komisja wnosiła skargę, co oznaczałoby jej oczywistą niedopuszczalność. 42. Nie sądzę, aby argument ...

czynić Komisji zarzutu z tytułu wybrania tej podstawy prawnej, ponieważ aby oprzeć skargę na obowiązującym prawie, nie miała ona innego wyjścia, jak odwołać się do jedynej obowiązującej w chwili jej wnoszenia dyrektywy, tj. dyrektywy 2012/34. Gdyby Komisja ograniczyła skargę do dwóch uchylonych ...

z uwagi na odwoływanie się do przepisów pozbawionych ratione temporis mocy prawnej. Dodatkowo zarzuty sformułowane w petitum skargi zawierają w nawiasie, bezpośrednio po odwołaniu do dyrektywy 2012/34, przepisy prawne dotyczące odpowiednio dyrektywy 91/440 lub dyrektywy 2001/14. 43. Sposób, w jaki Komisja przywołała przepisy w celu poparcia swych żądań wydaje się prawidłowy, a wręcz najodpowiedniejszy w obliczu dziwnego retroaktywnego ponownego powołania do życia dyrektyw 91/440 i 2001/14, dokonanego w dniu 12 marca 2015 r. przez Radę w formie nadzwyczajnego "sprostowania" w sytuacji, gdy obie dyrektyw utraciły już swą moc. (14) 44. Wreszcie propozycja niedopuszczenia skargi z tego powodu byłaby przejawem nadmiernego formalizmu i źle rozumianego rygoryzmu. 2. W przedmiocie dopuszczalności każdego z zarzutów 45. Rząd niemiecki podnosi, że trzy pierwsze zarzuty obarczone są brakiem jasności, w szczególności z uwagi na posługiwanie się terminami "poprzez akceptowanie, aby" (pierwszy zarzut) oraz "poprzez niezagwarantowanie" (zarzuty drugi i trzeci). 46. Jasność oraz spójność zarzutów podnoszonych w ramach skargi o stwierdzenia uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego nie mogą być oceniane w świetle pojedynczych słów w oderwaniu od pozostałej części zdania, w której są zawarte, oraz w oderwaniu od kontekstu pisma, w jakim się znajdują. Zwroty, które rząd niemiecki poddaje krytyce stanowią w rzeczywistości podsumowanie argumentów, którymi posługuje się Komisja w celu uzasadnienia zarzutów.(15) 47. Otóż, w kontekście niniejszej skargi oba wyrażenia odwołują się do odpowiednio dwóch zachowań strony pozwanej, które Komisja ...

Republiki Federalnej Niemiec wynikającymi z obowiązujących dyrektyw (i rozporządzenia). Co więcej, niezwykłe bogactwo uwag zawartych w odpowiedzi na skargę oraz duplice przedstawionych przez rząd niemiecki, jak również ich treść wyraźnie wskazują ...

zarzuty i wiedział, jak się bronić, bez względu na ograniczenia wynikające z ich rzekomej niejasności. W konsekwencji omawiany zarzut niedopuszczalności należy oddalić. 48. Nieprzywołanie przez Komisję konkretnej normy prawa krajowego będącej przedmiotem zarzucanego uchybienia zobowiązaniom w ramach zarzutu pierwszego i czwartego, również nie może być uznane za coś nagannego, prowadzącego do niedopuszczalności skargi, ponieważ, jak już wskazywałem, rządowi niemieckiemu nie zarzuca się w żadnym razie błędnej transpozycji. 49. Podsumowując uważam, że należy odrzucić zarzuty dotyczące niedopuszczalności i przejść do oceny merytorycznej, którą rozpocznę z przyczyn systemowych od drugiego zarzutu. B - W przedmiocie drugiego zarzutu dotyczącego naruszenia art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440 w zakresie, w jakim Republika Federalna Niemiec nie gwarantuje przestrzegania za pomocą odpowiedniego prowadzenia rachunkowości zakazu przenoszenia na ...

umożliwia weryfikacji przestrzegania zakazu przenoszenia na działalność transportową funduszy publicznych przeznaczonych na wspomnianą infrastrukturę. 51. W szczególności Komisja zarzuca to, że majątek finansowany z funduszy publicznych nie jest wpisywany do aktywów w ramach rachunków spółek przynależących do grupy, oraz że również nie można wywnioskować z umów o ...

rachunkowość holdingu nie odzwierciedla, czy zyski pochodzą z działalności innej niż z zarządzania infrastrukturą. 52. W odpowiedzi rząd niemiecki przedstawia trzy twierdzenia. Po pierwsze podnosi, że art. 6 ust. 4 dyrektywy 2012/34 stanowi nowość w stosunku do art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440 i nie ma w rezultacie zastosowania w niniejszej sprawie. (16) 53. Po drugie, subsydiarnie nie zgadza się z wykładnią art. 6 ust ...

ten wymaga jedynie rozdziału rachunkowości pomiędzy kolejowymi przedsiębiorstwami transportowymi oraz przedsiębiorstwami zajmującymi się infrastrukturą, co w przypadku grupy DB AG zostało osiągnięte dzięki organizacyjnemu podziałowi pomiędzy obszarami transportu (DB ML AG i jej spółki zależne) oraz zarzadzania infrastrukturą (DB AG, DB Netz AG, DB Station & Service AG y DB EnergyEnergie ...

że podobne podejście jest zgodne z tym, które Komisja proponuje we wniosku dotyczącym nowej dyrektywy, w ramach tzw. "czwartego pakietu kolejowego",(17) której art. 7a ust. 3 wymaga całkowitego rozdziału ...

terminu na transpozycję art. 6 ust. 4 dyrektywy 2012/34. Dodaje, iż brak jakiejkolwiek wzmianki w odniesieniu do funduszy publicznych w ramach aktywów bilansu nie oznacza, że nie są one rejestrowane z punktu widzenia wewnętrznej rachunkowości. 55. Komisja odpowiada, że w rzeczywistości rząd niemiecki nie zanegował braku funduszy publicznych na rachunkach przedsiębiorstw zajmujących się infrastrukturą. Brak ...

91/440. Potwierdza "nowatorski" charakter części art. 6 ust. 4 dyrektywy 2012/34, jednak jedynie w zakresie dotyczącym sformułowania, ponieważ duch oraz treść nie zostały tu zmienione, co miałby potwierdzać wniosek ...

Komisja utrzymuje, że art. 6 ust. 1 akapit drugi dyrektywy 91/440 winien być interpretowany w świetle akapitu pierwszego, w którym mowa jest wprost o bilansie i rachunku zysków i strat, które mają być publiczne, przez co nie wystarczy, aby dane pojawiały się w ramach rachunkowości "wewnętrznej". 57. W ramach interwencji rząd włoski podziela opinię rządu niemieckiego co do innowacyjnego charakteru art. 6 ust ...

nie może być źródłem wymogów stawianych państwom członkowskim. Dodaje, że określenie "umożliwia monitorowanie" należy rozumieć w świetle art. 56 ust. 12 dyrektywy, który uprawnia organ regulacyjny do przeprowadzania audytów u zarządców infrastruktury dokładnie w tym celu, aby sprawdzić przestrzeganie przepisów dotyczących rozdziału rachunkowości. Podnosi, że art. 56 odsyła do ...

jest ograniczenie zakresu wcześniejszego art. 6, do którego odsyła, lecz przyznanie organowi regulacyjnemu szeregu uprawnień w celu ułatwienia mu pracy, jak np. możliwości żądania przedstawienia dokumentów wymienionych w załączniku VII, które pozostają w obszarze szczególnego zainteresowania tego organu. 2. Ocena 59. Zarzut, który Komisja kieruje pod adresem Republiki ...

Federalnej Niemiec (zasadniczo naruszenia art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440), zakłada, że fundusze publiczne przekazane przez władze niemieckie w celu finansowania składników majątkowych nie są odpowiednio przedstawiane ani w bilansie, ani w rachunku zysków i strat zarządzającego infrastrukturą, ani jako aktywa w rachunkowości grupy. Sposób prowadzenia rachunków uniemożliwia kontrolę przestrzegania zakazu przenoszenia funduszy publicznych z obszaru zarządzania ...

prowadzenie i publikowanie ich odpowiednich rachunkowości (akapit pierwszy zdanie pierwsze); (19) b) zakaz przenoszenia, również w ramach księgowości, funduszy publicznych z jednego z tych dwóch obszarów na drugi, co oznacza zakaz ...

działalności odzwierciedlały ten zakaz (akapit drugi). 61. Rząd niemiecki twierdzi zasadniczo, że obowiązek prowadzenia rachunkowości w sposób, który "pozwala na monitorowanie zakazu przenoszenia funduszy" został wprost wprowadzony dyrektywą 2012/34 do ...

być od niego wymagany, tym bardziej, że termin na transpozycję tej dyrektywy nie upłynął jeszcze w momencie wnoszenia niniejszej skargi. 62. Nie uważam, aby można było uwzględnić ten argument, skoro przepis w brzmieniu pierwotnym z 1991 r. wskazywał już na kontrolę subwencjonowania krzyżowego i wobec tego nakazywał ...

został zmieniony dyrektywą 2001/12: "Rachunkowość dla tych obydwu działalności [infrastruktury i transportu] prowadzona jest w sposób umożliwiający odzwierciedlenie powyższego zakazu". 63. Z motywu czwartego wynika, że celem dyrektywy 91/440 ...

jednej strony świadczeniem usług transportowych, oraz z drugiej, infrastrukturą niezbędną do świadczenia usług transportowych, co w każdym przypadku powinno oznaczać również odrębną rachunkowość. Dyrektywa 2001/12 wzmocniła jeszcze ten zamysł poprzez ...

Dodatkowo zgodnie z motywem 9 tej ostatniej dyrektywy obowiązkiem zostały objęte przedsiębiorstwa świadczące usługi transportowe w przewozach pasażerów i towarów. 64. Siłą napędową tego rozdziału był w przypadku obu dyrektyw zamiar osiągnięcia pełnej przejrzystości oraz wyjaśnienie włączenia niektórych kosztów związanych z infrastrukturą, takich jak te dotyczące obowiązków w zakresie usług publicznych, kosztów amortyzacji na konstrukcję infrastruktury (sunk costs), kosztów utrzymania i zarządzania infrastrukturą ...

wykryciu subwencjonowania krzyżowego zakazanego już przez art. 6 ust. 1 zdanie drugie dyrektywy 91/440 w brzmieniu pierwotnym. Na tym tle czasownik "odzwierciedlać" (22) może być rozumiany jedynie w ten sposób, że należy umożliwić monitorowanie zakazu, co byłoby trudne do osiągnięcia, gdyby nie znajdował on odzwierciedlenia w rachunkowości. Nowe brzmienie nadane przez dyrektywę 2012/34 również nie wprowadziło konkretnego obowiązku przeprowadzania kontroli (co stanowiłoby novum w odniesieniu do wersji poprzedniej), lecz raczej umożliwiło ewentualną kontrolę, skoro księgowość "odzwierciedla" odpowiedni zakaz. 66. W związku z powyższym należy oddalić główne twierdzenie rządu niemieckiego. 67. Subsydiarnie rząd ten w podsumowaniu twierdzi, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440 wymaga rozdziału rachunkowości zarządzania infrastrukturą oraz usług transportowych, lecz nie nakazuje, aby pobrane fundusze publiczne pojawiały się w rachunku zysków i strat albo w bilansie. Wystarczałoby, jak ma to miejsce w przypadku niemieckich przedsiębiorstw kolejowych, żeby pojawiały się one w ramach ich rachunkowości wewnętrznej. 68. Zgadzam się z Komisją, że nie można zgodzić się z ...

interpretacją. Rozporządzenie (EWG) nr 2830/77 (23) zawierało już wymóg, aby fundusze publiczne widniały zarówno w bilansie ("pomoc przy kosztach inwestycji ― które obejmują również udział państwa przy realizacji konkretnych projektów inwestycyjnych "),(24) jak również w rachunku zysków i strat (nr 74, "rekompensaty i pomoc" oraz nr 91.5, "subwencje wyrównawcze ...

stosunków pomiędzy państwem i przedsiębiorstwami kolejowymi mają opierać się na zasadach finansowych oraz rachunkowych stosowanych w przypadku spółek handlowych. Dodatkowo rozporządzenie wskazywało jako cel zwiększenie przejrzystości wyników finansowych tych przedsiębiorstw oraz ...

2001/14, to niewątpliwe jest również, iż Komisja, tłumacząc przyczyny reformy dyrektywy 91/440, przedstawionej w ramach tego samego bloku środków co dyrektywa 2001/12, wskazała, że niezależnie od związania tymi obowiązkami przedsiębiorstw kolejowych na mocy rozporządzenia nr 2830/77, należało zawrzeć je w sposób jasny i jednoznaczny w dyrektywie 91/440 (poprzez dyrektywę 2001/12). (26) Ostateczne brzmienie art. 6 ust. 1 dyrektywy ...

440 jest identycznej jak brzmienie zawarte we wniosku. 70. Z powyższych uwag wynika, że odwołanie w art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440 do bilansu oraz rachunku zysków i strat zastąpiło z taką samą mocą wiążącą obowiązek zawarcia funduszy publicznych w rachunkowości, który istniał już od 1978 r. na mocy rozporządzenia nr 2830/77. 71. Dodatkowo, w przeciwnym razie dochodziłoby do sprzeczności, gdyby zmiana dyrektywy 91/440, której celem było właśnie uzyskanie większej przejrzystości w przypadku rachunkowości przedsiębiorstw, ograniczała ―quod non― obowiązek używania rachunku zysków i strat oraz bilansu w celu osiągnięcia większej jasności w przypadku stosunków finansowych pomiędzy państwem oraz spółkami kolejowymi. 72. Podsumowując, samo pojawienie się tych funduszy w rachunkowości wewnętrznej przedsiębiorstw kolejowych, do którego odwołuje się rząd niemiecki, nie spełnia jeszcze wymogów z art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440. W rezultacie nie można również uwzględnić drugiego twierdzenia obrony. 73. Trzecie twierdzenie rządu niemieckiego dotyczące prawidłowej ...

nie do przyjęcia jest powiązany z nim argument rządu włoskiego, gdyż nie należy oceniać uchybienia w świetle dyrektywy 2012/34 (zawierającej art. 56, do którego się on odwołuje), lecz w świetle dyrektywy 91/440, która nie ustanawia podobnego przepisu. Przywołany art. 56 opisuje zadania i ...

art. 6. 75. Z powyższych rozważań wynika, że poprzez nieodzwierciedlanie funduszy publicznych przeznaczonych na infrastrukturę w rachunkowości publicznej spółek zależnych oraz spółki dominującej, której to okoliczności rząd niemiecki w całości nie zaprzeczył, sposób prezentacji tych rachunków wyklucza weryfikację, w jednym lud drugim kierunku, przestrzegania zakazu przenoszenia tych funduszy na obszar przewozu kolejowego. Drugi zarzut skargi musi zatem zostać uwzględniony. C - W przedmiocie zarzutu pierwszego dotyczącego naruszenia art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440 w zakresie, w jakim poprzez umowy o odprowadzaniu zysków dopuszcza się finansowanie przewozów kolejowych przy pomocy funduszy przeznaczonych ...

Federalna Niemiec toleruje poprzez umowy o przekazywaniu zysków (zawarte przez spółkę dominującą z 3 spółkami zależnymi zajmującymi się infrastrukturą) to, że część funduszy publicznych przeznaczonych na zarządzanie infrastrukturą kolejową przenoszonych jest ...

transportowymi. Działanie to ma naruszać art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440. 77. Byłoby tak w szczególności, gdyby zyski przedsiębiorstw zajmujących się infrastrukturą kolejową (tj. DB Netz AG, DB Station & Service ...

wyłącznie z funduszy publicznych przyznanych tym spółkom. Z uwagi na obowiązek pokrywania ewentualnych strat spółek zależnych, przyjęty przez DB AG w umowach o przekazywaniu zysków, zyski przekazane w ten sposób mogłyby zostać wykorzystywane w celu złagodzenia deficytu usług przewozowych. 78. Bez znaczenia zdaniem Komisji jest to, że fundusze te ...

nie mogą być przekazywane bezpośrednio z jednych spółek grupy do innych, a przenoszenie dokonywane jest w sposób pośredni poprzez przenoszenie zysków do spółki dominującej: obie metody miałyby być niezgodne z brzmieniem ...

duchem art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440. 79. Rząd niemiecki dokonuje wykładni tego artykułu w ten sposób, że przepis ten nie sprzeciwia się ani uzyskiwaniu przez spółki zależne zysków, ani ich późniejszemu przesyłaniu do spółki dominującej, lecz zakazuje jedynie przenoszenia funduszy publicznych przeznaczonych ...

infrastrukturą uzyskują z tytułu jej gospodarczego wykorzystania, objętych art. 7 ust. 1 dyrektywy 2001/14. W każdym razie rozróżnienie, jakiego dokonują oba przepisy pomiędzy funduszami publicznymi (art. 6 ust. 1 dyrektywy ...

przychodami z tytułu opłat za użytkowanie infrastruktury (art. 7 ust. 1 dyrektywy 2001/14), jest niezależne od kwestii, czy przychody są uzyskiwane za pomocą aktywów subwencjonowanych. 80. Jeżeli chodzi o transpozycję ...

art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440, to rząd niemiecki twierdzi, że przeprowadził ją prawidłowo w ramach §9 ust. 1b AEG. 81. Rząd niemiecki zaprzecza, aby dochodziło, jak twierdzi Komisja, do ukrywania funduszy, skoro widnieją one w rachunkowości DB AG, pomimo że w rachunkach widoczna jest jedynie wartość netto subwencji publicznych jako czynnik używany w celu obliczenia zysków, które mają być przekazane do spółki dominującej, lub strat, jakie musi ona pokryć. Dodatkowo, fundusze publiczne przeznaczone dla przedsiębiorstw zajmujących się infrastrukturą kolejową muszą być w całości wykorzystane w projektach inwestycyjnych, na które są przeznaczone, co wyklucza, aby mogły przynosić zyski. O ile przedsiębiorstwa ...

takie ponoszą wydatki związane z utrzymaniem oraz naprawą sieci kolejowej, to do Bund, państwa federalnego, w wykonaniu jego konstytucyjnego zadania(27), należy planowanie w zakresie potrzeb sieci kolejowej, jak również finansowanie za pomocą subwencji projektów inwestycyjnych.(28) 82. W replice Komisja sprzeciwia się wykładni art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440 dokonywanej przez stronę ...

propozycji dyrektywy 2001/12 wynika, że artykuł ten miał zagwarantować równość traktowania i brak dyskryminacji w odniesieniu do wszystkich przedsiębiorstw kolejowych, który to cel może zostać osiągnięty jedynie przy uwzględnieniu całości ...

jego literalne brzmienie jak też prace przygotowawcze (29) potwierdzają, że chodzi tu o fundusze państwowe w rozumieniu systemu pomocy państwa (art. 107 TFUE), który posługuje się taką samą terminologią. 84. Komisja ...

daje podmiotowi zarządzającemu infrastrukturą prawa do tego, aby opłaty z tytułu użytkowana infrastruktury były obliczane w sposób przynoszący systematyczne zyski. Dodatkowo podnosi, że wewnętrzne kontrole przeprowadzane w Republice Federalnej Niemiec nie są wystarczające do powstrzymania przekazywania funduszy publicznych. 85. W ramach dupliki rząd niemiecki zarzuca Komisji brak dowodów na poparcie jej twierdzeń i broni kontroli ...

Utrzymuje również, że zarzut stał się bezprzedmiotowy od dnia 1 stycznia 2015 r., gdy weszło w życie LuFV II. (32) 86. Ze swej strony rząd włoski zapewnia, że art. 6 ust ...

przepływów finansowych pomiędzy państwem a zarządcą sieci kolejowej, lecz ogranicza się do ustanowienia przepisów księgowych w celu uniknięcia ryzyka subwencjonowania skośnego. Stwierdza równocześnie, że nic nie stoi na przeszkodzie temu, aby zarządca sieci zarządzał zyskami w sposób samodzielny. 87. W tym względzie rząd włoski podkreśla, iż Trybunał uznaje strukturę spółki w formie holdingu za zgodną z prawem,(33) a podejście Komisji ogranicza zakres swobody zarządzania grup kolejowych z naruszeniem art. 4, 5 dyrektywy 91/440. 88. Komisja odpowiedziała temu rządowi, że zgodność z prawem struktur typu holding nie oznacza sama przez się zgodności z prawem przepływów finansowych w ramach grupy spółek. 2. Ocena 89. W celu dokonania analizy pierwszego zarzutu należy przede wszystkim wyjaśnić, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału dotyczącym ...

polegającą na zarządzaniu infrastrukturą kolejową. (34) Nie można zatem podważać pośrednio lub bezpośrednio zgodności z prawem form spółek ― i wynikających z nich konsekwencji― które przyjmują postać właściwą dla holdingu. 90. Należy również wyjaśnić, o jakich funduszach jest mowa w art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440, ponieważ Komisja pragnie uwzględnić w nich opłaty z tytułu użytkowania sieci kolejowej, co nie wydaje mi się odpowiednie. Przychody te ...

użytkowników tytułem wynagrodzenia za czynności przedsiębiorstwa infrastruktury kolejowej, przez co nie mają charakteru funduszy publicznych przekazanych do dyspozycji tych przedsiębiorstw przez państwo. Podobny charakter ma z kolei pomoc wyrównująca deficyt, który ...

u tych przedsiębiorstw, jeżeli opłaty nie pokrywają kosztów utrzymania oraz operacyjnych tej infrastruktury (subwencje wyrównawcze) w zakresie, w jakim są opłacane bezpośrednio przez organ publiczny. Jak zostanie pokazane przy ocenie trzeciego zarzutu, Niemcy ...

osiągnięcie zysków, z uwagi na co nie powinny otrzymywać z tego tytułu żadnych dodatkowych subwencji. W rezultacie zarzut Komisji należy rozumieć jako ograniczony do funduszy publicznych bezpośrednio przekazywanych przez państwo niemieckie (lub każdy inny podmiot stanowiący jego część w szerokim rozumieniu). 91. Jeżeli chodzi o subwencjonowanie krzyżowe, to art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440 wymaga, aby zakaz znajdował odzwierciedlenie w rachunkowości dwóch obszarów działalności kolejowej (świadczenia usług transportowych i zarządzania infrastrukturą). Jeżeli Komisja zarzuca państwu członkowskiemu naruszenie tego artykułu, musi przedstawić wystarczające dowody w celu wykazania, że w rzeczywistości pomoc państwa przeznaczona na jeden z tych obszarów została przeniesiona na inny, a rachunkowość (jednego i drugiego) nie wykazała tej anomalii. 92. Otóż, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, w ramach postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego prowadzonego na podstawie art. 258 TFUE, do Komisji należy wykazanie ...

stosowania prawa krajowego, to stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wymaga środków dowodowych o szczególnym charakterze w porównaniu z dowodami zwykle uwzględnianymi w ramach skargi, której jedynym przedmiotem jest treść przepisu krajowego. W tych okolicznościach uchybienie można wykazać jedynie poprzez wystarczająco udokumentowany i szczegółowy dowód praktyki zarzucanej administracji ...

Dokumenty przedstawione przez Komisję na poparcie jej tezy wskazują na ewolucję strat i zysków przedsiębiorstw zależnych, odpowiedzialnych za infrastrukturę (załącznik A.2 do skargi). Komisja przedstawiła dodatkowo kopię egzemplarza umowy przekazania zysków pomiędzy DB AG a DB Netz AG (załącznik A.1). Przy pomocy jednych i drugich starała się wykazać, że w zakresie, w jakim zyski zostały uzyskane ― jej zdaniem ― jedynie dzięki zaksięgowaniu funduszy publicznych w obszarze infrastruktury, umowa o przekazaniu zysków pozwalałaby na ich przekazanie na deficytowy obszar świadczenia usług przewozowych (istnieje, jak już wskazywano, obowiązek wyrównywania tych strat, zawarty w odpowiedniej umowie z przedsiębiorstwami przewozowymi). (37) 94. Komisja przedstawia niepozbawioną logiki argumentację, która ma wesprzeć jej podejrzenie, że zyski przekazywane ze spółek zależnych zajmujących się infrastrukturą do DB AG pochodzą ostatecznie z funduszy publicznych przeznaczonych na infrastrukturę, które trafiają w końcu do przedsiębiorstw przewozowych. Jednak to podejrzenie nie wystarcza, aby potwierdzić zarzucane uchybienie, gdy w rzeczywistości nie zostało wykazane wychodzące poza przypuszczenie faktyczne przeniesienie funduszy publicznych z jednego obszaru na ...

mających zapobiegać przekazywaniu funduszy również nie może prowadzić do wyroku stwierdzającego uchybienie. Nie kwestionując, że prawo Republiki Federalnej zakazuje w ten sam sposób, co dyrektywa 91/440, podobnego przekazywania, i biorąc pod uwagę organy kontroli ...

stwierdzić, zarzut uchybienia art. 6 ust. 1 tej dyrektywy wymagałby udowodnienia, że przeniesienie miało miejsce w rzeczywistości, a nie jedynie twierdzenia, iż brak jest wystarczających gwarancji pozwalających go uniknąć. 96. Z ...

niej dokumentów nieistniejących lub niemożliwych do przedłożenia. Jednak z jednej strony rachunki i bilanse spółek zależnych i spółki dominującej podlegają audytowi i są publikowane. Z drugiej strony, co ma tu decydujące znaczenie, jeżeli ― jak zaproponowałem w ramach oceny drugiego zarzutu ― fundusze publiczne, do których odnosi się Komisja nie znajdują odzwierciedlenia w tych rachunkach lub bilansach, ustalenie tej okoliczności może prowadzić do uwzględnienia żądań Komisji, tj. stwierdzenia uchybienia obowiązkom księgowym. 97. Innymi słowy, jeżeli brak jest informacji dotyczących funduszy publicznych w rachunkach spółek kolejowych, i dokładnie ten brak utrudnia przedstawienie dowodów pozwalających potwierdzić pierwszy zarzut, uważam, że bardziej logiczne byłoby to zaakceptować, niż obstawać przy zarzucie, którego także w petitum skargi Komisja nie jest w stanie wykazać przy pomocy dokumentów. 98. Wreszcie argumentacja dotycząca podziału zysków uzyskanych w części lub wyłącznie dzięki funduszom publicznym (w zakresie, w jakim w ciągu niektórych lat zyski DB Netz AG były możliwe jedynie dzięki subwencjom) nie wykracza poza domniemanie niepoparte konkretnymi dowodami, które pozwalałyby na uwzględnienie skargi w tej części, co wymagałoby wykazania w sposób niepodważalny rzeczywisty, materialny i księgowy, niezgodnego z prawem przekazywania. Należy jeszcze tu dodać, że przyjęcie LuFV II (38) zdaje się od 2015 r ...

wątpliwości co do przeznaczenia wyników netto przedsiębiorstw zajmujących się infrastrukturą, które mają być przekazywane związkowi w celu dokonania ich ponownej inwestycji w tym obszarze. 99. Przyjmuję zatem, że Komisja nie przedstawiła wystarczających dowodów dla poparcia pierwszego zarzutu. D - W przedmiocie trzeciego zarzutu dotyczącego naruszenia art. 7 ust. 1 dyrektywy 2001/14 poprzez niezagwarantowanie, aby ...

100. Komisja zapewnia, że umowy o odprowadzaniu zysków zawarte przez DB AG z jej spółkami zależnymi, zajmującymi się infrastrukturą kolejową oznaczają przekazywanie spółce dominującej opłat należnych z tytułu użytkowania infrastruktury. Oznaczać ...

działalność zarządzających infrastrukturą, sprzecznie z art. 7 ust. 1 dyrektywy 2001/14. Tak byłoby gdyby w przypadku braku wpływu z tytułu opłat, nie doszło do wygenerowania jakiegokolwiek zysku. 101. Rząd niemiecki ...

jakiegokolwiek przepisu, który regulowałby wykorzystanie uzyskanych przez niego zysków, wobec czego dysponuje on pełną swobodą w zakresie przekazywania ich spółce dominującej. 102. Z tego względu zdaniem rządu niemieckiego dyrektywa 2001/14 nie sprzeciwia się przekazaniu zysków, jeżeli zostały one wygenerowane dzięki opłatom za użytkowanie infrastruktury, obliczonym z uwzględnieniem odpowiedniego procentu rentowności w stosunku do funduszy własnych przedsiębiorstwa. Paragraf 14 ust. 4 zdanie pierwsze AEG stanowi, że opłaty mają być ustalane w sposób pozwalający na pokrycie kosztów zarządcy infrastruktury (w świetle możliwości z art. 8 ust. 1 dyrektywy 2001/14) i można w nich uwzględnić procent rentowności, jeżeli rynek to zniesie. Wygenerowany w ten sposób przychód nie powoduje, wbrew twierdzeniom Komisji, żadnego deficytu w finansowaniu infrastruktury. 103. Wreszcie rząd ten wskazuje, że proponowana przez niego wykładnia znajduje potwierdzenie w ramach ostatniego wniosku zmieniającego, opracowanego przez Komisję w ramach czwartego pakietu kolejowego (art. 7a), zgodnie z którym nie wymaga się, aby dochody ...

tytułu użytkowania infrastruktury były wykorzystywane koniecznie do zapewnienia eksploatacji oraz utrzymania sieci kolejowej. (39) 104. W replice Komisja wskazuje, że art. 6 dyrektywy 2001/14 należy rozumieć tak, że obliczenia wysokości opłaty dokonuje się zwykle w zależności od kosztów bezpośrednich (art. 7, ust. 3), a przedsiębiorstwa zarządzające narażone są na chroniczny ...

przejęcia odpowiedzialności finansowej za zobowiązania zarządców nieruchomości poprzez przywracanie im równowagi budżetowej. 105. Komisja przywołuje w replice opinię Bundesratu(40), która wspierała jej stanowisko i wskazywała na negatywne skutki umów o przekazywaniu zysków. Podnosi, że wejście w życie w dniu 1 stycznia 2015 r. LuFV II ma właśnie na celu zaspokojenie tych "politycznych żądań" Bundesratu, poprzez ustalenie, iż zyski zarządców infrastruktury zostaną przekazane bezpośrednio państwu federalnemu (Bund), aby ten zainwestował je w infrastrukturę. 106. W ramach dupliki rząd niemiecki przyznaje, że fundusze, które DB Netz AG przekazuje DB AG, pochodzą w całości lub części z dochodów uzyskanych za użytkowanie "tras kolejowych", lecz twierdzi, że tracą one ...

gdy zostaną one przeznaczone na finansowanie jej działalności. 107. Rząd włoski nie przestawił własnych uwag w związku z trzecim zarzutem, ograniczając się do wsparcia stanowiska rządu niemieckiego. 2. Ocena 108. Strony ...

żadnego obowiązku co do przeznaczenia zysków z tytułu opłaty. Dodatkowo zdaniem rządu termin "działalność gospodarcza" w zakresie, w jakim obejmuje zamiar osiągnięcia zysku, nie ogranicza sposobu korzystania z opłat, które w przypadku obejmowania procentu rentowności, mogą zgodnie z prawem zostać przekazane spółce dominującej. 109. Dokonując wykładni art.7 ust. 3 dyrektywy 2001/14, Trybunał uznał, opierając ...

celów obliczania wysokości opłat, oscylujących pomiędzy minimum (równym kosztowi bezpośrednio przypisanemu prowadzeniu usługi kolejowej), określonym w art. 7 ust. 3, a poziomem maksymalnym (równym całkowitemu kosztowi poniesionemu przez zarządcę infrastruktury), o którym mowa w art. 8 ust. 1 dyrektywy.(42) 110. W ramach tych granic dyrektywa 2001/14 dopuszcza, że opłata może się wahać wskutek uwzględnienia niedoboru ...

ściśle powiązanych z nimi elementów. 113. Jeżeli chodzi o jego strukturę, to zwracam uwagę, że w odróżnieniu od metod pobierania opłaty (w przypadku których dyrektywa 2001/14 pozostawia pewien wybór), brzmienie art. 7 ust. 1 ma charakter ...

opłaty już pobranej: nakaz przeznaczenia jej na finansowanie infrastruktury nie dopuszcza niuansowania ani wyjątków. (44)[ W]ydaje się to logiczne, ponieważ dyrektywa wychodzi z założenia, że opłata pokrywać będzie jedynie koszt ...

można bezpośrednio przypisać wykonywaniu usługi kolejowej. tj. krótkoterminowe koszty minimalne (45) (art.7 ust. 3 w związku z motywem 39), jak również inne koszty, które można przypisać przynajmniej częściowo, lecz w sposób bezpośredni, eksploatacji usług kolejowych, koszty związane z sygnalizacją, prowadzeniem ruchu lub utrzymaniem. (46) 114 ...

Z tego względu. kiedy art. 6 ust. 1 dyrektywy 2001/14 dopuszcza zasadę naliczania opłat w oparciu o koszt minimalny, to zakłada on finansowanie państwowe (subwencję wyrównawczą), która winna znaleźć odzwierciedlenie w rachunkowości zarządzającego infrastrukturą. 115. W tym kontekście przeznaczenie dochodów wynikających z opłat na finansowanie działalności polegającej na zarządzaniu infrastrukturą stara ...

zagwarantować nie tylko, że będą pobierane opłaty, lecz również to, iż będą one ponownie inwestowane w tę działalność. W ten sposób zmierza się do osiągnięcia efektu dźwigni, tj. zachęcenia zarządzającego do zwiększenia ruchu oraz optymalnego używania sieci, (48) być może po to, aby w długim okresie doszło do zrównoważania rachunku bez udziału pomocy publicznej. (49) 116. Dyrektywa 2001/14 nie zawiera podstawy umożliwiającej wprowadzenie systemu pobierania opłat zwalniającego zarządzającego z obowiązku ustanowionego w art. 7 ust. 1, tj. wykorzystywania dochodów z opłaty w celu finansowania jego działalności. Skoro prawodawca nie przewidział żadnej modyfikacji, jeżeli chodzi o nakaz wykorzystywania dochodów pochodzących opłat za użytkowanie infrastruktury na rzecz infrastruktury, to należy go przestrzegać. W przypadku gdyby metoda naliczania opłaty przyjęta przez państwo członkowskie prowadziła do rentowności oznaczającej zyski, to ...

nie przestawałyby one stanowić części dochodów uzyskanych z tytułu opłaty, ze wszystkimi tego konsekwencjami. 117. W rzeczywistości Komisja nie zarzuca rządowi niemieckiemu przekazywania do spółki dominującej zysków uzyskanych na drodze opłat, lecz brak gwarancji ich ponownego użycia w celu finansowania działalności gospodarczej zarządcy infrastruktury. W tym sensie twierdzenia władz niemieckich co do zasadniczej zgodności z prawem przekazania zysków do DB AG nie mają kluczowego znaczenia dla sporu, ponieważ, jak jeszcze raz powtórzę, przekazanie jako takie nie stanowi części zarzuconego uchybienia zobowiązaniom. 118. Po dokonaniu tych założeń należy uznać, że wniosek Komisji o stwierdzenie uchybienia, który Komisja zawiera w tym zarzucie, obciążony jest tą samą wadą lub brakiem dowodowym, jak to miało miejsce w przypadku pierwszego zarzutu. Ponownie polega on na połączeniu okoliczności i wcześniejszych działań, które uprawdopodobniają wniosek (lecz nie udowadniają go w sposób rygorystyczny), jaki ma być osiągnięty, wobec czego chodzi tu o kolejne przypuszczenie. 119. Komisja ...

dokument Bundesratu. (50) Chodzi tu o uwagi, czy też oficjalne stanowisko izby wyższej parlamentu niemieckiego w przedmiocie projektu ustawy w sprawie nowego uregulowania sektora kolejowego. (51) Należy wskazać, że od dnia 1 stycznia 1996 r. regionalny przewóz osób znajduje się w kompetencji Länder [krajów związkowych], (52) w których logicznym interesie jako klientów, inwestorów i władzy odpowiedzialnej za świadczenie tych usług leży przeznaczenie środków pieniężnych wygenerowanych przez spółki zależne DB AG, zajmujące się infrastrukturą. 120. Nie pomniejszając wartości tego dokumentu (mimo jego politycznego charakteru, który przywołuje rząd niemiecki), nie wynika z niego z nieuchronną pewnością, że zysk przekazany przez zarządzających infrastrukturą spółce dominującej nie został, w okresie, do którego odnosi się skarga o uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego, przeznaczony na infrastrukturę. Z pewnością w uwagach dotyczących art. 25 ust. 3 projektu ustawy nowelizującej Bundesrat czyni jasnym swój zamiar, aby zysk wypracowany w obszarze infrastruktury był reinwestowany "wyłącznie" w infrastrukturę, (53) jednak ryzykownym byłoby wyciągać z tych uwag wniosek, pro futuro, co do istnienia ...

kategorycznego stwierdzenia uchybienia za poprzednie czynny, o co wnosi Komisja. (54) 121. Podobnie, jak stwierdziłem w przypadku pierwszego zarzutu, jeżeli rachunkowość przedsiębiorstw kolejowych nie pozwala na dokonanie wyraźnego rozróżnienia pomiędzy różnymi pozycjami (wówczas chodziło o fundusze publiczne, tutaj o opłaty), tak, aby w pełni była zapewniona możliwość śledzenia drogi jednych i drugich oraz ich przeznaczenie, trudno jest uwzględnić będący przedmiotem oceny zarzut. 122. W związku z tym należy uznać trzeci zarzut za nieudowodniony. E - W przedmiocie zarzutu czwartego dotyczącego naruszenia art. 9 ust. 4 dyrektywy 91/440 i art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 1370/2007 w związku z pkt 5 załącznika poprzez niezagwarantowanie, aby fundusze publiczne przekazane na świadczenie usług publicznych przewozu pasażerów widniały odrębnie w odpowiednich rachunkowościach 1. 1. Twierdzenia stron 123. Komisja zarzuca Republice Federalnej Niemiec, że fundusze publiczne przyznane na działalność DB Regio AG (transport w formie usług publicznych) nie są wyodrębnione w rachunkowości tej spółki z naruszeniem art. 9 ust. 4 dyrektywy 91/440, art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 1370/2007 w związku z pkt 5 tiret ostatnie załącznika. 124. Zdaniem Komisji rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, jak również dochody z tytułu sprzedaży biletów, pojawiają się jedynie w sposób globalny lub łączny w odniesieniu do wszystkich świadczonych usług. Z tego powodu nie jest możliwe wykazanie w celu wykrycia ewentualnego subwencjonowania krzyżowego, że rekompensaty te, przyznane w danym przypadku, są nadmierne. 125. Komisja podnosi, że przedsiębiorstwa takie jak DB Regio AG nie ...

znajduje również zastosowanie do przedsiębiorstw, które mogą korzystać z rekompensaty za pośrednictwem spółki dominującej, gdyż w przeciwnym razie łatwo można by obejść obowiązujące przepisy. 126. Zdaniem rządu niemieckiego czwarty zarzut wynika w rzeczywistości z nowego brzmienia, które art. 6 ust. 3 dyrektywy 2012/34 nadał art. 9 ...

usług o zasięgu regionalnym pozostawała poza zakresem jego działania zgodnie z art. 2 ust. 2. W odpowiedzi na wykładnię proponowaną przez Komisję przytacza definicję z art. 3 dyrektywy 91/440 dotyczącą "usług o zasięgu regionalnym", obejmujących usługi "które mają zaspokoić potrzeby transportowe regionu". W tym względzie twierdzi, że pojęcie ostatecznie przyjęte w dyrektywie (w brzmieniu z 1991 r.) uwzględniło zmiany Parlamentu, które rozszerzały restryktywną propozycję Komisji, odsyłającą do rozporządzenia ...

2007, to rząd niemiecki dokonuje wykładni pkt 5 załącznika (do którego odwołuje się ten artykuł) w ten sposób, że stawia on wymóg uwzględniania osobno umów w rachunkach jedynie, gdy podmiot wykonuje usługi rekompensowane, podlegające zobowiązaniom z tytułu świadczenia usług publicznych obok innej działalności. Nie byłoby tak w przypadku DB Regio AG, który świadczy jedynie usługi transportowe w formie usług publicznych. 129. Komisja odpowiada co do istoty, że zarzut koncentruje się na przepisach materialnych zawartych w dyrektywie art. 9 ust. 4 dyrektywy 91/440, uwzględniając art. 2, zgodnie z którym DB Regio AG nie powinna być oceniana samodzielnie, lecz w ramach powiązań w ramach grupy DB AG, przez co nie można się powołać na art. 2 ust. 2 ...

o ile Komisja uznaje, że pkt 5 załącznika nie mówi wprost o wymienianiu poszczególnych umów w rachunkach, to uważa, że podobny obowiązek wynika z całości regulacji, jak również jej celu oraz w szczególności z pkt 2 w związku z pkt 5 załącznika (pierwszy ustanawia granice rekompensaty, a drugi nakłada pewne wymogi w zakresie rachunkowości). 131. W duplice rząd niemiecki powtarza, że dyrektywa 2012/34 zmieniła zasadniczo zakres zastosowania w przypadku przedsiębiorstw transportowych o zasięgu regionalnym, przy czym nowe zasady obowiązują państwa członkowskie dopiero od ...

niemieckiego: żaden z obowiązujących przepisów nie wymaga odrębnego publikowania każdej umowy o świadczenie usług transportowych w formie usług publicznych. Jego zdaniem prace przygotowawcze dyrektywy wskazują, iż prawodawca Unii odrzucił początkowy wniosek Komisji, w którym przewidywano publikowanie każdej umowy o świadczenie usługi publicznej, a Rada wolała wprowadzić ogólne odesłanie ...

z tą ostatnią tezą, ponieważ jej zdaniem wynika ona z błędnego założenia, że odesłanie zawarte w art. 6 ust. 3 dyrektywy 2012/34 do art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 1370 ...

2. Ocena a) Wprowadzenie: przedmiot zarzutu i zakres zastosowania dyrektywy 91/440 134. O ile w pkt 76 pisma wszczynającego postępowanie Komisja zdaje się konstruować czwarty zarzut również poprzez odwołanie do kwestii umów o przekazaniu zysków, to wiadomo, że następnie nie rozwija tej linii argumentacyjnej, czego nie czyni też w ramach repliki. Koncentruje swoje uwagi krytyczne na rekompensatach z tytułu świadczenia usług publicznych oraz dochodach osiągniętych ze sprzedaży biletów, których ogólne odzwierciedlenie w rachunkach nie pozwala sprawdzić w każdym razie nadmiernego charakteru przyznanej rekompensaty. Należy zatem ograniczyć zarzut do tych okoliczności bez uznawania ...

za niedopuszczalny, do czego zmierzał rząd niemiecki. 135. Jeżeli chodzi o przepisy właściwe dla rozstrzygnięcia w sprawie tego specyficznego uchybienia, twierdzenia rządów niemieckiego oraz włoskiego nie uwzględniają w wystarczającym stopniu, że zarzut dotyczy przepisów obowiązujących w momencie jego podnoszenia, tj. zawartych w dyrektywie 91/440 (w szczególności w przypadku tego zarzutu art. 9 ust. 4). 136. Po wyznaczeniu tym samym granic kwestii spornej ...

zakresu stosowania dyrektywy. Znaczenie przepisu należy odczytywać równolegle z definicją "usługi o zasięgu regionalnym" zawartej w art. 3 tiret ostatnie tejże dyrektywy, która wiąże go z transportem mającym na celu zaspokoić ...

rocznym sprawozdaniem z 2013 r., opublikowanym przez samą DB Regio AG, (58) stanowi ona spółkę zależną, w której udziały należą w całości do DB AG, wpisującą się w zakres działalności (Geschäftsfeld) spółki dominującej, zwanej "DB Bahn Regio". Można również przeczytać, że "w ramach działalności gospodarczej DB Bahn Regio koncentruje się cała działalność dotycząca ruchu regionalnego (kolejowego i samochodowego) grupy DB w Niemczech, jak również ruchu pomiędzy Niemcami i państwami sąsiednimi". (59) Zgodnie ze sprawozdaniem "centrala DB ...

podobne działania, a regionalne usługi przewozu, które świadczy, nawet jeżeli czyni to jako spółka akcyjna niezależna z prawnego punktu widzenia, nie ograniczają się do jednego regionu, lecz obejmują różne Länder. Dodatkowo nie wszystkie elementy związane ze świadczeniem tych usług są obowiązkiem spółki zależnej, skoro część z nich przynależy do spółki dominującej (DBML AG) lub nawet do holdingu DB AG. (60) 140. W efekcie nie można powoływać wyjątku z art. 2 ust. 2 dyrektywy 91/440 na korzyść ...

mogłaby zostać uznana za prawidłową, gdyby obowiązek wymieniania osobno każdej umowy o świadczenie usług publicznych w odpowiednich rachunkach został wprost wyrażony w rzekomo naruszonych przepisach. Jak pokażę poniżej, nie sądzę, aby tak właśnie było. i) Wykładnia art. 9 ust. 4 dyrektywy 91/440 142. W celu rozstrzygnięcia tej kwestii użytecznym będzie odwołanie się do rozwoju ustawodawstwa (61) poprzez zbadanie nie ...

nielogiczne z systemowego punktu widzenia, z którego to powodu reforma z 2012 r. przeniosła go w obręb art. 6, gdzie stanowi w tej chwili ust. 3. 143. W istocie pierwotne brzmienie art. 6 ust. 1 dyrektywy 91/440 przewidywało rozdział rachunkowości dotyczącej działalności ...

odrębne zarządzanie każdą z tych działalności (usługami i infrastrukturą) "i odrębna rachunkowość". Zwraca uwagę, że w kontekście brzmienia pierwotnego dokonywano rozróżnienia jedynie pomiędzy świadczeniem usług transportowych i zarządzaniem infrastrukturą, w odniesieniu do których to kategorii proponowano rozdział administracyjny oraz księgowy. 144. Dyrektywa 2001/12 dokonała dalszego kroku w kierunku rozdziału, stawiając wymóg rozdziału rachunkowości w odniesieniu do usług przewozu pasażerów z jednej strony oraz przewozu towarów z drugiej. Takie jest znacznie motywu 9. Jednak dyrektywa ta zmienia art. 6 jedynie w zakresie, w jakim wprowadza wymóg prowadzenia i publikowania rachunków zysków i strat oraz bilansu w odniesieniu do obszarów działalności wskazanych w pkt powyżej (tj. ponownie świadczenia usług transportowych oraz zarządzania infrastrukturą). 145. Z powyższych uwag wynika, że rozdział rachunkowości znajdował zawsze wyraz w odniesieniu do obszarów działalności, a jedynie stopniowo zaczęto dokonywać rozróżnienia pomiędzy administrowaniem infrastrukturą, przewozem pasażerów ...

i przewozem towarów. Pomysł "rozdziału" (lub "rozdzielnego" prowadzenia) łączył się z każdym rodzajem działalności również w związku z funduszami publicznymi, a nie z każdą umową o świadczenie usług publicznych. 146. Wbrew temu co twierdzi Komisja, przepisy, które wskazuje, nie odwołują się, wprost lub w sposób dorozumiany, do umowy o świadczenie usług publicznych, o jakich nie wspomina się również w motywach, które ułatwiają ich interpretację. W tych okolicznościach trudno jest dostrzec do jakiego celu prawodawcy, jako całości, odwołuje się Komisja dla wsparcia swych tez. Co więcej w ramach prac przygotowawczych dotyczących dyrektywy 2001/12, sama Komisja wyjaśniała, że finanse dotyczące przewozu pasażerów i towarów powinny być prowadzone w sposób przejrzysty, z uwagi na co zamierzała zmienić dyrektywę 91/440 w ten sposób, że każda z tych działalności miałaby odrębną rachunkowość, (62) lecz nie odwoływała się do umów o świadczenie usług publicznych, ani do konieczności przedstawienia ich w sposób zindywidualizowany w rachunkach spółek kolejowych. 147. W rezultacie nie uważam, aby art. 9 ust. 4 dyrektywy 91/440 mógł być przywoływany, aby w odniesieniu do rachunkowości DB Regio AG wymagać zindywidualizowanego przedstawienia umów o świadczenie usług publicznych. ii) W przedmiocie art. 6 ust. 1 w związku z pkt 5 załącznika rozporządzenia nr 1370/2007 148. Podsumowałem już stanowiska stron przyjęte przez strony w odniesieniu do tego przepisu: Komisja opiera się na zasadzie effet utile, kładąc nacisk na pkt 5 załącznika, (63) a rząd niemiecki podnosi, że brak jest w nim obowiązku szczegółowego wymieniania proponowanego przez Komisję. 149. W trakcie prac przygotowawczych, które doprowadziły do przyjęcia rozporządzenia nr 1370/2007, Komisja wyjaśniała art. 6 ust. 1, wskazując, że 148. w odniesieniu do warunków i zasad obliczania rekompensat w przypadku bezpośredniego udzielenia zamówienia odsyła do załącznika. (64) W przedmiocie załącznika dodaje lapidarnie, lecz w sposób nie mniej istotny, że "upraszcza dawny załącznik i ogranicza się do najważniejszych informacji w celu określenia zasad stosowania w przypadku braku procedury przetargowej". (65) 150. Z zasad tych jednak nie wynika, aby rozdział miał dotyczyć każdej umowy i że każda z nich musi zostać wymieniona w rachunkach przedsiębiorstw świadczących usługi publiczne. Dodatkowo 5 tiret 1-3 załącznika znajduje wyraz podejście identyczne ...

9 ust. 4 dyrektywy 91/440, tj. rozdział rachunkowości z uwagi na obszary działalności. Różnica w stosunku do tamtego przepisu polega na tym, że załącznik rozróżnia usługi rekompensowane podlegające zobowiązaniom z tytułu świadczenia usług transportu publicznego od innych działań (tylko i wyłącznie w związku z bezpośrednim udzieleniem zamówienia). 151. Zgodnie z motywem 25 rozporządzenia nr 1370/2007 jego celem jest ustanowienie ram prawnych dla przyznawania rekompensat lub wyłącznych praw do umów o świadczenie usług publicznych, przy czym w załączniku określone są zasady kalkulacji, które umożliwiają organom publicznym oraz przedsiębiorcom świadczącym usługi w formie usług publicznych wykazanie, że uniknięto rekompensat w nadmiernej wysokości (motyw 28). 152. Motyw 30 wskazuje, że zamówienia prowadzące do zawarcia umów o ...

Jednakże poza wyżej wymienionym już rozdziałem rachunkowości brak jest dodatkowych przepisów dotyczących rekompensaty, które wprowadzałyby w życie ten postulat. W rzeczywistości większość odwołań do przejrzystości ma miejsce w ramach przepisów dotyczących udzielenia zamówień publicznych, a w szczególności procedury przetargowej. (66) 153. W każdym razie odwołania do "zwiększenia przejrzystości" oraz "unikania subwencji skośnych", chociaż pasują do ogólnego tonu prawodawstwa w tym zakresie (i wobec tego wskazują, jak należy interpretować załącznik), nie mogą prowadzić do skrajności polegającej na zmianie treści przepisów i konieczności wyszczególniania księgowego, która nie widnieje w tekście i nie może być również odnaleziona między wierszami. De lege ferenda można uznać za pożądane odrębne wymienianie umów, jak proponuje Komisja, jednak powtórzę, nie odnajduję w aktualnym brzmieniu załącznika punktów odniesienia, które pozwoliłyby na wyciągnięcie wniosków o istnieniu podobnego obowiązku. 154 ...

konieczności rozważania pozostałych argumentów przytoczonych tu przez strony, nie można powoływać się na art. 6 w związku z pkt 5 załącznika do rozporządzenia nr 1307/2007 w celu wymagania szczegółowego przedstawienia umów o świadczenie usług publicznych w rachunkowości DB Regio AG. 155. W związku z powyższym należy stwierdzić, że czwarty zarzut jest bezpodstawny. VII - W przedmiocie kosztów 156. Na mocy art. 138 § 1 regulaminu postępowania przed Trybunałem kosztami zostaje obciążona ...

przenoszenia na obszar świadczenia usług transportowych funduszy publicznych przeznaczonych na obszar zarządzania infrastrukturą kolejową. 2) W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. 3) Komisja Europejska, Republika Federalna Niemiec i Republika Włoska pokrywają ...

2- -Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego (Dz. U. 2012, L 343, s. 32). 3 - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczące usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 1191/69 i ...

2007, L 315, s. 1). 4 - Dz.U. 1991, L 237, s. 25, wyd. spec. w jęz. polskim rozdz. 1, t. 7, s. 341. 5 - Dz.U. 1995, L 143, s. 70, wyd. spec. w jęz. polskim rozdz. 7, t. 2, s. 258. 6 - Dz.U. 2001, L 75, s. 29, wyd. spec. w jęz. polskim rozdz. 7, t. 5, s. 404. 7 - Sprostowanie do dyrektywy 2012/34 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego (Dz.U. 2015, L 67, s. 32). 8 - W brzmieniu nadanym dyrektywą 2001/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 lutego 2001 r. zmieniającą dyrektywę Rady 91/440 w sprawie rozwoju kolei wspólnotowych (Dz.U. 2001, L 75, s. 1, wyd. spec. w jęz. polskim rozdz. 7, t. 5, s. 376). 9 - Ustęp dodany art. 1 pkt 10 ...

niemiecka powszechna ustawa o kolejach; zwana dalej "AEG") z dnia 27 grudnia 1993 r. wprowadziła (w § 9) do prawa niemieckiego obowiązek rozdziału rachunkowości zgodnie z art. 6 dyrektywy 91/440. 11 - Również transportu autobusowego, co jest pozbawione znaczenia w niniejszej sprawie. 12 - Leistungs- und Finanzierungsvereinbarung (zwane dalej "LuFV II"). 13 - Wyrok z dnia 16 ...

osiągnąć zamierzony skutek prawny, tj. przywrócenie obowiązywania uchylonych dyrektyw. 15 - Trybunał posługuje się tymi wyrażeniami w części dyspozycyjnej niektórych wyroków wydanych w ramach postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Również w obszarze przepisów dotyczących kolei, zob. pkt 1 sentencji wyroku z dnia 3 października 2013 r., Komisja/Włochy (C-369/11; EU:C:2013:636). 16 - Dodaje w tym względzie, że termin na transpozycję dyrektywy 2012/34 do prawa krajowego jeszcze nie upłynął w chwili wydania uzasadnionej opinii. 17 - Propozycja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego w odniesieniu do otwarcia rynku krajowych kolejowych przewozów pasażerskich oraz zarządzania infrastrukturą kolejową [COM(2013) 29 ...

z dnia 30 stycznia 2013 r.], s. 14. 18 -Propozycja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego [COM(2010) 475 wersja ostateczna z dnia 17 września ...

8, September 2008, s. 17. 21 - Dokument roboczy Komisji - Uwagi do artykułów wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz certyfikację w zakresie bezpieczeństwa [COM 1998, 480 wersja ostateczna], s. 5 (zwany dalej "dokumentem COM 1998, 480 ...

22 - Wersje językowe, które sprawdziłem stosują ten sam czasownik lub wyrażenia o podobnym znaczeniu: "reflects", w angielskiej wersji językowej; "refléter", we francuskiej wersji językowej; "Dieses Verbot muss (…) zum Ausdruck kommen", w niemieckiej wersji językowej; "riflettere" we włoskiej wersji językowej; "reflectir" w portugalskiej wersji językowej; "Dit verbod moet terug te vinden zijn", w niderlandzkiej wersji językowej; oraz "återsplegar", w szwedzkiej wersji językowej. 23 - Rozporządzenie Rady z dnia 12 grudnia 1977 r. w sprawie środków niezbędnych do osiągnięcia porównywalności pomiędzy systemami księgowania i rozliczeniami rocznymi przedsiębiorstw transportu kolejowego (Dz.U. 1977, L 334, s. 13). 24 - Artykuł 4 ust. 1 w związku z załącznikiem I, II do rozporządzenia nr 2830/77. 25 - Artykuł 4 ust. 2 w związku z załącznikiem III, IV do rozporządzenia nr 2830/77. 26 - Dokument COM 1998, 480 ...

8 ust. 1, 4 Gesetz über den Ausbau der Schienenwege des Bundes (Bundesschienenwegeausbaugesetz, ustawy związkowej w sprawie rozbudowy sieci kolejowej; BGBl. I. s. 1874; zwana dalej "BSWAG"). 29 - Dokument roboczy Komisji - Uwagi do artykułów propozycji dyrektywy w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej, pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz certyfikacji w zakresie bezpieczeństwa COM(1998) 480 wersja ostateczna (przedstawiony przez Komisję w 22.7.1998), s. 30. 30 - Federalna agencja ds. usług regulowanych. 31 - Niemiecki federalny trybunał obrachunkowy; na mocy art. 91 Bundeshaushaltsordnung (związkowa ustawa budżetowa; ostatnia nowelizacja w BGBl. I s. 2178 in., w szczególności 2182; zwana dalej "BHO"). 32 - Zobacz pkt 23. 33 - Odwołuje się do wyroku z ...

orzecznictwo. 37 - Dokumenty i załączniki, które zostały załączone nie mają ściśle rzecz biorąc charakteru rachunkowego w rozumieniu art. 6. Nie wskazują, w jaki sposób oraz w której części rachunkowości przedsiębiorstw dochodzi do obchodzenia reguły odzwierciedlania zakazu. 38 - Zobacz ponownie pkt 23 ...

2013 r., s. 14. 40 - Dokument Bundesratu (Bundesrat-Drucksache) nr 559/2/12, s. 25. W szczególności Komisja przytacza następujący fragment dokumentu: "W ciągu ostatnich lat DB AG zaczęła rozwijać obszary działalności, w ramach których dysponuje naturalnym monopolem - drogi, dworce pasażerskie i energia - w celu przekształcenia ich w filary przynoszące zyski. [...] Na mocy umowy o przekazywaniu, zawartej przez DBAG z jej spółkami zależnymi zajmującymi się infrastrukturą, zyski przedsiębiorstw zajmujących się infrastrukturą przenoszone są automatycznie do spółki holdingowej, w ramach której wykorzystywane są na skalę światową nie będąc przeznaczone na konkretny cel, np. do nabywania spółek zajmujących się logistyką [...] W ostatecznym rozrachunku polityka ta prowadzi do nadmiernie wysokich cen z tytułu korzystania z dróg oraz ...

pkt 82. 42 - Ibidem, pkt 85. 43 - Ibidem, pkt 86. 44 - Jak ma to miejsce w przypadku podwyżek i opłat ustalanych w oparciu o określone koszty w art. 8 ust. 1, 2. 45 - Tak twierdziła Komisja w sprawie, w której zapadł wyrok w dniu 30 maja 2013 r., Komisja/Polska (C-512/10; EU:C:2013:338), pkt 63, co znalazło pewne poparcie w doktrynie: zob. M. Amaral/N. Danielowitzova, "(Co)régulation économique des industries de réseau: le cas de la tarification de l’infraestructure ferroviaire en Europe", w: L’espace Ferroviaire Unique Européen - Quelle(s) réalité(s)?, red. C. Rapoport, Bruylant, Bruksela, 2015 ...

zasadniczej należy finansowanie, przy wsparciu Bund (państwa federalnego), a ich udział dochodzi do 60% kosztów w segmencie przewozu pasażerów. Zobacz H. Gersdorf, "Finanzierung und Regulierung der Eisenbahninfrastruktur - zwei Seiten einer Medaille", w : Eisenbahn zwischen Markt und Staat in Vergagenheit und Generwart, F. Miram, M. Schmoeckel, (wydawcy), Mor ...

27. 54 - Przypominam ponownie, że zgodnie z umowami pomiędzy DB AG i państwem federalnym, zawartymi w LuFV II z 2015 r., przekazywanie na rzecz związku zysków uzyskanych z tytułu opłat za korzystanie z sieci kolejowej obłożone jest warunkiem, aby były one wykorzystywane w całości na finansowanie infrastruktury. Główny cel skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego (w ostatecznym rozrachunku, aby władze niemieckie dostosowały swoje zachowanie do tez Komisji w tym względzie) zdaje się zatem osiągnięty. 55 - Wskazuje na najbardziej znaczące zmiany: a) odesłanie do art. 7 rozporządzenia nr 1370/2007, które nie widniało w wersji poprzedniej; b) ograniczenie odwołania do funduszy publicznych do usług przewozu pasażerów w formie usług publicznych, podczas gdy wcześniej odwołanie to miało szerszy charakter, tj. do wszystkich usług ...

wykonywania miejskich lub podmiejskich przewozów kolejowych". 56 - Rozporządzenie Rady z dnia 26 czerwca 1969 r. w sprawie działania państw członkowskich dotyczącego zobowiązań związanych z pojęciem usługi publicznej w transporcie kolejowym, drogowym i w żegludze śródlądowej (Dz.U. 1969, L 156, s. 1; wyd. spec. w jęz. polskim t. 7, rozdz. 1, s. 19). 57 - Zobacz pkt 7, 8. 58 - Dokument ...

publicznych" oraz "dochodów z działalności" i "wpłat organów publicznych" ma wskazywać na wymienienie indywidualnych umów w rachunkowości DB Regio AG. 64 - Wniosek dotyczący rozporządzenia Rady i Parlamentu Europejskiego dotyczącego usług publicznych w zakresie transportu pasażerskiego kolejowego i drogowego z dnia 20 lipca 2005 r. [COM(2005) 319 ...

[ukryta sygnatura] – Opinia Rzecznika Generalnego TSUE – 2016 64 fragmenty

2016-06-16

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO NILSA WAHLA przedstawiona w dniu 16 czerwca 2016 r.(1) Sprawa C-225/15 Domenico Politano’ [wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Tribunale di Reggio Calabria (sąd dla Regionu Kalabria, Włochy)] Odesłanie prejudycjalne - Artykuł 49 TFUE - Swoboda przedsiębiorczości - Zasady równoważności i skuteczności - Gry hazardowe - Ograniczenia - Warunki udziału w przetargu i ocena sytuacji ekonomicznej i finansowej - Wykluczenie oferenta ze względu na nieprzedstawienie zaświadczeń dotyczących ...

Proporcjonalność - Możliwość zastosowania art. 47 dyrektywy 2004/18/WE 1. Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 49 TFUE, zasad równego traktowania i skuteczności, jak również art ...

Stanowi on kontynuację licznych skierowanych do Trybunału odesłań prejudycjalnych, które dotyczą różnych aspektów włoskich przepisów w dziedzinie gier hazardowych(3), a w szczególności wymogów nałożonych na ubiegających się o koncesję w związku z przetargiem ogłoszonym w 2012 r.(4) (zwanym dalej również "ogłoszeniem o zamówieniu Monti"), które to wymogi były rozpatrywane w sprawach, w których zapadły wyroki z dnia 22 stycznia 2015 r. Stanley International Betting i Stanleybet Malta ...

C:2016:60). 2. Zgodnie z dobrze już znanym scenariuszem sporu, wniosek ten został przedstawiony w ramach postępowania karnego wszczętego przeciwko D. Politano’ z powodu naruszenia włoskich przepisów regulujących przyjmowanie zakładów ...

sportowe lub inne wydarzenia. D. Politano’, któremu zarzucono, po pierwsze, że nie posiada wymaganego przez prawo krajowe zezwolenia na prowadzenie działalności polegającej na przyjmowaniu i przekazywaniu zakładów wzajemnych, a po drugie ...

aby wskazać okoliczności, jakie należy brać pod uwagę, oraz obowiązki, jakie ciążą na sądach krajowych w związku ze sporządzeniem wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, w szczególności jeżeli chodzi o opis właściwego stanu faktycznego i prawnego, tak aby Trybunał był w stanie udzielić tym sądom użytecznej odpowiedzi. Sprawa ta daje także Trybunałowi sposobność ustawienia we właściwym świetle sporu, który powinien nas w tym miejscu zajmować, oraz sposobność przypomnienia, że rolą Trybunału nie jest rozstrzyganie zagadnień, u źródła ...

uniknięcia pewnych sankcji karnych, a nie pragnienie zapewnienia skuteczności prawa Unii. I - Ramy prawne A - Prawo Unii 4. Zgodnie z brzmieniem art. 1 ust. 2 lit. a) i d) dyrektywy 2004 ...

jednym lub więcej wykonawcami, których przedmiotem jest wykonanie robót budowlanych, dostawa produktów lub świadczenie usług w rozumieniu niniejszej dyrektywy. […] d) »Zamówienia publiczne na usługi« oznaczają zamówienia publiczne, inne niż zamówienia na roboty budowlane lub dostawy, których przedmiotem jest świadczenie usług, o których mowa w załączniku II". 5. Przepis art. 1 ust. 4 dyrektywy 2004/18 stanowi: "»Koncesja na usługi ...

zamówienie publiczne na usługi z wyjątkiem faktu, że wynagrodzenie za świadczenie usług stanowi albo wyłącznie prawo do korzystania z takiej usługi, albo takie prawo wraz z płatnością". 6. Artykuł 17 tej dyrektywy, zatytułowany "Koncesje na usługi", stanowi: "Bez uszczerbku dla zastosowania art. 3, niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do koncesji na usługi określonych w art. 1 ust. 4". 7. Artykuł 47 tej samej dyrektywy, zatytułowany "Sytuacja ekonomiczna i finansowa ...

albo stosowny dowód posiadania ubezpieczenia z tytułu ryzyka zawodowego; b) bilans lub wyciągi z bilansów w przypadku gdy opublikowanie bilansów jest wymagane na mocy prawa w kraju, w którym usługodawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania; c) oświadczenie o ogólnym obrocie przedsiębiorstwa oraz o stosownym obrocie w obszarze objętym zamówieniem za okres nie więcej niż trzech ostatnich lat budżetowych, w zależności od daty utworzenia przedsiębiorstwa lub rozpoczęcia działalności handlowej przez wykonawcę, pod warunkiem dostępności wspomnianych informacji. 2. Wykonawca może, w stosownych sytuacjach oraz w przypadku konkretnego zamówienia, polegać na zdolnościach innych podmiotów, niezależnie od charakteru prawnego łączących go z nimi powiązań. Musi on w takiej sytuacji udowodnić instytucji zamawiającej, iż będzie dysponował niezbędnymi zasobami, np. przedstawiając w tym celu stosowne zobowiązanie takich podmiotów. 3. Na tych samych warunkach grupa wykonawców, o której mowa w art. 4, może przedstawiać zdolności innych członków tej grupy lub innych podmiotów. 4. Instytucje zamawiające określą w ogłoszeniu o zamówieniu lub zaproszeniu do składania ofert, który lub które spośród dokumentów wymienionych w ust. 1 wybrały, a także, jakie inne dokumenty muszą zostać przedstawione. 5. Jeżeli z jakiejkolwiek ...

ekonomiczną i finansową za pomocą każdego innego dokumentu, który instytucja zamawiająca uzna za odpowiedni". B - Prawo włoskie 8. Właściwe przepisy prawa krajowego są już dobrze znane Trybunałowi, który, jak wspomniałem na wstępie niniejszej opinii, kilkakrotnie miał okazję wypowiadać się w przedmiocie zgodności z prawem Unii włoskich przepisów regulujących przyjmowanie zakładów wzajemnych. 9. Włoskie przepisy przewidują zasadniczo, że uczestnictwo w urządzaniu gier hazardowych, w tym przyjmowanie zakładów wzajemnych, wymaga uzyskania koncesji oraz zezwolenia policji. 10. Na podstawie art. 88 ...

773 z dnia 18 czerwca 1931 r. zawierającego tekst jednolity ustawy o bezpieczeństwie publicznym(5), w brzmieniu ustalonym przez art. 37 ust. 4 ustawy nr 338 z dnia 23 grudnia 2000 ...

wzajemnych na określonym obszarze. Nieuzyskanie koncesji stanowi więc przeszkodę dla uzyskania zezwolenia policji. Prowadzenie działalności w zakresie przyjmowania zakładów wzajemnych bez posiadania koncesji lub zezwolenia policji jest zagrożone sankcją karną. 11. W 1999 r. władze włoskie udzieliły w drodze przetargu 1 000 koncesji dotyczących organizowania zakładów wzajemnych na wyniki współzawodnictwa sportowego. Jednocześnie, również w drodze przetargu, udzielono 671 nowych koncesji dotyczących organizowania zakładów wzajemnych na wyniki wyścigów konnych, a 329 istniejących koncesji uległo automatycznemu przedłużeniu. Zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami, podmioty utworzone w formie spółek kapitałowych, których akcje były notowane na rynkach regulowanych, były wykluczone z przetargów z uwagi na brak możliwości bieżącej, precyzyjnej identyfikacji poszczególnych akcjonariuszy. Bezprawność tego wyłączenia w świetle art. 43 WE i 49 WE została stwierdzona w szczególności w wyroku Placanica i in. (7) 12. Dekret z mocą ustawy nr 223(8) wprowadził we ...

udzielenie około 16 300 nowych koncesji dotyczących gier hazardowych, które powiększyły liczbę pozostałych koncesji udzielonych w 1999 r. 13. Głównie na skutek wyroku Costa i Cifone(9), sektor gier hazardowych został ...

ponownie zreformowany dekretem z mocą ustawy nr 16(10). 14. Jeżeli chodzi o organizację przetargów w celu udzielenia koncesji dotyczących przyjmowania zakładów wzajemnych, art. 10 ust. 9g i 9h dekretu z mocą ustawy z 2012 r. stanowi: "9 g W ramach uporządkowania przepisów z dziedziny gier publicznych, w tym zakładów sportowych, również dotyczących zawodów hippicznych, oraz zakładów innych niż sportowe, postanowienia niniejszego ustępu ...

zakłady inne niż sportowe, do zasad wynikających z wyroku wydanego przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniu 16 lutego 2012 r. w sprawach [Costa i Cifone (C-72/10 i C-77/10, EU:C:2012:80)]. W związku z tym, mając na uwadze zbliżające się wygaśnięcie grupy koncesji na przyjmowanie wskazanych zakładów, [ADM] zorganizuje bezzwłocznie, a w każdym razie najpóźniej do dnia 31 lipca 2012 r., przetarg w celu wyboru podmiotów przyjmujących rzeczone zakłady, z zachowaniem co najmniej następujących kryteriów: a) możliwość udziału podmiotów, które prowadzą już działalność w zakresie przyjmowania zakładów w jednym z państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego, w którym mają swoją siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności, na podstawie ważnego i skutecznego zezwolenia wydanego zgodnie z przepisami obowiązującymi w porządku prawnym rzeczonego państwa, i które to podmioty spełniają również wymogi rzetelności i wiarygodności oraz wymogi ekonomiczne i majątkowe określone przez niezależny urząd ds. monopoli państwowych, z uwzględnieniem przepisów w tej dziedzinie, zawartych w ustawie nr 220 [(11)] oraz w dekrecie z mocą ustawy nr 98 z dnia 6 lipca 2011 r. zastąpionym, po wprowadzeniu ...

2011 r.; b) udzielenie koncesji obowiązujących do dnia 30 czerwca 2016 r. na przyjmowanie, wyłącznie w fizycznej sieci punktów sprzedaży, zakładów sportowych, również w związku z zawodami hippicznymi, oraz zakładów innych niż sportowe w punktach sprzedaży, maksymalnie w liczbie 2000, których wyłącznym przedmiotem działalności jest prowadzenie sprzedaży gier hazardowych, bez wprowadzania ograniczeń co do minimalnej odległości między tymi punktami lub w stosunku do innych, już działających punktów przyjmowania identycznych zakładów; c) przyjęcie, za składnik ceny, podstawowej wartości rynkowej w wysokości 11 000 EUR dla każdego punktu przyjmowania zakładów; d) zawarcie umowy koncesyjnej, której treść ...

Unii Europejskiej z dnia 16 lutego 2012 r., a także z właściwymi przepisami krajowymi obowiązującymi w dziedzinie gier hazardowych; e) możliwość prowadzenia punktów sprzedaży w każdej gminie lub prowincji, bez ograniczeń ilościowych ze względu na położenie i bez warunków preferencyjnych w stosunku do istniejących koncesjonariuszy upoważnionych już do przyjmowania zakładów identycznych lub takich, które w każdym razie mogą okazać się preferencyjne względem tych ostatnich; f) wpłacenie wadium zgodnie z przepisami ...

po wprowadzeniu zmian, ustawą nr°111 z dnia 15 lipca 2011 r. 9 h Określeni w ust. 9g koncesjonariusze w zakresie przyjmowania zakładów, których koncesja wygasa w dniu 30 czerwca 2012 r., prowadzą nadal działalność do dnia zawarcia umów koncesyjnych udzielonych zgodnie ...

4 lit. e) [dekretu z mocą ustawy nr 223 z dnia 4 lipca 2006 r. w sprawie pilnych przepisów w celu ożywienia gospodarczego i społecznego, ograniczenia i racjonalizacji wydatków publicznych oraz działań obejmujących przychody podatkowe ...

ustawą nr 248 z dnia 4 sierpnia 2006 r.". 15. Przepisy tego dekretu zostały wdrożone w postępowaniach przetargowych wszczętych przez ADM w ciągu 2012 r. Artykuł 3.2 przepisów administracyjnych załączonych do ogłoszenia o zamówieniu Monti stanowił, że oferenci, którzy prowadzą działalność krócej niż dwa lata i którzy w trakcie dwóch poprzedzających lat obrotowych osiągnęli przychody związane z prowadzeniem działalności w zakresie gier hazardowych, których suma jest niższa niż dwa miliony euro, aby wykazać swoją sytuację ...

r. (dodatek zwyczajny do GURI nr 100 z dnia 2 maja 2006 r.), kodyfikującym zasady w dziedzinie zamówień publicznych. 17. Zgodnie z art. 41 wspomnianego dekretu z mocą ustawy, warunki, jakie należy spełnić, aby wykazać sytuację ekonomiczną i finansową wymaganą w celu spełnienia świadczenia, są określone przez zamawiającego. Jednakże, zgodnie z tym samym przepisem, uczestnik przetargu, który z uzasadnionych powodów nie jest w stanie przedstawić wymaganych referencji bankowych lub księgowych, może wykazać swoją sytuację ekonomiczną i finansową za pomocą każdego innego dokumentu, który zamawiający uzna za właściwy. II - Okoliczności powstania sporu w postępowaniu głównym, pytania prejudycjalne i postępowanie przed Trybunałem 18. W dniu 6 lutego 2015 r. w wyniku kontroli przeprowadzonej przez zespół policji administracyjnej Questura (prefektury policji) Reggio Calabria (Włochy) w lokalu przedsiębiorstwa pod nazwą "Betuniq" położonego w Polistenie (Włochy), którym zarządzał D. Politano’ i które było powiązane z maltańską spółką UniqGroup Ltd, właściwe organy stwierdziły, że w lokalu tym była prowadzona działalność polegająca na przyjmowaniu zakładów wzajemnych bez koncesji, zezwolenia lub licencji. 19. Orzeczeniem z dnia 13 lutego 2015 r. Giudice delle indagini preliminari (sędzia prowadzący postępowanie przygotowawcze) Tribunale di Palmi (sądu w Palmi, Włochy), zarządził wobec D. Politano’ zajęcie, tytułem zabezpieczenia, mienia wykorzystywanego w tej działalności. 20. D. Politano’ wniósł do sądu odsyłającego zażalenie od tego orzeczenia powołując się ...

postanowień ogłoszenia o zamówieniu Monti z art. 49 TFUE i 56 TFUE. 21. Zdaniem skarżącego w postępowaniu głównym, jego czyny nie stanowią bowiem przestępstwa, ponieważ przyjmowanie zakładów wzajemnych na wydarzenia sportowe, prowadzone na rachunek UniqGroup należy uznać za zgodne z prawem, jako że przepisy krajowe są sprzeczne z art. 49 TFUE i 56 TFUE. 22. Skarżący podnosi, że UniqGroup została wykluczona z przetargu w 2012 r. pomimo złożenia prawidłowego wniosku o dopuszczenie do udziału w nim, z powodu braku zaświadczeń o sytuacji ekonomicznej i finansowej wydanych przez dwie różne instytucje ...

braku jakiegokolwiek uregulowania szczególnego odnoszącego się do przedsiębiorstw zagranicznych, które z uzasadnionych powodów nie są w stanie przedstawić gwarancji finansowych wymaganych w tym ogłoszeniu o zamówieniu. 23. Zdaniem sądu odsyłającego, postępowanie przetargowe, w którym, tak jak w tym rozpatrywanym w postępowaniu głównym, konkurują podmioty prowadzące działalność w zakresie gier hazardowych, mające siedziby w różnych państwach, niewątpliwie powinno respektować zasadę wynikającą z art. 47 dyrektywy 2004/18, to jest ...

instytucja zamawiająca uzna za odpowiedni". 24. Konieczność nałożenia przez administrację rygorystycznych wymogów związanych z uczestnictwem w przetargu, należałoby nieodzownie pogodzić z zasadą możliwie najszerszego uczestnictwa, zapewniając wszystkim zainteresowanym możliwość wykazania sytuacji ...

za odpowiednie i użyteczne do potwierdzenia wymaganej sytuacji finansowej, tak aby każdy z oferentów mógł w każdym przypadku wykazać ją w skuteczny sposób. 26. Sąd odsyłający uważa, że w tym wypadku przepisy administracyjne załączone do ogłoszenia o zamówieniu Monti, nie dawały UniqGroup możliwości wykazania w inny sposób jej sytuacji ekonomicznej i finansowej. Nie wydaje się więc, że spółki takie jak ta, której dotyczy postępowanie główne, mogły, przy uwzględnieniu wchodzącego w grę interesu publicznego, skorzystać z przedstawionych w sposób jasny i oczywisty możliwości wykazania kondycji i wiarygodności ekonomicznej. 27. W tych okolicznościach Tribunale di Reggio Calabria (sąd dla Regionu Kalabria) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić ...

pytaniami prejudycjalnymi: "1) Czy art. 49 TFUE oraz zasady równego traktowania i skuteczności należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one przepisom krajowym dotyczącym gier hazardowych, które w celu udzielenia koncesji wprowadzają nową procedurę przetargową (na zasadach unormowanych w art. [10 ust. 9]g ustawy nr 44 z dnia 26 kwietnia 2012 r.), zawierającą ...

pochodzące od dwóch różnych instytucji finansowych? 2) Czy art. 47 dyrektywy 2004/18[...] należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on przepisom krajowym dotyczącym gier hazardowych, które w celu udzielenia koncesji wprowadzają nową procedurę przetargową (na zasadach unormowanych w art. [10 ust. 9]g ustawy nr 44 z dnia 26 kwietnia 2012 r.), [zawierającą ...

czym nie przewiduje, na potrzeby wykazania tej sytuacji, alternatywnych dokumentów ani możliwości, takich jak przewidziane w prawie ponadnarodowym?" 28. Rządy włoski, belgijski, niemiecki i polski oraz Komisja Europejska przedstawiły uwagi na piśmie. 29. W dniu 13 kwietnia 2016 r. odbyła się rozprawa, w której uczestniczyli D. Politano’, rządy włoski i belgijski oraz Komisja. III - Analiza 30. Podobnie jak sprawa, w której zapadł wyrok z dnia 28 stycznia 2016 r., Laezza (C-375/14, EU:C:2016:60), niniejsza sprawa nie dotyczy zgodności z prawem dekretu z mocą ustawy z 2012 r., lecz środka niższego rzędu zawartego w przepisach administracyjnych uzupełniających ogłoszenie o zamówieniu Monti(12). 31. Chociaż Trybunał będzie mógł z korzyścią ...

schemat analizy, jaki należy przyjąć, to niniejsza sprawa ma za przedmiot inny przepis, dotyczący nałożonego w ogłoszeniu o zamówieniu Monti na nowych oferentów obowiązku wykazania kondycji finansowej przy pomocy zaświadczeń wydanych przez co najmniej dwie instytucje bankowe, jeśli nie są w stanie wykazać obrotu w minimalnej kwocie dwóch milionów euro osiągniętego w ciągu dwóch lat. 32. W pierwszej kolejności pragnę zająć się dopuszczalnością, kwestionowaną przez niektórych interwenientów. A - W przedmiocie dopuszczalności 33. Rząd włoski oraz, jeżeli chodzi o pytanie drugie, Komisja twierdzą, że wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym należałoby uznać za niedopuszczalny, ponieważ w postanowieniu odsyłającym stan faktyczny nie został przedstawiony na tyle wystarczająco, aby umożliwić Trybunałowi udzielenie użytecznej odpowiedzi. 34. W zupełności podzielam wątpliwości tych interwenientów. 35. Informacje dostarczone przez sąd odsyłający wydają mi się bowiem pod wieloma względami niekompletne i w pewnej mierze mogłyby one zostać uznane za nie spełniające wymogów, o których niezmiennie przypomina Trybunał. Nie ulega w tym względzie wątpliwości, że postanowienie odsyłające musi wskazywać dokładne powody, dla których sąd krajowy powziął wątpliwości w przedmiocie wykładni prawa Unii i uznał za konieczne postawienie pytania prejudycjalnego Trybunałowi(13). 36. Jeżeli chodzi o pierwsze pytanie prejudycjalne, powtarzają się wątpliwości, które wyraziłem w mojej opinii w sprawie Laezza(14), ponieważ pytanie to wydaje się opierać na ustaleniach faktycznych, które nie znajdują bezpośredniego oparcia w aktach sprawy w postępowaniu głównym(15). 37. Po pierwsze, nie jest bowiem łatwo określić, z jakich przyczyn sporny środek, to znaczy umożliwienie podmiotowi ubiegającemu się o koncesję w związku z ogłoszeniem o zamówieniu Monti, wykazania jego sytuacji ekonomicznej i finansowej przez "przedstawienie stosownych zaświadczeń wydanych przez co najmniej dwie instytucje bankowe", został bezpośrednio zakwestionowany w sporze w postępowaniu głównym. W odróżnieniu od stanów faktycznych rozpatrywanych w sprawach, w których zapadły wyroki Costa i Cifone(16) oraz Stanley International Betting i Stanleybet Malta(17), uporządkowanie systemu poprzez ogłoszenie nowego przetargu - w tym przypadku przetargu ogłoszonego w wyniku przyjęcia przez ustawodawcę dekretu z mocą ustawy z 2012 r. - nie jest w żadnej mierze kwestionowane jako całość. W tym kontekście wyłącznie do sądu krajowego należy zbadanie, czy uwzględniając mające zastosowanie normy prawa krajowego, sporny środek istotnie może mieć wpływ na odpowiedzialność karną skarżącego w postępowaniu głównym(18). 38. Następnie, trudno zrozumieć, w jakim stopniu sporny przepis stanowił dla UniqGroup, z którą skarżący w postępowaniu głównym wydaje się być powiązany, rzeczywistą przeszkodę uniemożliwiającą jej wzięcie udziału w przetargu, którego dotyczyło ogłoszenie o zamówieniu Monti. 39. Jak wynika z akt sprawy oraz z wyjaśnień poczynionych w trakcie rozprawy, przyczyna, dla której UniqGroup, z którą - jak podniesiono - jest powiązany skarżący w postępowaniu głównym, nie była w stanie dostarczyć zaświadczenia wydanego przez drugą instytucję bankową, pozostaje nieznana. Sąd odsyłający ograniczył się w tym względzie do wyjaśnienia, że "w przesłanym pocztą elektroniczną piśmie z dnia 15 stycznia 2013 r. Banca di Valletta stwierdził, że nie może powiedzieć nic innego niż to co zostało powiedziane w jego pozostałych oświadczeniach, […] gdyż musi zachowywać standardy przyjęte w państwie maltańskim". Wyjaśnienie to, które wskazuje jedynie, z jakich powodów ta instytucja bankowa nie mogła ...

dostarczyć bardziej szczegółowych informacji, nie ma znaczenia dla ustalenia, z jakiej przyczyny UniqGroup nie była w stanie zapewnić sobie zaświadczenia z innej instytucji bankowej. 40. Poza tym, wydaje mi się, co zostało potwierdzone w trakcie rozprawy, że skarżący w postępowaniu głównym, wspierany w tym względzie przez sąd odsyłający, bardziej kwestionuje utrudnienia, jakie napotkała na Malcie UniqGroup chcąc uzyskać dla siebie wymagane zaświadczenia, niż obowiązek dostarczenia wspomnianych zaświadczeń nałożony na oferentów biorących udział w przetargu, którego dotyczy ogłoszenie o zamówieniu Monti. 41. Ponadto z akt sprawy wynika, że UniqGroup ...

nią przedstawione, nie była wystarczająca. Zatem nawet gdyby przyjąć, że nałożony na osoby pragnące uczestniczyć w spornym przetargu obowiązek przedstawienia zaświadczeń wydanych przez dwie instytucje bankowe powinien zostać oceniony krytycznie z punktu widzenia poszanowania prawa Unii, nie stanowiłoby to wsparcia dla stanowiska, którego broni skarżący w postępowaniu głównym. Zwracam nadto uwagę, że sąd odsyłający nie wskazał w tym kontekście innych możliwych sposobów, przy pomocy których UniqGroup byłaby w stanie, w razie potrzeby, wykazać swoją sytuację ekonomiczną i finansową. 42. Jeżeli chodzi o drugie pytanie, jeszcze trudniej jest zrozumieć, dlaczego dyrektywa 2004/18 miałaby stanowić w niniejszej sprawie właściwy akt prawny. Trudno mi zrozumieć stwierdzenie zawarte w postanowieniu odsyłającym, jakoby skarżący "słusznie twierdził, że postępowanie przetargowe […], w którym konkurują podmioty prowadzące działalność w zakresie gier hazardowych mające siedziby w różnych państwach, niewątpliwie powinno respektować zasadę wynikającą z art. 47 dyrektywy 2004/18". Powrócę do tej kwestii w dalszych rozważaniach. 43. W tych okolicznościach mogłaby powstać poważna wątpliwość co do formalnej poprawności postanowienia odsyłającego, a pytanie prejudycjalne ...

zostać uznane na tej podstawie za niedopuszczalne. O ile wyłącznie do sądu krajowego należy ocena, w świetle okoliczności konkretnej sprawy, czy do wydania wyroku jest mu niezbędne uzyskanie orzeczenia prejudycjalnego, ocena ...

faktycznym i prawnym, które są niezbędne do udzielenia użytecznej odpowiedzi na przedłożone mu pytania(20). W szczególności wymagane jest, aby sąd odsyłający co najmniej wyjaśnił sytuacje faktyczne, które są podstawą pytań prejudycjalnych(21). 44. Jednakże, zgodnie z praktyką stosowaną w przeszłości(22), Trybunał mógłby zadecydować, podchodząc z wyrozumiałością do nałożonych na sąd krajowy wymogów, że postanowienie odsyłające dostatecznie opisuje okoliczności prawne i faktyczne sporu w postępowaniu głównym oraz że informacje dostarczone przez ten sąd umożliwiają określenie znaczenia przedstawionych pytań. Trybunał mógłby uznać w tym względzie, że wątpliwości sądu odsyłającego wynikają więc z założenia, że nie można, w celu zastosowania sankcji karnej, zarzucać D. Politano’, iż nie posiadał koncesji - a co za tym idzie, zezwolenia policji - w ramach przetargu zorganizowanego według zasad i na warunkach sprzecznych z prawem Unii (23). 45. Z tego względu, w dalszej części rozważę, jakich odpowiedzi należy moim zdaniem udzielić co do istoty pytań prejudycjalnych. B - Co do istoty 46. W pierwszej kolejności zajmę się ustaleniem, czy dyrektywa 2004/18, w szczególności jej art. 47, może sprzeciwiać się spornemu środkowi, a następnie ustalę, czy środek ten ...

zakwestionowania. 49. Wydaje mi się bowiem, że nie ma żadnych wątpliwości, iż dyrektywa ta, a w szczególności jej art. 47 nie znajduje zastosowania w sprawie w postępowaniu głównym dotyczącej systemu koncesji, których nie można zakwalifikować jako "zamówień publicznych" w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2004/18 lub też jako koncesji na roboty budowlane w rozumieniu art. 1 ust. 3 tej dyrektywy. 50. Należy przypomnieć, że dyrektywa 2004/18 ma ...

odpłatnym zawieranych pomiędzy instytucją zamawiającą a wykonawcą, których przedmiotem jest świadczenie usług, o których mowa w załączniku II do tej dyrektywy (zob. art. 1 ust. 2 lit d) dyrektywy 2004/18 ...

zamówienie publiczne na usługi z wyjątkiem faktu, że wynagrodzenie za świadczenie usług stanowi albo wyłącznie prawo do korzystania z takiej usługi, albo takie prawo wraz z płatnością(24). 51. Wydaje się, że koncesja dotycząca organizowania zakładów wzajemnych taka jak ta, której dotyczy postępowanie główne, nie jest zamówieniem publicznym na usługi w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. d) dyrektywy 2004/18. Nie dość, że "usługa", o którą chodzi w niniejszej sprawie, nie jest świadczona na rachunek instytucji zamawiającej, to dodatkowo oferenci biorący udział w przetargu nie otrzymują wynagrodzenia ze środków publicznych. Poza tym koncesjonariusz ponosi całe ryzyko związane z prowadzeniem działalności w zakresie przyjmowania i przekazywania zakładów wzajemnych. 52. Należy przypomnieć w ogólności, że w aktualnym stanie prawa Unii umowy dotyczące koncesji na usługi nie są unormowane żadną z dyrektyw harmonizujących dziedzinę zamówień publicznych(25). Umowy te mogłyby natomiast wchodzić w zakres stosowania dyrektywy 2014/23/UE(26), która weszła w życie w dniu 23 czerwca 2014 r. i której termin transpozycji wyznaczono na 18 kwietnia 2016 r ...

Mimo że dyrektywa ta nie została powołana i nie wydaje się ostatecznie, aby miała zastosowanie w okresie wystąpienia okoliczności faktycznych, warto odnotować, że zgodnie z jej art. 38 ust. 1 "[i ...

ich własnych deklaracji - a także referencje, jakie należy przedłożyć jako dowód, zgodnie z wymogami określonymi w ogłoszeniu o koncesji" (moje wyróżnienie kursywą). 53. Ostatecznie, dyrektywa 2004/18 nie znajduje więc zastosowania w niniejszej sprawie, a zatem nie ma potrzeby rozważania, czy sporny środek jest zgodny z art. 47 tej dyrektywy. 2. Aspekt drugi: istnienie ograniczenia niezgodnego ze swobodą przedsiębiorczości ustanowioną w art. 49 TFUE, jak również z zasadami równego traktowania i skuteczności 54. Pierwsze pytanie, znajdujące się w centrum badanej tu sprawy wymaga, aby Trybunał rozstrzygnął, czy sporny środek, który stanowi, że ubiegający ...

nie należy do Trybunału, pragnę wyrazić swoje zakłopotanie wobec dokonanego przedstawienia obowiązków nałożonych na oferentów w celu zaświadczenia o ich sytuacji ekonomicznej i finansowej. 56. Sąd odsyłający wydaje się bowiem wychodzić ...

wymogu przedstawienia dwóch zaświadczeń o otwarciu linii kredytowych, wydanych przez co najmniej dwa banki, samo w sobie uzasadnia wykluczenie z udziału w przetargu, którego dotyczy ogłoszenie o zamówieniu Monti, tych podmiotów ubiegających się o koncesję, którzy prowadzą działalność krócej niż dwa lata. Przez ten wymóg wykonawcy "historyczni" mieliby, wbrew prawu Unii, uzyskiwać przewagę w stosunku do wykonawców, którzy nie korzystali jeszcze z koncesji. 57. Opierając się wyłącznie na lekturze spornych przepisów, zawartych w pkt 3.2 przepisów administracyjnych załączonych do ogłoszenia o zamówieniu Monti, można zauważyć, że wymóg ...

nałożonego na podmiot ubiegający się o koncesję obowiązku wykazania, że suma przychodów związanych prowadzeniem działalności w zakresie gier hazardowych, w okresie dwóch ostatnich lat obrotowych zakończonych przed datą złożenia wniosku, jest nie niższa niż dwa miliony euro(27). 58. Po tym wyjaśnieniu, zgodnie ze schematem analizy zwykle stosowanym w celu rozstrzygnięcia, czy środek wprowadzający ograniczenie jest zgodny ze swobodami przewidzianymi w traktacie FUE, przeanalizuję przedstawioną problematykę w trzech etapach, a mianowicie, po pierwsze stwierdzenie ograniczenia nałożonego w dyskryminujący sposób, po drugie ocena względów powołanych w celu uzasadnienia ograniczenia i po trzecie badanie proporcjonalności spornego środka. 59. W pierwszej kolejności należy zbadać, czy sporny przepis stanowi potencjalne ograniczenie swobody przedsiębiorczości ustanowionej przez art. 49 TFUE, a jeżeli tak, to czy ograniczenie to zostało nałożone w sposób dyskryminujący. 60. Mając na uwadze szeroką definicję nadaną pojęciu "ograniczenie" w orzecznictwie Trybunału, zwłaszcza w dziedzinie gier hazardowych, gdzie za ograniczające były uznawane wszystkie środki, które wydają się być w mniejszym lub większym stopniu niekorzystne dla wykonawców pragnących zaangażować się w działalność w zakresie przyjmowania zakładów wzajemnych(28), jestem zdania, że należy udzielić na to pytanie odpowiedzi twierdzącej. 61. Sporny środek, który nakłada na oferentów biorących udział w przetargu, którego dotyczy ogłoszenie o zamówieniu Monti, szczególne obowiązki w celu wykazania kondycji finansowej, może wpływać na możliwość uczestnictwa we wspomnianym przetargu, a zatem potencjalnie stanowi ograniczenie swobody przedsiębiorczości(29). 62. Jak zauważyła w swoich uwagach Komisja, ze względu na obowiązek przedstawienia dowodu kondycji finansowej przy pomocy zaświadczeń wydanych przez co najmniej dwie instytucje bankowe, potencjalny koncesjonariusz musi zaciągnąć kredyt bankowy w co najmniej dwóch różnych bankach. Nie wszyscy nowi koncesjonariusze są gotowi spełnić taki warunek, ponieważ spełnienie go nie jest niezbędne do prowadzenia ich działalności w innych kontekstach, a także dlatego, że warunek ten może sprawiać szczególne trudności. 63. Jeżeli chodzi o rozstrzygnięcie, czy to ograniczenie zostało nałożone w sposób dyskryminujący, należy stwierdzić, że nie zostało ustalone - i jak się wydaje, nie było to także przedmiotem zarzutu - że sporny środek nakładany jest wyłącznie na oferentów kandydujących w przetargu z 2012 r., którzy mają siedziby w innych państwach członkowskich. Przeciwnie, jak zdaje się wynikać z przedstawionych Trybunałowi materiałów, sporny środek nakładany jest na wszystkie podmioty, które chcą uczestniczyć w przetargu ogłoszonym w 2012 r., niezależnie od miejsca ich siedziby. 64. Tym samym, wobec braku przeciwnych informacji, wydaje się, że wymóg ...

od dwóch instytucji finansowych, ma zastosowanie bez rozróżnienia względem wszystkich uczestników wspomnianego postępowania przetargowego. 65. W drugiej kolejności należy próbować ustalić, czy względy powołane przez krajowe władze w celu uzasadnienia obowiązków, które zostały nałożone na oferentów w celu wykazania ich wypłacalności, mogą uzasadniać to ograniczenie. 66. W tym względzie jest ogólnie przyjęte, że ograniczenia dotyczące działalności w zakresie gier hazardowych mogą być uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego, takimi jak ochrona konsumentów, przeciwdziałanie ...

z odpowiednich przepisów krajowych(30), o ile wspomniane ograniczenia są zgodne z zasadą proporcjonalności oraz w zakresie, w jakim wdrożone w tym względzie środki są badane w sposób całościowy, spójny i systematyczny(31). 67. Zainteresowane państwa członkowskie mają obowiązek zapewnienia, aby środki wdrażane w ramach systemu koncesji były odpowiednie w celu zapewnienia dostępu i prowadzenia działalności gospodarczej w danej dziedzinie, na warunkach równoważnych i w sposób skuteczny. 68. Przypomnę, że w niniejszej sprawie nie został zakwestionowany system koncesji jako całość, lecz nałożone na ubiegających się o ...

nie ma żadnej wątpliwości, że te wymogi, służące nie tylko ograniczeniu podaży gier hazardowych - a w efekcie ograniczeniu przestępczości zorganizowanej i oszustw związanych z potajemnym organizowaniem gier - lecz również sprawowaniu pewnej kontroli w interesie graczy, realizują zgodny z prawem cel. Przypomnę w tym względzie, że Trybunał odwoływał się już właśnie do prowadzonego przez włoski rząd dochodzenia, z ...

rozwiązany poprzez ekspansję działalności, na którą zezwalają przepisy prawa i która jest uregulowana"(32). 70. W konsekwencji do rozstrzygnięcia pozostawałaby trzecia i ostatnia kwestia, czy badany środek został nałożony zgodnie z ...

71. Zacznę od kwestii odpowiedniego charakteru spornego środka, a następnie omówię kwestię jego proporcjonalności. 72. W pierwszej kolejności, jeżeli chodzi o odpowiedni charakter badanego środka, wydaje mi się dość oczywiste, że ...

sporne przepisy, mogą stanowić dowód na to, że sytuacja finansowa oferenta umożliwiałaby mu prowadzenie działalności w zakresie przyjmowania zakładów wzajemnych, w sytuacji gdyby prowadzenie takiej działalności miało mu zostać powierzone. 73. Podobnie jak w przypadku wymogu rozpatrywanego w sprawie, w której zapadł wyrok Dickinger i Ömer(33), aby posiadacz monopolu w dziedzinie gier hazardowych miał kapitał zakładowy o pewnej wysokości, obowiązek dostarczenia zaświadczeń pochodzących od dwóch instytucji bankowych może służyć zapewnieniu, że wykonawca znajduje się w sytuacji finansowej, która umożliwi mu wywiązanie się z jego zobowiązań względem wygrywających graczy. 74. Jak zauważył w swoich pismach rząd belgijski, każdy skuteczny i spójny akt prawny w dziedzinie gier hazardowych, musi zawierać przepisy mające na celu sprawdzenie sytuacji finansowej kandydatów na usługodawców ...

do osiągnięcia celu, któremu służy(34). Jest to tym bardziej zasadne, że postanowienie odsyłające zawiera w tym względzie niewiele wskazówek. 76. Aby udzielić sądowi odsyłającemu możliwie najbardziej użytecznej odpowiedzi, Trybunał mógłby jednakże przekazać następujące wskazówki odnośnie do okoliczności, które powinny ukierunkować analizę. 77. W pierwszej kolejności sąd krajowy ma obowiązek określić, czy uzyskanie wymaganych zaświadczeń bankowych może powodować szczególne obciążenie finansowe lub rzeczywiste trudności organizacyjne dla przedsiębiorstw, które zamierzają uczestniczyć w przetargu w celu uzyskania koncesji na prowadzenie działalności w sektorze gier hazardowych. 78. Zwracam uwagę, że w niniejszej sprawie nie ma żadnych podstaw, aby twierdzić, że obowiązek przedstawienia dwóch zaświadczeń pochodzących od europejskich banków, jest wymogiem niemożliwym do zrealizowania przez wiarygodnego wykonawcę, który pragnie zaangażować się w działalność w dziedzinie przyjmowania zakładów wzajemnych. Przypomnę w tym względzie, że sąd odsyłający poprzestał na informacji, iż skarżący w postępowaniu głównym nie był w stanie przedstawić wymaganych dwóch zaświadczeń bankowych "z uzasadnionych powodów". Można jednak powziąć wątpliwość co do natury tych powodów i zastanawiać się, czy rzeczywista przyczyna niemożności podnoszonej przez skarżącego w postępowaniu głównym, nie tkwi w istocie w braku jego wiarygodności finansowej. Z akt sprawy wynika bowiem, że jedyne zaświadczenie przedstawione przez spółkę UniqGroup w żadnym razie nie umożliwiało wykazania jej sytuacji ekonomicznej i finansowej. 79. W drugiej kolejności, sąd krajowy obowiązany jest zbadać, czy mając na uwadze obowiązki nałożone w praktyce na koncesjonariuszy, można zarzucić, uwzględniając margines swobody, jaki należy pozostawić państwom członkowskim w zakresie organizacji sektora gier hazardowych, że sporny wymóg istotnie wykracza poza to, co jest niezbędne. 80. W odniesieniu do tej ostatniej kwestii, wydaje mi się stosowne, by przypomnieć, że ze względu na szczególny charakter działalności w sektorze gier hazardowych, konsekwentnie uznawany przez Trybunał, który to charakter tłumaczy zresztą, dlaczego sektor ten ...

odpowiednich instrumentów, tak aby zabezpieczyć tę działalność zarówno z punktu widzenia ochrony konsumentów, jak również w celu zapobiegania oszustwom i rozwojowi działalności przestępczej. 81. Wydaje się, że w takim kontekście nie można zarzucać organom udzielającym koncesji, że nie zadowalają się jakimikolwiek oświadczeniami lub potwierdzeniami w celu sprawdzenia sytuacji ekonomicznej i finansowej ubiegających się o koncesję. Zaświadczenia pochodzące od banków, takie ...

co do zasady mają bardziej wiarygodny charakter niż te pochodzące od ubiegającego się o koncesję w sektorze gier hazardowych. IV - Wnioski 82. W świetle powyższych rozważań proponuję Trybunałowi, aby na pytania przedstawione przez Tribunale di Reggio Calabria (sądu ...

odpowiedzi: Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r., w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi, a w szczególności jej art. 47, nie ma zastosowania do krajowych przepisów normujących postępowanie przetargowe w sektorze gier hazardowych w celu udzielenia koncesji, takich jak te, których dotyczy sprawa w postępowaniu głównym. Swobodę przedsiębiorczości ustanowioną w art. 49 TFUE, jak również zasady równoważności i skuteczności należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one przepisowi krajowemu, który na potrzeby udzielenia koncesji w sektorze gier hazardowych, przewiduje wykluczenie z postępowania przetargowego oferentów, którzy nie są w stanie przedstawić zaświadczeń pochodzących od dwóch różnych instytucji bankowych, o ile warunek ten jest zgodny ...

Język oryginału: francuski. 2- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (Dz.U. 2004 ...

114). 3- Jeżeli chodzi bardziej szczegółowe wyliczenie tych orzeczeń, pozwalam sobie odesłać do mojej opinii w sprawie Laezza (C-375/14, EU:C:2015:788, pkt 2). 4 - Ogłoszenie opublikowane w GURI nr 88 z dnia 30 lipca 2012 r., 5 wydanie specjalne, s. 15, oraz w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, S 145, z dnia 31 lipca 2012 r. 5- GURI nr ...

EU:C:2007:133. 8- Dekret z mocą ustawy z dnia 4 lipca 2006 r. w sprawie pilnych przepisów w celu ożywienia gospodarczego i społecznego, ograniczenia i racjonalizacji wydatków publicznych oraz działań obejmujących przychody podatkowe ...

EU:C:2012:80. 10- Dekret z mocą ustawy z dnia 2 marca 2012 r. w sprawie pilnych przepisów w dziedzinie uproszczenia podatków, poprawy skuteczności i wzmocnienia procedur kontrolnych (GURI nr 52 z dnia 2 ...

per la formazione del bilancio annuale e pluriennale dello Stato (legge di stabilità 2011) [ustawa w sprawie wytycznych dotyczących opracowania rocznego i wieloletniego budżetu państwa (ustawa stabilizująca 2011)] z dnia 13 ...

zwyczajny do GURI nr 297 z dnia 21 grudnia 2010 r.) 12- Zobacz moją opinię w sprawie Laezza (C-375/14, EU:C:2015:788, pkt 27 i 28). 13- Zobacz w szczególności wyrok z dnia 22 stycznia 2015 r., Stanley International Betting i Stanleybet Malta (C ...

C-375/14, EU:C:2015:788, pkt 40 - 45. 15- Zobacz podobnie, moja opinia w sprawie Laezza (C-375/14, EU:C:2015:788, pkt 44). 16- Wyrok z dnia ...

stycznia 2015 r., C-463/13, EU:C:2015:25. 18- Zobacz podobnie moją opinię w sprawie Laezza (C-375/14, EU:C:2015:788, pkt 41 i 43). 19- Zobacz podobnie w szczególności wyroki z dnia 27 października 1993 r., Enderby (C-127/92, EU:C:1993 ...

r., Gauweiler i in. (C-62/14, EU:C:2015:400, pkt 15). 20- Zobacz w szczególności wyrok z dnia 22 grudnia 2008 r., Les Vergers du Vieux Tauves (C-48/07, EU:C:2008:758, pkt 17). 21- Zobacz w szczególności wyrok z dnia 26 stycznia 1993 r., Telemarsicabruzzo i in. (sprawy połączone od C ...

lipca 2014 r., Talasca (C-19/14, EU:C:2014:2049, pkt 17). 22- Zobacz w szczególności wyrok z dnia 28 stycznia 2016 r., Laezza (C-375/14, EU:C:2016:60). 23- Zobacz podobnie moja opinia w sprawie Laezza (C-375/14, EU:C:2015:788, pkt 46). 24- Jeżeli chodzi o odróżnienie "zamówienia publicznego na usługi" od "koncesji na usługi", zawarte w dyrektywie 2004/18, odsyłam w szczególności do wyroku z dnia 10 marca 2011 r., Privater Rettungsdienst und Krankentransport Stadler (C ...

przytoczone tam orzecznictwo). 26- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania koncesji (Dz.U. 2014, L 94, s. 1). 27- W niniejszym przypadku, skarżący w postępowaniu głównym wyraźnie wskazał podczas rozprawy, że w okresie dwóch ostatnich lat obrotowych zarejestrował obrót w wysokości 14 milionów EUR. 28- Zobacz, podobnie, moja opinia w sprawie Laezza (C-375/14, EU:C:2015:788, pkt 56 - 58 i przytoczone tam orzecznictwo). 29- Zobacz, podobnie, moja opinia w sprawie Laezza (C-375/14, EU:C:2015:788, pkt 64). 30- Zobacz w szczególności wyrok z dnia 22 stycznia 2015 r., Stanley International Betting i Stanleybet Malta (C ...

15 września 2011 r., C-347/09, EU:C:2011:582, pkt 77. 34- Zobacz w szczególności wyrok z dnia 28 stycznia 2016 r., Laezza (C-375/14, EU:C:2016 ...

[ukryta sygnatura] – Opinia Rzecznika Generalnego TSUE – 2017 111 fragmentów

2017-10-19

Wydanie tymczasowe OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO MICHALA BOBEKA przedstawiona w dniu 19 października 2017 r.(1) Sprawa C-470/16 North East Pylon Pressure Campaign ...

Action and Environment, Irlandia Attorney General, Irlandia oraz EirGrid Plc interwenient [wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez High Court (Irlandia)] Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym - Artykuł 11 ust. 2 i 4 dyrektywy 2011/92 UE - Decyzje, działania lub ...

na tej podstawie, że był on przedwczesny - Elementy prawa Unii i elementy prawa innego niż prawo Unii w postępowaniu sądowym - Bezpośrednie stosowanie art. 9 ust. 3 konwencji z Aarhus I. Wprowadzenie 1. EirGrid ...

Plc (zwana dalej "EirGrid") jest irlandzkim państwowym przedsiębiorstwem przesyłowym energii elektrycznej. Planuje ono realizację inwestycji w postaci połączenia sieci elektrycznej pomiędzy Irlandią Północną a Irlandią. North East Pylon Pressure Campaign Ltd (NEPPC) i Maura Sheehy (zwani dalej "skarżącymi") uważają, że postępowanie w przedmiocie wydania zezwolenia na inwestycję jest chybione. Złożyli oni wniosek o wyrażenie zgody na przeprowadzenie postępowania w przedmiocie kontroli sądowej, co stanowi pierwszy etap dwuetapowego postępowania w przedmiocie kontroli sądowej. Po kilku dniach rozpraw irlandzki High Court orzekł, że wniosek został złożony przedwcześnie, w związku z czym nie wyraził zgody na wszczęcie postępowania w przedmiocie kontroli sądowej. 2. We wnioskach w przedmiocie kosztów złożonych w związku z powyższym orzeczeniem strona wygrywająca (An Bord Pleanála, Minister for Communications, Climate Action and ...

skarżące, wnoszą o to samo na swoją rzecz. Skarżące twierdzą, iż zastosowanie ma zasada wyrażona w art. 11 ust. 4 dyrektywy 2011/92/UE(2) (zwanej dalej "dyrektywą"), zgodnie z którą ...

niezbyt wysokie. 3. Irlandzki High Court ma wątpliwości, czy zasada "niezbyt drogiej" procedury ma zastosowanie w przypadku takiego jak zawisłe przed nim postępowanie o wyrażenie zgody, której to udzielenie rozstrzygane jest w każdym przypadku z osobna. Wnosi on o doprecyzowanie wykładni art. 11 dyrektywy, w którym została wyrażona ta zasada. Wnosi on także o doprecyzowanie zakresu stosowania art. 9 ust. 3 konwencji z Aarhus(3) (zwanej dalej "konwencją"). II. Ramy prawne A. Prawo międzynarodowe 1. Konwencja z Aarhus (zwana dalej "konwencją") 4. Zgodnie z art. 9 konwencji: "[…] 2. Każda ze stron zapewni, w ramach krajowego porządku prawnego, że członkowie zainteresowanej społeczności: […] (b) […] mają dostęp do procedury odwoławczej przed sądem lub innym niezależnym i bezstronnym organem powołanym z mocy ustawy, dla kwestionowania legalności z przyczyn merytorycznych lub formalnych każdej decyzji, działania lub zaniechania w sprawach regulowanych postanowieniami artykułu 6 oraz, jeśli przewiduje tak prawo krajowe i z zastrzeżeniem ustępu 3 poniżej, innych postanowień niniejszej Konwencji […] Postanowienia niniejszego ustępu 2 ...

wyczerpania administracyjnych procedur odwoławczych przed skorzystaniem z sądowej procedury odwoławczej, jeżeli taki obowiązek jest przewidziany w prawie krajowym. 3. Dodatkowo i bez naruszania postanowień odnoszących się do procedur odwoławczych, o których mowa w ustępach 1 i 2, każda ze Stron zapewnia, że członkowie społeczeństwa spełniający wymagania, o ile takie istnieją, określone w prawie krajowym, będą mieli dostęp do administracyjnej lub sądowej procedury umożliwiającej kwestionowanie działań lub zaniechań osób prywatnych lub władz publicznych naruszających przepisy jej prawa krajowego w dziedzinie środowiska. 4. Dodatkowo i bez naruszania postanowień ustępu 1, procedury, o których mowa powyżej w ustępach 1, 2 i 3, przewidywać będą odpowiednie i prawnie skuteczne środki zaradcze, włączając w to, jeśli okaże się to potrzebne, wstrzymanie wykonania kwestionowanego działania, oraz będą bezstronne, oparte na zasadzie równości, terminowe i niedyskryminacyjne ze względu na koszty […]. B. Prawo Unii 1. Decyzja w sprawie zawarcia konwencji z Aarhus 5. Wspólnota Europejska zatwierdziła konwencję z Aarhus na podstawie art. 1 decyzji nr 2005/370/WE(4). 2. Dyrektywa 2011/92 w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko 6. Artykuł 11 ...

krajowym systemem prawnym członkowie zainteresowanej społeczności: […] mieli dostęp do procedury odwoławczej przed sądem lub innym niezależnym i bezstronnym organem ustanowionym ustawą, by zakwestionować materialną lub proceduralną legalność decyzji, działań lub zaniechań ...

krajowego odpowiedzialnego za i koordynowanie procesu wydawania pozwoleń dla projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania". C. Prawo irlandzkie 1. Planning and Development Act 2000 9. Artykuł 50B Planning and Development Act ...

i rozwoju przestrzennym) ze zmianami(6) (zwanej dalej "PDA") stanowi: "(1) Niniejszy artykuł ma zastosowanie w następujących postępowaniach: (a) postępowaniach przed High Court w przedmiocie kontroli sądowej lub postępowaniach o wyrażenie zgody na wystąpienie o przeprowadzenie postępowania w przedmiocie kontroli sądowej: (i) dotyczącej decyzji lub domniemanych decyzji, jakie zostały wydane lub jakie zostały ...

domniemanie podjętych działań lub (iii) dotyczącej zaniechania podjęcia działań na podstawie przepisów prawa państwa wprowadzających w życie [między innymi] przepis dyrektywy [85/337/EWG(7)], do którego ma zastosowanie art. 10 ...

sądu do zasądzenia kosztów na rzecz strony, jeżeli zagadnienie ma wyjątkowe znaczenie publiczne i jeżeli w szczególnych okolicznościach sprawy zasądzenie to leży w interesie wymiaru sprawiedliwości". 2. Environment (Miscellaneous Provisions) Act 2011 12. Artykuł 3 Environment (Miscellaneous Provisions ...

właściwe (a) jeżeli sąd uznał, że roszczenie lub wzajemne roszczenie strony jest błahe lub złożone w złej wierze, (b) z uwagi na sposób prowadzenia postępowania przez stronę lub (c) gdy strona ...

sądu do zasądzenia kosztów na rzecz strony, jeżeli zagadnienie ma wyjątkowe znaczenie publiczne, i jeżeli w szczególnych okolicznościach sprawy zasądzenie to leży w interesie wymiaru sprawiedliwości". 13. Artykuł 4 ustawy o ochronie środowiska z 2011 r. stanowi: "(1) Artykuł 3 ma zastosowanie wobec postępowania cywilnego innego niż postępowania, o których mowa w ust. 3, wszczętego przez daną osobę (a) w celu zapewnienia przestrzegania lub egzekwowania wymogów ustawowych, warunków lub innych wymogów związanych z licencją, zezwoleniem, pozwoleniem, dzierżawą lub zgodą, wymienionymi w ust. 4; lub (b) w sprawie naruszenia lub nieprzestrzegania licencji, zezwolenia, pozwolenia, dzierżawy lub zgody, o których mowa powyżej, a niezapewnienie przestrzegania lub wyegzekwowania tychże wymogów ustawowych, warunków lub innych wymogów, o których mowa w ust. a), lub jeśli przedmiotowe naruszenie lub nieprzestrzeganie, o którym mowa w ust. b) spowodowało, powoduje lub może spowodować […] szkodę w środowisku naturalnym. […]". 14. Artykuł 8 ustawy o ochronie środowiska z 2011 r. zobowiązuje sądy do uwzględnienia tej konwencji z urzędu. III. Stan faktyczny, postępowanie i pytania prejudycjalne 15. W 2014 r. spółka EirGrid zaproponowała projekt mający na celu połączenie sieci energii elektrycznej Irlandii i Irlandii Północnej (zwany "projektem połączenia"). Projekt połączenia jest "projektem będącym przedmiotem wspólnego zainteresowania" w rozumieniu rozporządzenia o projektach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. 16. Wyznaczonym organem w trybie art. 8 rozporządzenia o projektach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania jest w Irlandii An Bord Pleanála, irlandzki organ właściwy w zakresie planowania przestrzennego (zwana dalej "Board"). Tym samym Board jest odpowiedzialna za ułatwianie i koordynację procesu wydawania pozwolenia na projekt połączenia. 17. Działając w charakterze irlandzkiego organu właściwego w zakresie planowania przestrzennego, jest ona także organem odpowiedzialnym za zatwierdzenie zezwolenia na inwestycję w związku z rozważanym projektem. Po złożeniu przez EirGrid formalnego wniosku o wydanie zezwolenia na inwestycję i oceny oddziaływania na środowisko Board przeprowadziła rozprawę w dniu 7 marca 2016 r. A. Wniosek o wyrażenie "zgody": etap pierwszy dwuetapowego postępowania w przedmiocie kontroli sądowej 18. NEPPC jest organizacją pozarządową promującą ochronę środowiska. Reprezentuje ona dużą liczbę ...

zainteresowanych osób i miejscowych właścicieli gruntów, do który należy M. Sheehy. 19. Tuż przed rozprawą w dniu 4 marca 2016 r. NEPPC i M. Sheehy usiłowali zakwestionować postępowanie w przedmiocie wydania zezwolenia na inwestycję, w szczególności poprzez uniemożliwienie przeprowadzenia rozprawy. Powyższe zostało dokonane poprzez złożenie wniosku o wyrażenie zgody na przeprowadzenie postępowania w przedmiocie kontroli sądowej oraz o wydanie środka tymczasowego. Wystąpiono o wydanie 16 środków zabezpieczających w oparciu o 46 zarzutów, w tym nieważności niektórych części postępowania o wydanie zezwolenia na inwestycję, a w szczególności wniosku o wyrażenie zgody w trybie PDA, a także stwierdzenia, że wyznaczenie Board jako właściwego organu było nieprawidłowe. 20. Wniosek o zastosowanie środka tymczasowego został oddalony. Rozprawa przed Board odbyła się zgodnie z planem w dniu 7 marca 2016 r. Wniosek o wyrażenie zgody był w dalszym ciągu przedmiotem postępowania przed sądem odsyłającym. 21. Sędzia rozpoznający sprawę zezwolił skarżącym na przypozwanie ...

Resources, obecnie Minister for Communications, Climat Action and Energy (który wyznaczył Board jako organ właściwy w trybie rozporządzenia nr 347/2013) (zwanego dalej "Ministrem"’) i Attorney General w charakterze pozwanych. Uzyskali oni również zgodę na dopracowanie i zmianę ich skargi co się tyczy wyznaczenia Board jako właściwego organu. Spółka EirGrid przystąpiła do postępowania w charakterze "interwenienta". 22. Według informacji przekazanej przez sąd odsyłający druga strona postepowania podnosiła, że wniosek był przedwczesny, jak również że został złożony po upływie terminu. 23. Po przeprowadzeniu w ciągu czterech dni rozprawy w przedmiocie wniosku o wyrażenie zgody w dniu 12 maja 2016 r. sąd odsyłający odmówił wyrażenia zgody na złożenie wniosku o przeprowadzenia postępowania w przedmiocie kontroli sądowej z tego względu, że wniosek był przedwczesny. B. Wnioski w przedmiocie kosztów 24. Przez kolejne dwa dni odbyły się rozprawy w przedmiocie kosztów w wysokości 513 000 EUR, w których uczestniczyły cztery odrębne zespoły pełnomocników procesowych. Wszyscy wygrywający uczestnicy postępowania dochodzą obecnie kosztów od ...

skarżących. Skarżące z kolei dochodzą kosztów od pozostałych uczestników postępowania, podnosząc, że koszty powinny pozostawać w zgodzie z zasadą "niezbyt drogiej procedury", wyrażoną w art. 11 dyrektywy. 25. W kontekście wniosku o zasądzenie kosztów irlandzki High Court postanowił zawiesić postępowanie oraz zwrócić się do Trybunału w postanowieniu z dnia 29 lipca 2016 r. z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w przedmiocie następujących siedmiu pytań: "i. Czy w kontekście krajowego systemu prawnego, w którym ustawodawca nie określił w sposób wyraźny i ostateczny, na jakim etapie procedury dopuszczalne jest zakwestionowanie decyzji, i w którym to systemie owo zagadnienie rozstrzyga sąd w ramach każdej konkretnej skargi z osobna zgodnie z zasadami common law, uprawnienie do »niezbyt drogiej« procedury przewidziane w art. 11 ust. 4 [dyrektywy 2011/92] ma zastosowanie do postępowania przed sądem krajowym, w ramach którego należy określić, czy dana skarga została wniesiona na właściwym etapie? ii. Czy wymóg »niezbyt drogiej« procedury przewidziany w art. 11 ust. 4 dyrektywy 2011/92/UE ma zastosowanie do wszystkich elementów postępowania sądowego, w ramach którego zostaje zakwestionowana legalność (w świetle prawa krajowego lub prawa Unii) decyzji, działań lub zaniechań objętych zakresem stosowania przepisów wyżej wymienionej dyrektywy dotyczących udziału społeczeństwa, czy też tylko do elementów takiej skargi przewidzianych prawem Unii (bądź w szczególności wyłącznie do elementów skargi związanych z zagadnieniami dotyczącymi przepisów dyrektywy o udziale społeczeństwa)? iii. Czy wyrażenie »decyzje, działania lub zaniechania« w art. 11 ust. 1 dyrektywy 2011/92/UE obejmuje decyzje administracyjne wydawane w toku rozpatrywania wniosku o wydanie zezwolenia na inwestycję niezależnie od okoliczności, czy takie decyzje administracyjne kształtują prawa stron w sposób nieodwracalny i ostateczny? iv. Czy w celu zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w zakresie objętym przepisami prawa Unii w dziedzinie ochrony środowiska sąd krajowy powinien interpretować prawo krajowe w sposób, który w możliwie najszerszym zakresie jest zgodny z celami określonymi w art. 9 ust. 3 Konwencji EKG ONZ o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, sporządzonej w Aarhus w dniu 25 czerwca 1998 r., (a) w toku postępowania, w którym kwestionowana jest ważność procedury udzielenia zezwolenia na inwestycję w związku z projektem będącym przedmiotem wspólnego zainteresowania wyznaczonym zgodnie z [rozporządzeniem nr 347/2013], lub (b) w toku postępowania, w którym kwestionowana jest ważność procedury udzielenia zezwolenia na inwestycję, jeżeli przedmiotowa inwestycja oddziałuje na europejski ...

teren wyznaczony na podstawie dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory? v. W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie czwarte (a) lub (b) - czy wymóg, by skarżący »spełni[li] wymagania, o ile takie istnieją, określone w prawie krajowym«, stoi na przeszkodzie bezpośredniemu stosowaniu konwencji, gdy skarżący spełnili wymogi prawa krajowego dotyczące złożenia skargi lub są oni ewidentnie uprawnieni do złożenia skargi (a) w toku postępowania, w którym kwestionowana jest ważność procedury udzielenia zezwolenia na inwestycję w związku z projektem będącym przedmiotem wspólnego zainteresowania wyznaczonym zgodnie z [rozporządzeniem nr 347/2013], lub (b) w toku postępowania, w którym kwestionowana jest ważność procedury udzielenia zezwolenia na inwestycję, jeżeli przedmiotowa inwestycja oddziałuje na europejski ...

43]? vi. Czy państwa członkowskie mogą wprowadzić do swoich ustawodawstw wyjątki od zasady, że postępowania w zakresie ochrony środowiska nie powinny być zbyt drogie, w sytuacji gdy żaden taki wyjątek nie został przewidziany w [dyrektywie 2011/92] ani w [konwencji]? vii. W szczególności czy przewidziany w prawie krajowym wymóg zaistnienia związku przyczynowego między ptencjalnie bezprawnym działaniem lub decyzją a szkodą w środowisku naturalnym jako przesłanka stosowania przepisów prawa krajowego wdrażających art. 9 ust. 4 [konwencji] w celu zapewnienia, iż postępowania w zakresie ochrony środowiska nie będą zbyt drogie, jest zgodny z konwencją?". 26. Skarżące, Board, Minister ...

Sądowi swoje uwagi na piśmie, a także swoje stanowiska ustnie na rozprawie, która odbyła się w dniu 29 czerwca 2017 r. IV. Ocena 27. Niniejsza opinia została skonstruowana w następujący sposób: Rozpocznę od kilku uwag ogólnych na temat zasady niezbyt drogiej procedury (sekcja A.1) w celu wykazania, w jaki sposób i dlaczego w rzeczy samej ma ona zastosowanie wobec postępowania przed irlandzkim High Court. Następnie odniosę się do pytań pierwszego, drugiego, trzeciego, szóstego i siódmego, przedłożonych przez sąd odsyłający w związku z funkcjonowaniem ww. zasady na podstawie dyrektywy 2011/92 (sekcje A.2-A.6). Podsumuję uwagami na temat istotności art. 9 ust. 3 konwencji dla analizy w związku z pytaniami czwartym i piątym (sekcja B). A. Stosowanie i zakres zasady niezbyt drogiej ...

odnośnie do (i) istoty zasady niezbyt drogiej procedury; (ii) celu szerokiego dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach z zakresu ochrony środowiska naturalnego; oraz (iii) przewidywalności stosowania tej zasady. (i) Istota zasady ...

procedury 29. Z punktu widzenia budowy przepisu zasada niezbyt drogiej procedury została nieco dziwacznie umiejscowiona w tekście dyrektywy 2011/92, w odrębnym wierszu bez numeracji na końcu art. 11 ust. 4. Na pierwszy rzut oka usytuowanie ...

jest oczywiste, czy zasada niezbyt drogiej procedury ma zastosowanie wobec wszystkich procedur, o których mowa w art. 11, czy też wyłącznie wobec procedur administracyjnych, o których mowa w art. 11 ust. 4. 30. Z dotychczasowego orzecznictwa Trybunału wynika jednakże w oczywisty sposób, że zasada ta ma zastosowanie wobec wszystkich procedur, o których mowa w art. 11, włączając w to procedury odwoławcze przed sądem lub innym niezależnym i bezstronnym organem ustanowionym ustawą (o czym właśnie jest mowa w art. 11 ust. 1)(9). Powyższe znajduje ponadto potwierdzenie w treści odpowiadającemu mu przepisu konwencji (art. 9 ust. 4), który posiada odrębną numerację i w oczywisty sposób odnosi się do "procedur, o których mowa powyżej w ustępach 1, 2 i 3", czyli procedur administracyjnych lub przed sądem. 31. Powyższa wykładnia znajduje dalsze potwierdzenie w historii tego przepisu. Artykuł 11 dyrektywy 2011/92 odpowiada art. 10a dyrektywy 85/337 ...

działań lub zaniechań, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej dyrektywy dotyczących udziału społeczeństwa", czyli "procedury przed sądami" w tej dziedzinie prawa ochrony środowiska. 33. Należy w następnej kolejności mieć na uwadze, że zasada niezbyt drogiej procedury jest wyrażeniem w sposób konkretny w tekście dyrektywy 2011/92 bardziej ogólnej zasady dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach związanych z prawem Unii w dziedzinie ochrony środowiska wyrażonej w orzecznictwie Trybunału(11), jak również w konwencji (jako jeden z jej trzech filarów). 34. Wreszcie zasada niezbyt drogiej procedury odzwierciedla także bardziej obszerny wymóg prawa Unii, by żadne krajowe procedury wchodzące w zakres stosowania prawa Unii nie były "dyskryminacyjne ze względu na koszty" w świetle art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej "kartą"), w którym zapisane jest prawo do skutecznej ochrony sądowej. Dyskryminacyjny ze względu na koszty wymiar sprawiedliwości jest równoznaczny z brakiem sprawiedliwości(12). 35. Zasada niezbyt drogiej procedury stanowi potwierdzenie ochrony przewidzianej w karcie, jest ona jednak bardziej obszerna: wymaga ona w szczególności także uwzględnienia interesu publicznego przy zapewnieniu skutecznej kontroli sądowej decyzji mogących znacząco oddziaływać na ...

na wstępie został naświetlony powyższy szerszy kontekst genezy i funkcjonowania zasady niezbyt drogiej procedury. Należy w rzeczy samej mieć na uwadze ten relatywny, uzupełniający charakter zasady niezbyt drogiej procedury przy omawianiu ...

który wówczas staje się zapewne znacznie mniej binarny(14). (ii) Szeroki dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach z zakresu ochrony środowiska naturalnego 37. Cel polegający na udzieleniu szerokiego dostępu do wymiaru ...

stronie unijnego ustawodawcy wolę zachowania, ochrony i poprawy jakości środowiska i przypisania społeczeństwu aktywnej roli w tym zakresie"(15). 38. "Szeroki dostęp" do wymiaru sprawiedliwości dokładnie oznacza, że dostęp do wymiaru sprawiedliwości musi być obszerny, kompleksowy i w szerokim zakresie. Sam cel realizowany przez art. 11 dyrektywy 2011/92 polega właśnie na zapewnieniu ...

Obejmuje on wszystkie jej elementy, takie jak legitymacja procesowa, ale także koszty. Ma on zastosowanie w sytuacji, gdy państwo członkowskie korzysta z uznania przy określaniu szczegółowych zasad proceduralnych. Uznaje się wręcz, że ogranicza on zakres tego uznania(17). 39. Wysokie koszty postępowania łatwo mogą w praktyce stać się przeszkodą dla dostępu do wymiaru sprawiedliwości dla nieposiadających wystarczających środków stron postępowania ...

także zapewne jeden z silniejszych czynników zniechęcających do wszczynania postępowania nawet przez osoby, które są w posiadaniu tychże środków. Tym samym wysokie koszty sporu sądowego kłócą się z celem polegającym na ...

40. Przewidywalność stanowi integralną część oceny, czy koszty mają dyskryminacyjny charakter. Znajduje to już potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału, konkretnie w związku z wynikającą z dyrektywy zasadą niezbyt drogiej procedury(18). Trybunał także uznał znaczenie przewidywalności w ogólności w odniesieniu do kosztów (innego niż w dziedzinie ochrony środowiska) postępowania sądowego(19). 41. Przewidywalność jest istotna w szczególności w dwóch aspektach niniejszej sprawy: przewidywalność tego "co" oraz tego "kiedy". 42. Jednym z zagadnień powstałych w związku z zakresem stosowania zasady niezbyt drogiej procedury jest określenie, jakie obejmuje on skargi: czy można je podzielić w ten sposób, że niektóre wchodzą w zakres stosowania "przepisów niniejszej dyrektywy dotyczących udziału społeczeństwa", a inne już nie? Zasadność takiego podziału ...

do jednej bądź drugiej kategorii oznaczałoby różnicę pomiędzy umiarkowanymi kosztami a prawdopodobną upadłością, nieprzewidywalność sama w sobie w tym względzie może w oczywisty sposób stanowić silny czynnik zniechęcający do wnoszenia skarg(20). Okoliczność ta również podkreśla wagę względnej istoty zasady niezbyt drogiej procedury, omówionej w pkt 36 powyżej. 43. W niniejszej sprawie powstają także zagadnienia w zakresie przewidywalności w odniesieniu do etapu, na którym może zostać wniesiona skarga. 44. Artykuł 11 ust. 2 dyrektywy ...

państwa członkowskie do "ustalenia, na jakim etapie mogą być kwestionowane decyzje, działania lub zaniechania". 45. W Irlandii brak jest wyraźnych przepisów rangi ustawowej dokonujących transpozycji tego przepisu. Strony podlegają raczej zasadom ogólnym common law w zakresie prawa administracyjnego. Rozstrzygnięcie, czy zaskarżenie decyzji, działania lub zaniechania jest przedwczesne lub czy zostało ...

Unii przy pomocy orzecznictwa na szczeblu krajowym. Elastyczność wynikająca z istoty orzecznictwa nie jest sama w sobie problematyczna(21). Pozostaje jednak równie oczywiste, iż niezależnie od preferowanego sposobu transpozycji ogólny cel państwa członkowskiego pozostaje ten sam: zapewnienie pełnego stosowania dyrektywy w sposób wystarczająco jasny, precyzyjny i przewidywalny(22). Musi istnieć zrozumiała i jasna linia orzecznictwa umożliwiająca ...

pewności prawa jako wynikowi niepodważalnej mocy wiążącej(23). Przewidywalność odgrywa tu kluczową rolę(24). 47. W kontekście jednakże niniejszej sprawy sąd odsyłający podkreślił niepewność orzecznictwa w związku z zagadnieniem, kiedy (na jakim etapie) może zostać wniesiona skarga. W pytaniach przedstawionych Trybunałowi sąd odsyłający bezpośrednio nie podniósł kwestii dostateczności dokonanej przez Irlandię transpozycji art. 11 ust. 2 dyrektywy. Tym niemniej sąd odsyłający jasno stwierdził w postanowieniu odsyłającym, że przepisy nie są w pełni jasne oraz że są one problematyczne dla skarżących w kategoriach pewności prawa. 48. Trybunał związany jest wykładnią prawa krajowego przekazaną przez sąd odsyłający. Przyjmując do wiadomości, że stopień niepewności przepisów irlandzkich pozostaje sporny między uczestnikami ...

istotne. 49. Mając na uwadze powyższe kwestie, przejdę obecnie do poszczególnych pytań sądu odsyłającego. 2. W przedmiocie pytania pierwszego 50. Dla celów analizy pytanie pierwsze można podzielić na dwa zagadnienia: po ...

procedury ma jednakowe zastosowanie wobec wniosków o wyrażenie zgody na wniesienie skargi o przeprowadzenie postępowania w przedmiocie kontroli sądowej, jak i wobec samych skarg wniesionych w ramach postępowania w przedmiocie kontroli sądowej; po drugie, czy odpowiedź twierdząca na pytanie pierwsze byłaby odmienna w przypadku oddalenia wniosku o wyrażenie zgody z tego względu, że został on przedwcześnie wniesiony. 51 ...

zasada niezbyt drogiej procedury ma jednakowo zastosowanie wobec wniosków o wyrażenie zgody. 52. Jeżeli postępowanie w przedmiocie kontroli sądowej jest podzielone na dwa etapy, to pierwszy etap także stanowi "postępowanie sądowe ...

go określić jako "postępowanie odwoławcze przed sądem". Złożenie wniosku o wyrażenie zgody na przeprowadzenie postępowania w przedmiocie kontroli sądowej wymaga rozpoznania - nawet gdy nie ma ono obszernego charakteru - istoty sprawy, pism procesowych oraz stanowisk przedstawianych ustnie przez strony. W niniejszej sprawie rozpoznanie przeprowadzono na rozprawie toczącej się przez cztery dni. Co więcej, rozumiem, że zachodzi pewna możliwość potraktowania wniosków o wyrażenie zgody na przeprowadzenie postępowania w przedmiocie kontroli sądowej jako wniosków o wszczęcie postępowania w trybie kontroli sądowej, niejako poprzez "łączenie’ dwóch etapów postępowania w przedmiocie kontroli sądowej na jednej rozprawie. 53. W dodatku gdyby postępowanie doszło do etapu pełnego postępowania w przedmiocie kontroli sądowej, to wówczas zasada ta miałaby z pewnością zastosowanie wobec etapu wyrażenia zgody. W tym względzie Trybunał już potwierdził, że należy uwzględnić "całokształt kosztów wynikających z udziału w postępowaniu sądowym", czyli że należy je "oceniać globalnie"(25). Trybunał stwierdził także wyraźnie, że nie należy czynić żadnego rozróżnienia pomiędzy etapami postępowania - w pierwszej instancji czy też na etapie pierwszej lub też drugiej apelacji - przy rozstrzyganiu, czy koszty ...

337 i 96/61 nie przewidują takiego rozróżnienia, przyjmując taką wykładnię, nie można by było w pełni zrealizować zamierzonego przez prawodawcę Unii celu polegającego na zapewnieniu szerokiego dostępu do wymiaru sprawiedliwości i przyczynianiu się do poprawy ochrony środowiska"(26). 54. Określenie struktury systemu kontroli sądowej w tej dziedzinie z pewnością należy do państw członkowskich, ale jeśli dodamy dodatkowy i obowiązkowy tryb sądowy do postępowania w celu dojścia do etapu rozpoznania na rozprawie pełnej skargi na decyzję, działania lub zaniechania w tej dziedzinie, to wówczas zarówno pierwszy etap, jak i kolejne etapy muszą wchodzić w zakres stosowania zasady niezbyt drogiej procedury. 55. Ujmując rzecz metaforycznie, to do mnie należy decyzja ...

do sposobu dostępu do mojego domu. Może on po prostu mieć jedne drzwi frontowe. Mogą w nim również być tylne drzwi, moskitiera, ganek lub foyer. Bez względu jednak na konstrukcję wejścia ...

jego całej struktury. 56. Tym sposobem dochodzimy do drugiego zagadnienia. Czy powyższa odpowiedź ulegnie zmianie w przypadku oddalenia wniosku o wyrażenie zgody z tego względu, że został on złożony przedwcześnie? 57. Moim zdaniem, odpowiedź na to pytanie w niniejszej sprawie oczywiście brzmi "nie", co nie zmienia faktu, że zastosowanie ma zasada niezbyt drogiej ...

2 zobowiązuje państwa członkowskie do ustalenia, na jakim etapie można wnosić skargi, o których mowa w art. 11 ust. 1. W przypadkach, w których państwa członkowskie dokonały w jasny i precyzyjny sposób transpozycji art. 11 ust. 2, tak że jest wprost oczywiste, że ...

okoliczność tę uwzględnić(27). Przypomnę, iż przy określaniu tego, co stanowi koszty "o dyskryminującym charakterze" w tym kontekście, sąd krajowy może z pewnością uwzględnić szereg czynników, w tym prawdopodobieństwo wygrania sprawy przez skarżącego oraz potencjalnie błahy charakter skargi(28). 59. Z uwagi jednakże na czynniki niepewności omówione w pkt 47 powyżej dotyczące etapu, na którym mogą być wnoszone skargi, tak nie jest w niniejszym przypadku. 60. Podzielam argumentację Komisji, że podstawowy cel art. 11 zostałby podważony, gdyby skarżący ...

po wszczęciu postępowania i poniesieniu kosztów, wskutek okoliczności, że państwo członkowskie nie ustaliło z góry w sposób jasny i jednoznaczny etapu, na którym procedura może być wszczęta. Ewentualne braki w zakresie transpozycji art. 11 nie mogą być wykorzystywane ze szkodą dla skarżących. 61. W świetle przedstawionych wyżej rozważań proponuję, by Trybunał Sprawiedliwości udzielił na przedstawione przez sąd odsyłający pytanie pierwsze następującej odpowiedzi: W kontekście krajowego systemu prawnego, w którym ustawodawca nie określił w sposób wyraźny i ostateczny, na jakim etapie procedury dopuszczalne jest zakwestionowanie decyzji, i w którym to systemie owo zagadnienie rozstrzyga sąd w ramach każdej konkretnej sprawy z osobna zgodnie z zasadami common law, uprawnienie do "niezbyt drogiej" procedury przewidziane w art. 11 ust. 4 dyrektywy 2011/92 ma zastosowanie do postępowania przed sądem krajowym, w ramach którego należy określić, czy dana skarga została wniesiona na właściwym etapie. 3. W przedmiocie pytania drugiego 62. Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy zasada niezbyt drogiej procedury ma zastosowanie: (1) do wszystkich "elementów" postępowania sądowego w ramach którego zostaje zakwestionowana legalność decyzji, działań lub zaniechań; czy (2) tylko do przewidzianych prawem Unii elementów postępowania sądowego; czy (3) wyłącznie do zagadnień dotyczących przepisów o udziale społeczeństwa. 63. Rozumiem, iż wyrażenie "elementy skargi" w pytaniu sądu krajowego oznacza poszczególne indywidualne podstawy, zarzuty bądź argumenty przedstawione w skardze kwestionującej decyzję, działanie lub zaniechanie w rozumieniu art. 11 dyrektywy 2011/92(29). 64. Z niżej wskazanych przyczyn zasada niezbyt drogiej ...

się na materialnym lub proceduralnym naruszeniu dyrektywy 2011/92 bądź innych aktów prawa Unii podniesionych w kontekście zakwestionowania decyzji, działania lub zaniechania wchodzących w zakres stosowania przepisów dyrektywy dotyczących udziału społeczeństwa. W przypadku gdy przedmiotowa skarga dotyczy podstaw, zarzutów bądź argumentów, w ramach których utrzymuje się naruszenie zarówno przepisów prawa Unii, jak i przepisów krajowych, to wówczas zasada niezbyt drogiej procedury będzie na ogół miała zastosowanie wobec skargi i rozstrzygnięcia sprawy w sposób globalny. (i) Skargi w kontekście art. 11 ust. 1 dyrektywy 2011/92 65. W art. 11 ust. 1 mowa jest o zakwestionowaniu materialnej lub proceduralnej legalności decyzji, działań lub ...

zastrzeżeniem przepisów niniejszej dyrektywy dotyczących udziału społeczeństwa". 66. Artykuły 6 i 8 dyrektywy 2011/92 w szczególności zawierają(30) wymogi tworzące prawa i obowiązki wyraźnie w celu zapewnienia udziału społeczeństwa w węższym rozumieniu [w szczególności zapewnienia społeczeństwu dostępu do informacji (informacja) oraz możliwości skutecznego wyrażenia komentarzy i opinii (wkład ...

decyzje, np. odmowę dostępu do informacji lub uniemożliwienie przedstawienia komentarzy [scenariusz 3, o którym mowa w pkt 62 powyżej)]. 68. Moim jednak zdaniem zakres stosowania art. 11 ust. 1 (i zasady niedrogiego postępowania) jest oczywiście znacznie szerszy niż przewidziany w scenariuszu 3. Tak zawężająca wykładnia w rzeczy samej nie miałaby praktycznie znaczenia, przy czym jest oczywiste, że nie znajduje ona potwierdzenia w dotychczasowym orzecznictwie(31). Nietrudno na przykład wyobrazić sobie sytuacje, w których udział społeczeństwa w procedurze zostaje pozornie uszanowany, lecz jednak procedura ta i ocena oddziaływania na środowisko dotknięte są ...

prawidłowa wykładnia nie jest tak zawężona, jak wyżej omówiony scenariusz 3. 70. Wyrazy "z zastrzeżeniem" w art. 11 ust. 1 zostały przetłumaczone na różne sposoby, lecz na ogół przekazują myśl, że właściwe skargi niekoniecznie muszą być ukierunkowane na ochronę konkretnego prawa do udziału w postępowaniu, natomiast muszą one raczej dotyczyć postępowania, w związku z którym udział został zagwarantowany. Zatem, przykładowo, inne wersje językowe tłumaczą "z zastrzeżeniem" jako "relevant de" (objęte zakresem), "dentro del ámbito" (w zakresie), "vallend onder" i "podléhající" (wchodzące w zakres) i "gelten" (odnoszące się do) przepisów dotyczących udziału społeczeństwa. 71. Kluczowy przepis dotyczący udziału społeczeństwa, art. 6 ust. 2 i 3, sam zawiera wymóg zapewnienia udziału w ramach "procedur, o których mowa w art. 2 ust. 2". Z kolei w art. 2 ust. 2 mowa jest o (a) ocenie oddziaływania na środowisko oraz (b) procedurze krajowej, z którą została ona zintegrowana (udzielania zezwolenia na inwestycję bądź inną procedurą). 72. W oparciu o powyższą wykładnię dyrektywy 2011/92 art. 11 ust. 1 tworzy zatem prawo do zakwestionowania decyzji, działań lub zaniechań stanowiących część oceny oddziaływania na środowisko i procedury krajowej ...

2 konwencji przewiduje wymóg dostępu do procedury odwoławczej dla kwestionowania "każdej decyzji, działania lub zaniechania w sprawach regulowanych postanowieniami artykułu 6 [o udziale społeczeństwa] […]". Artykuł 6 ust. 1 konwencji nakłada na strony obowiązek stosowania postanowień art. 6 "w odniesieniu do decyzji o wydaniu pozwolenia na podjęcie planowanych przedsięwzięć […]" (planowane przedsięwzięcia dotyczą przedsięwzięć wymienionych ...

tych, które mogą znacząco oddziaływać na środowisko). Połączona wykładnia tychże przepisów wymaga dostępu do sądów w celu zakwestionowania decyzji zezwalającej na planowane inwestycje, które znacząco oddziaływują na środowisko. Prawo do skargi jest tym samym powiązane raczej z procesami podejmowania decyzji mogących oddziaływać na środowisko ...

niedrogiej procedury ma zastosowanie, jest przedmiot indywidualnej procedury prowadzącej do zakwestionowania decyzji, działania lub zaniechania. W przypadku gdy charakter tego przedmiotu uruchamia prawa i obowiązki związane z udziałem społeczeństwa wynikające z ...

całej skargi. Wyżej wymieniona zasada ma na ogół zastosowanie wobec "postępowania odwoławczego", o którym mowa w art. 11, a nie do konkretnych zarzutów podnoszonych w kontekście tegoż postępowania. 75. Nie czyni się żadnego rozróżnienia pomiędzy zarzutami opierającymi się na naruszeniach prawa społeczeństwa do udziału a zarzutami dopuszczenia się innych czynów niezgodnych z prawem mających wpływ na ocenę oddziaływania na środowisko czy też zarzutami dopuszczenia się innych czynów niezgodnych z prawem mających wpływ na proces podejmowania decyzji, który został zintegrowany z oceną oddziaływania na środowisko (np ...

Unii lub naruszeniu prawa krajowego. Co więcej, jak już stwierdził Trybunał, art. 11 "nie ograniczył w żaden sposób argumentacji, na jaką można powołać się na poparcie takiej skargi do sądu, o której mowa w omawianym przepisie"(32). 76. Minister, Attorney General, Board i EirGrid podnoszą jednak, iż art. 11 ust. 1, a w konsekwencji zasady niedrogiej procedury, nie można interpretować w taki sposób, że ma ona obszerne zastosowanie wobec wszelkich elementów skargi, niezależnie od ich podstawy. W szczególności wszyscy wskazani uczestnicy postępowania koncentrują się na okoliczności, że zasada niedrogiej procedury nie może dotyczyć elementów skarg opierających się wyłącznie na prawie krajowym i pozostają co do tego zgodni. 77. Board wprost potwierdza, że wszystkie skargi i ...

tok rozumowania opiera się na celu przyświecającym art. 11 dyrektywy, polegającym na zapewnieniu udziału społeczeństwa w ocenie oddziaływania na środowisko. Board jednakże utrzymuje, że ocena oddziaływania na środowisko stanowi tylko część procesu inwestycyjnego, w związku z czym odrzuca pogląd, iż zasada niedrogiej procedury mogłaby zostać rozszerzona na skargi oparte ...

związanych z innymi aspektami tegoż procesu. 78. Zgadzam się, że wykładnia art. 11 dyrektywy przedstawiona w pkt 64 powyżej może intuicyjnie budzić wątpliwości terminologiczne. Powyższa wykładnia wydawać się może nazbyt rozszerzająca i pojemna. Sugeruje ona w szczególności, że zasada niedrogiej procedury może mieć zastosowanie w sytuacji, gdy legalność decyzji w zakresie planowania przestrzennego (które na pewnym etapie wymagają udziału społeczeństwa) mogłaby zostać teoretycznie zakwestionowana na podstawie (a) zarzucanego naruszenia innych przepisów prawa Unii w dziedzinie ochrony środowiska niż naruszenia dyrektywy; (b) zarzucanego naruszenia innych przepisów prawa Unii niezwiązanych z ochroną środowiska, lub (c) zarzucanego naruszenia wyłącznie przepisów prawa krajowego, czy to w dziedzinie ochrony środowiska, czy też w innych dziedzinach. 79. Jednakże przynajmniej w świetle okoliczności niniejszej sprawy uważam, że zasada niedrogiej procedury musi mieć zastosowanie do całości skargi ...

zniechęcającym do podnoszenia takiego zarzutu. Jak już była mowa powyżej(34), ów czynnik zniechęcający sam w sobie kłóci się z zasadą niedrogiej procedury. 81. Po drugie, co się tyczy rozróżnienia pomiędzy ...

domniemanych naruszeniach przepisów prawa Unii, dotychczasowe orzecznictwo już zdążyło potwierdzić, że inne przepisy prawa Unii w dziedzinie ochrony środowiska oraz zasady dostępu do wymiaru sprawiedliwości na szczeblu krajowym w celu zakwestionowania zgodności działań państw członkowskich z tymi właśnie przepisami należy interpretować w świetle art. 9 konwencji (który wyraża zasadę niedrogiej procedury)(35). Co więcej, podejście takie jest zgodne z celem szerokiego dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach ochrony środowiska, co zostało stwierdzone w orzecznictwie Trybunału(36). 82. Po trzecie, co się tyczy dalszych rozróżnień pomiędzy elementami opierającymi się ...

prawa krajowego - co stanowi zasadniczą troskę Ministra, Attorney General, EirGrid i Board - mamy do czynienia w tym przedmiocie z kolejnymi istotnymi względami praktycznymi, a przede wszystkim z przewidywalnością. 83. Z praktycznego punktu widzenia: wystawianie rachunku za koszty z tytułu postępowania w sprawach z zakresu prawa publicznego już uwzględnia szereg czynników, w tym czas (na podstawie którego obliczane są koszty) poświęcony zadaniu A, B lub C; rangę ...

prawa materialnego; na ile zasadne było poświęcanie danej ilości czasu jednemu bądź drugiemu zadaniu; sposób, w jaki strony prowadziły postępowanie; możliwość odzyskania kosztów w zależności od ich rodzaju; a także wszelkie szczególne stawki określone wytycznymi dla prawników prowadzących sprawy ...

skomplikowana. 84. To, co moim zdaniem jest decydujące, to okoliczność, iż nawet jeżeli udałoby się w jakiś sposób dokonać takiego podziału, to wprowadziłby on znaczący stopień nieprzewidywalności dla skarżących. Nieprzewidywalnośc ta ...

konkretne elementy zostaną wykorzystane przy rozstrzyganiu sprawy, a które mogą zostać pominięte. 85. Na przykład w sprawie z "mieszanymi roszczeniami" (łączącej zarzuty oparte zarówno na przepisach prawa krajowego, jak i prawa ...

projekt zmniejszy wartość moich gruntów, jak również że ocena oddziaływania na środowisko została przeprowadzona wadliwie. W swej obronie druga strona postępowania mogłaby zakwestionować okoliczność, że w ogóle jestem właścicielem gruntów, co jest najprawdopodobniej wyłącznie zagadnieniem prawa krajowego. Sędzia mógłby: (i) skoncentrować ...

prawa krajowego; (ii) skoncentrować się na zarzucie wynikającym z prawa Unii; (iii) postanowić, że skargi w przedmiocie własności i oceny oddziaływania na środowisko należy potraktować odrębnie; (iv) zawęzić lub odrzucić niektóre ...

złożoność) rozdzielenia zagadnienia własności i oceny. 86. Przyjmijmy teraz, że wyżej wymieniony sędzia nie postąpi w żaden ze sposobów wymienionych w ppkt (iii)-(v), co już samo w sobie nie jest łatwe do przewidzenia, lecz zbada moją skargę z jej dwoma zarzutami: pierwszy ...

na gruncie prawa krajowego, ponieważ jest wręcz oczywiste, że skarżący nie jest właścicielem gruntu, którego w sposób domniemany dotyczy to postępowanie. W konsekwencji sędzia nawet nie będzie badał pozostałych zarzutów. 87. Ponadto w wielu systemach prawnych może zdarzyć się tak, że nawet jeżeli "elementy" oparte na przepisach prawa ...

skarżącego ani wskazane przez innego uczestnika postępowania, sędzia rozpoznający sprawę może na przykład uznać, że w istocie zostało podniesione zagadnienie prawa Unii, bądź też sam może podnieść kwestię prawa Unii z ...

nieprzewidywalności wiążącego się z zaproponowanym podziałem kosztów(38). Z tych też przyczyn trudno mi dostrzec, w jaki sposób wskazana praktyka byłaby zgodna z wymogiem przewidywalności nałożonym przez orzecznictwo Trybunału(39). 89. Po czwarte, istnieje możliwość, że cała procedura będzie w dalszym ciągu się toczyła, a NEPPC złoży trzy, cztery lub więcej odrębnych skarg na odrębne decyzje, spośród których niektóre wejdą w zakres stosowania zasady niedrogiej procedury, a inne nie wejdą. Gdyby Irlandia była bardziej precyzyjna we ...

na odrębne skargi, czyli skargi z zakresu prawa administracyjnego, prawa własności lub prawa innego niż prawo ochrony środowiska, które mogą podlegać innym wymogom prawa materialnego i procesowego. W tym miejscu wracam do pierwotnego problemu przenikającego całą sprawę: nawet jeżeli sąd odsyłający kwalifikuje własny system jako nieprzewidywalny w tym względzie, to okoliczność ta nie może być wykorzystana ze szkodą dla skarżących(40). 90. Podsumowując: zaproponowany rozdział lub podział jest w mojej ocenie konceptualnie dziwaczny. Rozstrzyganie wniosków o zwrot kosztów stałoby się nie tylko dodatkowo pracochłonne ...

lecz ponadto stałoby się ono źródłem nieprzewidywalności dla uczestników sporu, tym samym potencjalnie zniechęcając ich w ogóle do wnoszenia skarg w przedmiocie ochrony środowiska. W rzeczy samej istnieje powiedzenie (jak sądzę, pierwotnie niemieckie), że "w sądzie i na głębokim morzu wszystko w rękach Boga"(41). Zakładam jednak, że wysiłki Trybunału, tak jak zresztą każdego sądu, powinny zmierzać w kierunku udowodnienia niesłuszności tego porzekadła, a nie jego potwierdzania. 91. Wreszcie z łatwością przyjmuje się, że zaproponowane w tym miejscu rozwiązanie, wiążące stosowanie zasady niedrogiej procedury ze skargą w całości i jej rozstrzygnięciem, a nie z podziałem poszczególnych przytoczonych zarzutów, może spowodować nadmierne rozciągnięcie ochrony wynikającej z prawa Unii w zakresie kosztów postępowania sądowego na sprawy - ściśle mówiąc - w których prawo Unii nie jest istotne. Biorąc jednak pod uwagę całokształt, z samej zasady nie dostrzegam, jakie ...

natomiast autentyczne problemy przy odwróconym scenariuszu, czyli obejściu lub faktycznym sparaliżowaniu funkcjonowania zasady niedrogiej procedury w sposób przedstawiony w niniejszej sekcji, wciąż pod kątem całokształtu kontekstu i celu tejże zasady: że spory sądowe w sprawach ochrony środowiska jako takie powinny być dostępne i niedrogie przy realizacji celu szerokiego dostępu do wymiaru sprawiedliwości w tejże dziedzinie(42). (iii) Wyjątki od szerokiego stosowania zasady niedrogiej procedury 92. Okoliczność, że zasada ...

szerokie, nie oznacza, że nie ma ona ograniczeń. Dwa potencjalne ograniczenia jej stosowania zostały podniesione w kontekście niniejszej sprawie: hipotetyczne nadużycie korzyści wynikających z tejże zasady oraz jej nadmierne stosowanie gdy chodzi o strony przeciw którym mogą być podnoszone elementy skargi oparte na prawie Unii. - Potencjalne nadużycia 93. W swoich pismach procesowych Minister i Attorney General wyrazili obawy, że szerokie stosowanie zasady niedrogiej procedury ...

podstawie zarzucanych naruszeń wyłącznie prawa krajowego, a zarazem "ukradkiem" wnieść (przypuszczalnie nieuzasadnioną) skargę opartą na prawie Unii w celu skorzystania z zasady niedrogiej procedury. 94. W tym względzie przede wszystkim podkreślam, że tego rodzaju scenariusz zdaje się być o tyle hipotetyczny, że najwyraźniej w niniejszej sprawie nie został podniesiony zarzut takiego"nadużycia". Gdyby jednak powstała taka sytuacja, to z pewnością można by było się z nią uporać, na przykład poprzez zastosowanie przewidzianej w prawie Unii zasady nadużycia prawa, co wymagałoby w szczególności wykazania, że skarga oparta na prawie Unii nie została w rzeczywistości wniesiona w celu wyegzekwowania prawa wynikającego z prawa Unii, lecz w celu sztucznego stworzenia przesłanek dla odniesienia korzyści wynikających z zasady niedrogiej procedury. 95. Pomocniczo, co znajduje również zapowiedź w szóstym pytaniu prejudycjalnym sądu odsyłającego, można słusznie założyć, że przepisy krajowe państw członkowskich przewidują możliwość ...

przy rozstrzyganiu kosztów uwzględniały zachowanie poszczególnych stron postępowania oraz cel i sposób uczestnictwa tych stron w tym postępowaniu. W ten sposób złożone w złej wierze, błahe lub nieuzasadnione elementy skargi z pewnością odgrywałyby rolę przy całokształcie rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów(43). - Podział "elementów" w oparciu o status uczestników postępowania 96. Na rozprawie zasugerowano również, że skargi kwestionujące decyzje, działania ...

zasady niedrogiej procedury według kryterium strony pozwanej, a nie na podstawie konkretnych zarzutów. Tym samym w sytuacji, w której występuje więcej niż jeden pozwany i z samej definicji jedynie zarzuty znajdujące oparcie w prawie krajowym mogą być wnoszone wobec jednego z nich, zasada niedrogiej procedury nie powinna mieć zastosowania względem kosztów poniesionych w zakresie, w jakim skarga ta została wniesiona wobec tego pozwanego. 97. Moim zdaniem powyższa teza porusza kwestie dotyczące struktury podejmowania decyzji i powiązanego z nią zakresu postępowania odwoławczego. Rozumiem, iż w niniejszej sprawie skarga, w której zakwestionowane zostało wyznaczenie Board, mogłaby zostać wniesiona w ramach odrębnego postępowania albo, jak to miało miejsce, "doczepiona" do wniosku (o wyrażenie zgody) w sprawie wszczęcia postępowania w przedmiocie kontroli sądowej. Jeżeli uznać powyższe za słuszne, to można wyobrazić sobie, że mogłyby zostać ...

Gdyby druga z wyżej wskazanych skarg opierała się wyłącznie na przepisach prawa krajowego, to byłbym w stanie zrozumieć, dlaczego co do zasady nie miałaby zastosowania zasada niedrogiej procedury, zaś jej wyłączenie byłoby uzasadnione. Jednakże to nie taki stan sprawy przedstawiono Trybunałowi. W niniejszej sprawie tylko jedna skarga jest przedmiotem postępowania zawisłego przed sądem krajowym(44). W takich okolicznościach nie widzę żadnych powodów dzielenia skargi według kryterium strony pozwanej dla potrzeb stosowania zasady niedrogiej procedury. 99. W świetle powyższego proponuję, by Trybunał Sprawiedliwości udzielił następującej odpowiedzi na pytanie drugie przedstawione przez sąd odsyłający: Wymóg "niezbyt drogiej" procedury przewidziany w art. 11 ust. 4 dyrektywy 2011/92 ma zastosowanie do wszystkich podstaw, zarzutów i argumentów opartych na materialnych lub proceduralnych naruszeniach tej dyrektywy lub innych aktów prawa Unii podniesionych w kontekście zakwestionowania decyzji, działań lub zaniechań objętych zakresem stosowania przepisów wyżej wymienionej dyrektywy dotyczących udziału społeczeństwa. Jeżeli skarga taka zawiera podstawy, zarzuty bądź argumenty, w ramach których utrzymuje się naruszenie zarówno przepisów prawa Unii, jak i prawa krajowego, to wówczas wymóg "niezbyt drogiej" procedury przewidziany w art. 11 ust. 4 wyżej wymienionej dyrektywy będzie miał na ogół zastosowanie do całej skargi. 4. W przedmiocie pytania trzeciego 100. Skarga będąca przedmiotem postępowania w sprawie kosztów przed sądem odsyłającym została wniesiona przed podjęciem ostatecznej decyzji w postępowaniu o wydanie zezwolenia na inwestycję, będącej zasadniczym przedmiotem sporu. Poprzez pytanie trzecie sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy pojęcie "decyzji, działań lub zaniechanń" z art. 11 ust. 1 obejmuje ...

odwoławczej. Sposób doprowadzenia do tegoż rezultatu od strony proceduralnej pozostawiono natomiast zasadniczo państwom członkowskim. 102. W praktyce zachodzi znaczne zróżnicowanie w zakresie procesów podejmowania decyzji(45) między poszczególnymi państwami członkowskimi, a nawet w obrębie jednego państwa członkowskiego(46). Procedury odwoławcze także różnią się w zasadniczy sposób(47). 103. Na przykład postępowania o wydanie zezwolenia na inwestycję oraz w sprawie oceny oddziaływania na środowisko mogą zostać połączone, wskutek czego zostanie wydana jedna decyzja, albo ...

skutkuje wydaniem dwóch lub więcej odrębnych decyzji(48). Mogą zaistnieć różnice proceduralne przy podejmowaniu decyzji w związku z mniejszymi i prostszymi projektami o mniejszym zasięgu w porównaniu z większymi, bardziej złożonymi projektami, których oddziaływanie na środowisko może być większe. 104. Różnice w trybach podejmowania decyzji i rozstrzygnięć w naturalny sposób będą następnie rzutować na mechanizmy odwoławcze. Mogą także zachodzić inne podstawowe różnice pomiędzy ...

będzie można wnieść skargę do sądu krajowego, państwa członkowskie mogą (bądź nie) wymagać wniesienia skargi w trybie administracyjnym. Zachodzą także różnice instytucjonalne w związku z takimi skargami (odwołanie do ministerstwa, właściwego organu lub szczególnej komisji odwoławczej itd.). 105. Dyrektywa nie wymaga ani też nie zakazuje w sposób ogólny kwestionowania decyzji "niemających ostatecznego charakteru". Takiej elastyczności należy wręcz oczekiwać w świetle potencjalnie szerokiego zakresu funkcjonujących trybów podejmowania decyzji i trybów odwoławczych(49). 106. Jak już ...

członkowskie zobowiązane są do ustalenia, na jakim etapie postępowania może zostać wniesiona skarga. Powyższe samo w sobie sugeruje, że prawo krajowe w oczywisty sposób wskazuje potencjalnym skarżącym, kiedy konkretne działanie stanowi decyzję, którą można zakwestionować oraz czy skarżący może bądź powinien wnieść skargę na decyzje lub działania "niemające ostatecznego charakteru". 107. W braku przepisów prawa Unii to do prawa krajowego należy określenie szczegółowych przepisów, kiedy wniosek o ...

złożenie skargi może zostać wniesiony, jednakże wszystkie mające znaczenie decyzje, działania lub zaniechania muszą być w tym określonym czasie zaskarżalne(51). 108. Co więcej, ten sam już wcześniej zidentyfikowany główny wątek czy też myśl przewodnia(52) ponownie zaznacza swoją obecność w odpowiedzi na pytanie trzecie sądu odsyłającego: okoliczności, że państwo członkowskie najwyraźniej nie ustaliło w sposób jasny takiegoż momentu, nie można obrócić i wykorzystać przeciw potencjalnym skarżącym jako narzędzia wyłączenia kontroli sądowej wskutek nadmiernych kosztów lub powstania poważnego w tym zakresie ryzyka. 109. W świetle powyższego proponuję Trybunałowi, aby udzielił następującej odpowiedzi na trzecie pytanie sądu odsyłającego: Określenie "decyzje ...

zaniechania" z art. 11 ust. 1 dyrektywy 2011/92/UE może obejmować decyzje administracyjne wydawane w toku rozpatrywania wniosku o wydanie zezwolenia na inwestycję, które same w sobie nie kształtują praw stron w sposób nieodwracalny i ostateczny. 5. W przedmiocie pytania szóstego 110. Poprzez pytanie szóste sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy państwa członkowskie mogą wprowadzać wyjątki od zasady niezbyt drogiego postępowania, w sytuacji gdy żaden taki wyjątek nie został przewidziany w dyrektywie ani w konwencji. 111. Z postanowienia odsyłającego rozumiem, iż wyjątek, do którego w nim nawiązano dotyczyłby błahych lub prowadzonych w złej wierze sporów sądowych. W tym względzie nie jest całkowicie jasne, dlaczego pytanie to miałoby mieć znaczenie w kontekście postępowania głównego. Sąd odsyłający nie twierdzi, że wniosek jest błahy bądź wynikający ze złej wiary. Zdaniem sądu odsyłającego ewentualność ta została podniesiona przez interwenienta, EirGrid, w postępowaniu zawisłym przed sądem krajowym. Z drugiej strony Board, jako strona pozwana, potwierdziła na rozprawie przed Trybunałem, że nie zarzuca skarżącym żadnych nadużyć. 112. Kierując się jednak duchem współpracy w postępowaniu prejudycjalnym, w zakresie, w jakim może to być użyteczne dla sądu krajowego, przedstawiam następujące uwagi. 113. Jak zauważył sąd ...

ani dyrektywa, ani konwencja nie zawierają wyraźnej podstawy dla wyjątków od zasady niezbyt drogiej procedury w przypadku błahych lub wniesionych w złej wierze skarg. 114. Trybunał zdążył już jednak potwierdzić, że zasada niezbyt drogiej procedury nie ...

rozstrzyganiu kosztów podlegających zasadzie niezbyt drogiej procedury(53). Tym samym modyfikacja zasady niezbyt drogiej procedury w celu uwzględnienia skarg noszących znamiona nadużycia lub oczywiście bezzasadnych nie stanowi jako taka wyjątku. 115. Tym samym zamiast ujmowania jej w kategoriach wyjątków czy nawet konieczności jej niestosowania, rozumiem raczej funkcjonowanie zasady niezbyt drogiej procedury w bardziej harmonijnych kategoriach: w ramach nadmiernie chroniącego parasola zasady niezbyt drogiej procedury, standardowe krajowe dyspozytywne przepisy o kosztach wciąż mają zastosowanie, przy czym sędzia weźmie pod uwagę, w jakim stopniu została uwzględniona (lub nieuwzględniona) skarga każdej ze stron, jak również inne przewidziane w prawie krajowym istotne elementy procesowe. 116. O ile teoretycznie słuszne jest, by nawet podstawowe zasady dostępu do wymiaru sprawiedliwości mogły nie mieć zastosowania w przypadku prowadzonych w złej wierze sporów sądowych(54), co mogłoby zostać rozszerzone na zasadę niezbyt drogiej procedury, prowadząc ...

do "zaprzestania jej stosowania", to jednak takie sytuacje należą autentycznie do wyjątkowych. Na podstawie informacji przekazanych przez sąd odsyłający, skardze w niniejszej sprawie bardzo daleko jest do tejże autentycznie wyjątkowej kategorii. 117. W świetle powyższego proponuję, by Trybunał Sprawiedliwości udzielił następującej odpowiedzi na szóste pytanie przedstawione przez sąd odsyłający: Przy stosowaniu przewidzianej w art. 11 ust. 4 dyrektywy 2011/92 zasady , że postępowanie powinno być niezbyt drogie, dyrektywa ...

wynikajaceo ze złej wiary charakteru skargi, wobec której ma zastosowanie zasada niezbyt drogiej procedury. 6. W przedmiocie pytania siódmego 118. Poprzez siódme pytanie sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy przewidziany w prawie krajowym wymóg zaistnienia związku przyczynowego pomiędzy podobno bezprawnym działaniem lub decyzją a szkodą w środowisku naturalnym jako przesłanką stosowania przepisów prawa krajowego wdrażających zasadę niezbyt drogiej procedury jest zgodny z konwencją. 119. Rozumiem, iż wymóg związku przyczynowego występuje w przepisach prawa krajowego w związku z kosztami skarg, które co do zasady nie wchodzą w zakres stosowania art. 11 ust. 1 dyrektywy (art. 3 i 4 ustawy o ochronie środowiska ...

2011 r.). Co więcej, sąd krajowy stwierdził, że te przepisy prawa krajowego nie mają zastosowania w niniejszej sprawie. 120. W konsekwencji nie jestem w stanie zrozumieć, jakie znaczenie ma pytanie przedłożone przez sąd odsyłający w kontekście niniejszej sprawy. Uważam zatem, że pytanie siódme sądu odsyłającego należy uznać za wykraczające poza zakres stosowania prawa Unii lub za czysto hipotetyczne i w konsekwencji pytanie to należy odrzucić jako niedopuszczalne. 121. W świetle powyższego proponuję, aby Trybunał odrzucił pytanie siódme sądu odsyłającego jako niedopuszczalne. B. Znaczenie Konwencji z Aarhus - w przedmiocie pytań czwartego i piątego 122. W swoich pytaniach czwartym i piątym sąd odsyłający zapytuje o potencjalne oddziaływanie art. 9 ust. 3 ...

miejsce obszerna, lecz nierozstrzygnięta dyskusja na temat tego, czy wobec okoliczności faktycznych niniejszej sprawy oraz w świetle mających zastosowanie przepisów irlandzkich ma w istocie zastosowanie raczej art. 9 ust. 2 niż art. 9 ust. 3. 124. Rozumiem, iż ...

zastosowanie, ma znaczenie jeżeli chodzi o konkretne przepisy prawa krajowego o kosztach, które mają zastosowanie w sprawie. Jednakże wykładnia i ocena prawa krajowego i stanu faktycznego, która prowadzi do zakwalifikowania ich na podstawie właściwego przepisu konwencji, w rzeczy samej należy do sądu krajowego. 125. Nawet przy założeniu, że to właśnie art. 9 ust. 3 konwencji ma zastosowanie w sprawie zawisłej przed sądem krajowym, z punktu widzenia prawa Unii odpowiedzi na pytania sądu krajowego ...

Aarhus do prawa Unii. Dodatkowe (samodzielne lub niesamodzielne) stosowanie art. 9 ust. 3 niewiele, jeśli w ogóle cokolwiek zmienia w tym względzie. 126. Potwierdzam, iż można długo dyskutować nad zakresem, w jakim prawo Unii dokonało transpozycji art. 9 ust. 3 konwencji, mając na uwadze, iż w deklaracji Unii o zatwierdzeniu konwencji stwierdzono, że art. 9 ust. 3 nie będzie w pełni wdrażany przez Unię(55), jak również brak odpowiedniego sformułowania odnośnie do wdrażania art. 9 ust. 3 w art. 11 dyrektywy(56). 127. Tym niemniej, niezależnie od rozstrzygnięcia tejże dyskusji, gdy skarga wchodzi w zakres stosowania art. 11 ust. 1 dyrektywy, jest ona w każdym wypadku objęta zakresem stosowania zasady niezbyt drogiej procedury wyrażonej w art. 11 ust. 4 tejże dyrektywy. 128. Z przyczyn wskazanych w odpowiedzi na pytanie drugie sądu odsyłającego nie uważam, by skarga mogła zostać podzielona na poszczególne elementy w postulowany sposób. Albo skarga wchodzi w zakres stosowania art. 11 ust. 1 dyrektywy i zarazem w zakres stosowania zasady niezbyt drogiej procedury w całości, albo nie wchodzi w jej zakres stosowania. Co się tyczy sprawy w postępowaniu głównym, wszystkie treści zawarte we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wskazują, że wchodzi ona w zakres stosowania tego przepisu. 129. W konsekwencji nie jest konieczne udzielenie odpowiedzi na czwarte i piąte pytanie sądu odsyłającego. V. Wnioski 130. W świetle powyższych rozważań proponuję, aby na pytania prejudycjalne High Court (Irlandia) Trybunał odpowiedział w następujący sposób: i. W kontekście krajowego systemu prawnego, w którym ustawodawca nie określił w sposób wyraźny i ostateczny, na jakim etapie procedury dopuszczalne jest zakwestionowanie decyzji, i w którym to systemie owo zagadnienie rozstrzyga sąd w ramach każdej konkretnej sprawy z osobna zgodnie z zasadami common law, uprawnienie do "niezbyt drogiej" procedury przewidziane w art. 11 ust. 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko ma zastosowanie do postępowania przed sądem krajowym, w ramach którego należy określić, czy dana skarga została wniesiona na właściwym etapie. ii. Wymóg "niezbyt drogiej" procedury przewidziany w art. 11 ust. 4 dyrektywy 2011/92 ma zastosowanie do wszystkich podstaw, zarzutów i argumentów opartych na materialnych lub proceduralnych naruszeniach tej dyrektywy lub innych aktów prawa Unii podniesionych w kontekście zakwestionowania decyzji, działań lub zaniechań na podstawie materialnych lub proceduralnych naruszeń tej dyrektywy lub innych aktów prawa Unii oraz podniesionych w kontekście zakwestionowania decyzji, działań lub zaniechań objętych zakresem stosowania przepisów wyżej wymienionej dyrektywy dotyczących udziału społeczeństwa. Jeżeli skarga taka zawiera podstawy, zarzuty bądź argumenty, w ramach których utrzymuje się naruszenie zarówno przepisów prawa Unii, jak i prawa krajowego, to wówczas wymóg "niezbyt drogiej" procedury przewidziany w art. 11 ust. 4 wyżej wymienionej dyrektywy będzie miał na ogół zastosowanie do całej skargi ...

lub zaniechania" z art. 11 ust. 1 dyrektywy 2011/92 może obejmować decyzje administracyjne wydawane w toku rozpatrywania wniosku o wydanie zezwolenia na inwestycję, które same w sobie nie kształtują praw stron w sposób nieodwracalny i ostateczny. iv. Z uwagi na odpowiedzi udzielone na pytania pierwsze i drugie ...

pierwsze i drugie, nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na pytanie piąte. vi. Przy stosowaniu przewidzianej w art. 11 ust. 4 dyrektywy 2011/92 zasady, że postępowanie powinno być niezbyt drogie, dyrektywa ...

2 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz.U. 2012, L 26, s. 1). 3 Konwencja EKG ONZ o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, sporządzonej w Aarhus w dniu 25 czerwca 1998 r. 4 Decyzja Rady z dnia 17 lutego 2005 r. w sprawie zawarcia w imieniu Wspólnoty Europejskiej Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (Dz.U. 2005, L 124, s. 1). 5 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 347/2013 z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, uchylające decyzję nr 1364/2006/WE oraz zmieniające rozporządzenia ...

and Development) Acts, 1963 to 1999 [ustawy z 1963 r. - 1999 r. o samorządzie terytorialnym (w zakresie zagospodarowania terenu i rozwoju przestrzennego]; wprowadzenie przepisów w interesie ogólnym o prawidłowym zagospodarowaniu terenu i zrównoważonym rozwoju przestrzennym, w tym w sprawie budownictwa mieszkaniowego; wprowadzenie przepisów w przedmiocie wydawania zezwoleń na prowadzenie imprez i kontroli wesołych miasteczek; nowelizację Environmental Protection Agency Act ...

związanych z powyższym. 7 Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (Dz.U ...

z 1997 r. o dostępie do informacji publicznej); wprowadzenie przepisów o kosztach niektórych postępowań; wprowadzenie w życie niektórych przepisów Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, sporządzonej w Aarhus w dniu 25 czerwca 1998 r. oraz o uwzględnianiu przez sądy tej konwencji z urzędu; nowelizację ...

z 2003 r. o językach urzędowych); oraz wprowadzenie przepisów o zagadnieniach związanych z powyższym. 9 W wyroku z dnia 13 lutego 2014 r., Komisja/Zjednoczone Królestwo (C-530/11, EU:C:2014:67) Trybunał przeprowadził - w szczególności w pkt 64 i 66 - analizę transpozycji zasady niezbyt drogiej procedury określonej w art. 11 ust. 4 w sprawie mającej za przedmiot koszty postępowania sądowego. Zobacz także wyrok z dnia 11 kwietnia 2013 r., Edwards i Pallikaropoulos (C-260/11, EU:C:2013:221, pkt 27), w którym uznano, że zasada dotyczy całokształtu kosztów wynikających z udziału w postępowaniu. 10 Dodany w art. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 16 maja 2003 ...

jako konkretny przykład. 12 Dyskryminacyjny ze względu na koszty wymiar sprawiedliwości także przeczy zasadzie skuteczności - w zakresie w jakim można ją odróżnić od prawa do skutecznej ochrony sądowej zgodnie z art. 47 karty - skoro z samej definicji, powoduje on, że korzystanie z praw płynących z prawa Unii "stanie się niemożliwe lub nadmiernie utrudnione" [wyrok z dnia 11 kwietnia ...

11, EU:C:2013:221, pkt 33)]. 13 Zobacz podobnie opinia rzecznik generalnej J. Kokott w sprawie Edwards i Pallikaropoulos (C-260/11, EU:C:2012:645). 14 "Binarny" w tym znaczeniu, że albo obowiązuje zasada "niezbyt wysokich kosztów", albo w kwestii kosztów nie ma żadnych ograniczeń. 15 Wyrok z dnia 11 kwietnia 2013 r., Edwards ...

Edwards and Pallikaropoulos", Common Market Law Review, Vol. 53, 2016, s. 1735, 1736. 20 Komisja w obwieszczeniu także podkreśla, że koszty sądowej procedury odwoławczej są ważnym czynnikiem zniechęcającym potencjalnych skarżących do wnoszenia spraw, szczególnie w sprawach związanych z ochroną środowiska, a także zbyt duża swoboda uznania może sprawić, że koszty będą mniej przewidywalne, co ma szczególne znaczenie w związku z koniecznością uiszczenia wysokich kosztów adwokackich. Komunikat Komisji z dnia 28 kwietnia 2017 r. Obwieszczenie Komisji w sprawie dostępu do wymiaru sprawiedliwości w dziedzinie ochrony środowiska, C(2017) 2616 final, s. 51, 55. 21 Wyrok z dnia 13 ...

Niemcy (C-137/14, EU:C:2015:683, pkt 51). 24 Można dodać, że także w standardowym orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) wyrażenie "przewidziane przez ustawę" interpretowane jest w ten sposób, że obejmuje ono swym zakresem utrwalone orzecznictwo. Zobacz ostatnio wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 11 kwietnia 2013 r., Firoz Muneer przeciwko Belgii (CE:ECHR:2013:0411 ...

11, EU:C:2013:221, pkt 42). 29 Jak wspomniał na rozprawie pełnomocnik procesowy występujący w imieniu Ministra i Attorney General, może ono także odnosić się do tożsamości strony pozwanej oraz kwestii czy został zgłoszony zarzut w przedmiocie naruszenia praw zagwarantowanych dyrektywą wobec tejże konkretnej strony pozwanej. Omówię możliwość takiej wykładnii w pkt 96-98. 30 Jest to kluczowy w dyrektywie "przepis dotyczący udziału społeczeństwa", choć w szeregu innych artykułów także występują przepisy dotyczące konkretnie udziału społeczeństwa (np. art. 7 ust. 3 ...

także analogicznie dyrektywa siedliskowa (dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, Dz.U. L 206, s. 7 ...

Komisja/Niemcy (C-137/14, EU:C:2015:683, pkt 47) i przytoczone tam orzecznictwo w przedmiocie skarg wniesionych w interesie publicznym. Należy jednak zwrócić uwagę, że w pkt 32 i 33 Trybunał stwierdził, że w przypadku skarg wnoszonych przez jednostki nawet w wypadku przedstawienia zarzutu państwo członkowskie może ograniczyć w drodze prawodawczej możliwość podnoszenia tychże zarzutów. 33 Jak podkreślono jednakże w pkt 34 powyżej, art. 47 karty i zasada skuteczności stoją na przeszkodzie temu, aby skargi oparte na prawie Unii były "nadmiernie kosztowne" w tym znaczeniu, że wnoszenie skarg stałoby się niemożliwe lub nadmiernie utrudnione ze względu na koszty ...

dnia 8 listopada 2016 r., Lesoochranárske zoskupenie VLK (C-243/15, EU:C:2016:838), w której to sprawie konwencja miała zastosowanie w odniesieniu do dyrektywy siedliskowej. 36 Zobacz powyżej pkt 37-39 niniejszej opinii. 37 W tym przyjętych w drodze przepisów krajowych, które niekiedy pomijają złożone zagadnienie rozstrzygania, jakie konkretne przepisy prawa krajowego objęte byłyby w tym celu zakresem stosowania. 38 Skupiając się w całości na obiektywnym funkcjonowaniu wyżej wskazanego systemu i zupełnie pomijając hipoteczne scenariusze, w których te same przepisy mogłyby zostać wykorzystane w przypadkach złej woli, obejścia lub nadużycia przedmiotowych przepisów przez dowolnego uczestnika postępowania. 39 Punkty 40 ...

in Gottes Hand". 42 Zobacz pkt 37-39 powyżej. 43 Co zostało także omówione poniżej w sekcji A.5, pkt 110-117 niniejszej opinii. 44 Należy ponownie przypomnieć, iż w przypadku bardziej wyraźnej transpozycji art. 11 ust. 2 dyrektywy, stwierdzającej w jasny sposób, na jakim etapie należy wnieść skargę, skarżący mogliby być zobowiązani do wniesienia odrębnych skarg (np. wcześniejszej skargi skierowanej przeciwko Minister (w celu usiłowania zapobieżenia wydaniu decyzji przez stronniczy podmiot) oraz późniejszej skargi skierowanej przeciwko samej decyzji ...

45 Porównaj sprawozdania porównawcze 20. kolokwium Stowarzyszenia Rad Stanu oraz Najwyższego Sądownictwa Administracyjnego Unii Europejskiej w: R. Rüdiger, E.I. Silbermann, Road planning in Europe - A Case Study, Leipzig, 2006 r., w szczególności s. 23-32 sprawozdania ogólnego. 46 Na przykład regiony belgijskie posiadają własne prawodawstwo w zakresie planowania przestrzennego. Zobacz bardziej szczegółowe omówienie prawa ochrony środowiska w Belgii w: M. Delnoy, "Implementation of the Aarhus Convention in Belgium: Some Elements"; R. Macrory, N. Westaway, "Access to Environmental Justice - A United Kingdom Perspective" w: M. Pallemaerts (ed), The Aarhus Convention at Ten, Interactions and Tensions between Conventional International Law ...

182/10, EU:C:2012:82, pkt 38). 49 Co się tyczy podobnych zagadnień powstałych w innej dziedzinie prawa (zamówienia publiczne) zob. wyrok z dnia 5 kwietnia 2017 r., Marina del ...

32). 52 Zobacz pkt 44-48, 58-60, 89 powyżej. 53 O czym wspomniano również w pkt 58, zob. wyrok z dnia 11 kwietnia 2013 r., Edwards i Pallikaropoulos (C-260 ...

traités des Nations unies, Deklaracje i zastrzeżenia do Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska - deklaracje złożone przez Unię Europejską w chwili zatwierdzenia (dostępne na stronie internetowejhttps://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg ...

rozdział, intrygujący, niemniej znajdujący się poza zakresem niniejszej sprawy: jeśli istotnie wniesiona zostałaby skarga wchodząca w zakres stosowania art. 9 ust. 3 konwencji z Aarhus, a jednocześnie wychodząca poza zakres wdrożony ...

porządku prawnego poprzez przyjęcie dyrektywy, to wówczas potencjalne stosowanie konwencji z Aarhus względem tych pytań w ramach irlandzkiego porządku prawnego nie byłoby regulowane przepisami prawa Unii, lecz irlandzkimi przepisami konstytucyjnymi o skutkach prawnych umów międzynarodowych w tymże porządku prawnym. W takim wówczas przypadku Trybunał nie byłby w żadnym razie właściwy do udzielenia odpowiedzi na dwa postawione tu pytania. ...

[ukryta sygnatura] – Opinia Rzecznika Generalnego TSUE – 2017 189 fragmentów

2017-06-22

Wydanie tymczasowe OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO ELEANOR SHARPSTON przedstawiona w dniu 22 czerwca 2017 r.(1) Sprawa C-413/15 Elaine Farrell przeciwko Alanowi Whitty ...

Environment, Irlandia i Attorney General Motor Insurers Bureau of Ireland (MIBI) [wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Supreme Court (sąd najwyższy, Irlandia)] Definicja podmiotu działającego w imieniu państwa dla celów ustalenia odpowiedzialności państwa członkowskiego z tytułu braku prawidłowej transpozycji dyrektywy - Przesłanki pozwalające uznać podmiot prywatny za podmiot działający w imieniu państwa 1. Już od momentu, w którym Trybunał rozwinął doktrynę dotyczącą bezpośredniego skutku dyrektyw i uznał ją za mającą zastosowanie do ...

istotna stała się świadomość granic pojęcia "państwa" dla celów zastosowania doktryny dotyczącej wertykalnego skutku bezpośredniego. W niniejszym odesłaniu przedłożonym przez Supreme Court (sąd najwyższy, Irlandia) wzięto pod lupę tę kwestię. Czy ...

of Ireland (irlandzki organ wyłącznie odpowiedzialny za wypłatę odszkodowań na rzecz wnioskodawców, którzy zostali poszkodowani w wypadkach drogowych z winy nieubezpieczonych lub niezidentyfikowanych kierowców; zwany dalej "MIBI") stanowi "podmiot działający w imieniu państwa" w rozumieniu kryterium określonego w wyroku Foster i in. (zwanym dalej "wyrokiem Foster")(2)? Jeżeli tak, to MIBI, a nie podmioty reprezentujące państwo w postępowaniu głównym, [a mianowicie Minister for the Environment (zwany dalej "ministrem"), Irlandia, oraz Attorney General], ponosi odpowiedzialność z tytułu wypłaty odszkodowania na rzecz osoby poszkodowanej w wypadku drogowym z udziałem kierowcy, który legalnie, w myśl przepisów prawa krajowego, był nieubezpieczony, ze względu na brak dokonania przez Irlandię prawidłowej i ...

z którym wszyscy pasażerowie pojazdów mechanicznych powinni być objęci ubezpieczeniem kierowcy tego pojazdu. Ramy prawne Prawo Unii 2. Począwszy od 1972 r., szereg dyrektyw Rady regulujących kwestię obowiązku posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej w związku z ruchem pojazdów mechanicznych miało na celu zapewnienie, by równolegle ze złagodzeniem przepisów dotyczących ruchu podróżnych osoby poszkodowane w wypadkach drogowych miały gwarancję wypłaty odszkodowania. W tym celu (dość uciążliwy) uprzednio istniejący system "zielonej karty" został stopniowo zastąpiony szczególnym systemem unijnym ...

ubezpieczeniowej(3). 3. Chociaż art. 2 dyrektywy Rady 72/166/EWG (zwanej dalej "pierwszą dyrektywą w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych")(4) nakładał na państwa członkowskie wymóg odstąpienia od systematycznego kontrolowania ubezpieczenia od ...

odpowiedzialność cywilna odnosząca się do ruchu pojazdów normalnie przebywających na jego terytorium jest objęta ubezpieczeniem". W art. 3 ust. 1 przewidziano także, że "zakres pokrycia szkód oraz warunki ubezpieczenia zostaną ustalone w ramach tych środków". 4. W dyrektywie Rady 84/5/EWG (zwanej dalej "drugą dyrektywą w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych")(5) uznano, że pomiędzy ustawodawstwami różnych państw członkowskich wciąż istnieją poważne rozbieżności co do zasięgu tego obowiązku ubezpieczenia(6) oraz, w szczególności, wskazano na konieczność "ustanowieni[a] instytucji, która zagwarantuje, iż poszkodowany nie zostanie pozbawiony odszkodowania w przypadku, kiedy pojazd, który spowodował wypadek, jest nieubezpieczony lub niezidentyfikowany"(7). 5. Artykuł 1 ust. 1 wymagał, by "ubezpieczenie, o którym mowa w art. 3 ust. 1 [pierwszej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych] pokrywa[ło] obowiązkowo zarówno szkody majątkowe, jak i uszkodzenia ciała". 6. Artykuł 1 ust. 4 w pierwszych dwóch akapitach przewiduje, co następuje: "Każde państwo członkowskie utworzy lub upoważni instytucję mającą za zadanie wypłacanie odszkodowań, co najmniej w granicach obowiązkowego ubezpieczenia szkód majątkowych i uszkodzeń ciała spowodowanych przez pojazd niezidentyfikowany lub taki, w stosunku do którego nie wypełniono obowiązku ubezpieczenia, o którym mowa w ust. 1. Przepis ten nie narusza prawa państw członkowskich do uznawania odszkodowania wypłacanego przez tę ...

spowodowanie wypadku i innymi zakładami ubezpieczeń lub instytucjami zabezpieczenia społecznego, zobowiązanymi do wypłaty odszkodowań poszkodowanemu w związku z tym samym wypadkiem. Jednakże państwa członkowskie nie mogą zezwolić temu organowi na uzależnienie wypłaty odszkodowania od wykazania przez poszkodowanego w jakikolwiek sposób, że osoba ta jest niezdolna do zapłaty odszkodowania lub odmawia jego wypłacenia. Poszkodowany może w każdym przypadku zwrócić się bezpośrednio do instytucji, która, na podstawie informacji dostarczonych na jej żądanie ...

poszkodowanego, jest zobowiązana do udzielenia mu uzasadnionej odpowiedzi odnośnie [do] wypłacenia odszkodowania. […]". 7. Trzecia dyrektywa w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych") wskazywała, że nadal występują istotne różnice w zakresie tej ochrony ubezpieczeniowej(8) oraz że poszkodowanym w wypadkach pojazdów mechanicznych należy zagwarantować porównywalne traktowanie, bez względu na to, gdzie (na obszarze Unii) wypadek miał miejsce(9). W dyrektywie wskazano, że "w szczególności istnieją luki w obowiązkowym ubezpieczeniu pasażerów pojazdów mechanicznych w niektórych państwach członkowskich" oraz że "aby chronić tę szczególnie zagrożoną grupę potencjalnych poszkodowanych, powinno się wypełnić te luki"(10); wskazano także szereg koniecznych usprawnień w sposobie, w jaki funkcjonować ma jednostka utworzona w celu wypłacania odszkodowań osobom poszkodowanym w wypadkach spowodowanych przez pojazd nieubezpieczony lub niezidentyfikowany(11). 8. Artykuł 1 stanowi: "Bez uszczerbku dla art. 2 ust. 1 akapit drugi [drugiej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych][[](12)[] ]ubezpieczenie, określone w art. 3 ust. 1 [pierwszej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych], obejmuje odpowiedzialność z tytułu uszkodzenia ciała wszystkich pasażerów, innych niż kierowca, wynikającą z ruchu pojazdu. […]". 9. W myśl art. 6 ust. 2 trzeciej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych terminem przewidzianym dla Irlandii na dokonanie transpozycji art. 1 tej dyrektywy do prawa krajowego był dzień 31 grudnia 1998 r. w odniesieniu do pasażerów (jadących na tylnym siodełku) motocykli oraz dzień 31 grudnia 1995 r. w odniesieniu do innych pojazdów. Prawo irlandzkie 10. Sekcja 56 Road Traffic Act 1961 (ustawy z 1961 r. o ruchu drogowym, zwanej dalej "irlandzką ustawą z 1961 r."), w brzmieniu obowiązującym w czasie zaistnienia okoliczności faktycznych badanych w postępowaniu głównym, wymagała, aby każdy użytkownik pojazdu mechanicznego był objęty ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej za ...

na drodze publicznej. Jednakże zgodnie z sekcją 65 ust. 1 ochrona ubezpieczeniowa nie była wymagana w odniesieniu do "osób nieobjętych". Wobec tego w szczególności kierowcy pojazdów dostawczych niewyposażonych w tylne siedzenia nie podlegali obowiązkowi posiadania ubezpieczenia od niewłaściwego prowadzenia pojazdu(13). 11. Zgodnie z sekcją 78 ubezpieczyciele zawierający umowy ubezpieczeń komunikacyjnych w Irlandii muszą należeć do MIBI. Będąc członkami MIBI, w praktyce są oni także związani porozumieniami zawartymi pomiędzy MIBI a Irlandią(14). MIBI(15) 12. Motor Insurers Bureau of Ireland ma za zadanie rozpatrywać w szczególności roszczenia odszkodowawcze w sytuacjach, gdy kierowca pojazdu ponosi odpowiedzialność, ale nie jest ani ubezpieczony, ani nie posiada środków, z których mógłby wypłacić odszkodowanie osobie poszkodowanej w wypadku drogowym. Motor Insurers Bureau of Ireland utworzono w listopadzie 1954 r.(16), w następstwie porozumienia zawartego pomiędzy Department of Local Government a towarzystwami ubezpieczeniowymi zajmującymi się ubezpieczeniami komunikacyjnymi w Irlandii. Motor Insurers Bureau of Ireland jest osobą prawną utworzoną zgodnie z prawem irlandzkim: spółką o odpowiedzialności ograniczonej gwarancją, jednak bez kapitału zakładowego. 13. Kilkakrotnie wprowadzano nowe wersje porozumienia pomiędzy Irlandią i ubezpieczycielami określającego zakres odpowiedzialności i uprawnienia MIBI. W sprawie będącej przedmiotem postępowania głównego istotne znaczenie ma porozumienie zawarte pomiędzy MIBI a Minister for the Environment w 1988 r.(17).. Zgodnie z jego art. 2 każda osoba dochodząca odszkodowania od nieubezpieczonego lub ...

nie jest stroną tego porozumienia. Artykuł 4 zawiera zgodę MIBI na wypłatę odszkodowania osobom poszkodowanym w wypadkach spowodowanych przez nieubezpieczonych lub niezidentyfikowanych kierowców. Ponadto w przypadku gdy wyrok wydany przeciwko zidentyfikowanemu kierowcy nie zostanie w pełni wykonany w terminie 28 dni, obowiązek zapłaty powstaje po stronie MIBI, pod warunkiem że ów wyrok dotyczy ...

polisą ubezpieczeniową zgodnie z sekcją 56 [irlandzkiej ustawy z 1961 r.]". Zgodnie z postanowieniem odsyłającym w prawie publicznym nie ma przepisów prawnych pozwalających MIBI na występowanie w imieniu nieubezpieczonego lub niezidentyfikowanego kierowcy. Wszelkie uprawnienia lub obowiązki MIBI w tym zakresie opierają się na porozumieniu pomiędzy MIBI a ministrem. 14. W razie wypadku z udziałem nieubezpieczonego kierowcy MIBI stara się zawrzeć z nim umowę, na mocy ...

towarzystwo ubezpieczeniowe, gdyby kierowca był objęty ubezpieczeniem. Jeżeli dojdzie do zawarcia umowy, MIBI działa następnie w sposób zbliżony do tradycyjnego towarzystwa ubezpieczeniowego, obsługującego roszczenie w imieniu ubezpieczonego kierowcy: mianowicie MIBI albo zaspokoi roszczenie, albo skorzysta z subrogacji w celu obrony przed roszczeniem w sądzie. W przypadku gdy kierowca odmawia zawarcia takiej umowy, wydaje się, że pomimo tego MIBI zwyczajnie podejmuje działania w imieniu nieubezpieczonego kierowcy na podstawie uprawnień i obowiązków wynikających z porozumienia zawartego z ministrem na gruncie prawa prywatnego. W braku umowy z nieubezpieczonym kierowcą MIBI może jedynie dochodzić części wypłaconego odszkodowania lub zwrotu poniesionych kosztów poprzez wniesienie przeciwko temu kierowcy powództwa o bezpodstawne wzbogacenie. W przypadku gdy kierowcy nie można zidentyfikować, MIBI działa na mocy uprawnień wynikających z jego porozumienia ...

jakiejkolwiek części wypłaconego odszkodowania czy poniesionych kosztów. 15. Oprócz porozumienia z 1988 r. minister (działając w imieniu Irlandii) zawarł z ubezpieczycielami dwa kolejne porozumienia w dniach 31 marca 2004 r. i 29 stycznia 2009 r. Wspomniane dwa porozumienia nieznacznie zmieniają porozumienie z 1988 r. Według sądu odsyłającego w drodze tych porozumień prawo irlandzkie dostosowano do przepisów trzeciej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych. W szczególności porozumienia te korygują braki w prawie krajowym dotyczące obowiązku ubezpieczenia w odniesieniu do pasażerów podróżujących w tylnej części samochodów dostawczych niewyposażonych w siedzenia dla pasażerów (oraz pasażerów, którzy w rozsądny sposób powinni byli wiedzieć - w odróżnieniu od tych, którzy wiedzieli - że pojazd został ukradziony)(18). 16. Motor Insurers Bureau of ...

Źródłem finansowania są wyłącznie środki pochodzące od jego członków - czyli ubezpieczycieli zawierających umowy ubezpieczeń komunikacyjnych w Irlandii. Wspomniani ubezpieczyciele dokonują wpłat składek na fundusz ogólny, których wysokość ustalona jest na poziomie wymaganym dla realizacji faktycznych zobowiązań MIBI w ramach systemu(19). W każdej konkretnej sprawie (w szczególności gdy nieubezpieczony kierowca był wcześniej ubezpieczony u możliwego do zidentyfikowania ubezpieczyciela, ale jego ubezpieczenie straciło ważność) dany ubezpieczyciel może stać się "ubezpieczycielem powiązanym". W takim wypadku ubezpieczyciel ten przejmuje obowiązki MIBI i, w razie konieczności, wypłaca odszkodowanie oraz pokrywa koszty. Według sądu odsyłającego składki pobierane przez ubezpieczycieli z ...

mechanizm opłat członkowskich, pobieranych od ubezpieczycieli proporcjonalnie do dochodu brutto z tytułu składek, jaki osiągają w związku z prowadzeniem działalności w zakresie ubezpieczeń komunikacyjnych w Irlandii (tj. od ich udziału w rynku w ujęciu wartościowym)(20). 17. Zmiany w umowie spółki i statucie MIBI można wprowadzić tylko za zgodą właściwego ministra. Według sądu odsyłającego ...

28 Companies Act 1963 (ustawy o spółkach z 1963 r.). 18. Na gruncie sekcji 3 w związku z sekcjami 8 i 9 Insurance Act 1963 (ustawy o ubezpieczeniu z 1963 r.), aby prowadzić działalność ubezpieczeniową w Irlandii ubezpieczyciele muszą posiadać koncesję(21). Zgodnie z sekcją 78 1961 Act (ustawy z 1961 r.) jednym z warunków posiadania tego rodzaju koncesji jest członkostwo w MIBI. 19. Co pewien czas niezbędne jest wprowadzanie zmian do porozumienia pomiędzy MIBI a ministrem (na przykład rozszerzenie kategorii ochrony ubezpieczeniowej w odniesieniu do ubezpieczeń komunikacyjnych, za które odpowiedzialność ponosi MIBI w przypadku, gdy kierowcy nie można zidentyfikować lub jest on nieubezpieczony). Sąd odsyłający wskazuje, że w sytuacji gdy ubezpieczyciel jest członkiem MIBI, ale nie wyraża zgody na zmianę warunków porozumienia pomiędzy MIBI a ministrem, ubezpieczyciel ten może zrezygnować z członkostwa w MIBI. W tym wypadku jednak ubezpieczyciel ten nie będzie już spełniać warunków posiadania koncesji, a tym samym nie będzie już uprawniony do prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń komunikacyjnych w Irlandii. Okoliczności faktyczne, postępowanie i pytania prejudycjalne 20. W dniu 26 stycznia 1996 r. E. Farrell podróżowała jako pasażerka samochodu dostawczego, którego właścicielem i ...

kierowcą był A. Whitty. Pojazd ten nie był przeznaczony ani zaprojektowany do przewozu pasażerów z w jego tylnej części. Elaine Farrell siedziała na podłodze samochodu dostawczego w chwili, gdy A. Whitty stracił panowanie nad pojazdem. Została ona poszkodowana w wypadku. Alan Whitty nie był ubezpieczony. Na gruncie przepisów prawa irlandzkiego, obowiązujących w chwili zaistnienia tych zdarzeń, A. Whitty nie miał obowiązku posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności za uszkodzenia ciała powstałe w wyniku zaniedbania, jakich doznała E. Farrell. Należała ona do kategorii osób, którym, mimo że były objęte zakresem trzeciej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych i uprawnione do ochrony na gruncie tej dyrektywy, prawa takie nie przysługiwały w świetle prawa irlandzkiego. Chociaż trzecia dyrektywa w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych wprowadziła obowiązek posiadania tego rodzaju ubezpieczenia, to w czasie istotnym dla okoliczności faktycznych sprawy ten aspekt rzeczonej dyrektywy nie został jeszcze transponowany do ...

ciała, których doznała skarżąca. 23. Elaine Farrell dochodziła swojego roszczenia przed sądami irlandzkimi; High Court w sposób należyty złożył do Trybunału wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, w którym zwrócił się o wskazówki w przedmiocie wykładni trzeciej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych. 24. W wyroku Farrell(22) Trybunał orzekł, że art. 1 trzeciej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych stoi na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, zgodnie z którym obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych nie obejmuje odpowiedzialności za uszkodzenia ciała doznane przez osoby podróżujące w tej części pojazdu, której projekt ani konstrukcja nie obejmuje siedzeń dla pasażerów. Trybunał orzekł dalej, że przepis ten ma skutek bezpośredni. Jednakże w gestii sądu krajowego pozostawił ustalenie, czy możliwe jest powołanie się przez jednostkę na art. 1 trzeciej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych przeciwko podmiotowi takiemu jak MIBI(23). 25. Sąd odsyłający wyjaśnia, że E ...

Sąd odsyłający staje na stanowisku, iż zależy to od tego, czy MIBI stanowi podmiot działający w imieniu Irlandii. 26. W tych okolicznościach sąd odsyłający zwraca się do Trybunału o wydanie rozstrzygnięcia w przedmiocie następujących pytań prejudycjalnych: "1) Czy kryteria określone w [wyroku Foster], wymienione w jego pkt 20, służące ustaleniu, jakie podmioty uznaje się za działające w imieniu państwa członkowskiego, należy rozumieć w ten sposób, że poszczególne przesłanki stosuje się: a) łącznie, czy b) rozdzielnie? 2) W zakresie, w jakim odrębne kwestie, o których mowa w [wyroku Foster] można ewentualnie uznać za czynniki, które powinny zostać należycie uwzględnione przy dokonywaniu kompleksowej oceny, nasuwa się pytanie, czy istnieje podstawowa zasada dotycząca odrębnych czynników wskazanych w tym wyroku, którą sąd powinien stosować w toku rozumowania dotyczącego oceny, czy określona jednostka jest podmiotem działającym w imieniu państwa? 3. Czy dla uznania, że określona jednostka jest podmiotem działającym w imieniu państwa członkowskiego wystarczy, aby państwo członkowskie przekazało jej szeroki zakres odpowiedzialności w oczywistym celu wypełniania zobowiązań wynikających z prawa Unii, czy też konieczne jest ponadto, aby jednostka ...

Europejska przedłożyli uwagi na piśmie i przedstawili swoje stanowiska ustnie podczas rozprawy, która odbyła się w dniu 5 lipca 2016 r. Ocena Uwagi wstępne: okoliczności określenia kryteriów w wyroku Foster 28. Koncepcja, zgodnie z którą prawo Unii nie tylko reguluje stosunki międzypaństwowe, lecz także przyznaje prawa jednostkom, wywodzi się z wyroku ...

bezpośredniego dyrektyw opiera się na tych samych założeniach. Jasny, precyzyjny i bezwarunkowy przepis dyrektywy zawiera w sobie prawo, które państwa członkowskie, dokonując promulgacji tej dyrektywy, zgadzają się przyznać jednostkom. Chociaż "swobodę wyboru formy ...

krajowego pozostawia się państwom członkowskim, to dyrektywa "wiąże każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty" (oba te twierdzenia zawarto w art. 288 akapit trzeci TFUE). Co do zasady państwo członkowskie powinno naturalnie wypełniać swoje zobowiązania ...

i prawidłowej transpozycji każdej dyrektywy przed upływem przewidzianego na to terminu. Dyrektywa staje się później, w pewnym sensie, niewidzialna, ponieważ prawa, które przyznaje się na jej mocy, znajdują już pełny wyraz w prawie krajowym. 29. Czasem jednak tak się nie dzieje, a jednostki muszą powołać się na samą ...

przeciwko samemu państwu członkowskiemu(26). 30. Z orzecznictwa Trybunału jasno wynika, że nieistotne jest to, w jakim dokładnie charakterze występuje państwo członkowskie(27). Nie jest także warunkiem wstępnym wertykalnego skutku bezpośredniego, aby określona część "państwa", która występuje w charakterze pozwanego w konkretnej sprawie, ponosiła jakąkolwiek rzeczywistą odpowiedzialność z tytułu braku wykonania przez państwo członkowskie danej dyrektywy(28). 31. Przyjęto raczej perspektywę tego rodzaju, że gdyby państwo członkowskie wykonało dyrektywę w sposób prawidłowy, wszyscy byliby zobowiązani do działania z poszanowaniem praw przyznanych na mocy tej dyrektywy jednostkom. Wobec tego przynajmniej jakiś organ będący częścią państwa powinien być zobowiązany do poszanowania tych praw jednostki. 32. W sytuacji gdy niemożliwe jest powołanie się na bezpośrednio skuteczne prawo określone w dyrektywie (z uwagi na to, że pozwanym nie jest państwo ani podmiot działający w imieniu państwa), model ogólny można opisać w sposób następujący. Dyrektywa określa, często w dość abstrakcyjny sposób, prawa, które wymagają transpozycji do prawa krajowego i urzeczywistnienia na gruncie tego ...

prawa. Z uwagi na to, że prawa na gruncie prawa Unii muszą być skuteczne, żadne prawo nie może istnieć bez odpowiedniego środka zaradczego ("ubi jus, ibi remedium"). Pierwszym etapem jest zatem ...

krajowego - o ile takie istnieją - mogą służyć (częściowemu) wykonaniu dyrektywy(29) oraz, jednocześnie, zbadanie, czy w samej dyrektywie przewidziano środek zaradczy, który winien być określony w prawie krajowym w sytuacji, gdy dojdzie do naruszenia przyznanego prawa. Kolejnym etapem jest rozpatrzenie dostępnych środków zaradczych na gruncie prawa krajowego w celu wykorzystania możliwych do zastosowania elementów, służących zapewnieniu odpowiedniego środka zaradczego, przy jednoczesnym poszanowaniu krajowej autonomii proceduralnej, poprzez zastosowanie (klasycznych już) zasad równoważności i skuteczności w ramach nadrzędnego zobowiązania, w myśl którego uregulowania krajowe należy interpretować zgodnie z prawem Unii ("interprétation conforme")(30). Jedynie w przypadku gdy powyższe nie prowadzi do skutecznej ochrony prawa gwarantowanego na mocy prawa Unii, możliwe ...

odpowiedzialności państwa. Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa jest zatem środkiem zaradczym, na który nie należy się powoływać w pierwszej kolejności, ale raczej w ostateczności. 33. Przedstawiony powyżej proces analizy często stanowi skomplikowane i trudne zadanie. "Interprétation conforme" istniejącego ...

Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych od państwa członkowskiego(32) wymaga od skarżącego albo przystąpienia do państwa członkowskiego w charakterze dodatkowego pozwanego (przy jednoczesnym narażeniu na koszty względem państwa członkowskiego w razie wygranej względem głównego pozwanego), albo wszczęcia drugiego postępowania przeciwko państwu członkowskiemu w następstwie bezskutecznej próby odzyskania odszkodowania od głównego pozwanego. Jeżeli spór sądowy nie jest skutkiem całkowitego ...

dyrektywy, odszkodowanie od państwa członkowskiego nie jest kwestią z góry przesądzoną(33). 34. Niemniej jednak w sytuacji gdy w prawie krajowym brak jest jakichkolwiek elementów, które można by uznać za wykonanie prawa, które miało być przyznane zgodnie z dyrektywą (jak w niniejszej sprawie), wybór jest dwojakiego rodzaju. Jeżeli oczywistego pozwanego (w niniejszej sprawie MIBI) w sposób najbardziej odpowiedni można określić jako "państwo" lub "podmiot działający w imieniu państwa", wówczas skarżący może w sposób bezpośredni powołać swoje prawa, które wywierają bezpośredni skutek na mocy samej dyrektywy (wertykalny skutek ...

środkiem zaradczym przysługującym przeciwko państwu członkowskiemu jest odszkodowanie, zgodnie z zasadą wyraźnie określoną przez Trybunał w wyroku Dillenkofer.(34).. W przedmiocie pytania pierwszego 35. Poprzez swoje pytanie pierwsze sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy kryteria określone w wyroku Foster należy stosować łącznie czy rozdzielnie. Jest to słuszne pytanie. Punkt 18 wyroku Foster sformułowany jest w sposób rozdzielny: "[…] Trybunał stwierdził w szeregu wyroków, że jednostki mogą powoływać się na bezwarunkowe i wystarczająco jasne przepisy dyrektywy wobec ...

lub podmiotów podlegających zwierzchnictwu lub kontroli państwa lub posiadających szczególne uprawnienia wykraczające poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami"(35). Jednakże pkt 20 sformułowano w sposób łączny: "Z powyższego wynika, że podmiot, któremu - niezależnie od jego formy prawnej - powierzono na podstawie aktu władzy publicznej wykonywanie pod jej kontrolą usług użyteczności publicznej i który dysponuje w tym celu szczególnymi uprawnieniami wykraczającymi poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami, zalicza się w każdym wypadku do grupy podmiotów, w odniesieniu do których można powoływać się na przepisy dyrektywy, która może wywierać bezpośredni skutek"(36 ...

Wydaje się logiczne, że pytanie pierwsze opiera się na założeniu, iż przesłanki wskazane przez Trybunał w wyroku Foster stanowią wyczerpujący wykaz elementów, jakie należy uwzględnić, udzielając odpowiedzi na pytanie: "Czy pozwany stanowi podmiot działający w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego?". Jeżeli kryteria traktuje się rozdzielnie, występowanie A lub B lub C lub D w okolicznościach faktycznych sprawy wystarczy. Jeżeli przyjąć wykładnię łączną, konieczne jest występowanie wszystkich kryteriów, A, B ...

brak) kolejnego czynnika (powiedzmy E lub F) jest nieistotne. Innymi słowy: założenie jest takie, że w wyroku Foster Trybunał podjął się - skutecznie - wskazania wszystkich elementów, jakie miałyby znaczenie w kontekście oceny, czy dany pozwany stanowi podmiot działający w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego. 37. Moim zdaniem bardziej szczegółowa analiza toku rozumowania przyjętego przez Trybunał w wyroku Foster pozwala jednak stwierdzić, że Trybunał nie podejmował się (niebezpiecznego) zadania, jakim byłaby próba ...

okoliczności faktycznych, które mogłyby dawać podstawy do sformułowania pytania: "czy dany pozwany stanowi podmiot działający w imieniu państwa?". Trybunał abstrahował raczej od spraw, w których orzekał już wcześniej, w zakresie niezbędnym do udzielenia odpowiedzi sądowi odsyłającemu w tamtej konkretnej sprawie. Skoro tak, logika nakazuje, aby na pytanie pierwsze odpowiedzieć w ten sposób, że kryteria określone w wyroku Foster nie mają charakteru ani rozłącznego, ani łącznego. 38. Konieczne jest zatem podjęcie się swego rodzaju skrupulatnych prac archeologicznych w odniesieniu do treści wyroku Foster.(37).. 39. Istotne okoliczności faktyczne można przedstawić w sposób zwięzły. Pięć pracownic British Gas Corporation (zwanej dalej "BGC") zostało zobligowanych do przejścia na emeryturę w wieku 60 lat, zgodnie z polityką BGC w zakresie obowiązkowego przechodzenia pracowników na emeryturę z chwilą osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego (w czasie zaistnienia zdarzeń było to 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Pracownice ...

mogły powołać się na ten przepis przeciwko BGC. 40. Znany profil przedsiębiorstwa BGC, jaki zarysowano w wyroku, przedstawia się w sposób następujący(39). Na mocy United Kingdom Gas Act 1972 (ustawy gazowej Zjednoczonego Królestwa z 1972 r.), której przepisy w czasie istotnym dla okoliczności faktycznych regulowały BGC, było to przedsiębiorstwo państwowe odpowiedzialne za rozwój i utrzymanie systemu dostawy gazu w Wielkiej Brytanii i które miało monopol na dostawy gazu. Członkowie BGC byli powoływani przez właściwego sekretarza stanu. Do jego uprawnień należało także wydawanie BGC instrukcji o charakterze ogólnym w kwestiach mających wpływ na interes narodowy, a także instrukcji dotyczących zarządzania. British Gas Corporation była ...

okresowych raportów z wykonywania swoich funkcji, zarządzania i realizowanych programów. Raporty te były następnie przedkładane w obu izbach parlamentu. Na mocy ustawy gazowej Zjednoczonego Królestwa z 1972 r. BGC była także uprawniona, za zgodą sekretarza stanu, do przedkładania w Parlamencie projektów aktów prawnych. Ze sprawozdania na rozprawę wynika, że w materiałach przekazanych Trybunałowi wskazano także na fakt, iż w świetle prawa angielskiego BGC miała status "organu publicznego" i "władzy publicznej" dla celów szeregu ustaw ...

Wniosły one odwołanie do House of Lords, która to izba złożyła wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w późniejszej sprawie C-188/89. 42. Trybunał, po rozstrzygnięciu wstępnej kwestii dopuszczalności, w pkt 16 wyroku odniósł się do istoty pytania, które przedłożono mu do rozpatrzenia. 43. Punktem ...

się na nie powoływać, a sądy krajowe nie mogły ich uwzględniać. Trybunał stwierdził to już w 1982 r. w wyroku Becker.(40).. "W konsekwencji" państwo członkowskie uchybiające obowiązkowi wykonania dyrektywy w terminie przewidzianym na jej transpozycję nie może wykorzystywać "swojego własnego uchybienia zobowiązaniom wynikającym z dyrektywy" w celu obrony przed roszczeniem jednostki. "Wobec tego" (kolejny synonim do wyrażenia "w konsekwencji") na bezpośrednio skuteczne przepisy dyrektywy można powołać się (i) "przeciwko jakiemukolwiek przepisowi krajowemu, który jest niezgodny z dyrektywą" lub (ii) "w zakresie, w jakim przepisy te określają prawa, na jakie jednostki mogą powoływać się przeciwko państwu". 44. Następnie (pkt 17) Trybunał przypomniał, że w wyroku Marshall(41) orzekł już, iż, dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego, ustalenie, w jakim dokładnie charakterze występowało państwo jako pozwany, jest nieistotne (w wyroku Marshall Trybunał ujął to w słowach "niezależnie od tego […], czy [państwo występowało] jako pracodawca czy jako organ władzy publicznej"). W tym miejscu Trybunał podał klucz do właściwego zrozumienia swojego stanowiska, zgodnie z którym dyrektywy powinny wywoływać wertykalny skutek bezpośredni względem państw członkowskich: "W obu przypadkach konieczne jest uniemożliwienie czerpania przez państwo korzyści ze swojego uchybienia przepisom prawa [Unii]"(42). 45. W dalszej części (w pkt 18) Trybunał zdefiniował rodzaje pozwanych, względem których jednostka może powołać się na "bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne przepisy dyrektywy" (czyli, krótko mówiąc, co jest podmiotem działającym w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego). Wprowadzająca fraza "[w] świetle powyższych rozważań Trybunał wielokrotnie orzekał, że […]" zwraca uwagę czytającego, że Trybunał przedstawi dalej abstrakcyjny ...

którego wszystkie elementy wynikają z istniejącego orzecznictwa. 46. Nie dziwi więc fakt, iż Trybunał natychmiast (w pkt 19) udowodnił swoją tezę, że wszystko, co zostało powiedziane, opiera się na istniejącym orzecznictwie. Wykaz spraw zawartych w tym punkcie wprowadzono wyrażeniem "Trybunał orzekł zatem, że […]". Poszczególne sprawy, które przywołano - Becker ("organy podatkowe")(43), Busseni("organy podatkowe")(44), Costanzo ("jednostki samorządu regionalnego lub lokalnego")(45), Johnston ("konstytucyjnie niezależne organy władzy, odpowiedzialne za utrzymanie porządku i bezpieczeństwa publicznego")(46) orazMarshall("organy publiczne świadczące usługi ...

zakresu zdrowia publicznego")(47) - można porównać z przynajmniej jednym z poszczególnych elementów, które Trybunał wymienił w swoim abstrakcyjnie sformułowanym wykazie w pkt 18. 47. W tym miejscu pragnę zwrócić uwagę na fakt, iż pkt 18 i 19 wyroku można było z powodzeniem sformułować w odwrotnej kolejności. Niezależnie od tego, czy rozpoczniemy od stwierdzenia "(i) poniżej przedstawię kryteria wyrażone w sposób abstrakcyjny; i (ii) opiszę cechy charakterystyczne, które wyszczególniono w następujących sprawach, w których rozstrzygał już Trybunał" (rzeczywista kolejność tych punktów), czy też "(i) oto przykłady spraw, w których rozstrzygał już Trybunał, w których można wyszczególnić określone cechy charakterystyczne; i wobec tego (ii) poniżej przedstawię kryteria wyrażone w sposób abstrakcyjny" (odwrócona kolejność), tok rozumowania pozostaje zasadniczo bez zmian. 48. Trybunał mógł zakończyć rozważania w tym miejscu, po sformułowaniu kryteriów w sposób abstrakcyjny. Ściślej mówiąc, odpowiedź na konkretne pytanie, czy BGC stanowiło podmiot działający w imieniu państwa zgodnie z tymi kryteriami, była kwestią z zakresu ustaleń faktycznych, podlegającą rozstrzygnięciu sądu ...

pytanie na zasadzie, "czy BGC […] stanowiło organ tego rodzaju, że skarżące przed sądami angielskimi mają prawo powoływać się bezpośrednio na [dyrektywę 76/207], aby uzyskać uprawnienia do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych na ...

Wobec tego Trybunał wskazał następnie (pkt 20), że "z powyższego wynika", iż organ, który łączy w sobie szereg cech charakterystycznych wskazanych w pkt 18 (oraz w kilku dodatkowych glosach) "zalicza się w każdym razie do organów, przeciwko którym możliwe jest powołanie się na przepisy dyrektywy, która może wywierać bezpośredni skutek"(51). 49. Pragnę zatrzymać się w tym miejscu, aby zasugerować, że dodatkowe glosy wprowadzone w pkt 20 pasują bardziej do stanowiska, zgodnie z którym punkt ten zawiera opis zastosowania abstrakcyjnego ...

z którym zawiera on kryteria jako takie. Po pierwsze, zawarto tam odniesienie do "podmiot[u] […] - niezależnie od jego formy prawnej", które rozciąga (możliwe, że dość swobodnie) wcześniejsze kryteria wywodzące się z ...

Po drugie, wskazano, że zainteresowanemu organowi "powierzono na podstawie aktu władzy publicznej wykonywanieusług użyteczności publicznej" (w pkt 18 brak jest wyraźnej wzmianki o "wykonywaniu usług użyteczności publicznej"). Po trzecie, organ ten dysponuje "w tym celuszczególnymiuprawnieniami wykraczającymi poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami" (o których wspomniano już w pkt 18) - czyli uprawnieniami umożliwiającymi temu organowi wykonywanie usług użyteczności publicznej. Po czwarte, chociaż trzy spośród organów, o których mowa w orzecznictwie przytoczonym w pkt 19, dysponowały "szczególnymi uprawnieniami", nie można tego powiedzieć o czwartym z nich (organie ds. zdrowia w wyroku Marshall). Fakt ten stawia pod znakiem zapytania możliwość uznania tej przesłanki za element konieczny definicji podmiotu działającego w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego. Jednakże BGC dysponowała tego rodzaju szczególnymi uprawnieniami(53). Wspomniane dodatkowe glosy wyjaśniają sądowi krajowemu (w sposób niebudzący większych wątpliwości), że okoliczności faktyczne odnoszące się do BGC, ustalone przez Trybunał na podstawie postanowienia odsyłającego, są wystarczające, aby zaklasyfikować BGC jako podmiot działający w imieniu państwa. 50. Najbardziej wymowne jest jednak wyrażenie "zalicza się w każdym wypadku". Stanowi ono potwierdzenie, że w pkt 20 intencją Trybunału nie było sformułowanie jakiegokolwiek kryterium o charakterze ogólnym, czy też objęcie wszystkich ewentualności mogących wystąpić w przyszłości. Trybunał rozpatruje konkretną sprawę i kieruje do sądu odsyłającego następujący komunikat: "niezależnie od tego, jakie inne podmioty można (lub nie) uznać za podmioty działające w imieniu państwa, organ, któremu można przypisać wszystkie te cechy, jest podmiotem działającym w imieniu państwa - co stanowi odpowiedź na zadane przez sąd pytanie". 51. Taka wykładnia znajduje potwierdzenie w treści tej części omawianego wyroku, która jest zawarta pomiędzy pkt 20 a jego sentencją. W pkt 21 Trybunał przypomniał, że w wyroku Marshall(54) orzekł już, iż art. 5 ust. 1 dyrektywy 76/207 spełnia kryterium bezpośredniego skutku. Punkty 20 i 21 są następnie połączone (w pkt 22, powtórzonym w sentencji) w celu udzielenia sądowi odsyłającemu dokładnej odpowiedzi na pytanie prejudycjalne. Z wyrażenia "zalicza się w każdym wypadku", które pojawiło się w pkt 20, zrezygnowano w sentencji, uznając je za niepotrzebne - czy wręcz nieodpowiednie. 52. Podsumowując, intencją Trybunału w wyroku Foster w żadnym razie nie była próba przedstawienia wyczerpującego i ostatecznego wykazu elementów składających się na kryterium służące ustaleniu definicji podmiotu działającego w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego. Trybunał sformułował swoje stanowisko w sposób abstrakcyjny, w oparciu o istniejące orzecznictwo (pkt 18), a następnie zastosował je wraz z glosami w celu wskazania organu, którego cechy charakterystyczne oznaczały, że zalicza się go w każdym wypadku do kategorii podmiotów działających w imieniu państwa (pkt 20). Orzeczenie kończy się na tym etapie. Ani ustalenie rzeczywistego kryterium na podstawie wcześniejszego orzecznictwa w pkt 18, ani zastosowanie tego kryterium w pkt 20 nie mają w zamierzeniu charakteru wyczerpującego. Przeciwko retrospektywnej kategoryzacji tego rodzaju przemawia zarówno logika, jak i zdrowy rozsądek. 53. W związku z powyższym na pytanie pierwsze należy udzielić odpowiedzi, że sformułowanego w wyroku Foster kryterium umożliwiającego ustalenie, czym jest podmiot działający w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego dyrektyw, należy doszukiwać się w pkt 18, a nie w pkt 20 wyroku w tamtej sprawie. Kryterium określone we wspomnianym wyroku nie podlega ani wykładni łącznej, ani rozłącznej. Zawiera ono w sobie raczej niewyczerpujący wykaz przesłanek, które mogą być istotne przy dokonywaniu tego rodzaju oceny. 54 ...

zastanawiającą cechę elementów, na których Trybunał oparł się, ustalając kryterium: mianowicie odniesienie do "szczególnych uprawnień". W oryginalnej wersji francuskiej, w której sporządzono i omówiono projekt wyroku, zastosowano pojęcie "pouvoirs exorbitants" - termin specjalistyczny używany we francuskim prawie administracyjnym, w odniesieniu do którego termin "special powers" ["szczególne uprawnienia"] nie jest najodpowiedniejszym tłumaczeniem na język angielski(55). W moim przekonaniu locus classicus pojęcia usług użyteczności publicznej na gruncie francuskiego prawa administracyjnego jest orzeczenie Tribunal des conflits z dnia 8 lutego 1873 r. w sprawie Blanco(56), w którym uznano zarówno możliwość odpowiedzialności odszkodowawczej państwa w związku z działaniami "service public", jak i wyłączną jurysdykcję sądów administracyjnych (w odróżnieniu od powszechnych sądów cywilnych) do rozpatrywania tego rodzaju spraw(57). Wyrok Conseil d’État w sprawie Bureau Veritas(58) dostarcza dodatkowych użytecznych wytycznych w przedmiocie pojęcia "l’exercise des prérogatives de puissance publique […] conférées pour l’exécution de la ...

mission de service public dont [la société en question] est investie" (wykonywania uprawnień państwa […] przyznanych w celu umożliwienia [danemu przedsiębiorstwu] wykonania powierzonego mu zadania w zakresie usług użyteczności publicznej) w prawie francuskim. Wobec tego zamierzeniem w treści wyroku Trybunału w sprawie Foster nie było zdefiniowanie pojęcia "szczególnych uprawnień" na gruncie prawa Unii, przy czym można śmiało stwierdzić, że uprawnienia te są uprawnieniami "wykraczającymi poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami". Powrócę do omawiania tego pojęcia w szczególności przy okazji trzeciego pytania prejudycjalnego(59). W przedmiocie pytania drugiego 55. Poprzez swoje pytanie drugie sąd odsyłający zmierza do ustalenia - przy założeniu, że przesłanki wyszczególnione w wyroku Foster stanowią zbiór czynników, które należy uwzględnić (jak zasugerowałam w proponowanej odpowiedzi na pytanie pierwsze), a nie kryteria o charakterze ograniczającym, które należy rozpatrywać łącznie - czy istnieje podstawowa zasada leżąca u podstaw odrębnych czynników wskazanych w tym wyroku, którą sąd krajowy powinien stosować do rozpatrywanego stanu faktycznego w celu ustalenia, czy pozwany jest podmiotem działającym w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego dyrektyw. 56. Na wstępie należy postawić pytanie, czy orzecznictwo wydane po wyroku Foster pozwala w sposób zdecydowany stwierdzić, czy Trybunał, od chwili wydania tego wyroku, faktycznie opowiadał się za kryterium rozdzielnym lub łącznym (w rezultacie czyniąc pytanie drugie zbędnym), czy też szczególne znaczenie przypisywał któremukolwiek innemu elementowi wskazanemu w wyroku Foster. 57. Według mnie zwięzłą odpowiedzią w obu przypadkach jest "nie"; dla porządku jednak przejdę teraz do bardziej szczegółowej analizy tego orzecznictwa. W dalszej części zbadam to orzecznictwo w kolejności chronologicznej, w jakiej wydano wyroki. 58. Pierwszym istotnym wyrokiem wydanym w następstwie wyroku Foster był wyrok Kampelmann i in.(60) Helmut Kampelmann wraz z trzema współpracownikami, skarżącymi w sprawach od C-253/96 do C-256/96, byli zatrudnieni w strukturach Landschaftsverband (rady regionalnej), która była odpowiedzialna, między innymi, za budowę i utrzymanie autostrad w okręgu Westfalen-Lippe, jak też za zarządzanie szeregiem usług autostradowych na terenie kraju związkowego(61 ...

Schade (sprawa C-257/96) oraz K. Haseley (sprawa C-258/96) byli zatrudnieni, odpowiednio, w Stadtwerke Witten (wydział robót publicznych, Witten) oraz Stadtwerke Altena (wydział robót publicznych, Altena), które były przedsiębiorstwami publicznymi, świadczącymi usługi w zakresie dostaw energii, odpowiednio, w miastach Witten i Altena(62). Skarżący, występując przeciwko swoim odpowiednim pracodawcom, chcieli powołać się bezpośrednio na art. 2 ust. 2 lit. c) ppkt ii) dyrektywy Rady 91/533(63) w kontekście sporu co do ich grupy zaszeregowania. Po stwierdzeniu bezpośredniej skuteczności tego przepisu(64) Trybunał ...

pkt 18 wyroku Foster(65) i odpowiedział na pytanie drugie sądu krajowego, powtarzając wzorzec określony w pkt 18 wyroku Foster.(66).. 59. W wyroku Collino i Chiappero(67) pozwaną była Telecom Italia, spółka przejmująca szereg przedsiębiorstw dysponujących wyłączną ...

lecz zauważył, że na gruncie prawa włoskiego wprowadzono specjalny system, przewidujący odstępstwa od przepisów ogólnych w przedmiocie przejmowania przedsiębiorstw, który skutkowałby oddaleniem skargi skarżących. Sąd odsyłający zwrócił się do Trybunału z ...

70). 60. Telecom Italia domagała się stwierdzenia niedopuszczalności odesłania, podnosząc, że sąd odsyłający "nie mógł w żadnym wypadku zastosować przepisów [dyrektywy 77/187] w postępowaniu głównym, w którym wszystkie strony są osobami fizycznymi"(71). Trybunał przyznał, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem dyrektywa ...

skutku bezpośredniego, przypominając jednak zarówno zasadę "interprétation conforme", jak i zwracając uwagę na fakt, że w sytuacji gdy jednostki mogą powoływać się na dyrektywę, występując przeciwko państwu, nie może stać im na przeszkodzie to, w jakim charakterze ono występuje, ponieważ konieczne jest uniemożliwienie czerpania przez państwo korzyści z uchybienia przez nie przepisom (ówczesnego) prawa wspólnotowego. Trybunał przytoczył następnie pkt 20 wyroku Foster i pozostawił w gestii sądu krajowego ustalenie, czy skarżący mogli powołać się bezpośrednio na dyrektywę 77/187, a także przedstawił odpowiedzi na pytania prejudycjalne co do istoty(72). 61. W wyroku Rieser Internationale Transporte(73) skarżące przedsiębiorstwo transportowe domagało się zwrotu jego zdaniem zawyżonych opłat ...

podmiot odpowiedzialny za budowę, planowanie, eksploatację, utrzymanie i finansowanie austriackich autostrad i dróg szybkiego ruchu, w tym autostrady Brenner, na podstawie koncesji pomiędzy tym organem a jedynym akcjonariuszem, mianowicie państwem austriackim ...

przeciwko takiemu podmiotowi jak Asfinag z uwagi na bliskie powiązania łączące to przedsiębiorstwo z państwem w kontekście zarządzania austriackimi autostradami. Spółka Asfinag zakwestionowała tę wykładnię, podnosząc, że spółkę tę zawiązano w formie spółki akcyjnej prawa prywatnego, jej zarząd nie był związany poleceniami organów państwa austriackiego oraz ...

autostradą, działając na własny rachunek(74). 62. Po przytoczeniu zasad regulujących wertykalny skutek bezpośredni, określonych w wyrokach Becker(75),Marshall(76) i Foster(77), Trybunał przywołał w dosłownym brzmieniu kryteria określone w pkt 20 wyroku Foster, które znalazły odzwierciedlenie w wyroku Collino i Chiappero(78). Następnie Trybunał podjął się dokładnej analizy materiału przedłożonego mu w postanowieniu odsyłającym(79). Trybunał uznał, że okoliczności faktyczne pozwalają wyraźnie stwierdzić, że spółka Asfinag działała w charakterze podmiotu, któremu na mocy ustawy przyjętej przez organy władzy publicznej powierzono świadczenie usługi użyteczności publicznej pod nadzorem rzeczonych organów i który w tym celu dysponował szczególnymi uprawnieniami, wykraczającymi poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami(80). Trybunał stwierdził zatem, że "tego rodzaju podmiot - niezależnie od jego formy prawnej - zalicza się do grupy podmiotów, w odniesieniu do których można powoływać się na przepisy dyrektywy wywierające bezpośredni skutek"(81). 63. W moim rozumieniu w wyroku Rieser Internationale TransporteTrybunał dokładnie powtórzył tok rozumowania przyjęty wcześniej w wyroku Foster. Na podstawie przedstawionego mu stanu faktycznego Trybunał był w stanie stwierdzić, że spółka Asfinag spełniała wszystkie kryteria wymienione w wyroku Foster. Asfinag zatem "zaliczała się w każdym wypadku" do podmiotów, przeciwko którym skarżący mógł powołać się na wertykalny skutek bezpośredni dyrektyw ...

której zarząd nie jest związany poleceniami ze strony państwa, może mimo wszystko stanowić podmiot działający w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego. 64. Postanowienie Sozialhilfeverband Rohrbach(82) dotyczyło pytania, czy ...

przejęciu przez dwie nowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością prawa prywatnego, których jedynym udziałowcem była Sozialhilfeverband. W przypadku tego odesłania prejudycjalnego Trybunał orzekł w formie postanowienia z uzasadnieniem zgodnie z obecnym art. 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem. Wydaje się ...

iż nowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pozostawały pod kontrolą wyłącznego udziałowca, który stanowił podmiot działający w imieniu państwa. Na ile mogę to osądzić, Trybunał nie zbadał tak naprawdę kwestii ewentualnego posiadania przez Sozialhilfeverband szczególnych uprawnień(83). 65. W sprawie Vassallo(84) pozwanym był zakład leczniczy, a kwestia ustalenia, czy stanowił on podmiot działający w imieniu państwa, powstała w kontekście zarzutu niedopuszczalności. Zgodnie ze stanowiskiem zakładu leczniczego nie podlegał on ani państwu włoskiemu, ani ministerstwu. Był to zakład samodzielny, mający własnych kierowników, którzy w ramach ich kompetencji byli zobowiązani do stosowania wspomnianych przepisów prawa krajowego, których nie mogli kwestionować ...

publicznej. Okoliczności te Trybunał uznał za wystarczające (przy zastosowaniu tej samej rozszerzonej kategoryzacji podmiotu działającego w imieniu państwa, jak ta zaproponowana w wyroku Kampelmann i in.) do stwierdzenia, że zarzut niedopuszczalności podniesiony przez zakład leczniczy należy oddalić(86). Także tym razem nie mogę doszukać się w analizie Trybunału jakiegokolwiek badania kwestii "szczególnych uprawnień". Nie jest też z natury rzeczy prawdopodobne (zob. wyrok Marshall), aby zakład leczniczy sektora publicznego dysponował tego rodzaju uprawnieniami. 66. W wyroku Farrell I Trybunał powołał się na kryteria określone w pkt 20 wyroku Foster (jak również w wyroku Collino i Chiappero w pkt 23 oraz Rieser Internationale Transporte w pkt 24), a nie w pkt 18 wyroku Foster. Jednakże Trybunał niezwłocznie stwierdził wyraźnie, że nie przekazano mu informacji wystarczających dla rozstrzygnięcia, czy MIBI stanowiło podmiot działający w imieniu państwa, pozostawiając tym samym rozstrzygnięcie tej kwestii sądowi krajowemu(87), co zgodnie z odpowiednią procedurą doprowadziło do wydania niniejszego postanowienia odsyłającego. 67. W wyroku Dominguez(88) Trybunał w składzie wielkiej izby rozpatrywał wysunięte na gruncie przekształconej dyrektywy dotyczącej czasu pracy (dyrektywy 2003/88 ...

centrum przetwarzania danych dla regionu Centre Ouest Atlantique), które, jak zauważył Trybunał, było "podmiotem działającym w dziedzinie zabezpieczenia społecznego"(90). Trybunał poprzestał na przywołaniu pkt 20 wyroku Foster i pozostawił w gestii sądu krajowego rozstrzygnięcie, czy na bezpośrednio skuteczny przepis prawa Unii (art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88) można powołać się przeciwko pozwanemu(91). W tym przypadku także brak było wyraźnie sformułowanego wniosku co do tego, czy pozwany dysponował szczególnymi uprawnieniami. 68. Sprawa Carratù(92), którą rozpatrywał Trybunał, dotyczyła klauzul z określoną datą końcową w umowach o pracę. Pozwanym był Poste Italiane (włoski urząd pocztowy). Argumentacja Trybunału w przedmiocie statusu podmiotu działającego w imieniu państwa była przedstawiona w sposób zwięzły(93). Trybunał odnotował fakt, że Poste Italiane jest przedsiębiorstwem stanowiącym w całości własność państwa włoskiego za pośrednictwem jej jedynego akcjonariusza: ministerstwa gospodarki i finansów oraz że pozostawało ono pod kontrolą państwa i Corte dei Conti (trybunału obrachunkowego), którego członek zasiadał w zarządzie Poste Italiane. W świetle powyższego Trybunał stwierdził, że zgodnie z wersją łącznego traktowania kryteriów Poste Italiane spełniał wszystkie przesłanki określone w wyroku Foster pozwalające uznać, że zalicza się "do grupy podmiotów", w odniesieniu do których można powoływać się w tym zakresie na przepisy dyrektywy wywierające bezpośredni skutek(94). 69. Przyznaję, że nie jestem pewna, czy w pełni rozumiem orzeczenie w sprawie Portgás (piąta izba)(95), wydane w tym samym dniu co wyrok Carratù (trzecia izba). 70. W czasie zaistnienia analizowanych owej sprawie zdarzeń Portgás był spółką akcyjną prawa portugalskiego, posiadającą wyłączną koncesję na świadczenie usług publicznych w sektorze gazowniczym w rozumieniu art. 2 dyrektywy Rady 93/38/EWG(96). Spółka otrzymała pomoc finansową z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, którą wykorzystała, w szczególności, na sfinansowanie zakupu liczników gazu. W następstwie audytu służby państwa portugalskiego [jednostka zarządzająca Programa Operacional Norte (programu operacyjnego północ)] nakazały zwrot rzeczonej pomocy finansowej na tej podstawie, że Portgás naruszył istotne zasady prawa Unii zawarte w dyrektywie 93/38, regulujące tego rodzaju zamówienie publiczne. Wspomniane zasady nie zostały jeszcze transponowane do portugalskiego porządku prawnego. Czy Portgás stanowił podmiot działający w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego dyrektyw, a jeżeli tak, czy samo państwo portugalskie mogło powoływać się przeciwko Portgásowi na dyrektywę, która nie została jeszcze wykonana? 71. W swojej opinii rzecznik generalny N. Wahl przeprowadził dwuczęściową analizę: (i) przeciwko komu można "wertykalnie" powołać ...

pkt 20 wyroku Foster, z uwagi na to, że "zawierał" on kryteria określone przez Trybunał w tamtej sprawie(97). Rzecznik stwierdził, że fakt, iż Portgás był podmiotem posiadającym koncesję na świadczenie usług użyteczności publicznej i podmiotem zamawiającym w rozumieniu art. 2 dyrektywy 93/38, nie oznaczał koniecznie, że należało go uznać za podmiot działający w imieniu państwa; oraz że, uwzględniając, iż sąd odsyłający "nie dostarczył wystarczających informacji na temat Portgásu, umożliwiających ustalenie, czy przedsiębiorstwo to w czasie właściwym dla spornych okoliczności faktycznych dysponowało [szczególnymi] uprawnieniami wykraczającymi poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami i było nadzorowane przez organy władzy publicznej, zgodnie z zasadą ustanowioną w wyroku [Foster] i z tradycyjnym podejściem przyjętym przez Trybunał w podobnych sprawach" do sądu odsyłającego należało zbadanie, czy wszystkie te przesłanki były spełnione(98). Jeżeli jednak Portgás stanowił podmiot działający w imieniu państwa, rzecznik nie dostrzegł żadnej przeszkody w powołaniu się przez państwo przeciwko Portgásowi na bezpośrednio skuteczne przepisy(99). 72. W swoim wyroku Trybunał w pierwszej kolejności orzekł, że istotne przepisy dyrektywy 93/38 były w istocie bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne, aby wywoływać bezpośredni skutek(100). Następnie Trybunał przytoczył pkt 20 wyroku Foster, znajdujący odzwierciedlenie w wyrokach Collino i Chiappero (pkt 23), Rieser Internationale Transporte(pkt 24), Farrell I (pkt 40 ...

38, nie powoduje, że wobec tego przedsiębiorstwa można się powoływać na przepisy tej dyrektywy"(103). W tym miejscu przychylam się do tego wniosku, ale z nieco innego powodu. Wydaje mi się ...

publicznymi ani przedsiębiorstwami publicznymi, ale prowadzą jedną lub więcej działalności spośród tych, o których mowa w art. 2 ust. 2, oraz "działają na podstawie praw specjalnych lub wyłącznych przyznanych im przez właściwy organ państwa członkowskiego"). Nie widzę, w jaki sposób ta definicja zakresu podmiotowego (która odpowiada na pytanie, "kto ma obowiązek zastosować się ...

tej dyrektywy po jej wykonaniu"?) miałaby automatycznie dawać odpowiedź na pytanie innego rodzaju, mianowicie "czy w braku wykonania tej dyrektywy możliwe jest powołanie się na jej bezpośrednio skuteczne przepisy przeciwko wszystkim podmiotom, które w myśl tej definicji są objęte zakresem dyrektywy?". 74. W dalszej kolejności Trybunał wskazał, że "[k]onieczne jest […], by dana usługa użyteczności publicznej była realizowana ...

pod kontrolą organu władzy publicznej, a omawiane przedsiębiorstwo dysponowało [szczególnymi] uprawnieniami wykraczającymi poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami", jako uzasadnienie podając pkt 25-27 wyroku Rieser Internationale Transporte. Odniosłam się ...

punkty wyroku Rieser Internationale Transportezawierały opis zastosowania pkt 20 wyroku Foster do okoliczności faktycznych wyszczególnionych w wyroku Rieser Internationale Transportei doprowadziły do wniosku (w pkt 28, którego nie przytoczono w wyroku Portgás), że "podmiot tego rodzaju - niezależnie od jego formy prawnej - zalicza się do grupy podmiotów, w odniesieniu do których można powoływać się na przepisy dyrektywy wywierające bezpośredni skutek"(105). Jako takie nie zawierają one potwierdzenia tezy, że wszystkie przesłanki wymienione w pkt 20 wyroku Fostermuszą zawsze występować, aby możliwe było zaklasyfikowanie danego podmiotu jako podmiotu działającego w imieniu państwa. 75. W pkt 27-30 Trybunał przeszedł do badania informacji, jakie posiadał odnośnie do Portgásu. Trybunał stwierdził ...

na to, iż nie dysponował wszystkimi informacjami niezbędnymi do rozstrzygnięcia, czy Portgás był podmiotem działającym w imieniu państwa, sąd krajowy powinien przeprowadzić stosowną analizę (pkt 31, w którym zawarto przeformułowanie treści pkt 20 wyroku Foster(106)). Druga część wyroku dotyczyła następnie pytania, czy samo państwo może powołać się przeciwko podmiotowi działającemu w jego imieniu na dyrektywę, która nie została jeszcze wykonana - na które Trybunał, podobnie jak rzecznik ...

generalny, udzielił odpowiedzi twierdzącej(107). 76. Ośmielę się zasugerować, iż wydaje się, że piąta izba w wyroku Portgás orzekała bez pełnego zrozumienia, które kryterium należy zastosować. Ponadto nie wydaje mi się, aby nacisk na konieczność występowania wszystkich przesłanek wymienionych w pkt 20 wyroku Foster znajdował odzwierciedlenie gdziekolwiek indziej w dorobku orzeczniczym Trybunału powstałym po wydaniu wyroku Foster. 77. Na podstawie analizy orzecznictwa wydanego po ...

że Trybunał niekoniecznie opowiada się za restrykcyjnym, łącznym kryterium dla ustalenia, co stanowi podmiot działający w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego dyrektyw. Prawdą jest, że zwykł powoływać się na ...

18 rzeczonego wyroku. Wydaje mi się jednak, biorąc pod uwagę rezultat, że Trybunał nie nalegał w sposób rygorystyczny na występowanie wszystkich wyszczególnionych tam przesłanek. Praktyką Trybunału, tak jak w wyroku Foster, było raczej dostarczenie sądowi krajowemu konkretnych i jednoznacznych wytycznych w tych przypadkach, gdzie Trybunał uznał, że dysponuje odpowiednim w tym celu materiałem (w szczególności w wyrokach Rieser Internationale Transporte). W pozostałych przypadkach pozostawiał rozstrzygnięcie kwestii spełnienia kryteriów sądowi krajowemu(108). 78. Nawet jeżeli dokonując takiej oceny, jestem w błędzie, biorąc pod uwagę fakt, że pytanie odnośnie do tego, w jaki sposób należy definiować podmiot działający w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego, jest obecnie przedmiotem rozważań wielkiej izby, Trybunał staje przed możliwością udzielenia niezbędnych wyjaśnień w kontekście rozpatrywanego odesłania prejudycjalnego. W przedmiocie inspiracji z innych dziedzin prawa Unii 79. Pragnę w tym miejscu skupić się przez chwilę na zbadaniu, czy pomocne dla rozstrzygnięcia tego zagadnienia mogą być trzy dziedziny prawa Unii - pomoc państwa, zasady regulujące wykonywanie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym (zwanych dalej "UOIG") oraz zamówienia publiczne - w odniesieniu do których Trybunał miał już okazję podnosić kwestie, które w ujęciu koncepcyjnym nie są tak odległe od analizowanego problemu, jakim jest udoskonalenie zbioru kryteriów określonego w wyroku Foster, pozwalających ustalić, czym jest podmiot działający w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego dyrektyw. Wszystkie te dziedziny zawierają w sobie takie elementy jak organ władzy publicznej oraz świadczenie usług za wynagrodzeniem; wszystkie dotyczą sytuacji, w której państwo nawiązuje stosunki z różnego rodzaju podmiotami i przedsiębiorstwami. Nie jest moją intencją sugerowanie, że jakikolwiek zbiór zasad mający zastosowanie w tych dziedzinach prawa Unii może być automatycznie i całkowicie transponowany do kontekstu niniejszej sprawy. Zasady te mogą jednak w sposób użyteczny rzucić nieco światła na kryteria, jakie należy przyjąć w celu dokonania rozróżnienia pomiędzy "państwem i podmiotami działającymi w jego imieniu" a "podmiotami prywatnymi". - Co się tyczy pomocy państwa (art. 107 TFUE) 80. Często konieczna jest ocena, czy dany środek stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 TFUE. W tym kontekście kryterium pozwalające stwierdzić, czy dany środek przynoszący korzyść przedsiębiorstwu "pochodzi od państwa", wykorzystywane jest w celu ustalenia, czy środek ten należy uznać za "pomoc przyznawaną przez państwo członkowskie lub przy ...

jednej strony, pojęcie przypisania środka państwu oraz, z drugiej strony, pojęcie wykorzystania zasobów państwowych. 81. W przypadkach, w których organ władzy publicznej przyznaje korzyść beneficjentowi, taki środek z definicji można przypisać państwu, nawet jeżeli odnośny organ jest pod względem prawnym niezależny od innych organów publicznych(109). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem nie dokonuje się rozróżnienia między przypadkami, w których pomoc jest przyznawana bezpośrednio przez państwo, a przypadkami, w których jest ona przyznawana przez organy publiczne lub prywatne, ustanowione lub wyznaczone przez państwo w celu zarządzania pomocą(110). Tę samą zasadę stosuje się w przypadku, gdy organ publiczny wyznacza podmiot prywatny lub publiczny do zarządzania środkiem przynoszącym korzyść. Prawo Unii nie może bowiem dopuszczać sytuacji, w której fakt utworzenia niezależnych instytucji odpowiedzialnych za rozdzielanie pomocy pozwala obejść zasady pomocy państwa(111). 82. Możliwość przypisania środka pomocy państwu jest mniej oczywista, jeżeli korzyści przyznaje się za pośrednictwem przedsiębiorstw publicznych(112). W takich przypadkach należy ustalić, czy możliwe jest uznanie, że organy publiczne uczestniczyły w taki lub inny sposób w przyjęciu tego środka. Sama zatem okoliczność, że przedsiębiorstwo publiczne przyjęło środki, nie wystarcza do przypisania przyjętych przez nie środków państwu(113). Jednakże nie ma konieczności wykazania, iż w konkretnym przypadku władze publiczne rzeczywiście zachęcały przedsiębiorstwo publiczne do przyjęcia danego środka(114). 83. Ponieważ ...

z konieczności bliskie, istnieje realne zagrożenie, że pomoc państwa można przyznać za pośrednictwem takich przedsiębiorstw w sposób nieprzejrzysty i z naruszeniem ustanowionych w traktacie zasad dotyczących pomocy państwa(115). Ponadto właśnie ze względu na uprzywilejowane relacje między państwem a przedsiębiorstwami publicznymi co do zasady w danym konkretnym przypadku znacznie utrudnione będzie wykazanie przez podmioty trzecie, że wdrożone przez to przedsiębiorstwo ...

przedsiębiorstwo publiczne może zostaćwyciągnięty na podstawie zbioru wskaźników wynikających z okoliczności sprawy oraz z kontekstu, w którym przyjęto dany środek(117). 85. Co się tyczy wykorzystania zasobów państwowych, zasadniczo wyłącznie korzyści przyznane w sposób bezpośredni lub pośredni przy użyciu zasobów państwowych mogą stanowić pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. Jednakże z orzecznictwa wynika, że zasoby podmiotów prywatnych także można, w określonych okolicznościach, uznać za zasoby państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. Źródło zasobów nie jest istotne, pod warunkiem że przed przekazaniem ich w sposób bezpośredni lub pośredni beneficjentom, pozostają one pod kontrolą publiczną, a zatem są dostępne dla ...

konieczne, aby zasoby stały się własnością organu władzy publicznej(119). 86. Czy oznacza to, że w przypadku gdy przedsiębiorstwo lub podmiot otrzymują finansowanie z budżetu państwa, a finansowanie odbywa się zgodnie z warunkami pozwalającymi zakwalifikować je jako pomoc państwa w rozumieniu art. 107 TFUE, fakt ten wystarcza, aby beneficjent uzyskał status podmiotu działającego w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego dyrektyw? Nie sądzę. Wobec tego wydaje mi się, że prywatny bank czy kopalnia, które były beneficjentami pomocy w celu przeprowadzenia restrukturyzacji, nie uzyskałyby statusu podmiotu działającego w imieniu państwa na gruncie wyroku Foster. Patrząc z przeciwnej perspektywy, nie mogę sobie też wyobrazić sytuacji, w której sam fakt, że przedsiębiorstwo lub podmiot otrzymują finansowanie ze środków publicznych na cele związane z dostarczaniem produktów lub świadczeniem usług, spowodowałby, że uzyskałby on status podmiotu działającego w imieniu państwa. Wobec tego przedsiębiorstwo odpowiedzialne za dostawę artykułów biurowych do ministerstwa na mocy zamówienia publicznego udzielonego w wyniku procedury udzielania zamówień publicznych nie byłoby objęte zakresem tej definicji. - Co się tyczy UOIG 87. Przedsiębiorstwa, którym powierzono świadczenie UOIG w rozumieniu art. 106 ust. 2 TFUE, "podlegają normom traktatów, zwłaszcza regułom konkurencji, w granicach, w jakich ich stosowanie nie stanowi prawnej lub faktycznej przeszkody w wykonywaniu poszczególnych zadań im powierzonych"(120). Pod warunkiem, że przedsiębiorstwa te wpisują się w zakres tego postanowienia, fakt, iż otrzymują one środki finansowe od państwa lub uzyskują szczególne lub ...

nie będzie prowadzić do wniosku, że porozumienie to stanowi (zakazaną) pomoc państwa. Cztery przesłanki stosowane w celu ustalenia, czy dane przedsiębiorstwo świadczy UOIG, zdefiniowano w dobrze znanym wyroku Altmark(121). 88. Pierwsza przesłanka z wyroku Altmark (jedyna z wszystkich czterech, która jest istotna w kontekście niniejszej dyskusji) określa wymóg, zgodnie z którym "przedsiębiorstwo będące beneficjentem powinno być rzeczywiście obciążone ...

wykonaniem zobowiązań do świadczenia usług publicznych i zobowiązania te powinny być jasno określone". Sąd dodał w tym względzie jeszcze dwa kolejne wymogi: "istnienie aktu władzy publicznej powierzającego danym podmiotomgospodarczym zadanie świadczenia ...

wyróżnienie jej spośród innych rodzajów działalności gospodarczej"(122). 89. Wspomniane orzecznictwo, wraz z praktyką Komisji w odniesieniu do przedsiębiorstw, które twierdzą, że wykonują UOIG(123), pokazują, że usługi tego rodzaju obejmują działania wpisujące się w misję publiczną państwa, których wykonanie państwo z określonych przyczyn postanowiło powierzyć osobie trzeciej. Rozpatrując tę ...

z nieco innej perspektywy: organy władzy publicznej państw członkowskich (na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym, w zależności od podziału kompetencji przyjętego w ramach krajowego porządku prawnego) dokonują klasyfikacji usług, które mają być świadczone, jako usług w ogólnym interesie, w związku z czym wiążą je ze szczególnym obowiązkiem świadczenia usług użyteczności publicznej. Termin UOIG obejmuje ...

90. Istotną cechą charakteryzującą przedsiębiorstwo świadczące UOIG jest to, że świadczy ono usługę, która leży w ogólnym interesie publicznym, a która nie byłaby świadczona na wolnym rynku (lub byłaby jedynie świadczona ...

na odległym obszarze wiejskim. Trybunał ustalił zatem, że UOIG są usługami posiadającymi szczególne cechy charakterystyczne w porównaniu z innymi rodzajami działalności gospodarczej(126). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem organy władzy publicznej w państwach członkowskich dysponują szerokim zakresem uznania w odniesieniu do definicji usług, które uważają za UOIG, a definicja tych usług opracowana przez państwo członkowskie może być podana przez Komisję w wątpliwość jedynie w przypadku oczywistego błędu(127). Warto zauważyć (jednak bez zaskoczenia), że zakres i organizacja UOIG znacznie różnią się w poszczególnych państwach członkowskich, w zależności od historii i kultury interwencji publicznych w każdym z tych państw. Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym charakteryzują się zatem dużą różnorodnością. Różnice w potrzebach i preferencjach odbiorców mogą wynikać z odmiennej sytuacji geograficznej, społecznej lub kulturowej. Określenie charakteru i zakresu usług klasyfikowanych jako usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym leży zatem (słusznie) w gestii organów władzy publicznej w poszczególnych państwach członkowskich. 91. Świadczenie UOIG będzie się wiązało z przyjęciem przez dostawcę określonych ograniczeń lub zobowiązania się do wykonania określonych zadań, które nie wchodziłyby w grę, gdyby dostawca ten świadczył podobną usługę na zasadach komercyjnych. Niewyczerpujący wykaz tego rodzaju ograniczeń ...

zamiast dysponowania swobodą wyboru, czy świadczyć usługę, kiedy i gdzie); a także konieczność świadczenia usługi niezależnie od tego, czy świadczenie jej na rzecz określonego klienta czy w określonych okolicznościach jest uzasadnione komercyjnie. W zamian przedsiębiorstwo świadczące UOIG zwykle czerpie korzyści w związku z przyznaniem mu wyłącznych praw określonego rodzaju oraz otrzymywaniem płatności od państwa w wysokości przekraczającej cenę, która miałaby zastosowanie w odniesieniu do usługi świadczonej w normalnych warunkach rynkowych. 92. Świadczenie UOIG może w niektórych przypadkach obejmować także przyznanie szczególnych uprawnień w rozumieniu orzecznictwa wywodzącego się z wyroku Foster (przykładowo uprawnienie do stosowania środków przymusu wobec jednostek), ale nie jest to warunek konieczny. Powrócę do tej istotnej kwestii w dalszej części opinii(128). - Co się tyczy zamówień publicznych 93. W prawie zamówień publicznych Unii Europejskiej pojęcie "państwa" i podmiotów działających w jego imieniu jest zbieżne z pojęciem "instytucji zamawiającej". Od tego z kolei zależy, czy zamówienia należy udzielić zgodnie z przepisami w zakresie zamówień publicznych czy też zgodnie z inną procedurą(129). 94. Artykuł 2 ust. 1 ...

pkt 4) "podmiot prawa publicznego" oznacza "podmiot, który posiada wszystkie poniższe cechy: a) został utworzony w konkretnym celu zaspokajania potrzeb w interesie ogólnym, które nie mają charakteru przemysłowego ani handlowego; b) posiada osobowość prawną; oraz c) jest finansowany w przeważającej części przez państwo, władze regionalne lub lokalne lub inne podmioty prawa publicznego; bądź jego ...

z państwem (poprzez finansowanie lub kontrolę), ale także misji publicznej instytucji zamawiającej (zaspokajanie potrzeb leżących w interesie ogólnym, które nie mają charakteru przemysłowego lub komercyjnego). 96. Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że definicja ta jest węższa niż klasyczne kryteria określone w wyroku Foster. W praktyce jednak Trybunał interpretuje ją szeroko, w sposób elastyczny i z uwzględnieniem szczególnych okoliczności danej sprawy. 97. Wobec tego w wyroku University of Cambridge Trybunał orzekł, że "chociaż sposób finansowania danego podmiotu może zdradzać, czy jest on ściśle zależny od innej instytucji zamawiającej, nie ulega wątpliwości, że kryterium to nie ma charakteru bezwzględnego. Nie wszystkie płatności dokonywane przez instytucję zamawiającą wywołują skutki w postaci tworzenia lub wzmocnienia szczególnego stosunku podporządkowania lub zależności. Jedynie finansowanie lub wspieranie poprzez pomoc ...

finansowanie publiczne"(132). Z powyższego wynika, że wyrażenie "finansowany […] przez [co najmniej jedną instytucję zamawiającą] w art. 1 lit. b) akapit drugi tiret trzecie dyrektyw 92/50, 93/36 i 93/37, prawidłowo interpretowane, obejmuje nagrody i dotacje wypłacane przez co najmniej jedną instytucję zamawiającą w celu wspierania działań badawczych oraz granty studenckie wypłacane przez lokalne władze oświatowe na rzecz uniwersytetów z tytułu czesnego dla określonych studentów. Płatności dokonywane przez co najmniej jedną instytucję zamawiającą w kontekście umowy o świadczenie usług obejmujących prace badawcze lub tytułem wynagrodzenia za inne usługi, takie jak konsultacje czy organizacja konferencji, nie stanowią z kolei finansowania publicznego w rozumieniu rzeczonych dyrektyw"(133). 98. W wyroku Mannesmann Anlagenbau Trybunał orzekł, że podmiot taki jak Österreichische Staatsdruckerei, którego działania obejmowały druk rotacyjny w oparciu o proces "heatset", który ustanowiono z mocy prawa i który prowadził działalność w interesie ogólnym, lecz także o charakterze komercyjnym, należy uznać za podmiot prawa publicznego, a zatem za instytucję zamawiającą: w rezultacie zamówienia na roboty budowlane, niezależnie od ich charakteru, udzielane przez ten podmiot należy uznać za zamówienia publiczne(134). Trybunał zasadniczo stwierdził, że z chwilą gdy dany podmiot rozpoczyna wykonywanie części powierzonych mu zadań w interesie publicznym, wpisuje się on w zakres dyrektywy w sprawie zamówień publicznych w odniesieniu do wszystkich swoich ofert. 99. W wyroku Adolf Truley Trybunał podkreślił, że pojęcie "potrzeb w interesie ogólnym" wymagało autonomicznej i jednolitej wykładni w całej Unii Europejskiej, a wykładnia ta miała być dokonana z uwzględnieniem kontekstu i celu dyrektywy(135). Trybunał rozwinął swoje stanowisko w wyroku Komisja/Hiszpania, stwierdzając, że "przy ustalaniu, czy istnieje potrzeba w interesie ogólnym, która nie ma charakteru przemysłowego lub komercyjnego, należy wziąć pod uwagę istotne okoliczności natury prawnej i faktycznej, takie jak te, które miały miejsce w chwili utworzenia zainteresowanego podmiotu, jak również warunki, w jakich prowadzi on działalność, w tym, między innymi, brak konkurencji na rynku, fakt, że głównym celem działalności podmiotu nie jest ...

jak również wszelkie finansowanie omawianej działalności ze środków publicznych"(136). 100. Ogólnie rzecz biorąc, potrzeby w interesie ogólnym, kluczowe dla zdefiniowania, czy dany podmiot realizuje misję publiczną, obejmują, "po pierwsze, te, które są zaspokajane w sposób inny niż poprzez dostępność towarów i usług na rynku oraz, po drugie, te, które ...

przesłance pierwszej z wyroku Altmark, lub którym powierzono świadczenie UOIG, należy uznać za podmioty działające w imieniu państwa? Jeżeli odpowiedź w kontekście obu założeń jest twierdząca (a zarazem niezależnie od tego, czy jest to wystarczający, czy jedynie konieczny, wymóg, aby wpisywać się w zakres definicji), to czy należy sformułować kolejną przesłankę, zgodnie z którą wspomniana misja publiczna ma ...

jak i z perspektywy jednostki chcącej powołać się na zasadę wertykalnego skutku bezpośredniego dyrektyw. Ponadto w sytuacji gdy podmiot ma już status podmiotu działającego w imieniu państwa w odniesieniu do określonej działalności, jaką prowadzi, czy należy uznać go za podmiot działający w imieniu państwa w odniesieniu do wszystkich realizowanych przez niego działań, czy też jest to zbyt szerokie potraktowanie tematu? 102. Dwa przykłady mogą okazać się w tym miejscu pomocne w podkreśleniu kwestii praktycznych, jakie powstają w sytuacji, gdy kryteria z wyroku Foster stosuje się zgodnie z ich obecnym brzmieniem. 103. W moim pierwszym przykładzie X jest spółką świadczącą usługi w zakresie ochrony osób i mienia. Spółka realizuje dwa kontrakty. Jeden zawarto z dużą prywatną kancelarią prawniczą, która chce zapewnić odpowiednie rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa w swoich biurach. Drugi kontrakt spółka zawarła z jednostką administracji rządowej, która zleciła spółce zewnętrznej wykonywanie obowiązków w zakresie straży więziennej w więzieniu o średnim rygorze. Obiektywnie rzecz biorąc, rzeczywiste usługi świadczone w obu tych kontekstach są praktycznie identyczne. Pierwszy kontrakt to zwyczajny kontrakt na gruncie prawa prywatnego ...

Na skutek delegowania uprawnień X wykonuje uprawnienia państwa i faktycznie dysponuje szczególnymi uprawnieniami (mianowicie uprawnieniem w zakresie zatrzymania). 104. W moim drugim przykładzie Y jest spółką świadczącą usługi promowe. Spółka obsługuje dwie trasy. Jedna z nich to popularna trasa oferująca szerokie możliwości pozyskania potencjalnych klientów, zarówno w zakresie przewozu ładunków, jak i pasażerów. Dwie inne spółki stanowią dla Y konkurencję na tej ...

trasie, ale nadal jest ona atrakcyjna i Y może decydować o intensywności świadczenia usług promowych w zależności od zapotrzebowania. Trasa ta stanowi solidną ofertę handlową. Druga trasa wiedzie od części kontynentalnej ...

solidnej oferty handlowej. Instytucja zamawiająca zaznaczyła, że usługa promowa ma być świadczona przez cały rok, niezależnie od pogody, liczby pasażerów czy ilości ładunku na pokładzie danego promu przy każdorazowej przeprawie. Spółka Y bierze udział w przetargu i jest zwycięskim oferentem. Zarządzając pierwszą trasą, Y występuje w roli zwykłego przedsiębiorcy. Zarządzając drugą trasą, Y realizuje misję publiczną. Usługi w zakresie transportu promowego na wyspę wyraźnie wpisują się w zakres UOIG. Na warunkach zaproponowanych przez władze lokalne kontrakt istotnie nie jest zbyt atrakcyjny z ...

i mogły nie zostać przyznane. 105. Przytoczone dwa przykłady wydają się prowadzić do wniosku, że, w zależności od konkretnych okoliczności, ten sam podmiot może stanowić podmiot działający w imieniu państwa w odniesieniu do określonej części jego działalności, podczas gdy w odniesieniu do innego rodzaju działalności nie ma takiego statusu. Należy podkreślić, że rozróżnienie to nie zależy od tego, w jakim charakterze występuje ów podmiot. Z wyroków Marshall i Foster jasno wynika, że jest to nieistotne; w obu sytuacjach opisanych w przedstawionych przeze mnie dwóch przykładach X i Y rzeczywiście występują w tym samym charakterze. Kluczowa różnica w poszczególnych przypadkach jest tego rodzaju, że w jednej sytuacji podmiot działa czysto komercyjnie, podczas gdy w drugiej sytuacji ten sam podmiot realizuje misję publiczną. Wspomniane dwa przykłady pokazują także, że o ...

ile X dysponuje "szczególnymi uprawnieniami", realizując swoją misję publiczną, Y nie ma takich uprawnień. 106. W świetle powyższego powrócę teraz do pytania drugiego skierowanego przez sąd odsyłający. 107. Po pierwsze, wydaje ...

na tym, że jednostka może powołać się na precyzyjne i bezwarunkowe przepisy dyrektywy przeciwko państwu, niezależnie od charakteru, w jakim państwo występuje, ponieważ "konieczne jest uniemożliwienie czerpania przez państwo korzyści z uchybienia przez nie ...

przepisom prawa [Unii]"(138). 108. Po drugie, pragnę podkreślić (możliwe, że oczywistą) kwestię, iż przyznawanie praw jednostkom często ma swoją cenę. Wobec tego, podając chociażby jeden przykład, przyznanie pracownikowi chronionych praw pracowniczych powoduje powstanie po stronie pracodawcy zobowiązania w zakresie utrzymania zainteresowanego pracownika lub wypłaty na jego rzecz odszkodowania za naruszenie postanowień umowy o pracę. 109. Po trzecie, pojęcie podmiotu działającego w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego winno stanowić autonomiczne pojęcie prawa Unii. Pojęcie to reguluje w sposób bezpośredni kwestię tego, kto może dochodzić bezpośrednio skutecznych praw przyznanych na mocy dyrektywy, która nie została prawidłowo wykonana w terminie przez państwo członkowskie, a kto nie może ich dochodzić. Podstawowy wymóg, zgodnie z którym prawo Unii należy interpretować w sposób jednolity na całym jej terytorium(139), staje na przeszkodzie przyjęciu jakiejkolwiek definicji, której zakres może różnić się w zależności od poszczególnych definicji będących częścią danych krajowych systemów prawa w odniesieniu do pojęć "usługi użyteczności publicznej" lub "szczególnych uprawnień" bądź tego, co należy klasyfikować jako "państwo" w myśl krajowego prawa konstytucyjnego. 110. Po czwarte, dokładnie ze względu na tę różnorodność terminologii i definicji w krajowych porządkach prawnych, definicja podmiotu działającego w imieniu państwa musi być koniecznie sformułowana w prawie Unii w sposób abstrakcyjny. 111. Po piąte, wiele się zmieniło od wydania przez Trybunał wyroku Foster w 1990 r. Wiele państw członkowskich znacznie zwiększyło liczbę misji, które nie są już realizowane "wewnętrznie ...

prywatyzacji majątku należącego do państwa, a wraz z nim obowiązków uprzednio wykonywanych przez państwo (jak w sprawie Marshall) w żadnym wypadku nie zatrzymał się, obecnie istnieje możliwość przeniesienia tych obowiązków na "partnerstwo publiczno-prywatne" w drodze udzielenia zamówienia lub koncesji. 112. Zacznijmy od wyjaśnienia, co nie jest istotne dla celów sformułowania tej definicji. 113. Po pierwsze, z samego wyroku Foster oraz późniejszego orzecznictwa (w szczególności Rieser Internationale Transporte i Sozialhilfeverband Rohrbach) jasno wynika, że forma prawna pozwanego jest nieistotna ...

Następnie jasne jest także, że "państwo" nie musi mieć możliwości sprawowania bieżącej kontroli lub kierownictwa w odniesieniu do działalności wykonywanej przez ten podmiot(141). W tym zakresie wydaje mi się, że nawiązanie we wcześniejszym kryterium do podmiotu "pod kontrolą państwa" nie jest już aktualne. 115. Podobnie jasne jest, że w przypadku gdy dany podmiot faktycznie jest własnością państwa lub państwo sprawuje nad nim kontrolę, wówczas podmiot ten kwalifikuje się jako podmiot działający w imieniu państwa(142). Takie założenie wydaje mi się w pełni uzasadnione: państwo jest tym samym zobowiązane do dokonania zapłaty za przestrzeganie praw przyznanych w drodze dyrektywy, którą państwo to powinno było transponować do krajowego porządku prawnego. 116. Podobnie dowolna część "machiny państwowej" - władze miejskie, regionalne, lokalne i podobne - stanowi niemal ewidentnie podmiot działający w imieniu państwa. W ujęciu strukturalnym można by je bowiem postrzegać zwyczajnie jako część państwa - a zatem należy traktować ...

się, że z orzecznictwa wydanego po wyroku Foster jasno wynika, iż wyrażenie to należy interpretować w ten sposób, że państwo stworzyło okoliczności i dokonało ustaleń umożliwiających danemu podmiotowi działanie. 118. Wreszcie ...

ma wymogu finansowania podmiotu ze środków państwowych, aby można go było uznać za podmiot działający w imieniu tego państwa(144). 119. Pozostałe kluczowe elementy, które rozpatrywane łącznie składają się na kryterium oceny, czy dany podmiot stanowi podmiot działający w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego dyrektyw, są wyrazem przyjęcia podejścia funkcjonalnego do tego zagadnienia ("czy dany podmiot pełni funkcje, które w pewnym sensie przypominają funkcje państwowe"?)(145). Do tego rodzaju przesłanek wydają się, w moim przekonaniu, należeć - przynajmniej jeżeli chodzi o kryteria określone w wyroku Foster i w późniejszym orzecznictwie - następujące kwestie: (i) czy państwo powierzyło danemu podmiotowi zadanie polegające na realizacji misji publicznej, której wykonaniem w przeciwnym wypadku mogłoby zajmować się bezpośrednio samo państwo; oraz (ii) czy państwo wyposażyło ten podmiot w swego rodzaju dodatkowe uprawnienia, aby umożliwić mu skuteczną realizację jego misji (innymi słowy, po prostu, "szczególne uprawnienia wykraczające poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami"). Przesłanka pierwsza obejmuje szereg różnych form misji publicznych, od prowadzenia szpitali i placówek edukacyjnych do utrzymywania więzień i zapewniania świadczenia niezbędnych usług w odległych częściach terytorium kraju. Przesłanka druga jest często naturalną konsekwencją powierzenia realizacji misji publicznej takiemu podmiotowi. 120. Sugeruję zatem, aby na pytanie drugie Trybunał odpowiedział w ten sposób, że dokonując ustalenia, czy dany pozwany jest podmiotem działającym w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego dyrektyw, sąd krajowy winien uwzględnić następujące kryteria: 1 ...

danego podmiotu jest nieistotna; 2) państwo nie musi mieć możliwości sprawowania bieżącej kontroli lub kierownictwa w odniesieniu do działalności wykonywanej przez ten podmiot; 3) jeżeli dany podmiot jest własnością państwa lub pozostaje pod jego kontrolą, należy uznać go za podmiot działający w imieniu państwa, bez konieczności rozpatrywania, czy spełniono inne kryteria; 4) wszelkie organy władz miejskich, regionalnych, lokalnych lub równoważne organy automatycznie uznaje się za podmioty działające w imieniu państwa; 5) dany podmiot nie musi być finansowany ze środków państwowych; 6) jeżeli państwo powierzyło danemu podmiotowi zadanie polegające na świadczeniu usługi użyteczności publicznej, której wykonaniem w przeciwnym wypadku mogłoby zajmować się bezpośrednio samo państwo; jak również wyposażyło ten podmiot w swego rodzaju dodatkowe uprawnienia, aby umożliwić mu skuteczną realizację misji, wówczas podmiot taki w każdym wypadku uznaje się za podmiot działający w imieniu państwa. Dokonując analizy, sąd krajowy powinien uwzględnić podstawową i kluczową zasadę, zgodnie z którą jednostka może powoływać się na precyzyjne i bezwarunkowe przepisy dyrektywy przeciwko państwu, niezależnie od charakteru, w jakim państwo występuje, ponieważ konieczne jest uniemożliwienie czerpania przez państwo korzyści z uchybienia przez nie przepisom prawa Unii. 121. W swojej odpowiedzi na pytanie trzecie poniżej pragnę odnieść się do kwestii, czy w sytuacji gdy zadanie polegające na świadczeniu usługi użyteczności publicznej państwo powierzyło podmiotowi, jak wskazano w pkt 120 ppkt 6 powyżej, konieczne jest jednoczesne przyznanie mu przez to państwo "szczególnych uprawnień". W przedmiocie pytania trzeciego 122. Poprzez pytanie trzecie sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy fakt, że państwo członkowskie przekazało szeroki zakres odpowiedzialności podmiotowi (takiemu jak MIBI) w oczywistym celu wypełniania zobowiązań wynikających z prawa Unii, wystarczy, aby uznać ten podmiot za działający w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego. Alternatywnie, czy konieczne jest, aby podmiot ten (i ...

charakteryzują się niezmierną różnorodnością. Niektóre - jak szereg dyrektyw dotyczących zatrudnienia - tworzą prawa i nakładają obowiązki w odniesieniu do wszystkich pracowników i wszystkich pracodawców, z zastrzeżeniem jedynie ograniczonej grupy konkretnych wyjątków(146). Inne z kolei określają parametry, w ramach których należy wykonywać określone uprawnienia wynikające z prawa Unii(147), czy też w jaki sposób należy regulować określone sektory gospodarki(148). Jeszcze inne nakładają na państwo członkowskie obowiązek powierzenia określonemu podmiotowi pewnych zadań, które należy wykonać w świetle obowiązków określonych w dyrektywie i przyznanych na jej mocy praw. 124. Tak właśnie jest w omawianym przypadku. Jasne jest, że obowiązek zapewnienia, by kierowcy posiadali ubezpieczenie od ryzyka w rodzaju tego, które stało się przyczyną wypadku E. Farrell, można wywieść bezpośrednio z prawa Unii, mianowicie z art. 1 trzeciej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych. Wcześniej art. 1 ust. 4 akapit pierwszy drugiej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych nakładał na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia mechanizmu w razie wystąpienia zdarzenia, w którym kierowca nieubezpieczony od ryzyka, w odniesieniu do którego posiadanie ubezpieczenia było obowiązkowe, mógłby spowodować wypadek. Wspomniane dwa obowiązki, rozpatrywane łącznie, wymagały od rządu irlandzkiego zapewnienia odpowiedzialności kierowcy względem pasażera w sytuacji E. Farrell, albo za pośrednictwem ubezpieczyciela samego kierowcy, albo (jeżeli kierowcy nie można było ...

pomiędzy różnymi możliwymi sposobami wypełnienia tego ostatniego zobowiązania. Wobec tego mogła sama utworzyć jednostkę rządową (w rodzaju ministerstwa transportu), odpowiedzialną za zaspokajanie roszczeń wysuniętych przez osoby poszkodowane w wypadkach z udziałem nieubezpieczonych kierowców. Mogła utworzyć nowy, odrębny podmiot prawa publicznego i obarczyć go tą odpowiedzialnością. Jeszcze innym rozwiązaniem jest to, które faktycznie zastosowano: przekazanie istniejącemu podmiotowi prawa prywatnego, wykonującemu pokrewne obowiązki, dodatkowych, nowych obowiązków, wynikających z art. 1 trzeciej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych. 126. Po drugie, jest to - jak słusznie wskazuje Komisja - przypadek nietypowy, w zakresie, w jakim raison d’être MIBI obejmuje, ściśle rzecz biorąc, rozpatrywanie roszczeń wysuwanych przez osoby poszkodowane przez nieubezpieczonych kierowców. To właśnie w tym szczególnym kontekście powstaje pytanie, czy podmiot ten także ponosi odpowiedzialność z tytułu zaspokojenia tego konkretnego roszczenia, niezależnie od tego, że w czasie istotnym dla okoliczności faktycznych sprawy rząd irlandzki nie dokonał prawidłowej transpozycji całości swoich zobowiązań ...

do krajowego porządku prawnego i nie przypisał (jeszcze) MIBI odpowiedzialności za spełnienie tego konkretnego obowiązku. W tym względzie niniejsza sprawa różni się od sytuacji, na których opierał się stan faktyczny w wyroku Marshall(149), gdzie pozwany, z innych przyczyn i w zupełnie innym kontekście,został uznany za podmiot działający w imieniu państwa, a zatem odpowiedzialny za nadanie skuteczności mającym bezpośrednie zastosowanie prawom na gruncie prawa pracy, które M.H. Marshall mogła wywieść z art. 5 ust. 1 dyrektywy 76/207. W niniejszej sprawie bezpośrednio skuteczne prawo, którego dochodzi E. Farrell (odszkodowanie za szkodę, którą poniosła jako pasażerka podróżująca pojazdem mechanicznym) w myśl art. 1 trzeciej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych, stanowi dokładnie ten rodzaj prawa, w odniesieniu do którego rząd irlandzki przypisał już MIBI odpowiedzialność pozostającą w sytuacji, gdy kierowcy nie można zidentyfikować lub był on nieubezpieczony. 127. Wobec powyższego pytanie trzecie ma ogólne znaczenie w kontekście stosowania prawa Unii w całej Unii Europejskiej. Apelowałabym zatem do wielkiej izby, aby udzielając odpowiedzi na to pytanie, nie ...

przyjmowała zawężonej perspektywy (na przykład poprzez odniesienie do faktu, że wszyscy ubezpieczyciele oferujący ubezpieczenia komunikacyjne w Irlandii mają obowiązek członkostwa w MIBI, co można by poczytywać za wariant odnoszący się do tematu szczególnych uprawnień(150)), lecz skoncentrowała się na (najważniejszej) kwestii zasady podniesionej przez sąd odsyłający. 128. Jak już wskazałam w odpowiedzi na pytanie drugie, przyznanie szczególnych uprawnień lub występowanie bezpośredniej kontroli lub nadzoru ze strony państwa członkowskiego wystarczyłoby, aby uznać dany podmiot za podmiot działający w imieniu państwa. Poprzez swoje pytanie trzecie sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy którakolwiek z tych ...

jej podstaw zależności. Alternatywnie, czy za wystarczającą można uznać okoliczność, że obowiązek wykonywania zadań, które w przeciwnym wypadku musiałyby być wykonywane przez samo państwo członkowskie, powierzono zainteresowanemu podmiotowi? 129. W tym kontekście większego znaczenia nabiera pojęcie "szczególnych uprawnień". Aby zrozumieć, jaką funkcję ma pełnić to pojęcie, warto powrócić w rozważaniach do wyroku Foster. 130. Jak już wskazałam w pkt 52 powyżej, intencją Trybunału nie było przedstawienie wyczerpujących i stałych kryteriów. Trybunał stworzył raczej wzorzec w oparciu o istniejące orzecznictwo. 131. Tym samym w pkt 18 wyroku Foster Trybunał odnotował, że w szeregu spraw orzekał w ten sposób, iż wertykalny skutek bezpośredni mógł występować w przypadku instytucji lub podmiotów "podlegających zwierzchnictwu lub kontroli państwa lub posiadających [szczególne] uprawnienia"(151). W pkt 19 Trybunał wymienił cztery sprawy. Trzy z nich dotyczyły podmiotów (organów podatkowych, władz lokalnych ...

dysponowały, tego samego nie można powiedzieć o publicznym zakładzie leczniczym. Czwarta sprawa (Johnston) dotyczyła konstytucyjnie niezależnego organu władzy odpowiedzialnego za utrzymanie porządku publicznego i bezpieczeństwa. W istocie powierzono mu w tym celu szczególne uprawnienia. 132. Wydaje mi się, że powołując się na wyrok Johnston, Trybunał wybrał sprawę, która spełniała ustanowione wcześniej przez Trybunał kryteria, nie (jak w pozostałych trzech przykładach) na tej podstawie, że dany podmiot "podlegał zwierzchnictwu lub kontroli państwa", ale z uwagi na "szczególne uprawnienia", jakimi dysponował. W ten sposób Trybunał podkreślił kluczowy element tej konkretnej sprawy. 133. W tym kontekście warto zauważyć, że w wyroku Johnston nie zastosowano wyrażenia "szczególne uprawnienia". Zamiast tego Trybunał odniósł się do "organu publicznego ...

rodzaju podmiot "nie może czerpać korzyści z uchybienia przepisom prawa [Unii], jakiego dopuściło się państwo, w imieniu którego działa". 134. Na tym etapie należy zwrócić uwagę na szereg dalszych kwestii. 135. Po pierwsze, w wyroku Foster (czy wręcz w orzecznictwie, jakie powstało po jego wydaniu) brak jest faktycznej definicji "szczególnych uprawnień". Dowiadujemy się jedynie, że są one uprawnieniami "wykraczającymi poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami". Biorąc pod uwagę, że kryteria określone w wyroku Foster należy stosować w sposób jednolity w całej Unii Europejskiej, termin ten - jeżeli ma on pozostać jedną z przesłanek kryterium - musi mieć autonomiczne znaczenie w prawie Unii. Jednakże 20 lat po wydaniu wyroku Foster termin zapożyczony z jednego krajowego porządku prawnego ...

Po drugie, moja analiza orzecznictwa powstałego po wydaniu wyroku Foster(154) nie ukazała spójnego procesu w zakresie weryfikacji i wskazywania szczególnych uprawnień w jakiejkolwiek konkretnej sprawie. Podmioty odpowiedzialne za budowę autostrad i świadczenie usług w zakresie dostaw energii(155), wyłączny koncesjonariusz usług telekomunikacyjnych na użytek publiczny(156), prywatne przedsiębiorstwo zarządzające ...

państwa członkowskiego(161) - wszystkie te podmioty realizowały misję publiczną. Na podstawie dostępnych ustaleń faktycznych dokonanych w wyrokach dużo trudniej jest określić, czy podmioty te również koniecznie dysponowały szczególnymi uprawnieniami. W wyroku Portgás(162) Trybunał wyraźnie wskazał, że fakt posiadania szczególnych i wyłącznych praw na mocy umowy koncesji nie oznacza, że zainteresowany podmiot koniecznie dysponuje szczególnymi uprawnieniami, i skierował ...

dalszego zbadania(163). 137. Po trzecie, chociaż pewnego rodzaju dodatkowe uprawnienia mogą być często wymagane w celu realizacji misji publicznej, nie jest jasne, czy zawsze będą one wymagane. Istnienie takich uprawnień prawdopodobnie jest najbardziej wyraźnie widoczne w kontekście UOIG. W wielu sektorach gospodarki (takich jak na przykład sektor usług telekomunikacyjnych, gospodarki wodnej, dostaw gazu i elektryczności) państwo ma obecnie możliwość przyznawania szczególnych lub wyłącznych praw(164). 138. Podsumowując, wymóg, aby uznanie zainteresowanego podmiotu za podmiot działający w imieniu państwa było uzależnione od dysponowania przez niego także "szczególnymi uprawnieniami" nie jest konieczny, a ...

139. Ważne jest jednak, aby wyraźnie zaznaczyć, że nie każda osoba czy podmiot prowadzący działalność w interesie publicznym będzie stanowić podmiot działający w imieniu państwa. W tym względzie pragnę podnieść następujące kwestie. 140. Po pierwsze, musimy mieć do czynienia z "podmiotem", przez co rozumiem osobę prawną. Osoba fizyczna nie może stanowić podmiotu działającego w imieniu państwa. 141. Po drugie, w sytuacji gdy podmiot pełni szereg funkcji, z których część odzwierciedla misję, której realizację powierzyło podmiotowi państwo, a pozostałe nie są z tym związane, wówczas status podmiotu działającego w imieniu państwa można przypisać jedynie w odniesieniu do pierwszej kategorii działań. Podejście, którego w tym kontekście jestem zwolenniczką, różni się zatem od tego, które Trybunał przyjął w sprawach mających za przedmiot zamówienia publiczne(165). O ile podmiot występujący w charakterze "instytucji zamawiającej" w rozumieniu przepisów w dziedzinie zamówień publicznych musi, w konsekwencji, zawsze monitorować tę konkretną dziedzinę prawa Unii i zachowywać w tym względzie zgodność(166), podmiot działający w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego dyrektyw staje potencjalnie w obliczu znacznie bardziej rozległej i mniej precyzyjnie zdefiniowanej grupy przepisów prawa Unii, na które może ...

zatem nieodpowiednie. 142. Po trzecie, tak powierzona misja musi stanowić trzon działalności zainteresowanego przedsiębiorstwa lub, w stosownych przypadkach, części zainteresowanego podmiotu. 143. Po czwarte, zainteresowany podmiot musi prowadzić działalność w interesie publicznym. Musi ona być odzwierciedleniem misji powierzonej mu przez zainteresowane państwo członkowskie, a której wykonaniem, gdyby zainteresowany podmiot nie realizował misji, zajęłoby się wówczas się samo państwo. 144. W tym względzie pojęcie "misji" obejmuje działania podejmowane w celach innych niż czysto komercyjne. Innymi słowy, konieczny jest pewien element służby publicznej. Wobec tego świadczenie krajowych usług pocztowych, z obowiązkiem dostarczenia poczty na każdy adres krajowy, wpisywałoby się w zakres tej kategorii. Udostępnianie lokalnych usług w zakresie dostawy w celach czysto zarobkowych - już nie. 145. Należy dodać, że rozumienie pojęcia misji realizowanej w interesie publicznym może różnić się w poszczególnych państwach członkowskich(167). Tak więc, na przykład, jedno państwo członkowskie za swój obowiązek może ...

światłowodowej sieci szerokopasmowej, podczas gdy inne państwo członkowskie może postanowić, że jest to kwestia całkowicie zależna od sił rynkowych. W tym pierwszym przypadku podmiot, któremu powierzono realizację tej misji, stanowiłby podmiot działający w imieniu państwa. W tym ostatnim przypadku przedsiębiorstwo z sektora prywatnego świadczące tę samą usługę nie miałoby takiego statusu ...

podmiotowi, konieczne jest wyraźne zdefiniowane misji jako takiej przez właściwe ramy prawne i regulacyjne. 147. W związku z powyższym sugeruję, aby na pytanie trzecie Trybunał odpowiedział w ten sposób, że kryteria określone w odpowiedzi na pytanie drugie mają zastosowanie także w sytuacji, gdy państwo członkowskie przekazało podmiotowi szeroki zakres odpowiedzialności w oczywistym celu wypełniania zobowiązań wynikających z prawa Unii. Nie jest konieczne, aby podmiot ten dodatkowo dysponował szczególnymi uprawnieniami wykraczającymi poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami. Postscriptum 148. Proces przygotowania niniejszej opinii i zaproponowania odpowiedzi na trzy przedstawione pytania prejudycjalne nieuchronnie realizowany był w kontekście (kłopotliwego) pytania, czy Trybunał w wyroku Faccini Dori(168) słusznie postanowił, iż nie należy przyjąć horyzontalnego skutku bezpośredniego(169) w kontrze do zalecenia rzecznika generalnego C.O. Lenza w tamtej sprawie(170), jak również toku rozumowania przedstawionego przez dwóch innych rzeczników generalnych we wcześniejszych sprawach(171). Przyjęłam robocze założenie, że Trybunał nie uzna za odpowiednie ponownego zainicjowania debaty w tym względzie. 149. Uważam jednak, że należy wskazać, iż w zakresie, w jakim forma prawna pozwanego pozostaje bez znaczenia - a to już od samego wyroku Foster - w kontekście ustalenia, czy pozwany stanowi podmiot działający w imieniu państwa, Trybunał przyjął już, że podmiot prawa prywatnego może zostać zobowiązany do nadania skuteczności wywołującym bezpośredni skutek prawom przewidzianym w dyrektywie w następstwie powództwa wniesionego przez inną osobę prywatną. Czyniąc to, Trybunał w rzeczywistości usankcjonował już ograniczoną formę horyzontalnego skutku bezpośredniego. 150. Zasadniczo można wskazać trzy podejścia, które mogą być (i są) zastosowane w celu wypełnienia luki spowodowanej brakiem ogólnego horyzontalnego skutku bezpośredniego: (i) szerokie podejście do kwestii zdefiniowania podmiotu działającego w imieniu państwa; (ii) maksymalnie szerokie zastosowanie zasady "interprétation conforme" oraz (iii) alternatywnie, odpowiedzialność odszkodowawcza państwa. Z perspektywy zapewnienia skutecznej ochrony praw jednostki obecny stan rzeczy jest mniej niż zadowalający. Prowadzi on do powstania komplikacji dla powodów ...

opinii rzeczników generalnych, zwracając się do Trybunału o ponowne rozpatrzenie i krytyczną analizę uzasadnienia przedstawionego w wyroku Faccini Dori(172) dla odrzucenia horyzontalnego skutku bezpośredniego(173). Wnioski 151. W świetle powyższych rozważań proponuję, aby na pytania prejudycjalne postawione przez Supreme Court (sąd najwyższy, Irlandia) Trybunał udzielił następujących odpowiedzi: 1) Sformułowanego w wyroku Foster i in.(174) kryterium umożliwiającego ustalenie, czym jest podmiot działający w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego dyrektyw, należy doszukiwać się w pkt 18, a nie w pkt 20 wyroku w tamtej sprawie. Kryterium określone we wspomnianym wyroku nie podlega ani wykładni łącznej, ani rozłącznej. Zawiera ono w sobie raczej niewyczerpujący wykaz przesłanek, które mogą być istotne przy dokonywaniu tego rodzaju oceny. 2) Dokonując ustalenia, czy dany pozwany jest podmiotem działającym w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego dyrektyw, sąd krajowy winien uwzględnić następujące kryteria: (i ...

danego podmiotu jest nieistotna; (ii) państwo nie musi mieć możliwości sprawowania bieżącej kontroli lub kierownictwa w odniesieniu do działalności wykonywanej przez ten podmiot; (iii) jeżeli dany podmiot jest własnością państwa lub pozostaje pod jego kontrolą, należy uznać go za podmiot działający w imieniu państwa, bez konieczności rozpatrywania, czy spełniono inne kryteria; (iv) wszelkie organy władz miejskich, regionalnych, lokalnych lub równoważne organy automatycznie uznaje się za podmioty działające w imieniu państwa; (v) dany podmiot nie musi być finansowany ze środków państwowych; (vi) jeżeli państwo powierzyło danemu podmiotowi zadanie polegające na świadczeniu usługi użyteczności publicznej, której wykonaniem w przeciwnym wypadku mogłoby zajmować się bezpośrednio samo państwo; jak również wyposażyło ten podmiot w swego rodzaju dodatkowe uprawnienia, aby umożliwić mu skuteczną realizację misji, wówczas podmiot taki w każdym wypadku uznaje się za podmiot działający w imieniu państwa. Dokonując analizy, sąd krajowy powinien uwzględnić podstawową i kluczową zasadę, zgodnie z którą jednostka może powoływać się na precyzyjne i bezwarunkowe przepisy dyrektywy przeciwko państwu, niezależnie od charakteru, w jakim państwo występuje, ponieważ konieczne jest uniemożliwienie czerpania przez państwo korzyści z uchybienia przez nie przepisom prawa Unii. 3) Kryteria określone w odpowiedzi na pytanie drugie mają zastosowanie także w sytuacji, gdy państwo członkowskie przekazało danemu podmiotowi szeroki zakres odpowiedzialności w oczywistym celu wypełniania zobowiązań wynikających z prawa Unii. Nie jest konieczne, aby podmiot ten dodatkowo dysponował szczególnymi uprawnieniami wykraczającymi poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami. 1 - Język oryginału: angielski. 2 - Wyrok z dnia 12 lipca 1990 r., C-188/89, EU:C:1990:313. 3 - W celu zapoznania się z ewolucją koncepcji ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej w związku z ruchem pojazdów mechanicznych w Unii Europejskiej zob. wyrok z dnia 11 lipca 2013 r., Csonka i in., C-409 ...

pkt 26-38, i przytoczone tam orzecznictwo. 4 - Dyrektywa z dnia 24 kwietnia 1972 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności (Dz.U. 1972, L 103, s. 1, wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 6, t. 2, s. 10), zmieniona trzecią dyrektywą trzecią dyrektywą Rady z dnia 14 maja 1990 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych ("trzecia dyrektywa w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych") (Dz.U. 1990, L 129, s. 33). 5 - Druga dyrektywa Rady z dnia 30 grudnia 1983 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów silnikowych (Dz.U. 1984, L 8, s. 17), zmieniona później trzecią dyrektywą w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych. 6 - Zobacz motyw trzeci. 7 - Zobacz motyw szósty. 8 - Motyw trzeci. 9 - Motyw czwarty. 10 - Motyw piąty. 11 - Zobacz w szczególności motywy: ósmy, dziewiąty, dziesiąty i dwunasty. 12 - Artykuł 2 ust. 1 akapit pierwszy stanowi ...

użytkowania pojazdu przez określone grupy osób, będą, dla celów art. 3 ust. 1 pierwszej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych, uznane za bezskuteczne w stosunku do roszczeń osób trzecich poszkodowanych w wypadku. Jednakże akapit drugi przewiduje, że "przepis lub postanowienie, o których mowa [w akapicie pierwszym], mogą być powoływane przeciwko osobom, które dobrowolnie zajęły miejsce w pojeździe, który spowodował szkodę, jeśli zakład ubezpieczeń udowodni, że wiedziały one o tym, że pojazd ...

wiedzy nic nie wskazuje na to, że przepis ten jest istotny dla okoliczności faktycznych rozpatrywanych w postępowaniu głównym. 13 - Obowiązkowa ochrona ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej nie obejmowała części pojazdu, które nie ...

odsyłającym umowa spółki i statut MIBI pochodzą z czerwca 1946 r. Wydarzenia, które miały miejsce w okresie od tej daty do "utworzenia" spółki w listopadzie 1954 r. są niejasne, lecz jest mało prawdopodobne, aby miały one znaczenie w kontekście niniejszego postępowania. Należy także zauważyć, że wydaje się, iż MIBI zawiązano w dniu 26 października 1955 r. 17 - W porozumieniu tym Minister for Transport zastąpił Minister for Local Government w charakterze strony porozumienia występującej w imieniu państwa. Porozumienie z 1988 r. obowiązywało w chwili wypadku E. Farrell. 18 - Według mojej wiedzy nic nie wskazuje na to, że przepis ten jest istotny dla okoliczności faktycznych badanych w postępowaniu głównym. 19 - W myśl art. 1 głównego porozumienia z dnia 10 marca 1955 r. pomiędzy Department of Local Government a towarzystwami ubezpieczeniowymi zajmującymi się ubezpieczeniami komunikacyjnymi, prowadzącymi na terenie Irlandii działalność w zakresie obowiązkowych ubezpieczeń komunikacyjnych, wspomniani ubezpieczyciele powołali organ pod nazwą Motor Insurers Bureau of Ireland ...

1991, [art. 16A ust. 2 rozporządzenia Wspólnot Europejskich z 1991 r. (nowelizacja) (nr 2) w sprawie ubezpieczeń innych niż ubezpieczenia na życie] wprowadzone przez Regulation 10 of the European Communities ...

Non-Life Insurance) (Amendment) Regulations 1992 [art. 10 rozporządzenia Wspólnot Europejskich z 1992 r. (nowelizacja) w sprawie ubezpieczeń innych niż ubezpieczenia na życie] zobowiązuje członków MIBI do finansowania tego organu oraz funduszu gwarancyjnego ustanowionego na mocy art. 1 ust. 4 drugiej dyrektywy w sprawie ubezpieczeń komunikacyjnych w zakresie proporcjonalnym do ich dochodu brutto z tytułu składek. Wspomniane rozporządzenia są obecnie zasadniczo powielone ...

Regulations 1994 [art. 34 ust. 2 i 3 rozporządzenia ramowego Wspólnot Europejskich z 1994 r. w sprawie ubezpieczeń innych niż ubezpieczenia na życie]. 21 - Sekcję 78 1961 Act (ustawy z 1961 r.) wprowadzono w drodze Regulation 9 of the European Communities (Road Traffic) (Compulsory Insurance) Regulations 1992 [art. 9 rozporządzenia Wspólnot Europejskich z 1992 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia w dziedzinie ruchu drogowego] ze skutkiem od dnia 20 listopada 1992 r. Określone "osoby wyłączone" (głównie ...

odsyłający nie uzyskał szczegółowych informacji co do wysokości tego odszkodowania i nie są one istotne w kontekście pytań prejudycjalnych. 25 - Wyrok z dnia 5 lutego 1963 r., 26/62, van Gend & Loos, EU:C:1963:1, "[…] Wspólnota stanowi nowy porządek prawny w prawie międzynarodowym, na rzecz którego państwa ograniczyły, jakkolwiek tylko w wąskich dziedzinach, swoje prawa suwerenne, i którego normy znajdują zastosowanie nie tylko do państw członkowskich, ale i pochodzących z nich jednostek; […] w związku z tym prawo wspólnotowe, niezależne od ustawodawstwa państw członkowskich, nie tylko nakłada na jednostki zobowiązania, lecz może również być źródłem uprawnień stanowiących element statusu prawnego tych jednostek; […] nie muszą to być uprawnienia nadane wprost w traktacie, lecz […] powstają one również jako skutek zobowiązań, które traktat nakłada w sposób ściśle określony zarówno na jednostki, jak i na państwa członkowskie oraz instytucje wspólnotowe" (s. 12). Szczególna doktryna bezpośredniego skutku w formie opracowanej przez Trybunał nie spotkała się jednak z powszechnym entuzjazmem. W słynnym wczesnym artykule (The doctrine of "direct effect":an infant disease of Community law: przedruk w E.L.Rev. [2015], 40(2), s. 135-153) sędzia Pierre Pescatore twierdził, że "[p]rzepis prawa ze swojej natury pełni funkcję praktyczną. Każdy przepis prawa jest skonstruowany w ten sposób, aby miał skuteczne zastosowanie (we Francji w tym kontekście zwykło się stosować termin effet utile). Jeżeli brak jest skuteczności, nie ma mowy o przepisie prawa. […] Praktyczne zastosowanie w odniesieniu do wszystkich zainteresowanych, czyli nic innego jak »skutek bezpośredni«, należy uznać za normalny warunek ...

188/89, EU:C:1990:313, pkt 17 i przytoczone tam orzecznictwo. 28 - Wobec tego w wyroku Marshall (wyrok z dnia 26 lutego 1986 r., 152/84, EU:C:1986:84) nie wskazano, że władze szpitala ponosiły nawet najmniejszą odpowiedzialność z tytułu braku wykonania spornej w tamtej sprawie dyrektywy. 29 - Częste będą przypadki pewnej inicjatywy ustawodawczej, której skutkiem jest częściowe lub nieprawidłowe wykonanie. Nawet jeżeli tak nie jest, może istnieć wcześniejsze ustawodawstwo w dziedzinie objętej zakresem dyrektywy, które można interpretować w świetle wymogów dyrektywy. 30 - Dla zwięzłości wywodu w dalszej części będę stosować termin francuski. 31 - W celu zapoznania się z opisem zasady "interprétation conforme" zob. wydany niemal w tym samym czasie co wyrok Foster wyrok z dnia 13 listopada 1990 r., Marleasing, C ...

89, EU:C:1990:395, pkt 8-14 (sam wyrok Marleasing opiera się na wyroku w sprawie 14/83 (wyrok z dnia 10 kwietnia 1984 r., von Colson i Kamann, EU ...

od C-397/01 do C-403/01, EU:C:2004:584, pkt 107-119. W wyroku Dominguez (wyrok z dnia 24 stycznia 2012 r., C-282/10, EU:C:2012:33) Trybunał wyjaśnił w sposób niebudzący wątpliwości, że "obowiązek odniesienia się przez sąd krajowy do treści dyrektywy przy dokonywaniu ...

19 listopada 1991 r., C-6/90 i C-9/90, EU:C:1991:428). W sprawie tej przepisy dyrektywy 89/987/EWG były bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne w odniesieniu do zakresu gwarancji zaspokojenia roszczeń dotyczących zaległego wynagrodzenia, ale nie w odniesieniu do tożsamości podmiotu zobowiązanego do udzielenia takiej gwarancji; wobec tego Trybunał zbadał, czy możliwe ...

szkody. Trybunał orzekł, że odpowiedzialność taka co do zasady mogła istnieć i określił trzy przesłanki (w pkt 39-41) ustalenia tego rodzaju odpowiedzialności. Zastosowane w wyroku kryterium wydawało się wskazywać na pełną odpowiedzialność w przypadku spełnienia wspomnianych przesłanek. W wyroku Brasserie du pêcheur i Factortame (wyrok z dnia 5 marca 1996 r., C-46 ...

C:1996:79) Trybunał jasno stwierdził, że podczas gdy kryterium to odnosiło się do sytuacji, w której państwo członkowskie było zobowiązane do podjęcia w określonym terminie wszelkich działań niezbędnych do osiągnięcia rezultatu przewidzianego w dyrektywie (pkt 46), kryterium w okolicznościach, gdy państwo członkowskie dysponowało szerokim zakresem swobodnego uznania, polegało na ustaleniu, czy naruszenie miało ...

mu] zakresu swobodnego uznania" (pkt 55). 33 Jak trafnie wskazał rzecznik generalny F.G. Jacobs w pkt 30 i 31 opinii w sprawie Vaneetveld, C-316/93, EU:C:1994:32: "30. Możliwość wysunięcia przez jednostkę, w świetle wyroku Francovich, roszczenia odszkodowawczego przeciwko państwu członkowskiemu w sytuacji, gdy nie wykonano prawidłowo dyrektywy, nie jest moim zdaniem odpowiednim substytutem bezpośredniego egzekwowania przepisów ...

władzy publicznej, co byłoby dalekie od przestrzegania wymogu zapewnienia skutecznego środka odwoławczego. 31. Nie można w moim przekonaniu sprzeciwiać się twierdzeniu, że nakładanie obowiązków na jednostki naruszałoby zasadę pewności prawa. Przeciwnie, prawdopodobnie najistotniejszą cechą charakteryzującą istniejące orzecznictwo w tym względzie jest fakt, że było ono źródłem niepewności prawa. Doprowadziło ono, po pierwsze, do ...

członkowskiego, ze skutkiem tego rodzaju, że przepisy dyrektywy mogą być egzekwowane nawet przeciwko przedsiębiorstwom komercyjnym, w sytuacji gdy można wskazać szczególny element uczestnictwa państwa lub jego kontroli, niezależnie od tego, że przedsiębiorstwa te nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za uchybienia państw członkowskich, a także niezależnie od tego, że mogą one stanowić bezpośrednią konkurencję dla przedsiębiorstw z sektora prywatnego, przeciwko którym ...

przepisów ustawodawstwa krajowego, tak aby nadać skuteczność dyrektywom, które nie zostały prawidłowo wykonane. Co więcej, w sytuacji gdy ustawodawstwo krajowe poddawane jest wykładni rozszerzającej, tak aby nadać skuteczność dyrektywie, może to równie dobrze skutkować nałożeniem na jednostki obowiązków, których nie musiałyby wypełniać w braku dyrektywy. W związku z tym dyrektywy, które nie zostały prawidłowo wykonane, mogą już powodować powstanie obowiązków dla jednostek. W świetle powyższego nie wydaje się uzasadniona krytyka, zgodnie z którą egzekwowanie wykonania dyrektyw bezpośrednio przeciwko ...

jak również do uzyskania bardziej spójnego systemu, gdyby przepisy dyrektywy były bezpośrednio wykonalne względem jednostek w odpowiednich okolicznościach". 34 - Wyrok z dnia 8 października 1996 r., Dillenkofer i in., C-178 ...

C:1996:375, pkt 16, 19-29: logiczny wniosek z wysuniętego już przez Trybunał wniosku w wyroku Francovich i in. (pkt 39-41) i potwierdzonego w wyroku Brasserie du pêcheur i Factortame (pkt 46). Dwojaki charakter tego wyboru może służyć wyjaśnieniu ...

przy tamtej sprawie i głównym autorem wyroku. 38 - Dyrektywa z dnia 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy (Dz.U. 1976, L ...

40 - Wyrok z dnia 19 stycznia 1982 r., 8/81, EU:C:1982:7. Pozwanym w wyroku Becker był miejski urząd podatkowy. Pod względem strukturalnym urząd ten stanowił część administracji państwowej, podlegając zwierzchnictwu i kontroli państwa oraz posiadał "szczególne uprawnienia" w zakresie nakładania i pobierania podatków w celu zwiększenia skuteczności ustalonego wydatkowania środków publicznych. 41 - Wyrok z dnia 26 lutego 1986 r., 152/84, EU:C:1986:84. Pozwaną w wyroku Marshallbyła Southampton and South-West Hampshire Health Authority (organizacja odpowiedzialna, w czasie istotnym dla okoliczności faktycznych sprawy, za szpitale i świadczenia medyczne w ramach wyznaczonego konkretnego obszaru geograficznego). Pod względem struktury organizacja ta nie była częścią państwa, ale podlegała zwierzchnictwu i kontroli państwa. W wyroku nie wskazano, czy dysponowała ona "szczególnymi uprawnieniami" i nic nie wskazuje, aby w rzeczywistości posiadała takie uprawnienia (zob. także pkt 49 poniżej). Działała wyraźnie w interesie publicznym poprzez zapewnianie odpowiedniej publicznej opieki zdrowotnej na wyznaczonym obszarze. Funkcjonalnie zatem można by ją uznać za działającą w imieniu państwa. 42 - Wyróżnienie moje. 43 - Wyróżnienie moje. Wyrok z dnia 19 stycznia 1982 r ...

44 - Wyrok z dnia 22 lutego 1990 r., C-221/88, EU:C:1990:84. W wyroku tym Trybunał orzekł, że w braku przepisów wykonawczych Europejska Wspólnota Węgla i Stali (zwana dalej "EWWiS") może opierać się na zaleceniu (po upływie terminu na jego wykonanie), występując przeciwko państwu członkowskiemu, które uchybiło zobowiązaniu w zakresie jego wykonania; jednakże preferencyjny status wierzytelności EWWiS można uznać wyłącznie w odniesieniu do tego państwa, a roszczenia EWWiS i jakiekolwiek roszczenia państwa traktuje się równorzędnie. Nie naruszało to zatem praw wierzycieli innych niż państwo na gruncie ustawodawstwa krajowego dotyczącego praw wierzycieli w braku zalecenia. Zobacz pkt 30, a także pkt 1 sentencji. 45 - Wyrok z dnia 22 czerwca 1989 r., 103/88, EU:C:1989:256. Pozwanym w wyroku Costanzo był zarząd miejski włoskiej gminy. Pod względem strukturalnym był on częścią administracji państwowej; pełnił po części funkcje państwa w zakresie zwierzchnictwa i kontroli, posiadał zwyczajowe uprawnienia państwowe (takie jak uprawnienia regulacyjne) i działał w interesie publicznym. 46 - Wyrok z dnia 15 maja 1986 r., 222/84, EU:C:1986:206. Pozwanym w wyroku Johnston był Chief Constable of the Royal Ulster Constabulary: urzędnik tytularny odpowiedzialny za służby policyjne w Irlandii Północnej. W wyroku opisano służby policyjne (których funkcje skupiają się w osobie Chief Constable) jako niezależny organ władzy publicznej, pełniący funkcje zwierzchnicze i kontrolne państwa, posiadający "szczególne uprawnienia" (ponieważ państwo posiada monopol na zgodne z prawem użycie siły), któremu powierzono utrzymanie porządku i bezpieczeństwa publicznego. 47 - Wyrok z dnia 26 lutego 1986 r., 152/84, EU:C:1986:84. Opisałam już charakter pozwanego w tej sprawie (zob. przypis 42 powyżej). Co do braku wskazania, czy pozwany w tamtej sprawie dysponował "szczególnymi uprawnieniami", zob. także pkt 49 poniżej. 48 - Trybunał wskazał już bowiem wcześniej (w pkt 15), że jest "uprawniony do ustalenia, na zasadzie odpowiedzi na pytanie prejudycjalne, kategorii podmiotów prawa, w stosunku do których można powoływać się na przepisy dyrektywy", podczas gdy "na sądzie krajowym spoczywa ustalenie, czy strona sporu, który Sąd ten ma rozstrzygnąć, wchodzi w zakres jednej z tak ustalonych kategorii". 49 - Nie jest niczym nowym dla Trybunału udzielanie sądowi ...

wytycznych o charakterze abstrakcyjnym. Dobitnie ukazuje to wydany około sześć lat po wyroku Foster wyrok "w sprawie Factortame III" (wyrok z dnia 5 marca 1996 r., Brasserie du pêcheur i Factortame, C-46/93 i C-48/93, EU:C:1996:79). W pkt 51 tego wyroku Trybunał sformułował przesłanki uzasadniające wypłatę odszkodowania przez państwo członkowskie z tytułu naruszenia przez to państwo prawa Unii, a w pkt 56 określił ogólnie "element[y], jakie właściwy sąd winien wziąć pod uwagę". Następnie w pkt 58-64 Trybunał dostarczył wskazówek dwóm sądom odsyłającym - Bundesgerichtshof i High Court of Justice ...

rząd Zjednoczonego Królestwa Merchant Shipping Act 1988 (ustawy z 1988 r. o marynarce handlowej), określonych w pkt 61-64, prowadził do wniosku, że należy uznać odpowiedzialność w tamtej sprawie. W następstwie zagorzałej walki ze strony tego rządu, gdy sprawa wróciła na wokandę sądów krajowych, taki w istocie był rezultat. 50 - Trybunał wydaje się wywodzić swój wniosek, że BGC posiadało szczególne uprawnienia ...

odpowiednio weryfikacji ze strony sędziego ze Zjednoczonego Królestwa (Sir Gordona Slynna) oraz jego starszego référendaire (w mojej osobie) z ówczesnym kierownikiem ds. służb tłumaczeniowych Trybunału. Mieliśmy świadomość faktu, że termin "szczególne uprawnienia" nie oddawał w pełni niuansów znaczeniowych projektu francuskiego; nikt jednak nie zaproponował w owym czasie lepszego rozwiązania. Przegląd kilku innych wersji językowych wyroku wykazał, że wyrażenie to w wersji hiszpańskiej przetłumaczono jako "poderes exorbitantes", w niemieckiej jako "besondere Rechte", we włoskiej jako "poteri" (bez jakiegokolwiek wskazania na "szczególny" charakter tego uprawnienia). W wersji niderlandzkiej termin ten przetłumaczono jako "bijzondere bevoegdheden", a w portugalskiej jako "poderes exorbitantes". Powyższe wskazuje, że tłumaczenie na niektóre języki stanowiło znacznie łatwiejsze zadanie w porównaniu z innymi. 56 - Tribunal des conflits z dnia 8 lutego 1873 r., 00012, opublikowany w recueil Lebon (tekst w wersji francuskiej jest dostępny na stronie internetowej pod adresem: https://www.legifrance.gouv.fr/affichJuriAdmin.do?idTexte=CETATEXT000007605886). 57 - Wyrok Blanco miał za przedmiot roszczenie odszkodowawcze wysunięte w imieniu małoletniego poszkodowanego podczas strajku pracowników zatrudnionych przez organy ds. wyrobów tytoniowych w Bordeaux. Kluczowy fragment tego (zwięzłego) orzeczenia brzmi następująco: "Zważywszy, że odpowiedzialność, jaka może spoczywać na państwie, z tytułu szkód wyrządzonych jednostkom na skutek działań osób zatrudnionych w strukturach służb publicznych tego państwa, nie może podlegać zasadom określonym w kodeksie cywilnym w odniesieniu do stosunków między jednostkami; zważywszy, że odpowiedzialność ta nie ma ani ogólnego, ani nieograniczonego charakteru; zważywszy, że podlega ona szczególnym zasadom, różniącym się w zależności od potrzeb danej służby i wymogu pogodzenia uprawnień państwa z uprawnieniami wynikającymi z prawa prywatnego; zważywszy, że odpowiednio […] kompetencje w zakresie rozstrzygania tych spraw przysługują jedynie organowi administracyjnemu". 58 - Wyrok z dnia 23 marca 1983 ...

33803, 34462. Wyrok Bureau Veritas dotyczył skargi kasacyjnej złożonej przez Bureau Veritas i French State w przedmiocie roszczenia wysuniętego przez linie lotnicze przeciwko Bureau Veritas jako instytucji uprawnionej do wydawania świadectw zdatności do lotu statku powietrznego w kontekście szkód powstałych w wyniku opóźnienia tego ostatniego w wydaniu wspomnianego świadectwa. Uznano, że państwo powierzyło Bureau Veritas świadczenie usług użyteczności publicznej i wykonanie przysługujących mu uprawnień publicznych w tym celu. W związku z tym samego państwa nie uznano za odpowiedzialne za wyrządzoną szkodę. 59 - Zobacz pkt ...

Punkt 12 wyroku. 62 - Punkt 17 wyroku. 63 - Dyrektywa z dnia 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącego informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy (Dz ...

organizacyjnym podlegającym władztwu lub nadzorowi państwa, których kompetencje wykraczają poza kompetencje wynikające z przepisów obowiązujących w stosunkach między jednostkami, takim jak wspólnoty terytorialne lub instytucje, które niezależnie od ich formy prawnej zostały upoważnione na podstawie aktu organu administracyjnego do wykonywania służby w interesie publicznym pod nadzorem tego organu" (punkt 46). Co ciekawe, ten punkt wyroku nie odnosi ...

wyrokiem Costanzo (wyrok z dnia 22 czerwca 1989 r., 103/88, EU:C:1989:256), w pkt 31 ("[…] w przypadku gdy są spełnione warunki ustanowione w orzecznictwie Trybunału dla powoływania się przez osoby prywatne na przepisy dyrektywy przed sądami krajowymi, wszystkie organy administracji, w tym zdecentralizowane organy takie jak gminy, mają obowiązek stosować wyżej wskazane przepisy"). 66 - Punkt 47 ...

wyroku. 69 - Zobacz pkt 10-13 wyroku. 70 - Dyrektywa z dnia 14 lutego 1977 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów (Dz.U. 1977, L 61, s ...

20-25 wyroku. Zastosowanie przez Trybunał odniesienia do pkt 20 wyroku Foster (wraz z zawartym w nim stwierdzeniem, że podmiot, który spełnia wyszczególnione kryteria, "zalicza się w każdym wypadku" do grupy podmiotów, w odniesieniu do których można powoływać się na przepisy dyrektywy mogące wywierać bezpośredni skutek) można by poczytywać za delikatną wskazówkę skierowaną do sądu krajowego, że Telecom Italia w istocie była podmiotem działającym w imieniu państwa dla celów wertykalnego skutku bezpośredniego. 73 - Wyrok z dnia 5 lutego 2004 r ...

2000:441, pkt 23. 79 - Zobacz pkt 25, 26 wyroku. 80 - Punkt 27 wyroku. Jednakże w kwestii "szczególnych uprawnień" w ramach kryteriów zob. pkt 130 i nast. poniżej. 81 - Zobacz pkt 28 wyroku. 82 - Postanowienie ...

pierwszego (istotnego dla okoliczności faktycznych niniejszej sprawy), jakiej dokonał Trybunał, obejmuje pkt 27-30. Brak w niej jakiegokolwiek odniesienia do "szczególnych uprawnień". 84 - Wyrok z dnia 7 września 2006 r., C ...

wyrok z dnia 12 września 2013 r., C-614/11, EU:C:2013:544) (sprawa, w której wydano wyrok bez opinii), w którym cytowany jest pkt 20 wyroku Foster. Nie wydaje się także, aby w tamtym wyroku wysunięto konkretny wniosek w odniesieniu do "szczególnych uprawnień", ujętych w kryteriach określonych w wyroku Foster. 95 - Wyrok z dnia 12 grudnia 2013 r., C-425/12, EU:C ...

Dyrektywa z dnia 14 czerwca 1993 r. koordynująca procedury udzielania zamówień publicznych przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i telekomunikacji (Dz.U. 1993, L 199, s. 84), zmieniona ...

i przypis 16. Z moich dotychczasowych rozważań z łatwością będzie można wywnioskować, iż za kluczowy w wyroku Foster uważam pkt 18, a nie 20. W związku z tym należy zauważyć, że (w pkt 43 opinii) rzecznik generalny N. Wahl powołuje się na opinię rzecznika generalnego W. van Gervena w sprawie Foster (C-188/89, EU:C:1990:188) jako (jedyny) autorytet dla twierdzenia, że ...

krajowego porządku prawnego. Musi zostać stwierdzone, że przedsiębiorstwo to dysponuje uprawnieniami wykraczającymi poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami i podlega nadzorowi organów władzy publicznej". Z uwagi na to, że Trybunał w wyroku Foster nie wykorzystał tej konkretnej sugestii w żaden sposób, trudno jest wywnioskować, jakie dalsze kroki w tej kwestii proponuje autorytet, na który się powołano. 98 - Zobacz pkt 45 opinii. Rzecznik generalny N. Wahl przytacza "w szczególności ww. wyroki: w sprawie Collino i Chiappero, pkt 24; w sprawie Farrell, pkt 41; a także w sprawie Dominguez, pkt 40" na poparcie, jak to opisuje, "tradycyjn[ego] podejści[a] przyjęt[ego ...

myśli, że istnieje "tradycyjne podejście", przez które należy rozumieć wymóg łącznego występowania wszystkich przesłanek wymienionych w pkt 20 wyroku Foster, zanim możliwe będzie uznanie podmiotu za podmiot działający w imieniu państwa, z moich powyższych rozważań (w pkt 43-54) płynąć będzie jasny wniosek, iż nie przychylam się do twierdzenia, jakoby takie podejście było świadomie i stale stosowane w orzecznictwie Trybunału. 99 - Zobacz pkt 62-66 opinii rzecznika generalnego N. Wahla. 100 - Zobacz pkt ...

19, 20 wyroku. 101 - Zobacz moja szczegółowa analiza wszystkich wspomnianych wyżej spraw. Poszczególne punkty przytoczone w pkt 24 wyroku Portgás zawierają odniesienie do pkt 20 wyroku Foster (i we wszystkich zastosowano ...

jasno stwierdzić, że podmiot, który spełnia wszystkie kryteria tam określone, należy do kategorii "podmiotów działających w imieniu państwa"). Autorytety, na które się powołano nie potwierdzają według mnie tezy, że pkt 20 wyroku Foster stanowi ostateczną definicję, obejmującą wszystkie podmioty działające w imieniu państwa. 102 - Wyrok z dnia 14 lipca 1994 r., C-91/92, EU:C:1994:292, pkt 19-25 (w szczególności pkt 24, 25). 103 - Zobacz pkt 25 wyroku. 104 - Zobacz pkt 61-63 powyżej. 105 - Wyróżnienie moje. 106 - Nieco zmieniona wersja tego przeformułowania pojawia się następnie w akapicie drugim sentencji. Co się tyczy przesłanki "szczególnych uprawnień" w ramach kryteriów, zob. także pkt 129 i nast. poniżej. 107 - Jak dotąd przedstawiciele doktryny zastanawiają ...

of EU Directives:fresh controversy or a storm in a tea-cup? Comment on Portgás, w: E.L.Rev. [2014], s. 851. 108 - Zobacz pkt 58, 60, 65, 66 i 67 powyżej. 109 - Zobacz zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwane dalej "zawiadomieniem Komisji w sprawie pomocy państwa"). Zawiadomienie to zmieniono ostatnio w czerwcu 2016 r. (Dz.U. 2016, C 262, s. 1). 110 - Wyrok z dnia 16 ...

358/94, EU:T:1996:194, pkt 62. Zobacz wreszcie opinia rzecznik generalnej J. Kokott w sprawie UTECA, C-222/07, EU:C:2008:468, pkt 124. 112 - Zobacz w tym względzie wyrok z dnia 16 maja 2002 r., Francja/Komisja, C-482/99, EU:C:2002:294, pkt 24. Użyteczną definicję przedsiębiorstwa publicznego zawarto w dyrektywie Komisji 2006/111/WE z dnia 16 listopada 2006 r. w sprawie przejrzystości stosunków finansowych między państwami członkowskimi a przedsiębiorstwami publicznymi, a także w sprawie przejrzystości finansowej wewnątrz określonych przedsiębiorstw (Dz.U. 2006, L 318, s. 17) Artykuł 2 ...

władze publiczne mogą, bezpośrednio lub pośrednio, wywierać dominujący wpływ z racji bycia jego właścicielem, posiadania w nim udziału kapitałowego lub ze względu na zasady, które nim rządzą". 113 - Wyrok z dnia ...

C-482/99, EU:C:2002:294, pkt 53. Ponadto nie jest konieczne wykazanie, że w danym przypadku przedsiębiorstwo publiczne zachowałoby się inaczej, gdyby działało w sposób autonomiczny: zob. wyrok z dnia 25 czerwca 2015 r., SACE i Sace BT/Komisja ...

EU:C:2002:294, pkt 55 (wyróżnienie moje). Potencjalne wskaźniki możliwości przypisania środka państwu wyszczególniono w sekcji 3.1.1. zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa. Obejmują one zintegrowanie przedsiębiorstwa publicznego ze strukturami administracji publicznej, fakt, że ...

uwzględniać wytyczne organów rządowych, charakter działalności przedsiębiorstwa publicznego i to, czy prowadziło ją na rynku w warunkach normalnej konkurencji z podmiotami prywatnymi. 118 - Zobacz na przykład wyroki: z dnia 17 lipca ...

Dépôts et Consignations, finansowaną z dobrowolnych wpłat dokonywanych przez osoby fizyczne, które można było wycofać w dowolnym momencie. Z uwagi na fakt, że Caisse des Dépôts et Consignations mogła korzystać z ...

obejmuje także przedsiębiorstwa "mające charakter monopolu skarbowego". Moim zdaniem ta ostatnia kategoria nie jest istotna w kontekście niniejszej dyskusji. 121 - Wyrok z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium ...

prawa Unii Europejskiej z zakresu pomocy państwa, zamówień publicznych i rynku wewnętrznego do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, w szczególności do usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym" (SWD(2013) 53 final/2). Zobacz także komunikat Komisji - Zasady ramowe Unii Europejskiej dotyczące pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych (2011) (Dz.U. 2012, C 8, s. 15 ...

Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 20 grudnia 2011 r. "Ramy jakości dotyczące usług świadczonych w interesie ogólnym" COM(2011) 900 wersja ostateczna, s. 3. 125 - Idem, s. 3. Zobacz także komunikat Komisji w sprawie usług użyteczności publicznej w Europie (Dz.U. 2001, C 17, s. 4), pkt 14, który przewiduje, że "jeżeli jednak władze publiczne uznają, iż pewne usługi leżą w ogólnym interesie a siły rynkowe nie mogą ich zapewnić w sposób zadowalający, mogą one ustanowić szereg specjalnych przepisów dotyczących usług celem zadośćuczynienia tym potrzebom w formie obowiązków świadczenia usług użyteczności publicznej". Zobacz w szczególności, w kontekście pomocy państwa w sektorze sieci szerokopasmowych, komunikat Komisji - Wytyczne UE w sprawie stosowania reguł pomocy państwa w odniesieniu do szybkiej budowy/rozbudowy sieci szerokopasmowych (Dz.U. 2013, C 25, s. 1), pkt ...

20, który przewiduje, iż "Komisja uważa, że na obszarach, na których prywatni inwestorzy zainwestowali już w szerokopasmową infrastrukturę sieciową (lub są w trakcie dalszej rozbudowy sieci) i już świadczą konkurencyjne usługi dostępu szerokopasmowego przy odpowiednim zasięgu sieci ...

nie można uznać budowy równoległej konkurencyjnej i finansowanej ze środków publicznych infrastruktury szerokopasmowej za UOIG w rozumieniu art. 106 ust. 2 TFUE". Zobacz także wyrok z dnia 16 września 2013 r., Colt Télécommunications France/Komisja, T-79/10, niepublikowany, EU:T:2013:463, pkt 154, w którym Sąd orzekł, że "warunkiem wstępnym zaklasyfikowania działalności jako [UOIG] jest istnienie zawodności rynkowej". 126 ...

EU:C:1998:306, pkt 45. 127 - Zobacz na przykład opinia rzecznika generalnego A. Tizzana w sprawie Ferring, C-53/00, EU:C:2001:253, pkt 51. Zobacz także wyrok z ...

02, EU:T:2005:218, pkt 216 i przytoczone tam orzecznictwo; zob. także komunikat Komisji w sprawie stosowania reguł Unii Europejskiej w dziedzinie pomocy państwa w odniesieniu do rekompensaty z tytułu usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym (Dz.U. 2012, C 8, s. 4), pkt 46. 128 - Zobacz pkt ...

1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE (Dz.U. 2014, L 94, s. 65); sprostowanie Dz.U. 2016, L 24, s. 14. W art. 1 ust. 4 podkreślono, że "[n]iniejsza dyrektywa nie ogranicza swobody państw członkowskich w zakresie definiowania, zgodnie z prawem [Unii], [UOIG], sposobu ich organizacji i finansowania - zgodnie z przepisami dotyczącymi pomocy publicznej - a także ...

Niniejsza dyrektywa nie wpływa również na decyzje organów publicznych dotyczące tego, czy chcą one - oraz w jaki sposób i w jakim stopniu - samodzielnie realizować funkcje publiczne zgodnie z art. 14 TFUE oraz protokołem nr 26". 130 - Wyróżnienie moje. 131 - Trybunał potwierdził łączny charakter trzech przesłanek w wyroku z dnia 15 stycznia 1998 r., Mannesmann AnlagenbauAustria i in., C-44/96, EU ...

jak University of Cambridge jest "instytucją zamawiającą", należało podejmować co roku oraz że rok budżetowy, w którym rozpoczęto procedurę udzielania zamówień publicznych, należało uznać za najbardziej odpowiedni okres na ustalenie sposobu ...

września 2000 r., Collino i Chiappero, C-343/98, EU:C:2000:441, pkt 23. W pkt 30 opinii z dnia 18 września 2013 r. w sprawie Portgás (C-425/12, EU:C:2013:623) rzecznik generalny N. Wahl stwierdził (przytaczając ...

uznanie bezpośredniej skuteczności dyrektyw opiera się ostatecznie na dwóch uzupełniających się celach: konieczności skutecznego zagwarantowania praw, które jednostki mogą wywodzić z tych aktów, oraz woli nałożenia sankcji na władze krajowe, które nie przestrzegają ich wiążącego skutku oraz nie zapewniły faktycznego ich stosowania". W pełni przychylam się do pierwszej części tego twierdzenia. Jednakże w zakresie, w jakim nie tylko kolejne postanowienia, ale sam wyrok Marshall, pozwalają wyraźnie zauważyć, że podmioty, które nie mają absolutnie nic wspólnego z uchybieniem państwa w zakresie transponowania dyrektywy (i nie mają możliwości wywierania na to wpływu), nadal będą miały obowiązek przestrzegania jej bezpośrednio skutecznych przepisów w myśl doktryny wertykalnego skutku bezpośredniego, jeżeli uważa się je za podmioty działające w imieniu państwa, obawiam się, że nie mogę całkowicie zgodzić się z drugą częścią tego twierdzenia ...

2017 r., J.D., C-4/16, EU:C:2017:153, pkt 24. 140 - Zobacz w szczególności pkt 354 9 i 62 powyżej. 141 - Zobacz pkt 65 powyżej. 142 - Zobacz pkt 68 powyżej. 143 - Orzecznictwo sprzed wyroku Foster, przytoczone w pkt 19 wyroku Foster, pokazało już, że określone podmioty, które pod względem strukturalnym stanowiły część państwa, należało traktować w kategoriach samego państwa: w szczególności organy podatkowe (wyrok z dnia 19 stycznia 1982 r., Becker, 8/81, EU:C ...

C-103/88, EU:C:1989:256). 144 Zobacz pkt 61 i 62 powyżej. 145 - W pkt 19 wyroku Foster Trybunał wskazał dwa podmioty, które pod względem funkcjonalnym stanowiły podmioty działające w imieniu państwa: konstytucjonalnie niezależne organy odpowiedzialne za utrzymanie porządku publicznego i bezpieczeństwa (wyrok z dnia 15 maja 1986 r., Johnston, 222/84, EU:C:1986:206) oraz organy władzy publicznej świadczące usługi w zakresie zdrowia publicznego (wyrok z dnia 26 lutego 1986 r., Marshall, 152/84, EU:C ...

Europejskiego i Rady z dnia 23 września 2002 r. zmieniająca dyrektywę Rady 76/207/EWG w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy (Dz.U. 2002, L 269, s. 15). 147 - Zobacz na przykład dyrektywa w sprawie kwalifikacji zawodowych (dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz.U. 2005, L 255, s. 22), ostatnio zmieniona dyrektywą Parlamentu ...

dnia 20 listopada 2013 r. zmieniającą dyrektywę 2005/36 i rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym ("rozporządzenie w sprawie IMI") (Dz.U. 2013, L 354, s. 13). Ogólne informacje na temat funkcjonowania tego ...

przykład dyrektywa 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.U. 2002, L 108, s ...

dość nietypowe) uzgodnienia zezwalające MIBI na prowadzenie negocjacji z osobami poszkodowanymi i prowadzenie postępowań, nawet w sytuacji gdy nie istnieje konkretna umowa lub upoważnienie do tego uprawniające. Należy zauważyć, że fakt ...

muszą być członkami MIBI, służy zapewnieniu równych szans na gruncie prawa konkurencji oraz oznacza, że w długiej perspektywie MIBI nigdy nie pozostanie bez środków, jeżeli będzie musiało zaspokoić dodatkowe, nieprzewidziane roszczenia ...

podobnie członkowie MIBI dostosują wówczas dodatkowe opłaty pobierane z tytułu indywidualnych umów ubezpieczenia, które zawierają w celu finansowania swoich składek na rzecz MIBI. 151 - Wyrok z dnia 12 lipca 1990 r ...

Rieser Internationale Transporte, C-157/02, EU:C:2004:76, oraz pkt 61-63 powyżej. W pkt 12 wyroku wskazano, że Asfinag był uprawniony na mocy umowy zawartej z państwem austriackim (określanej w różny sposób, jako "licencja" lub "kontrakt") "w zakresie pobierania, w imieniu własnym i na własny rachunek, opłat za przejazd i opłat za korzystanie z infrastruktury, aby odzyskać poniesione koszty". Analiza dokonana przez Trybunał w dalszej części koncentruje się na kontroli państwa (pkt 25) oraz na fakcie, że Asfinag "nie ...

uprawniony do ustalania we własnym zakresie wysokości kwot opat za przejazd. Ta kwota jest określona w ustawie" (pkt 26). Trybunał natychmiast wysunął wniosek, że Asfinag był podmiotem działającym w imieniu państwa, nie wskazując, jakimi szczególnymi uprawnieniami dysponował (pkt 27). 158 - Zobacz postanowienie z dnia ...

pkt 30, 31. 164 - Zobacz pkt 112 powyżej. 165 - Zobacz pkt 98 powyżej. 166 - Zobacz w tym względzie wyrok z dnia 3 października 2000 r., University of Cambridge, C-380/98 ...

91/92, EU:C:1994:292. 169 - Aby zapoznać się z przykładami licznych badań krytycznych w przedmiocie tego zbioru orzecznictwa, zob. T. Tridimas, Black, White and Shades of Grey: Horizontality Revisited ...

r., C-91/92, EU:C:1994:45, pkt 47. 171 - Zobacz opinia rzecznika generalnego W. van Gervena z dnia 26 stycznia 1993 r. w sprawie Marshall II, C-271/91, EU:C:1993:30, pkt 12, oraz opinia rzecznika ...

1994:32, pkt 15 i nast. Ostatnio rzecznik generalna V. Trstenjak ponownie zbadała podstawowe kwestie w kilku miejscach swojej opinii z dnia 8 września 2011 r. w sprawie Dominguez, C-282/10, EU:C:2011:559. 172 - Wyrok z dnia 14 lipca 1994 r., C-91/92, EU:C:1994:292. 173 - W tym względzie jestem skłonna przyjąć w całości uwagi poczynione przez rzecznika generalnego F.G. Jacobsa w pkt 30 i 31 opinii przedstawionej w sprawie Vaneetveld, C-316/93, EU:C:1994:32, które zostąly w całości przytoczone w przypisie 33 powyżej. 174 - Wyrok z dnia 12 lipca 1990 r., C-188/89, EU ...

[ukryta sygnatura] – Opinia Rzecznika Generalnego TSUE – 2004 148 fragmentów

2004-09-23

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO L. A. GEELHOEDA przedstawiona w dniu 23 września 2004 r.(1) Sprawa C-494/01 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Irlandii ...

12, 13 i 14 dyrektywy Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów, zmienionej dyrektywą Rady 91/156/EWG z dnia 18 marca 1991 r. I - Wprowadzenie 1. W niniejszym postępowaniu, toczącym się na podstawie art. 226 WE, Komisja wniosła do Trybunału o stwierdzenie, iż Irlandia nie podjęła niezbędnych działań w celu zapewnienia prawidłowej transpozycji art. 4, 5, 8, 9, 10, 12, 13 i 14 dyrektywy Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 w sprawie odpadów(2), w brzmieniu nadanym dyrektywą Rady 91/156/EWG(3) (zwanej dalej "dyrektywą w sprawie odpadów"). Ponadto Komisja wnosi o stwierdzenie, iż nie odpowiadając na jej żądanie z dnia 20 września 1999 r. dotyczące udzielenia informacji w sprawie prowadzonej w Fermoy w hrabstwie Cork działalności w zakresie gospodarowania odpadami, Irlandia uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 10 WE. 2. Sprawa opiera się na serii zawiadomień otrzymanych przez Komisję w latach 1997-2000 od obywateli irlandzkich, dotyczących licznych przypadków składowania odpadów z naruszeniem przepisów dyrektywy o odpadach. W skardze Komisja wnosi do Trybunału nie tylko o stwierdzenie, iż Irlandia w każdym z tych poszczególnych przypadków uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na podstawie dyrektywy w sprawie odpadów, ale również utrzymuje, iż przypadki te stanowią dla Trybunału podstawę do stwierdzenia ogólnego i systemowego uchybienia przez Irlandię zobowiązaniom wynikającym z dyrektywy w sprawie odpadów. 3. Żądanie Komisji jest oczywiście istotne z punktu widzenia wykonania prawa wspólnotowego, a ...

zadania czuwania nad stosowaniem postanowień traktatu WE oraz przepisów wydanych przez instytucje na jego podstawie. W związku z tym to do Komisji należy wykazanie okoliczności faktycznych oraz udowodnienie, iż są one ...

na podstawie prawa wspólnotowego. Oznacza to, że okoliczności faktyczne, które nie były rozpatrywane przez Trybunał w ramach postępowania o stwierdzenie uchybienia, nie mogą zostać formalnie uznane za przypadki stanowiące uchybienie do czasu stwierdzenia takiego uchybienia przez Trybunał w postępowaniu na podstawie art. 226 WE. Wynika z tego, że możliwe jest utrzymywanie się niedopuszczalnych przypadków uchybienia prawa wspólnotowego do czasu zgromadzenia przez Komisję informacji wystarczających do wszczęcia postępowania w sprawie uchybienia. 4. Konieczność występowania przeciwko licznym przypadkom uchybienia w sposób oczywisty zwiększa ciężar spoczywający na mechanizmie służącym egzekwowaniu prawa wspólnotowego oraz uniemożliwia jego skuteczne ...

się wyłącznie do dziedziny środowiska naturalnego. Wystarczy jedynie wskazać na dziedzinę taką jak zamówienia publiczne, w której do Trybunału Sprawiedliwości wpłynęły liczne skargi dotyczące uchybień dotyczących stosownych dyrektyw przez to państwo członkowskie. W takich przypadkach Trybunał może jedynie stwierdzić ex post facto, iż w tych przypadkach doszło do naruszenia owych dyrektyw. Takie podejście nie dość, że nie dostarcza w niniejszym przypadku skutecznej sankcji, to ponadto, co bardziej istotne, nie dotyczy podstawowych problemów systemowych związanych z uchybieniami w zastosowaniu się do tych dyrektyw przez dane państwo członkowskie. Działanie instytucji wspólnotowych jest ograniczone do tego, co w Niemczech jest określane mianem "Kurieren am Symptom" (leczenia objawów). Wyjaśnia ono, dlaczego tak istotne znaczenie ...

do bardziej skutecznej egzekucji wykonania przez państwa członkowskie zobowiązań wynikających z prawa wspólnotowego. II - Dyrektywa w sprawie odpadów 5. Podstawowym obowiązkiem państw członkowskich na podstawie dyrektywy w sprawie odpadów jest zapewnienie, by odpady były odzyskiwane lub unieszkodliwiane bez zagrażania zdrowiu ludzkiemu oraz bez stosowania procesów lub metod, które mogłyby szkodzić środowisku naturalnemu (art. 4 akapit pierwszy). W tym celu wymaga się od nich nałożenia pewnych obowiązków na podmioty, które zajmują się działalnością w zakresie gospodarowania odpadami na poszczególnych jej etapach. Dlatego też, w ramach łańcucha, który Komisja określa w skardze mianem "nieprzerwanego łańcucha odpowiedzialności", dyrektywa nakłada obowiązki na podmioty posiadające, zbierające i transportujące śmieci ...

Posiadacze odpadów, którzy sami ich nie odzyskują lub nie unieszkodliwiają, muszą zapewnić, by odpady zostały przekazane prywatnemu lub publicznemu punktowi zbierania odpadów lub przedsiębiorstwu unieszkodliwiania lub odzyskiwania odpadów (art. 8). Wysypywanie ...

9 i 10). Przedsiębiorstwa te powinny być okresowo kontrolowane przez właściwe organy (art. 13) i w celu ułatwienia takich kontroli powinny one prowadzić rejestr działalności dotyczącej odpadów (art. 14). W celu osiągnięcia samowystarczalności w dziedzinie odpadów, tak na szczeblu wspólnotowym, jak i na szczeblu krajowym, dyrektywa zaleca państwom członkowskim podjęcie właściwych działań w celu stworzenia odpowiedniej zintegrowanej sieci urządzeń do unieszkodliwiania odpadów (art. 5). 6. Termin na dokonanie transpozycji pierwotnej wersji dyrektywy w sprawie odpadów, dyrektywy 75/442, upłynął w lipcu 1977 r., podczas gdy zmiany do niej, wprowadzone przez dyrektywę 91/156, powinny zostać wprowadzone do dnia 1 kwietnia 1993 r. 7. Dokładne brzmienie przepisów znajdujących zastosowanie w niniejszej sprawie jest następujące: Artykuł 4 Państwa członkowskie podejmują niezbędne środki w celu zapewnienia, że odpady są odzyskiwane lub unieszkodliwiane bez zagrażania zdrowiu ludzkiemu oraz bez stosowania procesów lub metod, które mogłyby szkodzić środowisku naturalnemu, w szczególności: bez zagrożenia dla wody, powietrza, gleby, roślin i zwierząt, bez powodowania uciążliwości przez hałas lub zapachy, bez negatywnych skutków dla terenów wiejskich oraz w miejsc o szczególnym znaczeniu. Państwa członkowskie podejmują także niezbędne środki zakazujące porzucania, wysypywania lub niekontrolowanego unieszkodliwiania odpadów. Artykuł 5 Państwa członkowskie, we współpracy z innymi państwami członkowskimi, w przypadku gdy jest to niezbędne lub zalecane, podejmują właściwe środki w celu stworzenia odpowiedniej zintegrowanej sieci urządzeń do unieszkodliwiania odpadów, uwzględniając najlepsze dostępne technologie nie obejmujące nadmiernych kosztów. Sieć musi umożliwiać Wspólnocie jako całości samowystarczalność w zakresie unieszkodliwiania odpadów, a państwom członkowskim stopniowe osiąganie tego celu indywidualnie, biorąc pod uwagę warunki ...

geograficzne lub potrzebę specjalistycznych urządzeń dla niektórych typów odpadów. Sieć musi także umożliwiać unieszkodliwianie odpadów w jednym z najbliższych urządzeń, za pomocą najodpowiedniejszych metod i technologii w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony środowiska naturalnego oraz zdrowia publicznego. Artykuł 8 Państwa członkowskie podejmują niezbędne środki w celu zapewnienia, aby każdy posiadacz odpadów: - przekazywał odpady prywatnemu lub państwowemu punktowi zbierania odpadów bądź przedsiębiorstwu, które wykonują czynności wymienione w załączniku IIA lub B, lub - odzyskiwał lub unieszkodliwiał je na własną rękę zgodnie z przepisami ...

celów wykonania art. 4, 5 i 7 wszelkie zakłady lub przedsiębiorstwa, które wykonują czynności określone w załączniku IIA muszą uzyskać zezwolenie od właściwych władz określone w art. 6. Zezwolenie takie obejmuje: - rodzaje oraz ilości odpadów, - wymogi techniczne, - środki bezpieczeństwa, które mają ...

mogą być udzielane na czas określony, mogą być odnawialne, mogą podlegać warunkom i zobowiązaniom, a w szczególności, jeśli zamierzona metoda unieszkodliwiania jest niedopuszczalna z punktu widzenia ochrony środowiska naturalnego, można odmówić ...

udzielenia. Artykuł 10 Do celów wykonania art. 4 każdy zakład lub przedsiębiorstwo wykonujące czynności określone w załączniku IIB, musi uzyskać zezwolenie. Artykuł 12 Przedsiębiorstwa lub zakłady, które zawodowo zajmują się zbieraniem lub transportowaniem odpadów lub organizujące unieszkodliwianie lub odzyskiwanie odpadów w imieniu innych podmiotów (sprzedawcy, pośrednicy) i niepodlegające wymogowi uzyskania zezwolenia, rejestrowane są przez właściwe władze. Artykuł 13 Przedsiębiorstwa lub zakłady wykonujące czynności określone w art. 9-12 podlegają odpowiednim okresowym kontrolom właściwych władz. Artykuł 14 Wszystkie przedsiębiorstwa lub zakłady określone w art. 9 i 10: - prowadzą rejestr ilości, charakteru, pochodzenia oraz, gdzie właściwe, miejsca przeznaczenia, częstotliwości zbierania, sposobu transportu oraz metody przetwarzania odpadów określonych w załączniku I oraz […] czynności, określonych w załączniku IIA lub B, - na żądanie właściwych władz udostępniają informacje określone w art. 6. Państwa członkowskie mogą także wymagać od producentów spełnienia wymogów niniejszego artykułu. III - Zawiadomienia ...

Zgodnie z tym, co wskazano powyżej, podstawę niniejszej sprawy stanowi 12 zawiadomień otrzymanych przez Komisję w latach 1997-2000, dotyczących 18 przypadków unieszkodliwiania odpadów w Irlandii. 1) Pierwsze z tych zawiadomień dotyczyło składowania bez zezwolenia odpadów budowlanych i rozbiórkowych na obszarze podmokłym w mieście Limerick przez Limerick Corporation (zarejestrowane przez Komisję pod nr P1997/4705). 2) W drugim zawiadomieniu stawiano zarzut składowania bez zezwolenia dużych ilości odpadów organicznych w lagunach w Ballard, Fermoy, hrabstwo Cork, które unieszkodliwiane były gdzie indziej przez prywatną spółkę (P1997/4792). 3) Trzecie zawiadomienie dotyczyło działalności stacji przekazywania odpadów pochodzących z działalności handlowej w Pembrokestown, hrabstwo Wexford, która trwała przez kilka lat bez jakiejkolwiek sankcji, pomimo odmowy wydania zezwolenia ...

dotyczących ochrony środowiska (P1997/4847). 4) Przedmiotem czwartego zawiadomienia była działalność miejskiego składowiska odpadów w Powerstown, hrabstwo Carlow, prowadzona bez zezwolenia od 1975 r. Stwierdzono, iż składowisko powodowało liczne zagrożenia dla środowiska (P1999/4351). 5) W piątym zawiadomieniu podniesiono problem eksploatowania bez zezwolenia prywatnego urządzenia do składowania i przetwarzania odpadów w Cullinagh, Fermoy, w hrabstwie Cork, w odniesieniu do którego oddalono kolejne wnioski o wydanie zezwolenia w latach 1991-1994 (P1999/4478). 6) Szóste zawiadomienie odnosiło się do składowania bez zezwolenia ...

zezwolenia przez wiele lat prywatnego urządzenia do przetwarzania odpadów na znajdującym się na półwyspie Poolbeg w Dublinie obszarze zielonym (P1999/4801). 7) Siódme zawiadomienie dotyczyło prowadzenia od lat siedemdziesiątych przez irlandzkie lokalne organy władzy w Waterford składowisk odpadów w Kilbarry i Tramore, hrabsto Waterford, oraz tego, iż wysypiska te miały negatywny wpływ na obszary ...

nich położone było obok obszaru podmokłego, który został zaproponowany jako obszar dziedzictwa przyrodniczego, natomiast drugie w pobliżu obszaru specjalnej ochrony w rozumieniu dyrektywy 79/409/EWG(4) i częściowo na terenie zaproponowanym jako obszar specjalnej ochrony w rozumieniu dyrektywy 92/43(5) (P1999/5008). 8) Ósme zawiadomienie było skierowane przeciwko prowadzonej ...

począwszy od lat osiemdziesiątych eksploatacji urządzeń do przetwarzania odpadów na terenie dwóch dawnych kopalni odkrywkowych w pobliżu Portarlington, hrabstwo Laois, jednej w Lea i drugiej w Ballymorris, obu usytuowanych w zlewisku rzeki Barrow, o wysokim stopniu wodonośności. Ani miejscowa rada hrabstwa, ani irlandzka Environment Protection ...

bez zezwolenia począwszy od 1990 r. odpadów budowlanych, rozbiórkowych i innych odpadów nad brzegiem morza w Carlington Lough, Greenore, hrabstwo Louth, na obszarze ekologicznie wrażliwym (P2000/4145). 10) W dziesiątym zawiadomieniu zwrócono uwagę na to, iż zbieranie odpadów w miejscowości Bray, hrabstwo Wicklow, prowadzone było przez prywatnych przedsiębiorców nieposiadających zezwolenia lub niezarejestrowanych, którzy nie ...

Zwrócono również uwagę na odkrycie dużych ilości odpadów pochodzenia szpitalnego na prowadzonym bez zezwolenia składowisku w Glen of Imaal, hrabstwo Wicklow (P2000/4157). 11) Przedmiotem jedenastego zawiadomienia było prowadzenie bez zezwolenia komunalnego składowiska w Drumnaboden, Muckish i Glenalla, hrabstwo Donegal. Składowisko to było źródłem poważnego skażenia środowiska, a w szczególności rzeki Lennon (P2000/4408). 12) Dwunaste zawiadomienie dotyczyło składowania bez zezwolenia odpadów, w szczególności odpadów rozbiórkowych i wykopaliskowych, które miało szkodliwy wpływ na różne obszary podmokłe hrabstwa Waterford w Ballynattin, Pickardstown, Ballygunner Bog oraz Castletown (P2000/4633). Zawiadomienia te dalej oznaczane będą odpowiednio ...

od 1 do 12. IV - Postępowanie 9. Komisja skierowała do Irlandii wezwania do usunięcia uchybień, w odniesieniu do pierwszych trzech zawiadomień w dniu 30 października 1998 r., w odniesieniu do zawiadomień 4, 6, 7, 8 i 11, w dniu 25 października 2000 r., a w odniesieniu do zawiadomień 5, 9, 10 i 12 w dniu 17 kwietnia 2001 r. Komisja skierowała także do Irlandii w dniu 28 kwietnia 2000 r. osobne wezwanie do usunięcia uchybień dotyczące zawiadomienia nr 5, ponieważ ...

Komisji dotyczące niektórych zawiadomień. 11. Po wyżej wymienionych wezwaniach skierowano do Irlandii uzasadnione opinie, jedną w dniu 14 lipca 1999 r., dotyczącą zawiadomienia 1 i 2, a drugą w dniu 26 lipca 2001 r., dotyczącą wszystkich dwunastu zawiadomień, w których to opiniach wezwano Irlandię do podjęcia działań koniecznych do zastosowania się do tych wezwań w terminie dwóch miesięcy odpowiednio od poinformowania o nich i ich otrzymania. 12. Uznawszy, iż Irlandia nie podjęła w tym terminie działań wymaganych dla zastosowania się do zobowiązań wynikających z dyrektywy o odpadach, Komisja wniosła niniejszą skargę, zarejestrowaną w dniu 20 grudnia 2001 r. 13. Biorąc pod uwagę okoliczność, iż dwa pierwsze zawiadomienia objęte zostały obydwiema uzasadnionymi opiniami, Trybunał wezwał Komisję w piśmie z dnia 24 maja 2004 r. do oświadczenia, w jakim zakresie dla celów rozstrzygnięcia postępowania należy uwzględnić uzasadnioną opinię z dnia 14 lipca 1999 r. W odpowiedzi z dnia 7 czerwca 2004 r. Komisja wskazała, iż pierwsza uzasadniona opinia została zastąpiona ...

być rozpatrywana z uwzględnieniem drugiej uzasadnionej opinii. 14. Komisja i Irlandia przedstawiły uwagi na rozprawie w dniu 6 lipca 2004 r. V - Uwagi wstępne A - Zakres skargi 15. W pierwszej kolejności należy określić zakres skargi, ponieważ to on decyduje o sposobie, w jaki skarga ma być rozpoznana i rozstrzygnięta. 16. Komisja podkreśla w swojej skardze, że dyrektywa tworzy "nieprzerwany łańcuch odpowiedzialności za odpady" oraz że jej głównym zamiarem jest upewnienie się, iż ów łańcuch odpowiedzialności został w Irlandii w pełni uznany i wprowadzony w życie. Jest to również powód, dla którego Komisja wolała połączyć kilka postępowań dotyczących zawiadomień niż prowadzić każde z nich osobno. W związku z tym skarga zmierza w pierwszej kolejności do stwierdzenia tego, iż Irlandia uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na podstawie dyrektywy o odpadach w sposób ogólny i systemowy. Komisja utrzymuje, że nawet jeżeli okaże się, iż Irlandia w rzeczywistości w pewnych przypadkach zastosowała się do ciążących na niej zobowiązań przed upływem terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii z dnia 26 lipca 2001 r., to jednak nie będzie to miało wpływu na jej twierdzenie, iż Irlandia naruszyła swoje zobowiązania w bardziej ogólny sposób. 17. Komisja podnosi następnie, że wskazane zawiadomienia nie stanowią jedynych przykładów naruszenia przez Irlandię dyrektywy w sprawie odpadów oraz że zastrzega sobie prawo przywołania innych przykładów. W skardze w części zatytułowanej "Pozostałe powszechnie dostępne informacje" wspomina o składowaniu na szeroką skalę odpadów w hrabstwie Wicklow (96 przypadków), opisanych w raporcie z dnia 7 września 2001 przekazanym władzom lokalnym. 18. Irlandia nie zgadza się z podejściem Komisji i uważa, że jest ono ...

zawiadomień oraz że nie powinno się brać pod uwagę zawiadomień, które nie zostały jej przedstawione w przedsądowej fazie postępowania, takich jak zawiadomienie w sprawie składowiska w hrabstwie Wicklow. W związku z tym ocena Trybunału powinna dotyczyć jedynie tego, czy zarzucane Irlandii uchybienie w odniesieniu do owych dwunastu zawiadomień istniało w chwili upływu dwumiesięcznego terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii z dnia 26 lipca 2001 r., natomiast do Komisji należy dostarczenie wystarczających dowodów w celu udowodnienia tego uchybienia. Irlandia podnosi, że Komisja nie może wnosić do Trybunału o orzeczenie, iż Irlandia uchybia w sposób ogólny zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy dyrektywy w sprawie odpadów, powołując się na pewne sprawy, które nie zostały rozstrzygnięte w tej dacie. 19. Formułując w taki sposób skargę Komisja zmierza do tego, aby Trybunał orzekł, iż Irlandia uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy dyrektywy w sposób ogólny i systemowy. Nie rozpatruje tych dwunastu zawiadomień jako pojedynczych i niepowiązanych ze sobą ...

wypadki te stanowią część utrwalonego schematu. Jest dla mnie oczywiste, iż nie można wykluczyć, że w pewnych warunkach szereg zawiadomień może stanowić podstawę do stwierdzenia, że państwo członkowskie w sposób systemowy uchybiło ciążącym na nim zobowiązaniom prawa wspólnotowego. Zgodnie z tym, co podkreśliła Komisja w odpowiedzi, jeżeli przyjęty zostałby argument Irlandii, iż zakres skargi jest zbyt szeroki, mogłoby to znacznie ...

Aczkolwiek żądanie Komisji powoduje powstanie pytania, co należy rozumieć przez uchybienie o charakterze systemowym oraz w jaki sposób możne ono zostać stwierdzone, to jednak nie wydaje mi się, aby były to powody dla ograniczenia zakresu niniejszej skargi, w sposób, w jaki chciałaby tego Irlandia. 20. Drugą kwestią dotyczącą zakresu niniejszej skargi, która powinna zostać wyjaśniona na tym etapie, jest to, iż w będącym przedmiotem zarzutu uchybieniu główny nacisk kładzie się raczej na wykonywanie przepisów wydanych przez Irlandię w celu wdrożenia dyrektywy o odpadach niż na transpozycję przepisów dyrektywy do prawa irlandzkiego. Komisja przyznaje w skardze, że przyjmując Waste Management Act 1996 i przepisy wykonawcze, władze irlandzkie "zasadniczo poprawiły" podstawę prawną zarządzania odpadami w Irlandii. Główne zaistniałe problemy dotyczą praktycznego stosowania przepisów przyjętych w celu transpozycji dyrektywy o odpadach. Niemniej jednak Komisja twierdzi, iż dokonano nieprawidłowej transpozycji art. 12 dyrektywy o odpadach. Co więcej, w odpowiedzi na kolejne spostrzeżenie Irlandii, jakoby dokonano prawidłowej transpozycji dyrektywy, oświadcza, iż nie zgadza się z tym, że nie było dalszych nieprawidłowości w transpozycji dyrektywy w Irlandii. Ponieważ owe ewentualne dalsze nieprawidłowości w transpozycji nigdy nie zostały określone ani też nie były przedmiotem dyskusji w postępowaniu poprzedzającym wniesienie skargi, nie mogą zostać rozpatrzone w ramach niniejszej skargi. 21. Wreszcie Komisja wyjaśnia w odniesieniu do czasowego zakresu skargi, iż okoliczność, że wniosła ona skargę dotyczącą uchybienia przez Irlandię przepisom dyrektywy o odpadach w brzmieniu nadanym dyrektywą 91/156, nie oznacza, że nie należy brać pod uwagę działalności poprzedzającej ...

tym stanowiskiem o tyle, o ile dotyczyć będzie ono działalności, która miała miejsce po wejściu w życie dyrektywy 75/442 w 1977 r. B - Plan rozważań 22. Zgodnie z tym, na co wskazałem powyżej, niniejsza sprawa ...

do niej. Wydaje się, że przed rozważeniem tego, czy można zgodzić się ze skargą Komisji w zakresie wprowadzenia w życie dyrektywy o odpadach, stosowne jest rozpatrzenie tej kwestii na bardziej abstrakcyjnej płaszczyźnie. W związku z tym rozpocznę swoją ocenę od krótkiego przypomnienia ogólnych przesłanek prawidłowej transpozycji dyrektywy rozwiniętych w orzecznictwie Trybunału, a następnie zbadam ich znaczenie w kontekście dyrektywy o odpadach. Następnie przyjdzie mi określić, na jakich warunkach można ustalić, iż owe przesłanki nie zostały spełnione w sposób systemowy. W następnej kolejności przejdę do dyskusji nad kwestią dowodu. Wreszcie dokonam oceny istoty skargi w niniejszej sprawie, to znaczy pytania, czy w kontekście przedstawionych zawiadomień Irlandia uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy dyrektywy o odpadach w sposób systemowy. VI - Zakres oceny A - Przesłanki ogólne prawidłowej implementacji(6) 23. Zgodnie z powszechnym ...

pozostawiając państwom członkowskim wybór formy i sposobu, nie oznacza to jednak, iż proces implementacji jest w całości pozostawiony swobodnemu uznaniu państw członkowskich. Na przestrzeni lat Trybunał wielokrotnie miał możliwość ustalenia kilku kryteriów służących ocenie stosowności działań podejmowanych przez państwa członkowskie w celu implementacji dyrektyw. W celu schematycznego przedstawienia tych kryteriów należy wyróżnić dwie fazy w procesie implementacji: fazę transpozycji oraz fazę wykonywania. 24. Z kolei faza transpozycji składa się z ...

aspektu organizacyjnego. 25. Aspekt normatywny polega na wprowadzeniu istotnej treści dyrektywy do krajowego porządku prawnego w sposób wystarczająco jasny i precyzyjny w terminie ustalonym w dyrektywie(7). Przepisy te muszą mieć wiążący charakter i tę samą moc prawną co przepisy ...

jasności i precyzji przepisów implementujących dyrektywę ma istotne znaczenie wówczas, gdy celem dyrektywy jest utworzenie praw i obowiązków dla jednostek. Pewność prawa wymaga, aby przepisy transponujące były wystarczająco przejrzyste, tak aby jednostki były w stanie w pełni zapoznać się z przysługującymi im na podstawie dyrektywy prawami(9). Nimniej jednak wymóg precyzji znajduje zastosowanie również i wtedy, gdy celem dyrektywy nie jest w szczególności przyznanie praw jednostkom. W takim przypadku chodzi o zapewnienie, iż przepisy dyrektywy są prawidłowo stosowane przez wszystkie właściwe organy w ramach krajowego porządku prawnego(10). Ponadto powinno być oczywiste również to, że przyjmowane przepisy krajowe mają wspólnotowe pochodzenie, a co za tym idzie, w razie potrzeby mogą być interpretowane w świetle celów dyrektywy, a decyzje wydane na ich podstawie mogą być przedmiotem wspólnotowych środków zaskarżania ...

na stworzenie administracyjno-prawnych ram dla prawidłowego stosowania i egzekwowania krajowych przepisów inkorporujących przepisy zawarte w dyrektywie. Wiąże się to z wyznaczeniem organów właściwych do stosowania tych przepisów, zapewnieniem, iż owe organy zostały wyposażone w stosowne kompetencje, stworzeniem narzędzi służących kontroli przestrzegania tych przepisów, przyznaniem gwarancji ochrony prawnej, zapewnieniem dostępności ...

dyrektywy przewidują wyraźnie działania organizacyjne, które powinny zostać podjęte, niemniej jednak jeżeli brak jest postanowień w tym względzie, to z art. 10 WE można wywnioskować, iż państwa członkowskie mają obowiązek zapewnienia, by zostały one podjęte. 27. Faza operacyjna jest ciągłym procesem, w którym realizacja celów dyrektywy musi być zapewniona przez pełne i czynne stosowanie przez właściwe organy krajowe przepisów transponujących dyrektywę do krajowego porządku prawnego oraz wiarygodny system egzekwowania tych przepisów w przypadku ich naruszenia. Innymi słowy, proces implementacji nie kończy się wraz z prawidłową transpozycją przepisów ...

organizacyjnych dla stosowania tych przepisów; musi on zapewnić ponadto, iż obydwa te aspekty realizowane są w taki sposób, że w praktyce realizują zamierzony przez dyrektywę cel. Zgodnie z tym, co zauważył Trybunał w wyroku w sprawie Marks & Spencer ogólnie w odniesieniu do dyrektyw, "wydanie przepisów krajowych prawidłowo [transponujących] dyrektywę nie powoduje wyczerpania skutków dyrektywy i ...

11). Mimo iż kwestia bezpośredniego skutku dyrektywy nie jest przedmiotem niniejszego postępowania, dla skuteczności dyrektyw w ogóle istotne jest to, aby Trybunał po raz kolejny potwierdził, iż jednostki mają prawo powoływać się przed sądami krajowymi, występując przeciwko państwu, na bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne przepisy "we wszystkich przypadkach, w których w rzeczywistości nie zapewniono skutecznego i pełnego stosowania dyrektywy, to znaczy nie tylko w przypadku braku [transpozycji] lub nieprawidłowej [transpozycji] tej dyrektywy, ale także wówczas, gdy przepisy krajowe dokonujące ...

osiągnąć zamierzony przez nią rezultat"(12). Ostatnie z rozważań Trybunału potwierdza to, iż implementacja dyrektywy w szerokim tego słowa znaczeniu jest ciągłym procesem, który nakłada na państwa członkowskie zobowiązania o charakterze ...

dyrektyw, a raczej o wykonywanie wprowadzających je przepisów prawa krajowego, chciałbym podkreślić, iż również i w tym przypadku zarówno z ogólnego obowiązku realizacji celów dyrektywy, jak również z art. 10 WE wynika, iż podjęte działania oraz uruchomione w tym celu mechanizmy są skuteczne. Według mnie skuteczne wykonywanie oznacza, iż osoby naruszające przepisy narażają się na realne niebezpieczeństwo, iż zostaną wykryte i poniosą karę, która w najlepszym wypadku pozbawi je gospodarczych korzyści wynikających z takiego naruszenia. Zgodnie z tym, co zauważyłem wcześniej w tym roku w opinii dotyczącej wspólnej polityki w dziedzinie rybołówstwa, intensywność kontroli oraz zagrożenie zastosowaniem środków represyjnych musi stwarzać wystarczającą presję, tak by uczynić owo naruszenie gospodarczo nieatrakcyjnym, zapewniając tym samym, iż w praktyce osiągnięta zostanie sytuacja, do której zmierzają [odnośne przepisy wspólnotowe](13). Pomimo innego kontekstu niniejszej sprawy, tok rozumowania jest ten sam. 29. Tym samym poza "papierową ścianą" wzniesioną w fazie transpozycji, państwa członkowskie są i pozostają odpowiedzialne zapewnienie tego, iż dyrektywa jest prawidłowo stosowana ...

mówiąc, że została zapewniona jej skuteczność. 30. Ponieważ Komisja twierdzi, że jeden z przepisów dyrektywy w sprawie odpadów, art. 12, nie został prawidłowo inkorporowany do prawa irlandzkiego, niniejsza sprawa koncentruje się ...

organizacyjnym aspekcie pierwszej fazy oraz na fazie operacyjnej procesu implementacji. Przejdę teraz do zbadania, co w świetle powyższych rozważań owe wymogi oznaczają dla dyrektywy w sprawie odpadów. B - Implementacja dyrektywy w sprawie odpadów 31. Dyrektywa w sprawie odpadów wprowadza kompletny system dotyczący działalności związanej z odpadami w celu zapewnienia, by odpady były unieszkodliwiane w sposób nieszkodliwy dla zdrowia publicznego i środowiska. Potwierdza to preambuła do dyrektywy 91/156, zmieniającej ...

iż celem dyrektywy jest zapewnienie monitorowania odpadów "od momentu ich produkcji do ostatecznego usunięcia"(14). W celu określenia rezultatu, który powinny osiągnąć państwa członkowskie, oraz biorąc pod uwagę pierwszorzędny cel skargi ...

na całość, na to, co ma ona na celu, oraz na to, jak różne omawiane w niniejszej sprawie przepisy wkomponowują się w system. 32. Artykuł 4 akapit pierwszy, który można uznać za naczelny przepis dyrektywy, bardziej szczegółowo określa ten cel stanowiąc, iż "państwa członkowskie podejmują niezbędne środki w celu zapewnienia, że odpady są odzyskiwane lub unieszkodliwiane bez zagrażania zdrowiu ludzkiemu oraz bez stosowania procesów lub metod, które mogłyby szkodzić środowisku naturalnemu, w szczególności: bez zagrożenia dla wody, powietrza, gleby, roślin i zwierząt, bez powodowania uciążliwości przez hałas ...

porzucania, wysypywania lub niekontrolowanego unieszkodliwiania odpadów. Kluczowym instrumentem służącym osiągnięciu tych celów jest wymóg ustanowiony w art. 9 i 10, zgodnie z którym, między innymi w celu implementacji(15) art. 4 zdanie pierwsze, przedsiębiorstwa i zakłady zajmujące się unieszkodliwianiem i odzyskiwaniem ...

tych zezwoleń organy krajowe mogą uzależnić unieszkodliwianie lub odzyskiwanie odpadów od spełnienia pewnych warunków (które w odniesieniu do działalności unieszkodliwiania zostały określone w dyrektywie) ukierunkowanych na osiągnięcie celów art. 4, a także kontrolować spełnianie tych warunków. W celu zapewnienia unieszkodliwiania odpadów w ramach tego systemu obowiązki są nakładane począwszy od posiadaczy odpadów w górę(16) (art.8) w celu zapewnienia, by odpady były przekazywane publicznym lub prywatnym punktom zbierania odpadów lub posiadającym zezwolenie przedsiębiorstwom unieszkodliwiania lub odzyskiwania odpadów. W przeciwnym razie posiadacz odpadów musi we własnym zakresie odzyskiwać lub unieszkodliwiać odpady zgodnie z przepisami dyrektywy, w szczególności zaś z art. 4. Przedsiębiorstwa lub zakłady, które zawodowo zajmują się zbieraniem lub transportowaniem ...

terytorium odpowiedniej i zintegrowanej sieci urządzeń do unieszkodliwiania odpadów, tak aby możliwe było osiągniecie samowystarczalności w zakresie unieszkodliwiania odpadów. Odesłanie w art. 9 do art. 5 dotyczące zezwoleń na działalność w zakresie unieszkodliwiania odpadów oznacza, iż posiadające zezwolenia przedsiębiorstwa dokonujące czynności unieszkodliwiania odpadów działają w ramach tej sieci. 33. Tytułem uzupełnienia chciałbym również nadmienić, że dyrektywa określa także i inne ...

jest rozważane, nie podważa systemowego charakteru zarzucanego Irlandii uchybienia, polegającego na niedostosowaniu się do dyrektywy w sprawie odpadów jako całości, w szczególności dlatego, iż skarga Komisji skupia się na kluczowym instrumencie dyrektywy, jakim jest wymóg uzyskania zezwolenia. 34. Ponieważ dyrektywa w sprawie odpadów przewiduje kilka specyficznych instrumentów, których celem jest zapewnienie, by odpady unieszkodliwiane były w sposób niestanowiący zagrożenia dla zdrowia publicznego i jakości środowiska naturalnego, pełna implementacja dyrektywy oznacza po pierwsze, że owe instrumenty zostały utworzone w krajowym porządku prawnym i że są stosowne dla osiągnięcia celów dyrektywy oraz że są one w pełni operacyjne. 35. Najważniejszym z tych instrumentów jest wymóg uzyskania zezwolenia na operacje unieszkodliwiania i odzyskiwania odpadów (art. 9 i 10), o których mowa w załącznikach IIA i IIB dyrektywy w sprawie odpadów, prowadzone na terytorium kraju. Z uwagi na okoliczność, że przepis ten został ustanowiony z zamiarem zapewnienia realizacji celów art. 4 dyrektywy, sposób w jaki instrument ten został zaprojektowany i jest stosowany musi spełniać określone kryteria jakościowe. Dlatego też ...

się z istnieniem odpowiednich i skutecznych ram administracyjnych dla rozpatrywania wniosków o udzielenie takich zezwoleń w rozsądnych granicach czasowych tak, aby ocenić je w celu poddania operacji, których dotyczą wnioski, odpowiednim warunkom i dysponować wystarczającymi możliwościami monitorowania przestrzegania tych ...

warunków. Odpowiedni i skuteczny system wydawania zezwoleń zapewnia, by objęta jego zakresem działalność była prowadzona w taki sposób, że osiągnięte zostają ogólne cele systemu. W przypadku rozpoczynania nowej działalności oznacza to, że wystąpienie z wnioskiem i udzielenie zezwolenia powinno nastąpić przed jej rozpoczęciem, tak aby mogła ona zostać poddana odpowiednim warunkom; w tym wypadku zezwolenie pełni funkcję prewencyjną. Dla istniejącej działalności oznacza to, że działalność ta powinna być dostosowana w maksymalnym zakresie do tych celów lub też że stopniowo powinno się zaprzestać jej prowadzenia, w którym to wypadku system zezwoleń pełni zarówno prewencyjną, jak i represyjną funkcję. Powoduje on również ...

36. Można uznać, iż dokonano prawidłowej implementacji art. 4 zdanie drugie wymagającego podjęcia koniecznych działań w celu zwalczania porzucania odpadów, jeżeli przewidziany przez dyrektywę zakaz został ustanowiony w prawie krajowym, przewidziano stosowne sankcje na wypadek jego naruszenia, a przestrzeganie tego przepisu jest monitorowane w skuteczny sposób. 37. Nacisk położony na wymóg implementacji art. 8, który nakłada obowiązki na posiadaczy odpadów wydaje się dotyczyć aspektu transpozycji. Na pierwszy rzut oka ustanowienie tego obowiązku w prawie krajowymi i poparcie go zagrożeniem sankcjami mogłoby się wydawać wystarczające dla zastosowania się do dyrektywy w tej kwestii. Niemniej jednak w świetle celu dyrektywy w sprawie odpadów ustalonego w preambule do dyrektywy 91/156, jakim jest zapewnienie, by odpady były monitorowane "od momentu ich ...

przyjąć, iż państwa członkowskie mają dorozumiany obowiązek stworzenia odpowiedniej i dostępnej infrastruktury dla posiadaczy odpadów, w celu ułatwienia im wywiązania się z tego obowiązku i zagwarantowania tego, by odpady podlegały opisanemu ...

sprawować kontrolę nad unieszkodliwianiem odpadów zgodnie z art. 4 dyrektywy jedynie wówczas, gdy następuje to w ramach systemu zezwoleń. Jeżeli okaże się, że posiadacze odpadów nie byli w stanie wywiązać się z obowiązku ustalonego w art. 8 na skutek braku takich udogodnień, możliwe stanie stwierdzenie uchybienia jego postanowieniom przez dane ...

znajdujący zastosowanie do przedsiębiorstw lub zakładów, które zawodowo zajmują się zbieraniem, transportowaniem, a także pośredniczeniem w działalności dotyczącej odpadów, ma na celu umożliwienie właściwym organom monitorowania całego łańcucha unieszkodliwiania śmieci, począwszy od ich produkcji aż do ich ostatecznego usunięcia, oraz ustanowienie przejrzystości w tym względzie. W sytuacji gdy państwa członkowskie nie poddają tych przedsiębiorców wymogowi uzyskania zezwolenia, muszą oni podlegać przynajmniej rejestracji. Ponieważ przepis ten zmierza do zapewnienia, by właściwe organy władzy były w pełni poinformowane o podmiotach działających na różnych etapach unieszkodliwiania odpadów, prawidłowa implementacja tych przepisów wymaga ...

były one wykonywane zgodnie z celami art. 4. 39. Właściwa i pełna implementacja art. 13 w zakresie okresowych kontroli podmiotów wymienionych w art. 9-12 dyrektywy wymaga wyznaczenia organów władzy i wyposażenia ich w kompetencje kontrolne odpowiednie dla wykonania przez nie tego zadania. Moim zdaniem powinny one obejmować uprawnienie ...

charakter. Z ogólnego obowiązku zagwarantowania przez państwa członkowskie skuteczności dyrektyw wynika, że również kontrole muszą w sposób skuteczny przyczyniać się realizacji ogólnego celu art. 4 dyrektywy. Powinny być one skierowane nie tylko na wykrycie naruszeń, ale także w sposób bardziej konstruktywny powinny być tak zorganizowane i prowadzone, aby zachęcić dane podmioty gospodarcze do przestrzegania obowiązków związanych z unieszkodliwianiem odpadów. 40. Ustanowiony w art. 14 obowiązek prowadzenia rejestrów przez przedsiębiorstwa i zakłady zajmujące się unieszkodliwianiem lub odzyskiwaniem odpadów i udostępniania ich na żądanie właściwych organów w sposób oczywisty jest konieczny dla ułatwienia okresowych kontroli, o których mowa w art. 13 dyrektywy. W związku z tym istotne jest, aby obowiązek ten został ustanowiony w sposób jasny i jednoznaczny w prawie krajowym jako obowiązek ciążący na odnośnych przedsiębiorcach. 41. Artykuł 5 dyrektywy o odpadach zawiera innego ...

których była mowa powyżej. Podczas gdy wcześniejsze koncentrowały się na obowiązkach i działalności podmiotów gospodarczych w ramach łańcucha gospodarowania odpadami, art. 5 dotyczy dostępnej na terytorium państw członkowskich infrastruktury do unieszkodliwiania odpadów. Właściwa implementacja w pierwszym rzędzie oznacza podjęcie działań w celu zapewnienia wystarczających możliwości unieszkodliwiania odpadów na terytorium państw członkowskich. Można o tym wnosić z użytego w tym przepisie wyrażenia "właściwe" oraz z obowiązku dążenia przez państwa członkowskie do osiągnięcia samowystarczalności na ...

na unieszkodliwianie. Warunek utworzenia "zintegrowanej" sieci urządzeń oznacza, iż urządzenia do unieszkodliwiania odpadów muszą działać w ramach jednego systemu, a także że istnieje forma koordynacji w ramach tego systemu skierowana na zapewnienie równowagi pomiędzy zapotrzebowaniem a dostępnymi możliwościami unieszkodliwiania. Odwołanie do art. 5 znajdujące się w art. 9 wskazuje, iż może to zostać osiągnięte za pomocą systemu zezwoleń. 42. Moim zdaniem, wszystkie te uwagi łącznie stanowią kryterium oceny tego, czy dyrektywa w sprawie odpadów została prawidłowo implementowana w państwach członkowskich. C - Systemowe naruszenie dyrektywy 43. Zgodnie z tym, na co wskazałem w pkt 19, skarga Komisji powoduje powstanie pytania, co należy rozumieć pod pojęciem ogólnego i systemowego naruszenia przez państwo członkowskie obowiązków wynikających z prawa wspólnotowego oraz w jaki sposób można stwierdzić istnienie takiej sytuacji. Obydwa te aspekty sprowadzają się do kilku kryteriów, które mogą zostać zastosowane w celu określenia, czym jest naruszenie systemowe. Jeżeli wykaże się, iż takie warunki zostały spełnione, można będzie stwierdzić, iż takie naruszenie ma systemowy charakter. W tym względzie chciałbym wyróżnić trzy wymiary, które dopiero po ich łącznym zestawieniu mogą świadczyć o ...

czasowy oraz wymiar powagi naruszenia. 44. Wymiar dotyczący rozmiaru naruszenia odnosi się do liczby przypadków, w których ustalono, że obowiązki wynikające z prawa wspólnotowego zostały naruszone. Pomimo iż pojedyncze przypadki same w sobie są wystarczające do stwierdzenia takiego naruszenia, to jednak, tak jak to wynika z wyroków w sprawie Komisja przeciwko Grecji(18) oraz Komisja przeciwko Włochom (zwanego dalej "wyrokiem w sprawie San Rocco)(19), naruszenie systemowe sugeruje, iż mamy do czynienia z bardziej powszechną praktyką lub schematem niedostosowywania się, które najprawdopodobniej będzie się powtarzać. W przypadku dyrektywy oznacza to, że istotna treść dyrektywy, abstrahując od przyczyny, nie została wprowadzona w życie, a cel dyrektywy nie został osiągnięty w danym państwie członkowskim. Ponadto może okazać się, że taka praktyka nie ogranicza się do jednej tylko miejscowości w państwie członkowskim, ale że jest bardziej rozpowszechniona, w tym znaczeniu, iż jednocześnie na terytorium danego państwa członkowskiego występuje więcej sytuacji, które są sprzeczne ...

niezgodności istniała przez dłuższy czas po tym, jak dane zobowiązanie wspólnotowe stało się obowiązujące, włączywszy w to rozsądne opóźnienia związane z osiąganiem pełnej operacyjności nowo wprowadzanych instrumentów, takich jak system zezwoleń ...

to konieczne. Ogólnie rzecz biorąc, to, co może być rozumiane pod pojęciem rozsądnego okresu opóźnienia w zastosowaniu się do obowiązku oraz jakie okoliczności mogą usprawiedliwiać owo opóźnienie w zastosowaniu się, nawet jeżeli formalnie mogą one nie uzasadniać niedochowania limitów czasowych, w sposób jasny wynika z danego obowiązku wspólnotowego oraz rezultatu, który mają osiągnąć państwa członkowskie. W pewnej chwili oczywistym staje się, że niezgodność z prawem wspólnotowym przybrała trwały charakter. Przykładem takiej systemowej niezgodności, który przychodzi mi na myśl, jest sytuacja, której dotyczył wyrok Trybunału w sprawie Komisja przeciwko Francji, znany również pod nazwą wyroku w sprawie hiszpańskich truskawek(20). W sprawie tej jednym z czynników, który Trybunał uwzględnił stwierdzając, iż Francja uchybiła zobowiązaniom wynikającym z ...

towarów przez okres trwający dłużej niż dziesięć lat(21). 46. Wymiar powagi naruszenia dotyczy stopnia, w jakim sytuacja aktualnie panująca w państwie członkowskim odbiega od rezultatu, do którego zmierzał obowiązek wspólnotowy. W aspekcie tym zakłada się, że utrzymywanie się sytuacji, która jest sprzeczna z obowiązkiem wspólnotowym, będzie miało pewne szkodliwe skutki dla interesów chronionych danym przepisem prawa wspólnotowego i w sposób znaczący utrudni osiągnięcie celów dyrektywy. W przypadku dyrektywy o odpadach można wyróżnić dwa typy niekorzystnych skutków, z których obydwa dotyczą podstawowych ...

na niebezpieczeństwie spowodowania istotnych zakłóceń konkurencji na rynku wewnętrznym. Przedsiębiorstwa działające z państw członkowskich, które w pełni dostosowały się do dyrektywy o odpadach, najprawdopodobniej poniosą znacznie większe koszty związane z unieszkodliwianiem ...

dyrektywy wiąże się z poniesieniem znacznych kosztów przez jednostki prawa publicznego i prywatnych przedsiębiorców, zwłaszcza w początkowym stadium wprowadzania sytemu unieszkodliwiania odpadów. Oczywiście ma to wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstw. 47. Z uwagi na konsekwencje, z jakimi wiąże się stwierdzenie ogólnego uchybienia w dostosowaniu się do obowiązków wspólnotowych, uważam że zakres, w jakim takie naruszenie miało niekorzystny wpływ dla osiągnięcia celów danego środka wspólnotowego, jest czynnikiem, który powinien być brany pod uwagę. Nie pozostaje to w sprzeczności z faktem, że Trybunał w orzecznictwie dotyczącym art. 226 wyjaśnił, że okoliczność, że nieprzestrzeganie obowiązków wspólnotowych nie spowodowało powstania szkody ...

do naruszenia prawa wspólnotowego przez państwo członkowskie(22). Powszechne nieprzestrzeganie obowiązków prawa wspólnotowego wiąże się w sposób nieunikniony z wystąpieniem negatywnych skutków. 48. Krótko mówiąc, można stwierdzić istnienie ogólnego i systemowego naruszenia wówczas, gdy taka sytuacja nie może zostać naprawiona jedynie poprzez podjęcie działań w celu rozwiązania kilku odrębnych przypadków niewywiązywania się z określonych obowiązków wspólnotowych, lecz wymaga zmiany ogólnej polityki i praktyki administracyjnej państwa członkowskiego w dziedzinie uregulowanej danym przepisem wspólnotowym. Ograniczając działania zmierzające do poprawy sytuacji do wykrytych przypadków naruszeń ...

doprowadzi do utrzymywania się innych przypadków naruszenia do czasu ich wykrycia i zaskarżenia przez Komisję w nowym postępowaniu o stwierdzenie uchybienia lub na szczeblu krajowym przez osoby poszkodowane do sądów krajowych. D - Kwestia dowodowa 49. W niniejszej sprawie, która charakteryzuje się obfitością okoliczności dotyczących stanu faktycznego przedstawionych przez obydwie strony, kwestia ...

dowodowa ma szczególne znaczenie, zwłaszcza wobec twierdzenia Komisji, iż liczne przypadki zarzucanego Irlandii naruszenia dyrektywy w sprawie odpadów świadczą o ogólnym uchybieniu przez to państwo zobowiązaniom w tej dziedzinie. Przed przystąpieniem do rozstrzygania sprawy co do jej istoty, z uwagi na okoliczność, iż Irlandia zakwestionowała prawdziwość większości zarzutów Komisji, należy zbadać, jak rozkłada się ciężar dowodu w tym przypadku, jak można stwierdzić istnienie ogólnego uchybienia oraz który moment w czasie należy przyjąć dla oceny istnienia uchybienia ogólnego. 50. Rząd irlandzki twierdzi, że w postępowaniu o stwierdzenie uchybienia w trybie art. 226 WE ciężar dowodu spoczywa wyłącznie na Komisji oraz że nie można się opierać na domniemaniach w celu wykazania, iż państwo członkowskie uchybiło zobowiązaniom prawa wspólnotowego. Podnosi on, że jeżeli sam zarzut ...

zamiarem Komisji wyciągnięcia ogólnego wniosku dotyczącego wywiązywania się przez Irlandię z obowiązków wynikających z traktatu w oparciu o poszczególne zawiadomienia stanowiące podstawę skargi. Rząd irlandzki podkreśla, że Komisja nie dostarczyła dowodu w formie badań albo danych wykazujących uchybienie przez nią zobowiązaniom wynikającym z dyrektywy w sprawie odpadów. Twierdzi, że dowody dostarczone przez Komisję nie spełniają wymaganych kryteriów dowodowych ustalonych przez Trybunał w wyroku w sprawie San Rocco(23). 51. Komisja utrzymuje, iż dostarczyła niezbitych dowodów na poparcie podniesionych w skardze zarzutów oraz że owe dowody wskazują na istnienie praktyki administracyjnej i uchybień ze strony irlandzkich organów władzy równoznacznych z systemowym uchybieniem przez Irlandię obowiązkom wynikającym z dyrektywy w sprawie odpadów. Komisja wskazuje na to, iż jej stanowisko jest zgodne ze stanowiskiem zajętym przez rzecznika generalnego Mischo w pkt 63 opinii w ww. sprawie San Rocco. Po stwierdzeniu w pkt 62 opinii, iż "w przypadku gdy okazuje się, że dyrektywa została transponowana jedynie na płaszczyźnie aktu prawnego, lecz państwo ...

że "taka sytuacja niewątpliwie ma miejsce, gdy Komisja stwierdza szereg wypadków niedostosowania się do dyrektywy w określonym przedziale czasowym". 52. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem podstawową zasadą w zakresie ciężaru dowodu w sprawach o stwierdzenie uchybienia na podstawie art. 226 WE jest, iż to do Komisji należy ...

domniemaniach(24). 53. Owa zasada podstawowa stanowi punkt wyjścia dla Trybunału przy ocenie zarzutów zawartych w skardze Komisji. A zatem Komisja rzeczywiście musi dostarczyć przekonywającego dowodu naruszenia przez dane państwo członkowskie ...

tylko na domniemaniu. Niemniej jednak należy uświadomić sobie, że jeżeli chodzi o udowodnienie okoliczności faktycznej w danym państwie członkowskim, takiej jak ta, z która mamy do czynienia w niniejszej sprawie, Komisja w dużym stopniu polega na informacjach pochodzących ze źródeł zewnętrznych. W odróżnieniu od polityki sektorowej, takiej jak wspólna polityka w dziedzinie rybołówstwa, w dziedzinie objętej dyrektywą w sprawie odpadów Komisja nie posiada żadnych uprawnień kontrolnych i może sprawdzić wiarygodność takich informacji jedynie poprzez skonfrontowanie tych informacji z państwem członkowskim w ramach postępowania poprzedzającego wniesienie skargi. W takich okolicznościach nie wydaje mi się rozsądne obarczanie całym ciężarem dowodu Komisji, za czym opowiada się rząd irlandzki. Przeciwnie, przyjęte w postępowaniu o stwierdzenie uchybienia zasada ciężaru dowodu powinna być rozumiana w ten sposób, że w początkowym stadium postępowania skarga Komisji musi być uzasadniona w wiarygodny i przekonujący sposób. Jeżeli tak jest, wówczas na państwo członkowskie przechodzi zobowiązanie do przedstawienia wystarczającego przeciwdowodu w celu odparcia zarzutów Komisji. Innymi słowy, podstawowa zasada dowodowa nie jest zasadą bezwzględną. 54. Wydaje mi się, że takie stanowisko zajął Trybunał w wyroku w sprawie San Rocco. W sprawie tej Komisja rzeczywiście przedstawiła wystarczające dowody, potwierdzając zarzut zanieczyszczenia środowiska. Ponieważ dowody te opierały ...

władzy, Trybunał uznał, że to do włoskich organów władzy należało zaprzeczenie co do istoty i w sposób szczegółowy danym przedstawionym przez Komisję. Ponieważ włoskie organy władzy tego nie uczyniły, przywołane okoliczności ...

dowody przedstawione przez Komisję oparte na innych źródłach miałyby nie być na tyle przekonywujące, aby w rezultacie ciężar dowodu nie mógł przejść na pozwany rząd(26). 55. Drugi punkt dotyczy kwestii ustalenia istnienia ogólnego uchybienia w dostosowaniu się do obowiązków wspólnotowych. W tym wypadku należy skupić się na trzech omówionych powyżej kryteriach. Aby można było ustalić istnienie ogólnego naruszenia dyrektywy w sprawie odpadów w oparciu o sytuacje faktyczne podniesione w zawiadomieniach skierowanych do Komisji, zakładając, że rzeczywiście wykazano ich istnienie, konieczne będzie wyróżnienie elementów wspólnych ...

może być interpretowane jako tendencja do nieprzestrzegania zobowiązań wynikających z prawa wspólnotowego na większą skalę. W tej sytuacji, liczne będące przedmiotem zawiadomień wypadki rozpatrywane łącznie i w danym kontekście, nie mogą być postrzegane jedynie jako odrębne przypadki, jako że są one symptomem ...

członkowskich. Innymi słowy, ponieważ istnieje bezpośredni związek pomiędzy polityką a sytuacją faktyczną, istnienie tej ostatniej w sposób nieodzowny świadczy o istnieniu pierwszej. 56. Wydaje mi się, że Trybunał zajął podobne stanowisko w sprawach dotyczących sektora rybołówstwa, w których przyznał, iż z uwagi na wielkość danych liczbowych przedstawionych przez Komisję oraz powtarzanie się ...

nim obowiązkom kontrolnym(27). 57. Dodałbym jeszcze, że stanowisko to nie zmierza do stwierdzenia uchybienia w oparciu o domniemanie. Chodzi raczej o zastosowany wobec zaszłych już zdarzeń tok rozumowania oparty na ...

utrwalone orzecznictwo Trybunału, zgodnie z którym stwierdzenie, czy dane państwo członkowskie uchybiło zobowiązaniom, powinno nastąpić w oparciu o sytuacje istniejącą w danym państwie członkowskim w chwili upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii wydanej przez Komisję(28), nadaje się do ustalenia takiego ogólnego uchybienia, które przecież z definicji jest sytuacją trwałą i utrzymującą się. Co więcej, może dojść do zmiany w ogólnej sytuacji faktycznej stanowiącej podstawę skargi wówczas, gdy państwo członkowskie podjęło kroki, aby w większym stopniu dostosować się do zobowiązań, zwłaszcza w odpowiedzi na uwagi Komisji wystosowane podczas postępowania poprzedzającego wniesienie skargi. 59. Odnośnie do tej kwestii chciałbym podkreślić, iż funkcją terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii jest udzielenie państwu członkowskiemu ostatniej możliwości dostosowania się do obowiązków wynikających z traktatu, zanim Komisja wystąpi do Trybunału o wydanie wyroku w tym względzie. W okresie od wydania pierwszej uzasadnionej opinii do chwili wygaśnięcia wyznaczonego terminu państwo członkowskie formalnie jest ...

może być rozstrzygnięta jedynie przez Trybunał, zamiarem postępowania poprzedzającego wniesienie skargi jest umożliwienie państwu członkowskiemu w ramach dialogu z Komisją rozważenia sytuacji i podjęcia działań koniecznych dla pełnego dostosowania się do ...

jest, że pomimo iż z formalnego punktu widzenia ustalenie naruszenia może nastąpić od daty wskazanej w uzasadnionej opinii, to jednak z materialnego punktu widzenia naruszenie to istnieć będzie przez pewien czas ...

przed tą datą. Dlatego też jestem zdania, że przy ustalaniu tego, czy dane państwo członkowskie w sposób ogólny i systemowy uchybiało swoim obowiązkom wspólnotowym w dacie wyznaczonej przez Komisję w uzasadnionej opinii, Trybunał koniecznie powinien rozpatrywać tę sytuację jako rezultat ciągłego rozwoju i oceniać ją ...

upływie terminu wyznaczonego państwu członkowskiemu na zastosowanie się do uzasadnionej opinii(29). VII - Ocena: sytuacja w Irlandii 61. Zgodnie z tym, na co wskazałem w swoich rozważaniach dotyczących dyrektywy w sprawie odpadów, konieczne jest przyjęcie, nazwijmy to, holistycznego podejścia do dyrektywy, to znaczy postrzeganie jej ...

jego poszczególne części. Niemniej jednak, ponieważ spór pomiędzy stronami skoncentrował się na implementacji określonych przepisów w Irlandii, przed przystąpieniem do rozważań nad dostosowaniem się Irlandii do dyrektywy jako do systemu w pierwszej kolejności omówię te zagadnienia. Przy rozważaniu tych zarzutów skupię się na najważniejszych argumentach podniesionych ...

sprawy. A - Zezwolenia (art. 9 i 10) 62. Zgodnie z art. 9 i 10 dyrektywy w sprawie odpadów przedsiębiorstwa lub zakłady wykonujące czynności związane z unieszkodliwianiem lub odzyskiwaniem odpadów muszą uzyskać ...

do unieszkodliwiania odpadów) oraz art. 7 (plany gospodarki odpadami), podczas gdy zezwolenia, o których mowa w art. 10, są wydawane jedynie w celu implementacji art. 4. 63. W skardze w odniesieniu do tych dwóch przepisów Komisja odróżnia gminną działalność w zakresie unieszkodliwiania odpadów (prowadzoną przez lokalne organy władzy) oraz działalność osób prywatnych. Podczas gdy drugi ...

od czasu WMA 1996, który został przyjęty po wniesieniu (i następnie wycofaniu) przez Komisję skargi w sprawie uchybienia zobowiązaniom. Ustawa ta przewidywała stopniowe wprowadzanie systemu zezwoleń dla istniejących urządzeń w okresie od maja 1997 r. do marca 1999 r. 64. W odniesieniu do pierwszej kategorii Komisja utrzymuje, że panująca w Irlandii sytuacja w zakresie zezwoleń na gminną działalność w zakresie unieszkodliwiania odpadów jest niedopuszczalna. Twierdzi ona, że niektóre urządzenia nadal działają bez zezwolenia, pomimo ...

zawiadomienie (Powerstown). Wnioski o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie składowisk odpadów kierowane do EPA rozpatrywane są w stosunkowo długim czasie, co samo w sobie prowadzi do naruszenia wspólnotowego obowiązku posiadania zezwolenia i wielokrotnie powoduje szkodę dla środowiska naturalnego, co miało miejsce w przypadku niektórych obszarów podmokłych (zawiadomienie siódme Kilbarry i Tramore, hrabstwo Waterford). Komisja zwraca uwagę na okoliczność, iż w niektórych przypadkach urządzenia gminne nigdy nie uzyskały zezwolenia, ponieważ albo zostały one zamknięte przed jego ...

sytuacja ta nie ograniczała się do jednego tylko obszaru geograficznego lub administracyjnego, a także że w niektórych przypadkach tolerowano istnienie takiej sytuacji przez długi czas (zawiadomienie pierwsze, Limerick; drugie, Ballard; piąte ...

ósme, hrabstwo Laois; dziewiąte, Greenore oraz dwunaste, hrabstwo Waterford). Ponadto egzekwowanie wymogu uzyskania zezwolenia przewidzianego w dyrektywie w sprawie odpadów jest uzależnione od stosowania krajowego ustawodawstwa dotyczącego zagospodarowania terenu, co umożliwia następcze objęcie zezwoleniem bezprawnej działalności w drodze zezwolenia na jej dalsze prowadzenie (zawiadomienie drugie). Komisja sprzeciwia się temu, aby w sytuacjach, w których występuje się o wydanie zezwolenia na działalność prowadzoną bez zezwolenia, irlandzkie władze nie nalegały na zaprzestanie jej prowadzenia w oczekiwaniu na wynik postępowania w sprawie zezwolenia (zawiadomienie piąte, szóste i ósme). Ponadto zarzuca ona Irlandii, iż powszechnie nie stosuje się grzywien ani sankcji wobec przypadków prowadzenia działalności w zakresie gospodarowania odpadami, a jeżeli są one stosowane, to i tak nie mają odstraszającego charakteru (zawiadomienie drugie i trzecie, Pembrokestown). Twierdzi również, że EPA usprawiedliwiając swoją bezczynność w zakresie bezprawnej działalności w zakresie gospodarowania odpadami, opierała się na prawie krajowym. EPA opierała się w szczególności na krajowej definicji pojęcia "odzyskiwanie", które w tym czasie według prawa krajowego nie wymagało uzyskania zezwolenia, co umożliwiło składowanie obojętnych odpadów na terenach podmokłych (zawiadomienie pierwsze). 66. W odpowiedzi na zarzut Komisji dotyczący gminnych urządzeń do unieszkodliwiania odpadów rząd irlandzki zauważa po pierwsze, że ze sprawozdania EPA z dnia 5 czerwca 2002 r. wynika, że w tym czasie wszystkie gminne składowiska odpadów - z wyjątkiem jednego - posiadały zezwolenia. Po drugie, aczkolwiek przyznaje, że postępowanie w sprawie udzielania zezwolenia może wydawać się zbyt długotrwałe, to jednak twierdzi, że jest to wynikiem wielu czynników, takich jak złożoność przedmiotu postępowania, czas poświęcony na badanie opinii publicznej oraz, w odniesieniu do składowisk miejskich, konieczność udzielania zezwoleń z mocą wsteczną oraz rozpatrywania dużej liczby wniosków ...

jednocześnie. Komisja nie wykazała, by owe opóźnienia spowodowały jakąkolwiek szkodę dla środowiska naturalnego. Po trzecie, w odniesieniu do sprzeciwu Komisji co do nieudzielania zezwoleń na urządzenia, które zostały zamknięte przed upływem ...

zezwolenia, rząd irlandzki twierdzi, że stanowi to nieuniknioną konsekwencję systemu obowiązującego przed wydaniem WMA 1996. W sytuacji gdy urządzenia są zamykane w trakcie trwania postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia, nadal są one objęte tym postępowaniem, co umożliwia to nałożenie warunków dotyczących późniejszego utrzymania i rekultywacji. W każdym razie dyrektywa nie wymaga, aby wydawano z mocą wsteczną zezwolenia na prowadzenie zamkniętej działalności w zakresie gospodarowania odpadami. Wymóg ten został wprowadzony jedynie przez dyrektywę w sprawie składowania odpadów(30) (zawiadomienie siódme). Z kolei przypadki stanowiące przedmiot jedenastego zawiadomienia są nietypowe i nie świadczą o elastyczności w przestrzeganiu wyznaczonych w WMA 1996 terminów. Wreszcie Irlandia powołuje się na inne podjęte przez nią działania w celu zapewnienia, iż działające bez zezwolenia po 1977 r. składowiska nie wyrządziły szkody środowisku naturalnemu ...

Rząd irlandzki nie zaprzecza temu, jakoby de facto tolerowano prowadzoną bez zezwolenia działalność prywatnych przedsiębiorstw. W tym względzie odsyła do przywołanego wyżej sprawozdania EPA z dnia 5 czerwca 2002 r., z którego wynika, że w tej dacie na 70 przypadków prywatnej działalności, 43 przypadki objęte były zezwoleniem, zaś w odniesieniu do 27 trwało się postępowanie. Ustosunkowując się do stanowiska Komisji, iż ustawodawstwo dotyczące zagospodarowania ...

uznaje swój obowiązek do zapewnienia właściwego wdrożenia przepisów zakazujących porzucania i niekontrolowanego składowania odpadów. Odsyła w tym względzie do liczb, z których wynika, iż w większości przypadków orzeczenia o zaprzestaniu prowadzenia działalności bez zezwolenia zostały wydane na podstawie art. 55 ...

gdy było to konieczne, sprawy zostały skierowane do sądu. Rząd irlandzki zaprzecza zarzutowi Komisji, jakoby w rzeczywistości nie stosowano grzywien i sankcji wobec prowadzonej bez zezwolenia działalności w zakresie odpadów. Podobnie odpiera zarzut, jakoby na podstawie prawa irlandzkiego nie można było zastosować jakichkolwiek ...

do nadal prowadzonej bez zezwolenia działalności. Zauważa on wreszcie, że oparcie się przez EPA na prawie krajowym w przypadku zawiadomienia pierwszego (Limerick) w tym czasie było uzasadnione. 68. Poza wyżej omówionymi ogólnymi uwagami rząd irlandzki bardziej już szczegółowo ...

prowadzono działalność bez wymaganego zezwolenia, niemniej jednak podkreśla, że sytuacja została naprawiona przed upływem wyznaczonego w uzasadnionej opinii terminu (zawiadomienie drugie i szóste). Podczas gdy Komisja twierdzi, że irlandzkie władze nie wykazały zainteresowania ekologicznie wrażliwymi terenami podmokłymi, rząd irlandzki zauważa, iż w zezwoleniach wydanych na wysypiska w Kilbarry i Tramore zawarto warunki zobowiązujące do ochrony tych obszarów (zawiadomienie siódme). Ponadto twierdzi, że w sposób stanowczy karze przypadki prowadzonej bez zezwolenia działalności w zakresie gospodarowania odpadami oraz że przedstawione Komisji przypadki nie mogą być postrzegane jako przykład niedbałego stosunku wobec egzekwowania (zawiadomienie trzecie). Rząd irlandzki aczkolwiek przyznaje, iż rozpatrzenie zezwoleń w sprawach wysypisk w Muckish i Glenalla nastąpiło z opóźnieniem, to jednak twierdzi, że były to jedyne i nietypowe przypadki (zawiadomienie jedenaste). 69. Taki zarzut Komisji oraz przedstawione w odpowiedzi na niego argumenty rządu irlandzkiego powodują powstanie wielu pytań dotyczących zgodności z wymogiem zezwolenia ustanowionym w art. 9 i 10 dyrektywy w sprawie odpadów. Z jednej strony pojawia się ogólna kwestia dotycząca właściwości i skuteczności irlandzkiego systemu ...

zakresu obowiązków wynikających z tego przepisu. 70. Po pierwsze należy podkreślić, że irlandzki system zezwoleń w zakresie gospodarowania odpadami w odniesieniu do działalności prowadzonej przez osoby prywatne obowiązywał od 1980 r., natomiast w odniesieniu do działalności prowadzonej przez władze publiczne od 1996 r., podczas gdy termin na dokonanie implementacji dyrektywy o odpadach w jej pierwotnym brzmieniu upłynął lipcu 1977 r., zaś w brzmieniu zmienionym - w kwietniu 1993 r. Od samego początku wymóg uzyskania zezwolenia był centralnym elementem dyrektywy w sprawie odpadów. Niezależnie od podejścia przyjętego w niniejszej sprawie, wystarczająco jasne jest, że pełna implementacja przez Irlandię przepisów dotyczących zezwoleń była opóźniona, natomiast w odniesieniu do podmiotów prawa publicznego nadmiernie opóźniona, pomimo że owo ostatnie uchybienie może być przypisane ...

niepewności co do osobowego zakresu wymogu uzyskania zezwolenia. 71. Niemniej jednak głównym pytaniem nasuwającym się w tym miejscu jest to, czy irlandzkie władze wykonały wszystko, co było konieczne, aby wymóg uzyskania zezwolenia można było uznać za w pełni wprowadzony w życie i skuteczny w dniu upływu dwumiesięcznego terminu od otrzymania przez Irlandię uzasadnionej opinii z dnia 26 lipca 2001 ...

a jeżeli nie, to czy owo uchybienie zobowiązaniom wynikającym z art. 9 i 10 dyrektywy w sprawie odpadów może być uznane za ogólne i systemowe. 72. Irlandzki rząd odsyła w głównej mierze do sytuacji opisanej w sprawozdaniu EPA z dnia 5 czerwca 2002 r., z którego wynika, że w tej dacie wszystkie 46 działających gminnych składowisk odpadów - z wyjątkiem jednego - posiadało zezwolenia zgodnie z dyrektywą. Znajdujące się w tym samym sprawozdaniu dane dotyczące innej niż składowiska działalności w zakresie gospodarki odpadami wskazują, iż w tej samej dacie na 88 aktualnych lub przyszłych działalności w zakresie odpadów, z czego 70 stanowiła działalność osób prywatnych, w 56 przypadkach wydano zezwolenia, natomiast w 32 przypadkach wnioski o wydanie zezwolenia były w trakcie rozpatrywania. 73. Przedstawione przez rząd irlandzki dane liczbowe z kilku powodów nie wydają mi się przekonywające. Po pierwsze, dane te przedstawiają sytuację, która istniała w około osiem miesięcy po wygaśnięciu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii. Po drugie irlandzki rząd błędnie zrównuje wniosek o udzielenie zezwolenia z samym udzieleniem zezwolenia. Po trzecie, z owych danych nie wynika w sposób oczywisty, jak wiele zezwoleń i wniosków dotyczy istniejących działalności. Niemniej jednak aby uzyskać bardziej dokładne wyobrażenie stopnia dostosowania się do art. 9 i 10 w chwili podlegającej ocenie, więcej wyjaśnień uzyskuje się poprzez sięgniecie do danych EPA dotyczących sytuacji panującej w listopadzie 2001 r., na które powołuje się rząd irlandzki w ramach dyskusji nad opóźnieniami, w celu zapewnienia, by prowadzona przez gminy działalność w zakresie gospodarowania odpadami była objęta zezwoleniami (zawiadomienie czwarte). Twierdzi ona tam, że na 181 przypadków, w których zwrócono się o wydanie zezwolenia, w 93 wydano zezwolenia, w 17 przedstawiono projekty decyzji, w 60 wnioski były rozpatrywane i w 11 wypadkach wycofane. Jego zdaniem świadczyło to o dużym postępie od czasu wejścia w życie WMA 1996. Takie dane liczbowe, łącznie z oświadczeniem, iż sytuacja uległa poprawie, w sposób jasny wykazują, iż z chwilą upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii nie cała działalność w zakresie gospodarowania odpadami została objęta zezwoleniami zgodnie z wymogami dyrektywy w sprawach odpadów. 74. W odniesieniu do gminnych urządzeń Komisja zwraca uwagę na to, że opóźnienie w rozpatrywaniu wniosków o zezwolenia na prowadzenie składowisk wynosiły nawet cztery lata. W tym okresie opóźnienie w dostosowaniu się do dyrektywy w sprawie odpadów nawet się pogłębiło. 75. Oczywiście rozpatrywanie wniosków o wydanie zezwolenia jest długotrwałe i może wiązać się z koniecznością przeprowadzenia kompleksowych badań o charakterze technicznym. W tym względzie różne czynniki wskazane przez rząd irlandzki w celu usprawiedliwienia opóźnień jako takie są zrozumiałe i rozsądne. Niemniej jednak, ponieważ system zezwoleń został wprowadzony w celu osiągnięcia celów ustalonych w przepisie wspólnotowym, jego pełna i odpowiednia implementacja wymaga, aby po upływie rozsądnego terminu na uruchomienie system rzeczywiście i skutecznie funkcjonował. Pomimo iż dyrektywa w sprawie odpadów milczy w tej kwestii, wymóg ten oznacza, iż rozpatrywanie wniosków następuje w rozsądnych terminach. Ponadto w sytuacji gdy państwo członkowskie już w sposób oczywisty narusza obowiązek wprowadzenia systemu zezwoleń, można oczekiwać tego, iż w sposób przyśpieszony naprawi tę sytuację nie tylko poprzez stworzenie niezbędnej podstawy prawnej, ale także poprzez podjęcie wszelkich koniecznych działań w celu implementacji i stosowania wymogu posiadania zezwolenia w jak najkrótszym czasie. Ponadto z orzecznictwa wynika, iż państwo członkowskie nie może powoływać się na trudności o charakterze administracyjnym lub technicznym w celu usprawiedliwienia niedostosowania się do obowiązków prawa wspólnotowego(31). Dlatego też krytyka Komisji dotycząca opieszałego funkcjonowania systemu zezwoleń w odniesieniu do gminnych składowisk odpadów jest w pełni uzasadniona. 76. Komisja i Irlandia w odniesieniu do kilku przypadków nie są zgodne co do zakresu obowiązków wynikających z art. 9 ...

mocą wsteczną, instalacji i urządzeń, które zostały zamknięte przed złożeniem wniosku, oraz obowiązku zawieszenia działalności w oczekiwaniu na wynik postępowania w sprawie zezwolenia. 77. Jeżeli chodzi o pierwszą kwestię, Komisja twierdzi, że wydawanie zezwoleń na prowadzenie gminnych składowisk odpadów w Irlandii było niewłaściwe, ponieważ urządzenia, które zostały zamknięte przed upływem terminu ustalonego w WMA 1996 na występowanie z wnioskiem o udzielenie zezwolenia, nie uzyskały takiego zezwolenia. Na pytanie, czy Irlandia miała w tych okolicznościach obowiązek obejmować te urządzenia wymogiem uzyskania zezwoleń, należy odpowiedzieć z perspektywy ogólnego celu dyrektywy. W tym miejscu należy przyznać, iż urządzenia takie jak składowiska lub inne urządzenia do składowania odpadów ...

narzędziem dla ustanowienia warunków służących temu celowi. Nie ma żądnego powodu, dla którego należałoby traktować w inny sposób urządzenia, które zostały zamknięte przed uzyskaniem zezwolenia, niż urządzenia, dla których uzyskano zezwolenie przed rozpoczęciem działalności. W obydwu przypadkach konieczność utrzymania i rekultywacji jest zasadniczo taka sama. Co więcej, ponieważ przypadki te ...

1977 r., niedopuszczalne jest, aby mogły one uniknąć obowiązku uzyskania zezwolenia na podstawie warunków ustanowionych w ustawodawstwie krajowym, w WMA 1996. Wreszcie nie można zgodzić się, iż obowiązek uzyskania zezwolenia został wprowadzony jedynie przez dyrektywę 1999/31. Choć dyrektywa ta przewiduje specjalne postępowanie w sprawie udzielenia zezwolenia w odniesieniu do składowisk, to jednak nie oznacza to, że istniejące składowiska nie wchodzą do zakresu zastosowania art. 9 dyrektywy. Dyrektywa ta w sposób oczywisty miała na celu uzupełnienie przepisów dyrektywy w sprawie odpadów. To, że art. 14 tej dyrektywy zakazuje dalszego funkcjonowania składowisk, które działały (bez zezwolenia) w chwili transpozycji, nie oznacza, iż zostały one wcześniej zwolnione z obowiązku uzyskania zezwolenia na podstawie dyrektywy w sprawie odpadów. Dlatego też dokonana przez Komisję wykładnia art. 9 i 10, zgodnie z którą ...

uzyskać zezwolenie dotyczące ich losu po zamknięciu jest słuszna. 78. Drugą kwestią podniesioną przez Komisję w odniesieniu do prowadzonej bez zezwolenia prywatnej działalności w zakresie gospodarowania odpadami jest to, że Irlandia nie zażądała zawieszenia jej prowadzenia do czasu zakończenia postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia, co również nastąpiło z naruszeniem art. 9 i 10 dyrektywy. Z formalnego punktu widzenia przedsiębiorstwa prowadzące bez zezwolenia działalność w zakresie gospodarowania odpadami działają bezprawnie, a zatem gdy krajowe organy władzy dowiadują się o tej działalności, mają obowiązek podjęcia wszelkich działań w celu zaprzestania jej prowadzenia. Powyższe ma zastosowanie również do wypadków, gdy organy administracyjne dowiedziały się ...

system zezwoleń, zasada pewności prawa wymaga, aby istniejące działalności mogły skorzystać z terme de grâce w celu uregulowania swojej sytuacji. Drugi wyjątek związany jest ze znacznymi niedogodnościami, które mogą powstać na skutek zamknięcia urządzeń, w odniesieniu do których wystąpiono o uzyskanie zezwoleń, w sytuacji gdy brak jest innej natychmiastowej i praktycznej alternatywy dla unieszkodliwiania danych odpadów. W takich wypadkach lepiej zapewniono by realizację celów dyrektywy, jeżeli w drodze wyjątku pozwolono by na kontynuowanie tej działalności na warunkach tymczasowych, które uznano by za stosowne w danych okolicznościach. To do państwa członkowskiego należy wykazanie, że warunek ten został spełniony. W świetle powyższych rozważań zgadzam się z Komisją co tego, iż działaniem, które powinno zostać podjęte w pierwszej kolejności w odniesieniu do prowadzonej działalności, w stosunku do której wystąpiono o udzielenie zezwolenia, jest zawieszenie jej prowadzenia w oczekiwaniu na wynik postępowania. 79. Komisja twierdzi, iż Irlandia nie podjęła wystarczających działań dla egzekwowania przepisów implementujących dyrektywę w sprawie odpadów oraz że w przypadkach nałożenia grzywien nie miały one odstraszającego charakteru. Irlandia sprzeciwia się temu twierdzeniu i powołuje ...

niektóre wyroki sądów irlandzkich, którymi zostały nałożone surowe grzywny. Zgodnie z tym, co wykazała Komisja, w wielu przypadkach (między innymi zawiadomienie drugie, trzecie, piąte i ósme), czemu rząd irlandzki nie zaprzeczył w sposób wyraźny, grzywny albo nie były nakładane, albo były tak niskie, że nie można ich ...

zwiększone zostały uprawnienia egzekucyjne i karne, że na jego podstawie wykroczenia są surowo karane oraz - w swojej odpowiedzi na skargę ze stycznia 2003 r. - że wiele innych przepisów było w tym czasie w trakcie przygotowywania. Nawet jeżeli można stwierdzić się na podstawie tych uwag, iż wysiłek egzekucyjny ulega stopniowej poprawie, zgodnie z tym, na co wskazałem w pkt 28, ostatnim kryterium w tym względzie musi być to, czy ów wysiłek łącznie z zagrożeniem sankcją stworzył wystarczającą presję, aby zachęcić podmioty prowadzące działalność w zakresie gospodarki odpadami do zastosowania się do przepisów krajowych transponujących dyrektywę, zapewniając tym samym realizację zamierzonych przez nią celów. Po wygaśnięciu terminu wyznaczonego przez Komisję w uzasadnionej opinii, zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, było oczywiste, że nie wszystkie urządzenia zostały objęte zezwoleniami, a co za tym idzie, że nadal prowadzona była bez zezwolenia działalność w zakresie gospodarowania odpadami. Nieodzownie nasuwającym się wnioskiem z takiej sytuacji jest to, że dostępne wówczas środki egzekucyjne albo nie były w stanie zachęcić do dostosowania się do przepisów dotyczących zezwoleń, albo też nie były stosowane w tym celu. Innymi słowy, nie były one właściwe dla osiągnięcia pożądanych przez dyrektywę celów. 80. Komisja podnosi ponadto, iż w niektórych przypadkach wykonanie obowiązku uzyskania zezwolenia zależało od zastosowania ustawodawstwa dotyczącego zagospodarowania terenu (zawiadomienie drugie) oraz że obowiązek ten był błędnie egzekwowany w wyniku odmiennej wykładni pojęcia "odzyskiwanie" w prawie irlandzkim w tym czasie (zawiadomienie pierwsze). Irlandia zaprzecza pierwszemu zarzutowi, a w odniesieniu do drugiego twierdzi, iż organy krajowe nie mogą ponosić kary za prawidłowe stosowanie prawa ...

przez Komisję na poparcie zarzutu niedostosowania się przez Irlandię do art. 9 i 10 dyrektywy w sprawie odpadów. Chciałbym jednak tylko zauważyć odnośnie do pierwszej kwestii, że stosowanie ustawodawstwa krajowego dotyczącego zagospodarowania terenu również powinno być zgodne z celami dyrektywy o odpadach. W świetle okoliczności niniejszej sprawy dana działalność nie była przedmiotem zezwolenia w rozumieniu art. 9, co zostało przyznane przez rząd irlandzki. Jeżeli chodzi o drugą kwestię, oczywiste ...

takiego jak "odzyskiwanie" nie może być przywoływana dla usprawiedliwienia błędnego stosowania przepisu wspólnotowego. 81. Powyżej w pkt 35 wskazałem, że system zezwoleń jest centralnym instrumentem dla osiągnięcia celów, o których mowa w art. 4 dyrektywy, a co za tym idzie, musi on spełniać określone kryteria w celu zapewnienia jego skuteczności. Skuteczność oznacza w tym względzie, iż system ma zarówno prewencyjny, jak i karny skutek, w tym znaczeniu, iż zapewnia on, że w praktyce cel systemu jest osiągany, to znaczy, że odpady są odzyskiwane, składowane lub unieszkodliwiane w sposób nieszkodliwy dla zdrowia ludzkiego lub środowiska naturalnego. Dodatkowo realizacja tego celu powinna być zapewniona w sposób systemowy. Rozumiem przez to, że stopień przestrzegania przepisów zmierzających do zabezpieczenia tych celów jest taki, iż ich naruszenia mogą zostać uznane za sporadyczne. 82. W ocenie przestrzegania przez Irlandię art. 9 i 10 dyrektywy w sprawie odpadów na dzień upływu dwumiesięcznego terminu ustanowionego w uzasadnionej opinii Komisji, z uwzględnieniem ewolucji sytuacji, oczywiste jest, że Irlandia nie zakończyła jeszcze wprowadzania w pełni skutecznego systemu zezwoleń służącego kontroli unieszkodliwiania odpadów. Wykazane zostało, iż w chwili dokonywania oceny nie cała działalność dotycząca gospodarowania odpadami objęta zakresem zastosowania niniejszej dyrektywy była przedmiotem zezwolenia. Działający w tym czasie w Irlandii system nie mógł być uznany za skuteczny na tyle, aby zapewnić rzeczywiste osiągnięcie celów dyrektywy. Liczne wymienione w pkt 8 zawiadomienia rozpatrywane łącznie ujawniają szereg przypadków, które łącznie mogą być rozpatrywane jako braki w systemie zezwoleń. Z uwagi na czas trwania takiej sytuacji oraz okoliczność, iż przypadki braku wprowadzenia wymogu zezwoleń były w Irlandii szeroko rozpowszechnione, obejmując różne regiony i jednostki administracyjne, wnioskuję, iż sytuacja braku zgodności w październiku 2001 r. miała zarówno ogólny, jak i systemowy charakter. B - Przedsiębiorstwa zawodowo zajmujące się zbieraniem lub transportem odpadów oraz pośrednictwem w tych czynnościach (art. 12) 83. Artykuł 12 dyrektywy stanowi, iż przedsiębiorstwa lub zakłady, które zawodowo zajmują się zbieraniem lub transportowaniem odpadów lub organizujące unieszkodliwianie lub odzyskiwanie odpadów w imieniu innych podmiotów (sprzedawcy, pośrednicy) i niepodlegające wymogowi uzyskania zezwolenia, rejestrowane są przez właściwe władze ...

zawiadomienia dziesiątego (Bray, hrabstwo Wicklow). 85. Irlandia przyznaje, iż przepis ten nie został na czas w pełni transportowany, niemniej jednak twierdzi, że brak ten został usunięty przez Waste Management (Collection Permit) Regulations, które zostały zgłoszone Komisji w ciągu dwumiesięcznego terminu ustanowionego w uzasadnionej opinii. Zauważa ona, iż rozporządzenie to idzie dalej niż art. 12, ponieważ wymaga uzyskania ...

ich do tego nie upoważnia. 86. Komisja zauważa, iż system zezwoleń wprowadzony został z opóźnieniem w stosunku do terminu na dokonanie transpozycji dyrektywy 91/156 i nie był w pełni skuteczny w dniu upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii, a nawet w dacie niniejszej skargi. Komisja zaprzecza temu, jakoby wniosek o udzielenie zamówienia był jednoznaczny z rejestracją. Sam wniosek nie powoduje poddania wnioskodawcy kontrolom na podstawie art. 13. 87. Chciałbym zauważyć w tym miejscu, iż art. 12 nakłada obowiązek rejestracji na przedsiębiorstwa zbierające lub pośredniczące w łańcuchu unieszkodliwiania odpadów wówczas, gdy państwa członkowskie nie poddały ich systemowi zezwoleń. W tym znaczeniu dyrektywa o odpadach ustanawia minimalny wymóg. Dość oczywiste jest, że Irlandia wybrała ten ostatni instrument oraz że odpowiednie przepisy zostały podane do wiadomości Komisji w trakcie terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii. Niemniej jednak równie oczywiste jest, że od daty implementacji do czasu wejścia w życie systemu zezwoleń dla przedsiębiorstw zajmujących się zbieraniem odpadów art. 12 nie został w Irlandii prawidłowo implementowany. Niezależnie od tego kwestia zgodności powinna być ustalona w odniesieniu do daty ustalonej w uzasadnionej opinii i w tym czasie Irlandia wprowadziła system zezwoleń, a co za tym idzie, nie podlegała już obowiązkowi ...

poddania przedsiębiorstw zbierających odpady wymogowi rejestracji. Oczywiście znajduje to zastosowanie wówczas, gdy system zezwoleń sam w sobie jest odpowiedni i wszyscy pośrednicy objęci zakresem art. 12 podlegają temu systemowi. Niemniej jednak ...

nacisk zarzutu Komisji położony został na brak systemu rejestracji i nie wykazała ona moim zdaniem w wystarczający sposób, iż w odniesieniu do przedsiębiorstw zbierających odpady jest on nieodpowiedni co do jego zakresu przedmiotowego lub osobowego ...

art. 5) 88. Ostatecznym celem art. 5 jest stworzenie zintegrowanej sieci urządzeń do unieszkodliwiania odpadów w państwach członkowskich, co umożliwiłoby Wspólnocie osiągnięcie samowystarczalności w unieszkodliwianiu odpadów. Wymaga on również, aby państwa członkowskie podjęły działania, które umożliwiłyby im samodzielne osiągnięcie ...

i art. 5 dyrektywy o odpadach, Komisja stwierdza po pierwsze, że ponieważ jej zdaniem wprowadzenie w życie art. 9 dyrektywy jest w dużym stopniu niekompletne, samo w sobie stanowi ono dowód na to, iż Irlandia nie podjęła właściwych działań w celu stworzenia odpowiedniej i zintegrowanej sieci urządzeń do unieszkodliwiania odpadów. Obowiązkowe warunki ustanowione w zezwoleniach umożliwiają łączne funkcjonowanie urządzeń do unieszkodliwiania odpadów. Komisja uważa, że biorąc pod uwagę warunki, jakie EPA ustanawia przy udzielaniu zezwoleń na te urządzenia, można zauważyć, że w Irlandii konieczna jest znaczna poprawa metod unieszkodliwiania, a zważywszy na liczbę urządzeń, które nadal oczekują ...

na zezwolenie, upłynie dużo czasu zanim irlandzkie urządzenia do unieszkodliwiania odpadów będą mogły działać łącznie w zamierzony przez dyrektywę sposób. Komisja wskazuje również na uchybienia dotyczące składowisk Kilbarry i Tramore (zawiadomienie ...

urządzeniach, irlandzka sieć musi zostać uznana za nieodpowiednią. Komisja wskazuje również i na to, że w niektórych wypadkach możliwości składowisk są wyczerpane lub są bliskie wyczerpania (zawiadomienie jedenaste). 90. Rząd irlandzki odpowiada, że z samego tylko faktu, że w zezwoleniach wymaga się poprawy stanu technicznego składowisk, nie można wnioskować, że wcześniej nie dostosowano się do art. 5. Twierdzi, że przed przyjęciem dyrektywy w sprawie odpadów w odniesieniu do składowisk brak było jakichkolwiek kryteriów dotyczących składowisk. Ponadto wypadki, które stanowiły przedmiot zawiadomienia jedenastego, były nietypowe. Komisja nie wskazała żadnego wypadeku, w którym niemożliwe było składanie odpadów z powodu problemów dotyczących możliwości składowania, ani też nie wzięła ...

wymaga, aby państwa członkowskie podjęły zarówno działania o charakterze technicznym, zapewniając wystarczające fizyczne możliwości składowania w obrębie państwa członkowskiego odpadów wytworzonych na jego terytorium, jak i działania o charakterze administracyjnym, zapewniając, by różne urządzenia funkcjonowały w skoordynowany sposób. Jest to dziedzina działalności gospodarczej, w której podaż możliwości jest stosunkowo mało elastyczna, podczas gdy w rezultacie wzrostu gospodarczego ciągle wzrasta popyt. To oznacza z kolei, że daną sieć urządzeń do unieszkodliwiania odpadów będzie można uznać za odpowiednią, jeżeli jest ona w stanie przyjąć wzrastającą ilość odpadów wytwarzanych na obsługiwanym przez nią terytorium. 92. Komisja słusznie podkreśla, że znajdujące się w art. 9 odwołanie do art. 5 wskazuje, że w systemie dyrektywy zezwolenia na działalność w zakresie gospodarowania odpadami zostały przewidziane jako instrument zapewniający pełną skuteczność art. 5. Ustalenie, iż art ...

prawidłowo implementowany przez Irlandię oznacza, iż brak było wymaganej formalnej bazy dla tego, aby urządzenia w Irlandii działały w ramach sieci w rozumieniu tego przepisu. Ponadto częstotliwość, z jaką urządzenia do unieszkodliwiania odpadów występowały poza systemem zezwoleń ...

sieć była niewłaściwa. Innym dowodem owej niewłaściwości może być liczba dołączonych do akt sprawy sprawozdań, w szczególności zaś sprawozdanie z grudnia 2001 r., sporządzone przez Forfas (irlandzką radę ds. polityki krajowej w dziedzinie przemysłu, nauk dotyczących handlu, technologii i wynalazczości), na które powołuje się Komisja w swojej skardze. W raporcie tym zauważa się, że w obliczu znacznego wzrostu produkcji odpadów od 1995 r. w Irlandii zarządzanie nimi osiągnęło punkt krytyczny i grozi dalszym pogorszeniem się, jeżeli nie zostaną podjęte odpowiednie działania. Choć w swojej odpowiedzi na skargę Irlandia usiłuje zmniejszyć znaczenie tych dokumentów, to jednak rozpatrywane łącznie dokumenty te dostarczają niezmiennego obrazu stanu możliwości unieszkodliwiania oraz braku koordynacji w tej dziedzinie w dacie upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii Komisji. W związku z tym stwierdzam, że Irlandia nie podjęła właściwych działań w celu prawidłowej implementacji art. 5 dyrektywy. D - Podstawowy obowiązek nałożony dyrektywą w sprawie odpadów (art. 4 zdanie pierwsze) 93. Artykuł 4 zdanie pierwsze ustanawia podstawowy obowiązek państw członkowskich, zgodnie z którym podejmują one niezbędne działania w celu zapewnienia, by odpady były odzyskiwane lub unieszkodliwiane bez zagrażania zdrowiu ludzkiemu oraz bez stosowania procesów lub metod, które mogłyby szkodzić środowisku naturalnemu, zwłaszcza w określonych w nim dziedzinach. 94. Komisja podnosi, że z powodu zezwolenia na to, aby znaczna część działalności w zakresie unieszkodliwiania i odzyskiwania odpadów prowadzona była poza systemem zezwoleń, nie można uznać, iż Irlandia podjęła wszelkie niezbędne działania w celu implementacji art. 4, ponieważ bez zezwolenia działalność w zakresie unieszkodliwiania i odzyskiwania odpadów nie zostaje poddana odpowiednim warunkom i odpowiedniej kontroli. Liczne przekazane jej zawiadomienia stanowią dowód rzeczywistych szkód dla środowiska naturalnego (zawiadomienie szóste, Poolbeg; siódme, Kilbarry i Tramore oraz dziewiąte, Greenore). W świetle celów ustanowionych w art. 4, odpady, które są składowane sprzecznie z postanowieniami dyrektywy, muszą być bezpiecznie unieszkodliwione, co ...

muszą zostać skutecznie usunięte. Dlatego też nie wystarcza ograniczenie działania do zażądania zaprzestania takiej działalności w zakresie gospodarowania odpadami. Pomimo iż zezwolenia udzielone przez EPA faktycznie przyczyniają się do rekultywacji niektórych obszarów, nie jest oczywiste, że udzielenie takich zezwoleń obejmuje swoim zakresem bezprawną irlandzką działalność w zakresie odpadów i jest w odniesieniu do niej wystarczające. 95. Irlandia twierdzi, że ponieważ Komisja nie wskazała, iż Irlandia nie wprowadziła systemu zezwoleń, ani też nie dostarczyła dowodu na powstanie rzeczywistych szkód w środowisku naturalnym, brak jest podstaw dla stwierdzenia, iż państwo to naruszyło art. 4 dyrektywy. Zaprzecza, jakoby irlandzkie władze nie podjęły żadnych działań w celu rozwiązania problemów wynikających z wcześniejszej działalności w zakresie gospodarowania odpadami oraz twierdzi, że Komisja nie wykazała, że udzielone przez EPA zezwolenia nie prowadzą do wystarczającej poprawy i utrzymania zamkniętych urządzeń. 96. W odpowiedzi Komisja powołuje się na brzmienie art. 4, który zakazuje stosowania procesów lub metod unieszkodliwiania ...

udowadniać powstania rzeczywistej szkody dla środowiska naturalnego, ponieważ unicestwiłoby to prewencyjny cel tego przepisu. Brak w pełni skutecznego systemu zezwoleń stanowi wystarczająco silny dowód na to, że nie zostały podjęte wymagane ...

wprowadzanie środków ochrony środowiska naturalnego, Irlandia stwierdza, że sugestia Komisji, jakoby urządzenia mogły być zamknięte w oczekiwaniu na wynik postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia, jest nierealna. 98. W wyroku w sprawie San Rocco Trybunał stwierdził, że aczkolwiek art. 4 zdanie pierwsze dyrektywy w sprawie odpadów nie precyzuje treści działań, które należy podjąć w celu zapewnienia, by odpady były unieszkodliwiane bez zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i bez szkody dla ...

ograniczony, jeżeli weźmie się pod uwagę dyrektywę jako kompletny system. Artykuł 4 zdanie pierwsze pozostaje w ścisłym związku z art. 9 i 10, które w systemie dyrektywy stanowią główne narzędzie osiągnięcia celów ustanowionych w tym przepisie. Wyraźne stwierdzenie w art. 9 i 10, iż wymóg uzyskania zezwolenia został wprowadzony w celu wykonania art. 4, świadczy o tym, iż ów wymóg jest jednym z "koniecznych środków", o których mowa w art. 4 zdanie pierwsze. Oczywistym wnioskiem jest to, że jeżeli nie dostosowano się do art ...

10, wiąże się to z tym, że również naruszony został art. 4 zdanie pierwsze. 99. W braku istnienia w pełni skutecznego systemu zezwoleń w odniesieniu do unieszkodliwiania odpadów brak jest gwarancji, iż działalność w zakresie gospodarowania odpadami prowadzona będzie w sposób, który nie zagraża zdrowiu ludzkiemu lub środowisku naturalnemu. Podczas gdy część tego argumentu dotyczy ...

pytania, czy wykazano, iż rzeczywista szkoda dla środowiska naturalnego była wynikiem prowadzenia bez zezwolenia działalności w zakresie gospodarowania odpadami, to z brzmienia tego przepisu, na co słusznie zwraca uwagę Komisja, wyraźnie wynika, że wystarczy wykazanie możliwości powstania potencjalnej szkody w wyniku takiej działalności. Niezależnie od tego w aktach sprawy znajdują się wystarczające dowody istnienia rzeczywistej szkody o charakterze określonym w art. 4 zdanie pierwsze, powstałej w wyniku prowadzonej bez zezwolenia działalności w zakresie gospodarowania odpadami. Odsyłam między innymi do przypadków opisanych w zawiadomieniach siódmym, dziewiątym i jedenastym. W związku z tym należy stwierdzić, iż Irlandia naruszyła obowiązki ciążące na niej na mocy art ...

przepis ten stanowi uzupełnienie pierwszego zdania art. 4, ponieważ zakaz porzucania pomaga zapewnić, by działalność w zakresie gospodarowania odpadami odbywała się w ramach prawidłowo uregulowanego systemu. Podnosi ona, iż Irlandia uchybiła i nadal uchybia zobowiązaniu do wprowadzenia ...

porzucane, z pominięciem systemu zezwoleń przewidzianego przez art. 9 i 10. Twierdzi ponadto, iż Irlandia w sposób systematyczny nie stosowała wobec przypadków porzucania odpadów poza systemem zezwoleń sankcji, które byłyby skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. W tym zakresie Komisja odsyła do argumentacji przedstawionej w sprawie naruszenia tych przepisów. 102. Irlandia sprzeciwia się takiemu zarzutowi Komisji twierdząc, że ta nie dostarczyła dowodu, iż taka sytuacja miała miejsce w chwili upływu terminu ustanowionego w uzasadnionej opinii. Do Irlandii nie należy zatem udowodnienie, że tak nie jest. 103. Zgodnie z tym, co zauważyłem w pkt 36, moim zdaniem kryterium służącym ocenie zastosowania się do art. 4 zdanie drugie jest ustalenie, czy zakaz porzucania został ustanowiony w prawie krajowym, czy przewidziane zostały odpowiednie sankcje na wypadek jego naruszenia oraz czy przestrzeganie tego przepisu jest kontrolowane w skuteczny sposób. Liczne zawiadomienia stanowiące podstawę niniejszej skargi świadczą o niekontrolowanym porzucaniu lub wysypywaniu odpadów w różnych regionach Irlandii. Odsyłam między innymi do zawiadomienia pierwszego, szóstego, dziewiątego i dwunastego. Rząd irlandzki nie przedstawił dowodu na to, iż kwestie te zostały rozwiązane przed upływem terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii. W świetle rozważań dotyczących niedostosowania się do art. 9, 10 i art. 4 zdanie pierwsze nie ...

tego, iż Irlandia naruszyła obowiązki ciążące na niej na podstawie art. 4 zdanie drugie dyrektywy w sprawie odpadów. F - Posiadacze odpadów (art. 8) 104. Artykuł 8 dyrektywy w sprawie odpadów nakazuje państwom członkowskim podjęcie środków niezbędnych dla zapewnienia, aby każdy posiadacz odpadów: przekazywał odpady prywatnemu lub państwowemu punktowi zbierania odpadów bądź przedsiębiorstwu, które wykonuje czynności wymienione w załączniku IIA lub IIB, lub odzyskiwał lub unieszkodliwiał je na własną rękę zgodnie z przepisami art. 1 niniejszej dyrektywy(33). 105. Komisja, powołując się na wyrok Trybunału w sprawie San Rocco(34) twierdzi, iż Irlandia nie zastosowała się do art. 8 dyrektywy. Nie zapewniła ona, by osoby posiadające odpady w wyniku prowadzonej bez zezwolenia działalności w zakresie odpadów przekazywały następnie te odpady jednemu ze wskazanych w tym przepisie przedsiębiorców lub odzyskiwały lub unieszkodliwiały odpady we własnym zakresie zgodnie z dyrektywą. Ta ostatnia kwestia dotyczy jej zdaniem unieszkodliwiania w ramach systemu zezwoleń. Podkreśla ona, że czynności wykonywane na podstawie art. 8 muszą być zgodne z pozostałymi wymogami dyrektywy, a w szczególności z wymogami art. 4. W odpowiedzi odsysła do przypadków będących przedmiotem zawiadomienia pierwszego (Limerick), kiedy to bezprawnie składowane odpady budowlane i rozbiórkowe zostały przeniesione do urządzeń, które w tym czasie, a także w chwili sporządzenia tejże odpowiedzi, nadal nie posiadały zezwolenia. Podobny szereg zdarzeń miał miejsce w przypadkach podniesionych w zawiadomieniu drugim (Ballard), szóstym (Poolbeg), ósmym (County Laois) i dziewiątym (Greenore). 106. Rząd irlandzki twierdzi ...

nie przedstawiła żadnego dowodu na poparcie zarzutu, iż Irlandia nie dostosowała się do art. 8 w świetle wykładni dokonanej w pkt 110 wyroku Trybunału w sprawie San Rocco. 107. Artykuł 8 dotyczy pierwszego ogniwa w łańcuchu odpowiedzialności, o którym mówi Komisja. Kontrolowane unieszkodliwianie odpadów rozpoczyna obowiązek ich usunięcia lub unieszkodliwienia przez posiadacza odpadów w sposób, który jest zgodny z celami dyrektywy, w szczególności na przykład z art. 4. Posiadacz odpadów może dokonywać tych czynności na własną rękę albo musi zapewnić, że będą one przejmowane przez przedsiębiorstwa prowadzące działalność w zakresie unieszkodliwiania lub odzyskiwania odpadów, wymienioną w załączniku IIA i IIB do dyrektywy. W systemie dyrektywy o odpadach przedsiębiorstwem tym może być jedynie podmiot posiadający zezwolenie na podstawie art. 9 i 10 dyrektywy. W wyroku w sprawie San Rocco Trybunał potwierdził, że podmiot prowadzący nielegalnie składowisko odpadów jest posiadaczem odpadów w rozumieniu art. 8 oraz że to do państwa członkowskiego należy zapewnienie, by odpady zostały przejęte ...

35). Dodatkowo, zgodnie z tym, o czym była mowa powyżej, art. 8 zakłada również, iż w obrębie państwa członkowskiego dostępne są wystarczające możliwości przyjmowania i przetwarzania odpadów, tak że posiadacze odpadów ...

ze swoich obowiązków. Gdy spojrzeć na sprawę z tych dwóch perspektyw, z dowodów przedstawionych Trybunałowi w sposób oczywisty wynika, że w wielu przypadkach (zawiadomienie pierwsze i dwunaste) odpady były przejmowane przez podmioty znajdujące się poza systemem ...

albo nie wywiązywali się ze swoich obowiązków wynikających z art. 8, albo też nie byli w stanie się z nich wywiązać. Tym samym Irlandia nie implementowała w prawidłowy sposób art. 8 dyrektywy. G - Kontrole i rejestry (art. 13 i 14) 108. Artykuł 108 stanowi, iż przedsiębiorstwa lub zakłady wykonujące czynności określone w art. 9-12 podlegają odpowiednim okresowym kontrolom właściwych władz. Z kolei art. 14, wymaga, aby ...

art. 9 i 10 dyrektywy o odpadach prowadziły rejestr przetwarzanych przez nie odpadów oraz sposobu, w jaki są one przetwarzane. Informacje te są przekazywane na żądanie organom władzy. 109. Komisja uważa ...

ona, że o ile EPA jest odpowiedzialna za kontrolę zastosowania się do wydawanych przez nią licencji, to nie ponosi ona odpowiedzialności za nadzorowanie urządzeń, które nie uzyskały jeszcze zezwolenia. Do czasu objęcia systemem zezwoleń irlandzkich przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie gospodarowania odpadami de facto korzystają oni ze zwolnienia z obowiązku prowadzenia rejestrów. 110. W odpowiedzi na obydwa zarzuty Irlandia odsyła do przedstawionych w obronie uwag dotyczących stanu udzielania przez nią zezwoleń na składowiska komunalne, zgodnie z którymi na ...

ważniejsze urządzenia posiadały zezwolenia, a co za tym idzie, podlegały także kontroli. Dodaje również, że w dyrektywie brak jest mowy o tym, że kontrole mogą być przeprowadzane jedynie w odniesieniu do przedsiębiorstw, które posiadają zezwolenia, oraz zaprzecza, jakoby istniał bezpośredni związek pomiędzy wydawaniem zezwoleń ...

111. Jeżeli chodzi o art. 13, należy przyznać, iż istnieje oczywisty bezpośredni związek pomiędzy istnieniem w pełni skutecznego systemu zezwoleń a kontrolami, które z nim idą w parze. Równocześnie jednak udzielenie zezwolenia na daną działalność nie oznacza koniecznie, że kontrole są przeprowadzane ...

nie przedstawiła żadnego prawidłowego dowodu na to, iż nie przeprowadzano jakichkolwiek kontroli, i opiera się w tym względzie jedynie na niedostosowaniu się do art. 9 i 10 dyrektywy o odpadach, niniejszy ...

Komisji należy odrzucić. 112. Te same uwagi dotyczą twierdzenia Komisji, iż Irlandia nie wywiązała się w pełni z obowiązku prowadzenia rejestrów na podstawie art. 14 dyrektywy. Ponieważ również i w tym wypadku oparła się ona jedynie na braku w pełni skutecznego systemu zezwoleń, nie wykazując w inny sposób uchybienia, jej zarzut należy odrzucić. VIII - Ogólne i systemowe naruszenie przez Irlandię dyrektywy o odpadach 113. W skardze Komisja zmierza raczej do uzyskania stwierdzenia, iż Irlandia naruszyła dyrektywę w sposób systemowy i ogólny i nie zapewniła pełnego uznania i wprowadzenia nieprzerwanego łańcucha odpowiedzialności, niż ...

podstawę niniejszej skargi. 114. Niniejsza sprawa różni się od sprawy San Rocco(36) skalą uchybienia. W tamtej sprawie kwestia dotyczyła tego, czy można było ustalić naruszenie art. 4 dyrektywy o odpadach na podstawie pojedynczego przypadku niedostosowania się do dyrektywy. Z kolei w niniejszej sprawie, przeciwnie, pytanie dotyczy tego, czy kilka przypadków braku dostosowania się może stanowić podstawę ...

ogólnego uchybienia przez państwo członkowskie obowiązkom wynikającym z dyrektywy o odpadach. Niemniej jednak zasada przyjęta w tamtej sprawie ma znaczenie dla takiej sprawy jak niniejsza. W wyroku w sprawie San Rocco Trybunał stwierdził w pierwszej kolejności, że "zasadniczo nie można bezpośrednio wnosić na podstawie braku zgodności jednej sytuacji faktycznej z celami ustalonymi w art. 4 zdanie pierwsze zmienionej dyrektywy 75/442, iż dane państwo członkowskie z całą pewnością ...

naruszenia wskazałem trzy wymiary takiego naruszenia: wymiar rozmiaru naruszenia, wymiar czasowy oraz wymiar powagi naruszenia. W wyroku w sprawie San Rocco dotyczącym pojedynczego wypadku naruszenia dyrektywy Trybunał ocenił owo naruszenie ze względu na ...

trwania ("długotrwała sytuacja") oraz jego powagę (znaczna degradacja środowiska naturalnego"). Na podstawie tych kryteriów, gdy w takiej sytuacji państwo członkowskie nie podejmie działań w celu rozwiązania problemu, można stwierdzić naruszenie art. 4. 116. Posługując się tymi kryteriami w niniejszej sprawie, chciałbym uczynić dwie uwagi w odniesieniu do oceny Trybunału. Pierwszą uwagę zamieściłem już w pkt 98, kiedy to wskazałem, że jeżeli dyrektywa jest rozpatrywana z perspektywy jej systematyki, pole ...

jakim dysponuje państwo członkowskie na podstawie art. 4, jest ograniczone. Druga uwaga dotyczy tego, iż w przypadku ustalenia, iż zostały spełnione te dwa warunki, można będzie stwierdzić naruszenie jedynie wtedy, gdy dane państwo członkowskie nie podjęło żadnych działań w celu poprawy sytuacji. Rząd irlandzki podniósł to twierdzenie podczas rozprawy w celu zapewnienia, iż podjął ożywione działania w celu rozwiązania problemu unieszkodliwiania odpadów w Irlandii oraz że tym samym Irlandia pozostaje w zgodzie z wymogami ustalonymi w wyroku w sprawie San Rocco. Moim zdaniem to, co należy wziąć pod uwagę przy wyrokowaniu w niniejszej sprawie, to nie tylko to, czy państwa członkowskie podjęły działania, ale również i to, czy owe działania są skuteczne w znaczeniu, o którym mowa w pkt 27. 117. Stwierdziłem już wcześniej, że na dzień upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii Komisji z jednej strony Irlandia uchybiała zobowiązaniom ciążącym na niej na podstawie art. 4, 5, 8, 9 i 10 dyrektywy, a z drugiej strony, Komisja nie udowodniła w odpowiedni sposób naruszenia art. 12, 13 i 14. 118. Przystępując do rozważań, czy możliwe jest ...

pierwszej grupy przepisów dotyczy trzonu implementacji dyrektywy o odpadach. Na co zwracałem już wielokrotnie uwagę w niniejszej opinii, dyrektywa powinna być postrzegana jako kompletny system, w którym podstawowe obowiązki państw członkowskich oraz cele dyrektywy zostały ustalone w art. 4 oraz w którym wymóg uzyskania zezwoleń zgodnie z art. 9 i 10 pełni centralną funkcję. To za pomocą systemu zezwoleń państwa członkowskie mogą kontrolować przetwarzanie odpadów i nakładać warunki w celu osiągnięcia celów dyrektywy. Warunkiem wstępnym osiągnięcia tych celów jest stworzenie infrastruktury przeznaczonej do unieszkodliwiania ...

maja raczej pomocniczy charakter. Okoliczność, iż z wyjątkiem art. 8 Komisja nie przedstawiła wystarczających dowodów w celu ustalenia naruszenia tych przepisów, moim zdaniem nie ma wpływu na podstawę stwierdzenia ogólnego naruszenia. 119. W związku z tym należy rozważyć, czy naruszenie owych podstawowych przepisów dyrektywy o odpadach nastąpiło w takim rozmiarze, w tak długim okresie czasu i było na tyle poważne, że może być zakwalifikowane jako ogólne i systemowe. 120. Doszedłem już do takiego wniosku w pkt 82 w odniesieniu do wymogu zezwolenia zgodnie z art. 9 i 10. Pomimo iż przepisy wymagające uzyskania zezwolenia na unieszkodliwianie i odzyskiwanie odpadów w rozumieniu dyrektywy obowiązywały od 1977 r., było oczywiste, że do października 2001 r. system zezwoleń w Irlandii nie był w pełni i skutecznie wprowadzony. Znajdujące się w aktach sprawy opisy licznych przypadków składowania odpadów bez zezwolenia w różnych częściach Irlandii świadczą o tym, iż system unieszkodliwiania odpadów na przestrzeni lat nie był ...

prawidłowo kontrolowany przez irlandzkie władze. Należy jednak przyznać, iż sytuacja dotycząca udzielania zezwoleń na działalność w zakresie gospodarowania odpadami w Irlandii ewoluowała, w szczególności w drugiej połowie lat 90. dokonano znacznych postępów. Niemniej jednak działania podjęte przez irlandzkie władze nie były wystarczające do osiągnięcia celów dyrektywy w okresie wyznaczonym w uzasadnionej opinii. Z uwagi na to, iż okres upłynął przed wprowadzeniem obowiązku uzyskania zezwolenia, w pełni uzasadnione jest stwierdzenie, iż uchybienie art. 9 i 10 dyrektywy miało uporczywy i długotrwały charakter. 121. Materiał dowodowy zawarty w dwunastu zawiadomieniach świadczy o tym, że problem nielegalnej, to znaczy prowadzonej bez zezwolenia działalności w zakresie gospodarowania odpadami nie ograniczał się do określonych obszarów, lecz był szeroko rozpowszechniony w Irlandii. Takie przypadki miały miejsce również w ramach kompetencji lokalnych organów władzy, co wskazuje na istnienie problemu administracyjnego o bardziej powszechnym charakterze. Sytuacja ta może być naprawiona jedynie w drodze zmiany polityki na szczeblu administracji centralnej. 122. Wreszcie w ocenie powagi naruszenia, kryterium stanowi stopień, w jakim sytuacja faktyczna odbiega od sytuacji przewidzianej w dyrektywie. Biorąc pod uwagę sytuację, która doprowadziła do dwunastu zawiadomień, oczywiste jest, że nie jest ona zgodna z celami wymienionymi w art. 4. Zawierają one liczne przykłady poważnego skażenia środowiska naturalnego, szkód wyrządzonych obszarom podmokłym oraz ...

poważny charakter, a zatem istnieją wystarczające podstawy do stwierdzenia, iż Irlandia naruszyła dyrektywę o odpadach w sposób ogólny i systemowy. IX - Artykuł 10 WE 124. Irlandia przyznaje, iż nie udzieliła informacji w sprawie zawiadomienia dotyczącego urządzeń w Cullinagh, hrabstwo Cork,, których przedstawienia Komisja zażądała w dniu 20 września 1999 r., a tym samym nie wywiązała się z obowiązku ciążącego na niej na podstawie art. 10 WE. W związku z tym należy uwzględnić ten zarzut Komisji. X - Koszty 125. Zgodnie z art. 69 § 3 regulaminu Trybunału w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań Trybunał może postanowić, że koszty zostaną podzielone albo że każda ...

by zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu Irlandia została obciążona kosztami postępowania. XI - Wnioski 126. W świetle powyższych rozważań sugeruję, aby Trybunał: - stwierdził, że poprzez brak ustanowienia w trakcie przedłużonego terminu odpowiedniego i w pełni skutecznego systemu zezwoleń na działalność w zakresie unieszkodliwiania i odzyskiwania odpadów w celu zapobieżenia porzucaniu, wysypywaniu lub niekontrolowanemu składowaniu odpadów, zagrażając tym samym zdrowiu ludzkiemu i powodując ...

ciążą na podstawie art. 4, 5, 8, 9 i 10 dyrektywy Rady 75/442/EWG w sprawie odpadów; - oddalił skargę w zakresie zarzucanego Irlandii naruszenia art. 12, 13 i 14; - stwierdził, że nie dostarczając informacji żądanych przez Komisję w dniu 20 września 1999 r. Irlandia uchybiła zobowiązaniu ciążącemu na niej na podstawie art. 10 ...

78, str. 32. 4 - Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz.U. 103 L 1 str. 1). 5 - Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U. L 206, str. 7 ...

tych przepisów przez władze krajowe. 7 - Zobacz np wyrok z dnia 13 marca 1997 r. w sprawie C-197/96 Komisja przeciwko Francji, Rec. I-1489, pkt 15. 8 - Zobacz np. wyrok z dnia 6 maja 1980 r. w sprawie 102/79 Komisja przeciwko Belgii, Rec. str. I-1473, pkt 10. 9 - Zobacz np. wyrok z dnia 30 maja 1991 r. w sprawie Komisja przeciwko Niemcom, Rec. str. I-2567, pkt 15; ww. w przypisie 7 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Francji, pkt 15. 10 - Wyrok z dnia 8 lipca 1987 r. w sprawie 262/85 Komisja przeciwko Włochom, Rec. 3073, pkt 39 i 44. 11 - Wyrok z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie C-62/00 Marks & Spencer, Rec. I-6325, pkt 27. Chciałbym zwrócić uwagę na to, iż w celu zapewnienia spójności terminologii stosowanej w niniejszej opinii zastąpiłem wyrazy "implementacja" oraz "implementowana" wyrazami "transpozycja" i "transponowana". Oczywiście wszystkie te terminy w niniejszym kontekście odnoszą się do dostosowania krajowego ustawodawstwa do postanowień dyrektywy. 12 - Ibidem. 13 - Opinia z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C-304/02 Komisja przeciwko Francji, w której dotychczas nie zapadł wyrok, pkt 39. 14 - Zobacz powołany w przypisie 3 przedostatni motyw dyrektywy 91/156. 15 - Artykuł 9 dyrektywy odsyła także do art ...

urządzeń do unieszkodliwiania odpadów) oraz art. 7 (plany gospodarki odpadami). 16 - Posiadacz odpadów został zdefiniowany w art. 1 lit. c) jako producent odpadów lub osoba fizyczna lub prawna, do której one należą. 17 - Przedostatni motyw dyrektywy. 18 - Wyroki z dnia 7 kwietnia 1992 r. w sprawie C-45/91 Komisja przeciwko Grecji, Rec. str. I-2509; z dnia 4 lipca 2000 r. w sprawie C-387/97 Komisja przeciwko Grecji Rec. I-5047. 19 - Wyrok z dnia 9 listopada 1999 r. w sprawie C-365/97 Komisja przeciwko Włochom, Rec. I-7773. 20 - Wyrok z dnia 9 grudnia 1997 r. w sprawie C-265/95, Rec. I-6959. 21 - Punkty 40-43 wyroku. Zobacz również pkt ...

22 - Zgodnie z tym, co twierdzi Trybunał: "niewykonywanie obowiązku wynikającego z zasady prawa wspólnotowego samo w sobie wystarcza, aby stanowić naruszenie, a […] okoliczność, iż takie niewykonywanie nie wywołało niekorzystnych skutków jest bez znaczenia". Zobacz wyrok z dnia 27 listopada 1990 r. w sprawie C-209/88 Komisja przeciwko Włochom, Rec. I-4313, pkt 14; wyrok z dnia 1 lutego 2001 r. w sprawie C-333/99 Komisja przeciwko Francji, Rec. str. I-1025, pkt 37. 23 - Wyrok przywołany w przypisie 19, pkt 78-79. 24 - Zobacz między innymi wyroki z dnia 25 maja 1982 r. w sprawie 96/81 Komisja przeciwko Niderlandom, Rec. 1791, pkt 6; z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-404/00 Komisja przeciwko Hiszpanii, Rec. I-6695, pkt 26; z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C-194/01 Komisja przeciwko Austrii, Rec. str. I-4579, pkt 34. 25 - Wyrok przywołany w przypisie 19, pkt 84-87. 26 - Zobacz także wyrok z dnia 22 września 1988 r. w sprawie 272/86 Komisja przeciwko Grecji, Rec. str. 4875, pkt 17-21. 27 - Wyrok z dnia 1 lutego 2001 r. w sprawie Komisja przeciwko Francji, przywołany wyżej w przypisie 22, pkt 35; wyrok z dnia 14 listopada 2002 r. w sprawie C-140/00 Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, Rec. str. I-10379, pkt 40. 28 - Zobacz na przykład ww. w przypisie 19 wyrok w sprawie San Rocco, pkt 89. 29 - Zobacz na przykład wyroki z dnia 25 listopada 1998 r. w sprawie C-214/96 Komisja przeciwko Hiszpanii, Rec. str. I-7661, pkt 25; z dnia 18 czerwca 2002 r. w sprawie C-60/01 Komisja przeciwko Francji, Rec. str. I-5679, pkt 36. 30 - Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów (Dz.U. L 182, str. 1). 31 - Wyrok z dnia 8 czerwca 1993 r. w sprawie C-52/91 Komisja przeciwko Niderlandom, Rec. str. I-3069, pkt 36. 32 - Przywołany w przypisie19, pkt 67. 33 - Zobacz przypis 16. 34 - Przywołany w przypisie 19, pkt 105-110 wyroku. 35 - Punkt 108 wyroku. 36 - Powołane w przypisie 19. 37 - W punkcie 68 wyroku. ...