2018-06-25 » oddala apelację
Sygn. akt I AGa 17/18
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 czerwca 2018 r.
Sąd Apelacyjny w Krakowie - I Wydział Cywilny
w składzie:
Przewodniczący: || SSA Hanna Nowicka de Poraj ||
Sędziowie: || SSA Regina Kurek || || SSA ...
w dniu 25 czerwca 2018 r. w Krakowie na rozprawie
sprawy z powództwa C. S. i Przedsiębiorstwa (...)" spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.
przeciwko Gminie M.
przy interwencji ubocznej po stronie pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R.
o ustalenie i zapłatę
na skutek apelacji powodów
od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach
z dnia 29 kwietnia ...
kosztów sądowych.
SSA Sławomir Jamróg SSA Hanna Nowicka de Poraj SSA Regina Kurek
Sygn. akt I AGa 17/18
UZASADNIENIE
Powodowie C. S. i Przedsiębiorstwo (...) Spółka z o.o. w Ł. domagali się: 1) ustalenia, że pozwana Gminie M ...
Z., część D.(prawidłowo D.), K., C. oraz na budowie kanalizacji deszczowej w miejscowościach: B.i P." poprzez zawarcie w sposób dorozumiany (per facta concludentia) umowy na wykonanie robót dodatkowych polegających ...
kanalizacyjnej przez grunty budowlane o innej klasie (wyższej) niż pierwotnie wskazane w dokumentacji projektowej przygotowanej i dostarczonej powodom przez pozwaną, skutkujące koniecznością zastosowania innej, droższej technologii prowadzenia prac budowlanych,
- wykonaniu odwodnienia przepompowni (...) i (...) znajdujących się na trasie sieci kanalizacji sanitarnej, z uwagi na występowanie wysokiego poziomu wód gruntowych, wobec braku w dokumentacji projektowej przygotowanej i dostarczonej powodom przez pozwaną informacji o poziomach nawodnienia gruntów, co skutkowało koniecznością wykonania nieprzewidzianego wcześniej ...
sanitarnej, z uwagi na występowanie wysokiego poziomu wód gruntowych, wobec braku w dokumentacji projektowej przygotowanej i dostarczonej powodom przez pozwaną informacji o poziomach nawodnienia gruntów, co skutkowało koniecznością wykonania nieprzewidzianego wcześniej ...
deszczowej, z uwagi na występowanie wysokiego poziomu wód gruntowych, wobec braku w dokumentacji projektowej przygotowanej i dostarczonej powodom przez pozwaną informacji o poziomach nawodnienia gruntów, co skutkowało koniecznością wykonania nieprzewidzianego wcześniej ...
studniami betonowymi instalacji deszczowej pod siecią gazową średniego ciśnienia, nie ujawnioną w dokumentacji projektowej przygotowanej i dostarczonej powodom przez pozwaną,
2) zasądzenia od pozwanej na rzecz powodów z tytułu wykonanych robót ...
3) podwyższenia wynagrodzenia ryczałtowego, w związku z wykonaniem robót nieprzewidzianych w dokumentacji projektowej określonych wyżej i zasądzenia na rzecz powodów kwoty 1 824 982,30 zł z ustawowymi odsetkami od dnia ...
trybie art. 84 k.p.c. po stronie pozwanej (...) Sp. z o.o. w R. i Naczelnej Organizacji Technicznej w T.. Pozwana podniosła zarzut przedawnienia co do robót wykonanych w okresie ...
instalacji deszczowej pod siecią gazową średniego ciśnienia. Roboty te zostały wykonane 6 grudnia 2011 r. i w tym samym dniu powodowie zgłosili je do rozliczenia. Roszczenie o ich zapłatę jako roszczenie ...
w ramach umówionego ryczałtu. Różnice pomiędzy przyjętymi w ofercie przetargowej ilościami, cenami a faktycznymi ilościami i cenami koniecznymi do wykonania robót zgodnie z dokumentacją projektową, stanowiły ryzyko wykonawcy. Opis gruntów wskazywał ...
różnych ich kategorii od piachów po skały oraz na to, że lustro wody jest ruchome i przy opadach, roztopach woda może znajdować się tuż pod powierzchnią ziemi. W dokumentacji geotechnicznej dla całej sieci sanitarnej podkreślono, że na całym terenie występują wapienie, margle i łupki, niekiedy przy samej powierzchni terenu, zaś poziom wód mógł występować niemal od samej powierzchni ...
GC 281/14 Sąd Okręgowy w K. zasądził od Gminy M. na rzecz C. S. i Przedsiębiorstwa (...)" Spółki z o.o. w Ł. solidarnie kwotę 120.889,87 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i z każdorazowymi ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (pkt I), oddalił powództwo w pozostałej części (pkt II), zniósł wzajemnie koszty procesu pomiędzy stronami (pkt III) i zasądził od C. S. i Przedsiębiorstwa (...)" Spółki z o.o. w Ł. solidarnie na rzecz (...) Spółki z o.o. w ...
stanowiły następujące ustalenia:
W dniu 31 maja 2010 r. Gmina M. zawarła z C. S. i Przedsiębiorstwem (...)" Sp. z o.o. w Ł. umowę nr (...)na wykonanie robót budowlanych pn "Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowościach: Z., część D., K., C. i budowa kanalizacji deszczowej w miejscowościach: B.i P.". Wykonawcy działali wspólnie w ramach konsorcjum. Umowę zawarto w wyniku rozstrzygnięcia przetargu na udzielenie ...
zamówienia był zawarty w dokumentacji projektowej stanowiącej załącznik nr (...)do SIWZ oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót stanowiącej załącznik nr(...) do SIWZ. W skład dokumentacji projektowej wchodziły m.in. projekty ...
wraz z przykanalikami oraz sieci kanalizacji deszczowej, dokumentacja geotechniczna, pozwolenia na budowę. Zgodnie z §(...) pkt (...) i (...) umowy w przypadku wad dokumentacji projektowej uniemożliwiających prawidłowe wykonanie przedmiotu umowy wykonawca miał obowiązek zawiadomić zamawiającego. Po uzyskaniu stanowiska projektanta i inspektora nadzoru zamawiający był uprawiony do modyfikacji zakresu lub sposobu świadczenia wykonawcy. W przypadku konieczności ...
przypadkach przewidzianych w umowie (§(...)). Roboty miały być realizowane według harmonogramu rzeczowo-finansowego opracowanego przez wykonawcę i zatwierdzonego przez zamawiającego, stanowiącego załącznik nr(...) do umowy. W§(...) umowy strony określiły wynagrodzenie ryczałtowe na ...
zawarcia umowy. Różnice pomiędzy przyjętymi przez wykonawcę do wyliczenia ceny w ofercie przetargowej ilościami, cenami i przewidywanymi elementami a faktycznymi ilościami i koniecznymi do wykonania elementami zgodnie z dokumentacją projektową stanowiły ryzyko wykonawcy. W przypadku istotnej modyfikacji ...
przez wykonawcę na zasadach określonych w (...) zaś za roboty zaniechane protokół konieczności uzgodniony przez strony i kosztorys sporządzony przez wykonawcę na zasadach określonych w (...) umowy. Spełnienie tych warunków stanowiło podstawę do ...
robót. Podstawą do wystawienia faktur częściowych miały być protokoły odbioru robót częściowych sporządzone przez strony i potwierdzone przez inspektora nadzoru, zaś faktury końcowej protokół odbioru końcowego sporządzony przez strony i inspektorów nadzoru inwestorskiego. Termin płatności faktur wynosił 30 dni od dnia ich doręczenia zamawiającemu. Zgodnie ...
przez inspektora nadzoru inwestorskiego wpisem do dziennika budowy. Odbiór ten miał być wyznaczony przez zamawiającego i rozpocząć się w ciągu 14 dni od daty zawiadomienia go przez wykonawcę o gotowości do odbioru końcowego. Warunkiem odbioru końcowego było wykonanie robót bez wad i usterek, zgodnie z dokumentacją projektową i specyfikacją techniczną wykonania i odbioru robót budowlanych. Zamawiający miał prawo odmówić odebrania robót jeżeli w toku czynności odbioru częściowego ...
że roboty nie zostały zakończone lub zostały niewłaściwie wykonane. Oprócz dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót, harmonogramu rzeczowo-finansowego, załącznikami do umowy były oferta wykonawcy oraz specyfikacja istotnych warunków ...
zamówienia (SIWZ).
Załącznikami do SWIZ były m.in. dokumentacja projektowa (załącznik nr (...)), specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót (załącznik nr(...)), przedmiary (załącznik nr (...)). Pkt (...). SIWZ zawierał zapis, że załączone do dokumentacji przedmiary robót nie stanowią elementu dokumentacji projektowej i mają charakter orientacyjny i pomocniczy. Wykonawca został zobowiązany do dokonania własnych ustaleń co do rzeczywistego zakresu robót wymaganego do osiągniecia rezultatu i dokonania ewentualnych uzupełnień.
W specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych w zakresie sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przykanalikami w miejscowościach C., D., K., Z. część I i IV, (...). Roboty ziemne. Wymagania ogólne, w pkt(...)przewidziano wykonanie odwodnienia wykopów w całym okresie trwania ...
pomocą m.in. igłofiltrów.
W przedmiarach robót dotyczących kanalizacji sanitarnej oraz kanalizacji deszczowej w P. i B.przewidziano roboty budowlane w gruncie zaliczonym do kategorii I-IV.
Projekt architektoniczno-budowlany sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przykanalikami oraz zasilaniem elektroenergetycznym przepompowni ścieków w miejscowościach Z., część D., K., C. - część I i IV, w oparciu o umowę z dnia 3 października 2007 r. zawartą z Gminą M ...
geotechniczna sporządzona w lipcu 2008 r. na zlecenie (...) Sp. z o.o. przez T. C. i R. H., ustalająca warunki gruntowo-wodne w rejonie budowy kanalizacji sanitarnej dla m.in. D ...
M.. Podstawą do wykonania dokumentacji geotechnicznej było wykonanie 16 odwiertów badawczych w rejonie projektowanej pompowni i na sieci kanalizacyjnej, kartowanie geologiczne terenu wzdłuż trasy projektowanej kanalizacji, analiza materiałów archiwalnych i literatury dotyczących regionu badań. Stwierdzono występowanie na terenie utworów jurajskich oraz dewonu i kambru, w postaci wapienia, margla i łupków, na obrzeżach G.bliższej powierzchni w formie wietrzelinowej (glina z okruchami wapnia, margla, łupka ...
wapienna, a w rejonach doliny rzeki C. pyłów, gliny, piasków, także z okruchami wapienia, margla i żwiru. Pod względem skonsolidowania grunty zostały zaliczone do gruntów spoistych skonsolidowanych.
W wykonanych odwiertach grunty ...
wód uznano za ściśle związany z poziomem wody w rzece C. oraz intensywnością opadów atmosferycznych i ulegający okresowym wahaniom.
W dniu 24 lutego 2011 r. strony podpisały aneks nr(...)do umowy ...
występował tylko grunt kat. II-IV.
W odpowiedzi, powołując się na art. 632§1 kc i ryczałtowy charakter wynagrodzenia Gmina uznała, że wskazywane przez powodów okoliczności nie mogą być podstawą do ...
Pismem z dnia 2 kwietnia 2012 r. wykonawca wezwał zamawiającego do modyfikacji zakresu świadczenia umownego i określenia robót zamiennych oraz wiążącej się z tym modyfikacji wynagrodzenia, stosownie do (...)ust. (...) i (...) umowy, ewentualnie do zlecenia w związku z tą modyfikacją robót dodatkowych. Wykonawca podniósł, że wskazana ...
w dokumentach przetargowych kategoria gruntów II-IV była podstawą sporządzenia przez niego kalkulacji ceny ofertowej i że nie był on w stanie przewidzieć występowania wyższych kategorii gruntów i wysokiego stanu wód gruntowych wymagającego odwodnienia wykopów na niektórych odcinkach robót. Powyższe okoliczności wskazują na wady dokumentacji przetargowej za które odpowiedzialność ponosi projektant i zamawiający. Wykonawca powołał się na wykonaną na jego zlecenie opinię geotechniczną sporządzoną przez geologa z ...
występowanie tam skały kategorii 7. Opinia geotechniczna zawiera jedynie opis badań, nie zawiera samych badań i informacji o sposobie ich przeprowadzenia. W kwietniu 2012 r. to samo laboratorium na zlecenie powodów wykonało kontrolne badania geotechniczne podłoża gruntowego na budowanej kanalizacji sanitarnej w D. i K.. Wykonano 5 otworów odkrywkowych w podłożu gruntowym stwierdzając w 4 otworach grunt skalisty twardy z domieszkami piasku i gliny, który zaklasyfikowano do kategorii 7 pod względem urabialności.
W dniu 22 czerwca 2012 r ...
z o.o. na którym wykonawca poinformował o poniesieniu większych kosztów związanych z kategorią gruntów i nawodnieniem gruntu, uważając, że został wprowadzony w błąd zapisem w przedmiarze robót o występowaniu gruntów ...
Wykonawca miał przedłożyć zamawiającemu kosztorysy różnicowe na roboty co do których nastąpiła zmiana dokumentacji projektowej i zmiana pozwolenia na budowę.
Odpowiadając na pismo wykonawcy z dnia 2 kwietnia 2012 r. pozwana ...
z dnia 29 czerwca 2012 r. zajęła stanowisko, że modyfikacja zakresu świadczenia zgodnie z §(...) ust.(...) i (...) i §(...) ust. (...) pkt (...) umowy może dotyczyć tylko robót zamiennych potwierdzonych protokołem konieczności i kosztorysem różnicowym sporządzonym przez wykonawcę. Co do robót dodatkowych to umowa nie przewiduje takiej możliwości ...
przedmiary robót oraz kosztorysy na roboty dodatkowe wynikające ze zwiększonego zakresu robót celem ich sprawdzenia i sporządzenia protokołów konieczności. I tak na wykonanie robót dodatkowych obejmujących odcinki robót w gruntach skalistych wykonawca przedłożył kosztorys na ...
w gruntach kamienistych na kwotę 1 188 089,56 zł brutto, obejmujących odwodnienie przepompowni ścieków (...) i(...) igłofiltrami na kwotę 36 336,17 zł brutto, obejmujących kanalizację sanitarną - odwodnienie wykopów na kwotę ...
zapis §(...) pkt (...) umowy, odesłała także przy piśmie z 2 sierpnia 2012 r. bez sprawdzenia przedmiary i kosztorysy na roboty dodatkowe.
Przy piśmie z dnia 13 września 2012 r. pozwana przesłała wykonawcy projekty aneksu nr (...)i protokołu konieczności nr (...). Projekty protokołu konieczności i aneksu dotyczyły robót zamiennych wykonanych w oparciu o zmianę decyzji o pozwoleniu na budowę na ...
W związku z powyższym na podstawie (...) pkt (...) umowy zaszły przesłanki do modyfikacji zakresu świadczenia wykonawcy i zmiany wynagrodzenia umownego na kwotę 9 987 522,80 zł brutto. Kosztorys na roboty zamienne ...
z dnia 17 września 2012 r. wykonawca wyraził wolę zawarcia odrębnej umowy na roboty dodatkowe i zamienne.
W dniu 28 września 2012 r. wykonawca zgłosił zamawiającemu do odbioru końcowego roboty budowlane ...
końcowego, z uwagi na brak pomp w przepompowniach oraz niedokończone odcinki kanalizacji sanitarnej w K. i D.. Pismem z dnia 8 października 2012 r. wykonawca wezwał zamawiającego do przystąpienia do odbioru ...
dniu 9 października 2012 r. doszło na terenie budowy do spotkania z udziałem przedstawicieli stron i inspektora nadzoru. Notatka z tego spotkania po jej przesłaniu przez zamawiającego wykonawcy nie została podpisana ...
r. pozwana Gmina odmówiła przystąpienia do odbioru końcowego twierdząc, że przedmiot umowy nie został wykonany i wyznaczając wykonawcy do dnia 15. Grudnia 2012 r. termin na zgłoszenie robót do odbioru końcowego ...
30 zł brutto za wykonane roboty dodatkowe oraz zamienne wraz z kosztorysami robót dodatkowych, zamiennych i zaniechanych. Kosztorys na roboty dodatkowe obejmujące wykonanie przejścia pod gazociągiem został sprawdzony i skorygowany przez inspektora nadzoru do kwoty 120 889,87 zł brutto. Pozostałe kosztorysy sporządzone przez ...
to kosztorysy: a) na roboty dodatkowe (zamienne) związane z robotami w gruntach skalistych (kat. gruntów I-VII) na kwotę 585 957,18 zł brutto. Kosztorys ofertowy sporządzony przez wykonawcę w dniu ...
16 zł brutto, b) na roboty dodatkowe związane z robotami w gruntach kamienistych (kat. gruntów I-V) na kwotę 1 188 089,56 zł brutto. Kosztorys ofertowy na te roboty opiewał ...
na kwotę 415 509,19 zł brutto, c) na roboty dodatkowe obejmujące odwodnienie przepompowni ścieków (...) i (...) igłofiltrami na kwotę 36 336,17 zł brutto, d) na roboty dodatkowe obejmujące odwodnienie wykopów ...
argumentując, że podstawą do wystawienia faktury końcowej jest protokół odbioru końcowego robót sporządzony przez strony i inspektora nadzoru oraz fakturę nr (...)wobec braku podstaw prawnych do jej zapłaty.
W dniu 6 marca 2013 r. strony podpisały protokół konieczności i aneks nr (...)do umowy. Na podstawie (...) pkt (...) i (...) pkt (...) umowy dokonano modyfikacji świadczenia wykonawcy poprzez wyrażenie przez zamawiającego zgody na wykonanie robót zamiennych ...
rygorem nieważności. Powyższy wymóg dotyczy wszelkich umów zawieranych w trybie tej ustawy, zarówno podstawowych jak i umów zawieranych z wolnej ręki w trybie art. 67 pzp. Nie było zatem możliwym zawarcie ...
982,30 zł stanowiącą wartość robót dodatkowych. Sąd odwołał się do art. 144 ustawy pzp i wskazał, że norma ta zakazuje istotnych zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty ...
zamawiający taką możliwość przewidział. Zarówno specyfikacja istotnych warunków zamówienia stanowiąca załącznik nr(...) do umowy jak i umowa w §(...) pkt (...) oraz §(...) pkt (...) i (...) przewidywały zmianę umowy w zakresie wynagrodzenia w formie aneksu w przypadku robót zamiennych, czyli wykonanych ...
protokół konieczności uzgodniony przez strony oraz kosztorysy sporządzone przez wykonawcę na zasadach określonych w §(...) pkt (...)i (...) umowy. W oparciu o powyższe postanowienia umowne strony zawarły w dniu 6 marca 2013 r ...
brutto. Umowa o roboty budowalne nie przewidywała zatem zmiany wysokości wynagrodzenia, za wyjątkiem robót zamiennych i zaniechanych, jednak nie regulowała kwestii robót dodatkowych.
W przypadku odmowy przez zamawiającego zawarcia umowy o ...
zamawiający opisuje przedmiot zamówienia na roboty budowlane za pomocą dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych. Przedmiar robót nie stanowił koniecznego elementu dokumentacji projektowej. Przedmiary robót stanowiły załącznik ...
zapis, że załączone do dokumentacji przedmiary robót nie stanowią elementu dokumentacji projektowej, mają charakter orientacyjny i pomocniczy. Paragraf (...) pkt (...) umowy o roboty budowlane nakładał na wykonawcę obowiązek ich wykonania zgodnie z ...
przez zamawiającego. Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia zawierała dokumentacja projektowa stanowiąca załącznik nr(...) do SWIZ (§(...) pkt (...)) i specyfikacja techniczna wykonania i obioru robót stanowiąca załącznik nr (...) do SWIZ (§(...) pkt (...)). Z powyższego wynika, że w świetle umowy przedmiar robót nie wchodził w skład dokumentacji projektowej i miał charakter jedynie pomocniczy.
Sąd pierwszej instancji podkreślił ryczałtowy charakter wynagrodzenia umownego i wskazał, że przepis art. 647 k.c. nakłada na wykonawcę obowiązek oddania przewidzianego w umowie obiektu wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej. Stosownie do art. 649 k.c. w razie wątpliwości poczytuje się ...
przez (...) Sp. z o.o. oraz dokumentacja geotechniczna sporządzona na zlecenie projektanta przez T. C. i R. H., zaś kanalizacji deszczowej dokumentacja geotechniczna dla B.sporządzona przez NOT w T. i projekt architektoniczno-budowlany dla P. sporządzony przez (...) S.A. w T.. Z dokumentacji geotechnicznej opracowanej ...
odwiertów, gruntów kategorii II-VI. Do kategorii V-VI zostały zaliczone skały miękkie: wapień, margiel i łupki. W przedmiocie warunków wodnych w dokumentacji geotechnicznej znalazło się stwierdzenie, że lustro wody ma ...
po wiosennych roztopach wody wsiąkowe mogą pojawić się nawet przy samej powierzchni gruntu. Jak też i to, że stan wód gruntowych ulega znacznym wahaniom w różnych okresach czasu.
W dokumentacji geotechnicznej ...
wód uznano za ściśle związany z poziomem wody w rzece C. oraz intensywnością opadów atmosferycznych i ulegający okresowym wahaniom.
W specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych za pomocą której zamawiający opisał przedmiot zamówienia, (...) Roboty ziemne, przewidziano odwodnienie wykopów ...
spalinowych lub elektrycznych. Powyższe okoliczności wskazywały na to, że dokumentacja projektowa oraz specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót stanowiące załącznik nr (...) do umowy, będące także załącznikami nr(...)i (...) do SWIZ, przewidywały występowanie gruntów kategorii II-VI (czyli wyższych niż przedmiary robót) oraz zawierały dane dotyczące poziomu wód gruntowych czyniąc je mocno zależnymi od pory roku i warunków atmosferycznych. Dokumentacją powyższą wykonawca dysponował zarówno na etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jak i w chwili podpisywania umowy o roboty budowalne. A zatem konieczność przejścia z siecią kanalizacji sanitarnej przez grunty kamieniste i skaliste oraz wykonanie odwodnienia wykopów kanalizacji sanitarnej i deszczowej, w następstwie wysokiego poziomu wód gruntowych po opadach deszczu, wykonawca winien był przewidzieć i skalkulować. Zdaniem Sądu nie zaszły przesłanki do podwyższenia wynagrodzenia wykonawcy na podstawie art. 357[( 1 ...
405 kc tytułem bezpodstawnego wzbogacenia. Nawet bowiem zakładając, że wykonanie odwodnienia wykopów sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej na skutek wysokiego poziomu wód gruntowych oraz przejścia sieci kanalizacji sanitarnej przez grunty kamieniste i skaliste były robotami nie objętymi dokumentacją projektową, nie można uznać, aby nastąpiło bezpodstawne wzbogacenie się pozwanej Gminy wskutek wykonania przez powodów sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej metodą bardziej pracochłonną i bardziej kosztowną niż wynikała z umowy. Efekt tych prac był bowiem identyczny jak prac wykonanych bez konieczności wykonania bardziej pracochłonnego odwodnienia i przejścia sieci przez grunty kamieniste i skaliste.
Zdaniem Sądu Okręgowego powództwo było zasadne jedynie w odniesieniu do robót budowlanych polegających na ...
ustawowymi odsetkami od dnia 7 stycznia 2013 r. czyli upływu terminu zapłaty określonego w fakturze i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1. Stycznia 2016 r. (art. 405 kc, art. 481§1 i 2 kc). W pozostałej części Sąd powództwo oddalił.
Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd ...
467 zł x 93,4%).
Apelację od tego wyroku wnieśli powodowie, zaskarżając wyrok w pkt I II, III i IV tj w zakresie oddalenia roszczeń powodów w dalszej części niż uwzględnione oraz co do ...
iż Sąd Okręgowy w Kielcach nie ustalił, czy dokumentacja projektowa była prawidłowa pod względem prawnym i kompletna, a przedmiary stanowiły jej integralną część, jeżeli bowiem Sąd nie przeprowadził dowodu z opinii ...
wykonywane w gruntach o klasach II- VI, które to grunty są gruntami o charakterze skalistym i kamienistym, podczas gdy tego typu grunty są oznaczane klasą VII;
- nie wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności ...
lub ponadnadmiarowo;
- naruszenie przepisów postępowania, a to: art. 217, 316 § 1, 321 § 1, 233 § 1 i 328 § 2 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na dokonaniu tej oceny w sposób dowolny i rażąco wadliwy, w następstwie którego doszło
do pominięcia części materiału zebranego w postępowaniu i braku wyczerpujących ustaleń bez wystarczającego ustalenia czy wyjaśnienia takiego stanu rzeczy, z obrazą przytoczonych przepisów ...
za wyjątkiem prac wycenionych na 120889,87zł. oraz prac ponad nadmiarowych związanych z odwodnieniem i przeprowadzeniem sieci przez grunty kamieniste i skaliste, wobec uznania przez Sąd pierwszej instancji identyczność efektu prac, gdyby były wykonywane w gruntach miękkich, podczas gdy już z samej logiki i doświadczenia życiowego wynika, że taki wniosek jest całkowicie dowolny. Strona powodowa wniosła o zmianę wyroku ...
w miejscowościach: Zorza, część D., K., C. oraz na budowie kanalizacji deszczowej w miejscowościach: B.i P." poprzez zawarcie w sposób dorozumiany (per facta concludentia) umowy na wykonanie robót dodatkowych, które ...
kanalizacyjnej przez grunty budowlane o innej klasie (wyższej), niż pierwotnie wskazane w dokumentacji projektowej przygotowanej i dostarczonej powodom , skutkujące koniecznością zastosowania innej, droższej. technologii prowadzenia prac budowlanych,
b) wykonaniu odwodnienia przepompowni (...)i (...) znajdujących się na trasie sieci kanalizacji sanitarnej, wykonaniu odwodnienia wykopów instalacji sanitarnej, oraz wykonaniu odwodnienia ...
deszczowej, z uwagi na występowanie wysokiego poziomu wód gruntowych, wobec braku w dokumentacji projektowej przygotowanej i dostarczonej powodom przez stronę pozwaną informacji o poziomach nawodnienia gruntów, co skutkowało koniecznością wykonania nieprzewidzianego ...
studniami betonowymi instalacji deszczowej pod siecią gazową średniego ciśnienia, nie ujawnionej w dokumentacji projektowej przygotowanej i dostarczonej powodom przez stronę pozwaną.
Powodowie podnieśli, że wykonano roboty dodatkowe nie ujawnione w dokumentacji ...
przekroczyła 50% wartości realizowanego zamówienia a wykonanie prac było konieczne do prawidłowego wykonania robót podstawowych i niemożliwe wcześniej do przewidzenia. Zdaniem apelujących dokumentacja za którą odpowiada strona pozwana była niekompletna badanie gruntów przed przystąpieniem do prac było niedopuszczalne i utrudnione z uwagi na ochronę własności i niemożliwym było zweryfikowanie poprawności badania odwiertów i deklarowanych klas gruntów. Ryzyko wykonania zostało blednie przerzucone na wykonawcę.
Strona powodowa wniosła też o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego.
Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postepowania apelacyjnego. Zakwestionowała stanowisko powodów o zawarciu umowy przez czynności konkludentne i podtrzymała stanowisko, ze powodowie mogli na podstawie dokumentacji projektowej przewidzieć sposób wykonania prac jako został ...
a strona pozwana nie jest wzbogacona skoro otrzymała taki efekt jaki wynikał z dokumentacji projektowej i zwartej umowy.
Interwenient uboczny wniósł o oddalenie apelacji . Podniósł, że uwzględnienie roszczenia przez Sąd Okręgowy ...
do uznania wykonania prac dodatkowych , wykraczających ponad zamówienie podstawowe. Wykonanie odwodnienia wykopów sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej na skutek wysokiego poziomu wód gruntowych oraz przejścia sieci kanalizacji przez grunty kamieniste i skaliste nie stanowiło prac dodatkowych a jedynie inny sposób wykonania przewidzianych wcześniej robót. Odbiór dotyczył ...
wskazanych przez powodów w apelacji. Ponadto odwierty zostały wykonane prawidłowo na co wskazują zeznania świadków i kategoria gruntów została prawidłowo określona. Poziom wód gruntowych zależny jest od warunków atmosferycznych i pory roku co wywołuje konieczność odpowiedniego dostosowania w czasie realizacji prac . Warunki te mogą być ...
5,2 m. Także zbyt mała była liczba otworów. Ani głębokość ani też liczba otworów i ich odległości nie miała jednak znaczenia dla wniosków opinii geotechnicznej a w konsekwencji nie przekładało ...
gdyby różnice względem poziomu wód gruntowych były znaczne a w tym przypadku tak nie było i ostatecznie projekt był prawidłowy /dowód : opinia biegłego inż. C. D. k- 1303 i k1386, wyjaśnienia biegłego - protokół z dnia 25 czerwca 2018r./.
Sąd Apelacyjny zważył co ...
jest opisanie przedmiotu zamówienia na roboty budowlane za pomocą dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych (art. 31 p.z.p.) oraz opisane przedmiotu zamówienia w sposób jednoznaczny i wyczerpujący, za pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń, uwzględniając wszystkie wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2016 r. I CSK 306/15 LEX nr 2032362). On także ponosi ryzyko wadliwie przygotowanej dokumentacji skoro na niej bazuje przystępujący ...
deszczowej wchodziła dokumentacja geotechniczna. Zgodzić się można ze stroną powodową, że kwestia oceny tej dokumentacji i ewentualny wpływ jej wadliwości na konieczność zmian technologicznych zwiększających koszty budowy lub wpływających na wykonanie ...
była wystarczająca dla przyjęcia przez wykonawcę konieczności przejścia z siecią kanalizacji sanitarnej przez grunty kamieniste i skaliste. Wskazywała też ona na wysoki poziomu wód gruntowych po opadach deszczu, co oznacza, że wykonanie odwodnienia wykopów kanalizacji sanitarnej i deszczowej wykonawca winien był przewidzieć i skalkulować. Z opinii wynika, że poziom zwierciadła wód gruntowych w dokumentacji został prawidłowo określony (k-1347). Także dawała ona podstawę do oceny występowania gruntów kamienistych i skalistych. Słusznie też Sąd Okręgowy zwracał uwagę, że z dokumentacji przygotowanej przez interwenienta ubocznego wynikała ...
nie przełożyły się na konieczność zmian technologicznych, których wykonawca nie była w stanie przewiedzieć jak i nie wywołały konieczności wykonania prac dodatkowych tj odwodnienia i dodatkowego przejścia ze studniami betonowymi instalacji deszczowej ( oczywiście poza uznaną przez Sąd Okręgowy konieczność przejścia ...
betonowymi instalacji deszczowej pod siecią gazową średniego ciśnienia). Opinia biegłego w tym zakresie jest jednoznaczna i jasna (wyjaśnienia uzupełniające k.1385 oraz wyjaśnienia złożone na rozprawie apelacyjnej) i potwierdza ona dokonane w sprawie ustalenia. Zarzut więc naruszenia art. 233 k.p.c. nie ...
o kolejną opinię biegłych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2016 r. V CSK 262/15 Legalis nr 1460401).
Wykonawca nie może żądać zapłaty dodatkowego wynagrodzenia jeżeli na etapie ...
przedmiotowego zamówienia podstawą ustalenia wartości zamówienia jest całkowite szacunkowe wynagrodzenie wykonawcy, bez podatku od towarów i usług, ustalone przez zamawiającego z należytą starannością. Należy przyjąć, że to wykonawca przyjmuje na siebie ...
p.). Już z samej umowy wynika , że głównym przedmiotem prac było wykonanie sieci kanalizacji sanitarnej i budowa kanalizacji deszczowej. Niewątpliwie więc strony łączyła umowa o roboty budowlane, do której możliwe było ...
apelująca zmiany przebiegu sieci lub zwiększenia jej długości. W tym przypadku nie określono wynagrodzenia kosztorysowego i wykonawca nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia na tej podstawie, że zakres wykonania odwodnienia z zastosowaniem ...
mieli mało czasu na weryfikację dokumentacji architektoniczno- budowlanej pod kątem zgodności z rzeczywistymi warunkami geologicznymi i stosunkami wodnymi skoro dokumentacja projektowa oraz specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót zawierały dane dotyczące poziomu wód gruntowych i przewidywały wykonanie odwodnienia wykopów i to w całym zakresie trwania robót ziemnych. Wskazano też tamże, że do wykonania odwodnienia należało ...
wykopów pod sieć, to jednak (na co zwracał uwagę Sąd Okręgowy) w specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych, za pomocą której zamawiający opisał przedmiot zamówienia, (...) Roboty ziemne, przewidziano odwodnienie wykopów ...
wynikającym nie są robotami dodatkowymi. Umowa zakładała więc, że projekt wykonawczy może odbiegać od przedmiaru i wskazywała, że w przypadku rozbieżności pomiędzy przedmiarem a projektem budowlano- wykonawczym decydujący dla ustalenia zakresu ...
ustnych jednoznacznie wskazał, że wykonawca powinien uwzględnić zarówno ryzyko wystąpienia wysokiego poziomu wód gruntowych jak i gruntów skalistych przy istniejącej dokumentacji projektowej.
Brak jest też w tym przypadku wykazania okoliczności wskazujących ...
art. 405 k.c. ( np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2013 r. II CSK 248/12 PZP 2013 nr 2, str. 77). Dopuszczalne więc było przyjęcie, iż stronie, która ...
nieważnej umowy jest bezpodstawnie wzbogacona. W tym jednak przypadku zamawiający otrzymał przedmiot wskazany w projekcie i umowie i nic ponadto a z opinii wynikało jednoznacznie, że nie istniała konieczność wykonania żadnych prac dodatkowych. Wyższe zaś koszty własne wykonawcy, które mógł on przewidzieć na podstawie dokumentacji projektowej i technicznej nie mogą być przerzucone na zamawiającego przy przyjętym wynagrodzeniu ryczałtowym . Strona powodowa zgodnie z umową miała obowiązek skalkulowania wykonania odwodnienia wykopów. Zarówno opinia jak i powołane przez Sąd Okręgowy dowody z dokumentów, w tym specyfikacja techniczna wykonania robót i projekt architektoniczno-budowlanym oraz dowód z zeznań I. R. wskazują, że strona powodowa winna zakładać wysoki poziom wód gruntowych i konieczność zastosowania technologii igłofiltrów. Twierdzenia więc o konieczności zastosowania, innej niż przewidywana technologii nie zostały udowodnione. W projekcie wskazano także, że przepompownie i separator będą wymagały odwodnienia, stąd też odwodnienie m.in. przepompowni (...) i (...) czy też przejście ze studniami betonowymi instalacji deszczowej nie mogło stanowić prac dodatkowych wzbogacających stronę pozwaną (opinia k.1303). W projekcie uwzględniono konieczność wykonania odwodnienia przepompowni (...) i(...) znajdujących się na trasie sieci kanalizacji sanitarnej. W aspekcie zaś załącznika nr (...) do SIWZ oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót stanowiącej załącznik nr (...) do SIWZ a także wynikającej z dokumentacji geotechnicznej wysokich stanów ...
jest to grunt VII klasy to jednak wiadomo było, że są to grunty twarde kamieniste i skaliste. Nie stanowi zmiany przedmiotu umowy wykonanie robót, których strona powodowa wcześniej nie skalkulowała, a ...
art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c. i przy zastosowaniu §2pkt 7 i §10 ust.1 pkt 2 oraz § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 ...
