IV CSKP 157/21 – Wyrok Sądu Najwyższego – 2021-11-17 150 fragmentów

2021-11-17

IV CSKP 157/21 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 17 ...

listopada 2021 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Jacek Grela (przewodniczący ...

Łochowski SSN Tomasz Szanciło (sprawozdawca) w sprawie z powództwa M. spółki jawnej w B. przeciwko Gminie S. o ...

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 17 listopada 2021 r ...

powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 17 października 2019 ...

zasądza od M. spółki jawnej w B. na rzecz Gminy S ...

czerwca 2019 r. Sąd Okręgowy w B. zasądził od pozwanej Gminy ...

rzecz powoda M. sp. j. w B. (dalej: M.) kwotę 120 ...

do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie i rozstrzygając o ...

Powód świadczy m.in. usługi w zakresie transportu lądowego. W latach 2012-2015, w wyniku przetargu publicznego, w sposób ciągły dowoził dzieci do szkół w Gminie S.. W dniu 9 czerwca 2016 r ...

którego przedmiotem był przewóz uczniów w roku szkolnym 2016/2017 i ...

000 zł brutto). Warunkami udziału w postępowaniu było: 1/ posiadanie licencji lub zezwolenia na wykonywanie krajowego ...

jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności związanej z ...

i czas podstawienia autobusu zastępczego w razie awarii - 5%. Termin składania ofert upływał w dniu 20 czerwca 2016 r ...

dokumentację przetargową, Gmina omyłkowo pominęła w formularzu kryterium czasu podstawienia autobusu zastępczego w razie awarii, aczkolwiek obaj oferenci w swoich wnioskach, w pozycji "inne informacje wykonawcy", samodzielnie ...

odnieśli się do tego kryterium w ten sposób, że wskazali czas ...

zł brutto) miesięcznie, zawierała błędy w obliczeniach wartości (nie odnosiła się do całego okresu wymaganego w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia S ...

przekracza kwotę przewidzianą przez pozwaną w S.. Oferta powoda opiewała na ...

nie miała błędów, mieściła się w granicach zakreślonych S.. W dniu 20 czerwca 2016 r ...

dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz ...

kryterium czasu podstawienia autobusu zastępczego w razie awarii (znaczenie 5%). Zawiadomienie ...

ofertami konkurentów, z czego skorzystali. W dniu 21 czerwca 2016 r ...

o unieważnienie czynności zamawiającego dokonanej w dniu 20 czerwca 2016 r ...

pozostawiono jednak bez rozpoznania. Również w dniu 27 czerwca 2016 r ...

protokołu z postępowania poprzez wgląd w siedzibie zamawiającego. W dniu kolejnym, wspólnik powodowej spółki ...

pracownika Gminy. Termin składania ofert w drugim przetargu upływał w dniu 30 czerwca 2016 r ...

2 "Czas podstawienia autobusu zastępczego w razie awarii", który obaj oferenci ...

samą wartość czasową (30 minut). W konsekwencji, do realizacji usług wybrano ...

wyborze przesłano stronom postępowania przetargowego w dniu 24 sierpnia 2016 r ...

o przeprowadzenie kontroli postępowania przetargowego. W odpowiedzi, w dniu 17 sierpnia 2016 r ...

z pierwszym, wygranym przetargiem, a w dniu 15 grudnia 2016 r ...

za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w związku z unieważnieniem przetargu w sposób niezgodny z prawem. Przed Sądem Rejonowym w B., prowadzone było postępowanie sygn ...

że powołana przez zamawiającego okoliczność w postaci braku w formularzu ofertowym zapisu dotyczącego kryterium czasu podstawienia autobusu zastępczego w razie awarii nie mogła być podstawą do unieważnienia przetargu. W związku z tym pozwana naruszyła ...

za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w związku z unieważnieniem przetargu, niezgodnie ...

przepisami. Takie działania pozwanej spowodowały, w ocenie Sądu Okręgowego, zachwianie kondycji ...

działalności oraz niemożliwość podejmowania czynności w celu dalszego rozwoju. Sąd I ...

przedmiotu zamówienia i poniósł szkodę w postaci utraconych korzyści. Działanie Gminy ...

i stanowiło przyczynę powstania szkody w majątku powód. Przetarg został unieważniony ...

on 120.434,08 zł. W wyniku apelacji wniesionej przez pozwaną ...

października 2019 r., Sąd Apelacyjny w [...] zmienił wyrok Sądu Okręgowego i ...

kosztach procesu za obie instancje. W pierwszej kolejności Sąd II instancji zważył, że pomiędzy ustawą - Prawo zamówień publicznych a kodeksem cywilnym ...

specialis, a więc niektóre regulacje w ustawie modyfikują rozwiązania kodeksowe lub ...

je samodzielnie. Oznacza to, że w pierwszej kolejności należy poszukiwać odpowiedzialności zamawiającego w ustawie - Prawo zamówień publicznych. Takim przepisem jest ...

art. 93 p.z.p., w którym uregulowano wyczerpująco kwestie związanie ...

postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w tym odpowiedzialność zamawiającego w przypadku nieważnienia postępowania z przyczyn ...

leżących po stronie zamawiającego. Uregulowana w art. 93 ust. 4 p ...

bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż w art. 93 ust. 4 p ...

p. kompleksowo uregulowano odpowiedzialność zamawiającego w każdym przypadku, gdy unieważniono postępowanie ...

przyczyn leżących po jego stronie, niezależnie od tego, czy unieważnienie przetargu ...

do zwrotu uzasadnionych kosztów uczestnictwa w postępowaniu, w szczególności kosztów przygotowania oferty. W konsekwencji, zdaniem Sądu Apelacyjnego, powód ...

z.p. Nawet uznając, że w odszkodowaniu, o którym mowa w tym przepisie, mieszczą się utracone ...

odmiennej zasady wynikającej z ustawy - Prawo zamówień publicznych, do szkody określonej w art. 93 ust. 4 p ...

z art. 361 k.c. w zw. z art. 14 ust ...

powstałego na skutek podjęcia udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego ...

stanem majątku, jaki istniałby, gdyby w ogóle nie przystępował do tego postępowania. Ustawodawca tylko przykładowo, w ocenie Sądu Apelacyjnego, wskazuje tu ...

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku w całości wniósł powód, zarzucając: 1 ...

i miarodajnej oceny materiału dowodowego w sprawie, przejawiające się w pominięciu dowodu w postaci zeznań Wójta Gminy i dowodu z dokumentu w postaci pisma Dyrektora Departamentu Kontroli ...

ust. 4 p.z.p. w zakresie, w jakim odnosi się do konieczności ...

ten nie znajdował zastosowania, a w konsekwencji, że powinny znaleźć zastosowanie ...

k.p.c. przez niewyjaśnienie w sposób należyty w uzasadnieniu wyroku, co miało istotny ...

gdyż orzeczenie nie poddaje się w tym zakresie kontroli; 2) obrazę ...

a) art. 93 ust. 4 w zw. z ust. 1, 1 ...

ten kompleksowo reguluje odpowiedzialność zamawiającego w każdym przypadku, gdy unieważniono postępowanie ...

przyczyn leżących po jego stronie, niezależnie od tego, czy unieważnienie przetargu ...

winy i czy było uzasadnione, w sytuacji gdy dyspozycja tego przepisu ...

pozwalającymi na unieważnienie przetargu wskazanymi w art. 93 ust. 1, 1 ...

a nie interpretowana dowolnie i w oderwaniu od przyczyn uzasadniających możliwość unieważnienia przetargu, zaś w odniesieniu do stanu faktycznego zaistniałego ...

b) art. 93 ust. 4 w zw. z ust. 1 pkt ...

ograniczonego do zwrotu kosztów uczestnictwa w postępowaniu, w sytuacji gdy przepis ten dotyczy ...

c) art. 93 ust. 4 w zw. z art. 14 ust ...

kompleksowo reguluje odpowiedzialność zamawiającego i w każdym przypadku unieważnienia przez zamawiającego ...

chociażby bezpodstawnego, wyłącza możliwość zastosowania w zakresie tej odpowiedzialności przepisów kodeksu cywilnego, w sytuacji gdy art. 93 ust ...

leżące po stronie zamawiającego, a w konsekwencji brak jest w przepisach p.z.p. uregulowania ...

odnoszącego się do odpowiedzialności zamawiającego w przypadku bezpodstawnego unieważnienia przetargu, co w konsekwencji warunkuje konieczność zastosowania przepisów kodeksu cywilnego, w myśl art. 14 ust. 1 ...

z.p.; d) art. 415 w zw. z art. 361 § 2 ...

przez ich niezastosowanie, przejawiające się w uznaniu, że norma art. 93 ...

możliwość zastosowania przepisów kodeksu cywilnego w zakresie odpowiedzialności pozwanej względem powoda, podczas gdy przepisy ustawy - Prawo zamówień publicznych nie zawierają regulacji ...

się do stanu faktycznego zaistniałego w sprawie, a w konsekwencji zastosowanie powinny znaleźć przepisy ...

wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego ...

i rozstrzygnięcia o kosztach procesu. W odpowiedzi na skargę kasacyjną pozwana ...

niezasadna, podlegała oddaleniu. Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów naruszenia ...

prawa procesowego, należy wskazać, że w aktualnym stanie prawnym art. 233 ...

może stanowić skutecznej podstawy kasacyjnej. W ramach kontroli kasacyjnej Sąd Najwyższy ...

naruszeniem przepisów regulujących postępowanie dowodowe; w takim wypadku jego obowiązkiem jest ...

387 § 21 k.p.c. Niezależnie od tego należy jednak podkreślić ...

z reguły nie jest możliwe w przypadku błędów uzasadnienia wyroku, które ...

wpływu na treść orzeczenia. Jedynie w przypadku takich uchybień w sporządzeniu uzasadnienia wyroku, które uniemożliwiają ...

sądowi wyższej instancji kontrolę, czy prawo materialne i procesowe zostały prawidłowo ...

na tle art. 328 § 2 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., w brzmieniu sprzed dnia 7 listopada ...

Taka sytuacja nie występuje jednak w rozpoznawanej sprawie, gdyż uzasadnienie wyroku ...

wszystkie niezbędne elementy konstrukcyjne przewidziane w powołanych przepisach, a przedstawione motywy ...

i ocenić stanowisko tego Sądu. W szczególności została wskazana podstawa faktyczna ...

do prawnej oceny zaistniałych zdarzeń, w tym możliwości zastosowania przepisów kodeksu ...

może stanowić podstawy takiego zarzutu. W związku z tym podstawowe znaczenie ...

dotyczące wzajemnej relacji przepisów ustawy - Prawo zamówień publicznych i kodeksu cywilnego ...

udzielenie zamówienia publicznego były wyszczególnione w art. 93 ust. 1-1 ...

p. (podobne przyczyny zostały wymienione w art. 255-259 aktualnie obowiązującej ...

dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych; t.j. Dz ...

uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego (art. 93 ...

2019 r.), zgodnie z którym w przypadku unieważnienia postępowania o udzielenie ...

o zwrot uzasadnionych kosztów uczestnictwa w postępowaniu, w szczególności kosztów przygotowania oferty. Z ustawy - Prawo zamówień publicznych, zarówno tej z ...

2019 r., nie wynika wprost, w jakich okolicznościach dochodzi do unieważnienia ...

przyczyn leżących po stronie zamawiającego. W przepisach zawarto jedynie egzemplifikację okoliczności, w jakich może dojść do unieważnienia ...

tyle ogólne (jak ta zawarta w art. 93 ust. 1 pkt ...

czy były od niego całkowicie niezależne. Mogą to być więc działania ...

zamawiający nie miał żadnego wpływu (niezależne od niego). Z wyszczególnionych w ustawie z 2004 r. okoliczności - jako niezależne od zamawiającego - można wskazać na te wymienione w art. 93 ust. 1 pkt ...

zamawiającego (i tak właśnie było w niniejszej sprawie, jak słusznie przyjął ...

Katalog przesłanek unieważnienia zamówienia publicznego w ustawie - Prawo zamówień publicznych (art. 93 ust ...

nie może być traktowany rozszerzająco. W konsekwencji, zamawiający nie może unieważnić ...

na jakąś inną przyczynę (niewymienioną w ustawie) lub w ogóle bez podania przyczyny. Co ...

też przyczyna była od niego niezależna. Odpowiedzialność oparta na art. 93 ...

związana jest wyłącznie ze zdarzeniem w postaci bezpodstawnego unieważnienia przez zamawiającego ...

zamówienie publiczne. Wbrew wywodom zawartym w skardze kasacyjnej, odpowiedzialność oparta na ...

powyższym przepisie dotyczy każdej sytuacji, w której do unieważnienia zamówienia publicznego ...

on na taką okoliczność wymienioną w ustawie - Prawo zamówień publicznych i czy ona faktycznie zaistniała (a więc w tym przypadku bez względu na ...

uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego). Artykuł 93 ...

Taką samą odpowiedzialność zamawiający ponosi w sytuacji, gdy powoła się na określoną przyczynę, która w realiach sprawy nie zaistniała, albowiem ...

stronie zamawiającego", o której mowa w art. 93 ust. 4 ustawy ...

n. ustawy z 2019 r.). W tym przepisie nie wyróżniono bowiem ...

jest wyłącznie, czy zamawiający będzie w stanie wykazać, że konkretna przyczyna ...

będąc jedną z przyczyn wymienionych w ustawie. Przy czym odpowiedzialność na ...

chodzi tu głównie o sytuacje, w których zamawiający ponosi cywilistyczną winę w unieważnieniu postępowania. Przyczyna leżąca po ...

udzielenie zamówienia z przyczyny wskazanej w art. 93 ust. 1 pkt ...

Przepisy kodeksu cywilnego stosuje się w sprawach zamówień publicznych jedynie wówczas, gdy przepisy ustawy - Prawo zamówień publicznych nie stanowią inaczej ...

podejmowanych przez zamawiającego i wykonawców w postępowaniu o udzielenie zamówienia (art ...

1 ustawy z 2019 r.). W związku z tym należy wskazać ...

c., który statuuje - jako zasadę w prawie polskim - pełną kompensację powstałej szkody, w ramach damnum emergens i lucrum cessans. Jednocześnie jednak w tym przepisie wprost wskazano, że ...

dopuszczając naprawienie szkody m.in. w ramach tzw. ujemnego interesu umowy ...

określa się szkodę, która powstaje w wyniku podjęcia czynności zmierzających do ...

Zakres odszkodowania należnego uprawnionemu określają w tym przypadku poniesione przez niego ...

wyłączone są te, które pozostają w związku z realizacją samej umowy ...

obejmuje szkód innych niż pozostających w normalnym związku z jego przekonaniem ...

negocjacje kończą się zawarciem umowy. W konsekwencji, odszkodowanie w granicach ujemnego interesu umowy nie ...

od ograniczenia obowiązku naprawienia szkody w ramach ujemnego interesu umowy do ...

damnum emergens wskazuje się sytuację, w której nielojalne zachowanie w trakcie procesu negocjowania umowy wyłączyło ...

z 2019 r.), albowiem ograniczono w nim odpowiedzialność odszkodowawczą zamawiającego do ...

o zwrot uzasadnionych kosztów uczestnictwa w tym postępowaniu, w szczególności kosztów przygotowania oferty. Jak ...

wskazano, taka konstrukcja została dopuszczona w art. 361 § 2 k.c ...

szkody. Wbrew zatem wywodom zawartym w skardze kasacyjnej, nie sprzeciwia się ...

założeniom odpowiedzialności odszkodowawczej podmiotu odpowiedzialnego (w tym przypadku: zamawiającego). Jest to ...

kodeksowe zasady naprawienia szkody. Szkoda w ramach ujemnego interesu umownego w rozumieniu art. 94 ust. 4 ...

jedynie uzasadnione (niezbędne) koszty uczestnictwa w postępowaniu o udzielenie zamówienia, które ...

zaprezentowane przez Sąd Apelacyjny, że w art. 93 ust. 4 p ...

ustawodawca uregulował kompleksowo odpowiedzialność zamawiającego w każdym przypadku, gdy unieważniono postępowanie ...

przyczyn leżących po jego stronie, niezależnie od tego, czy unieważnienie przetargu ...

Zarzuty dotyczące prawa materialnego zawarte w skardze kasacyjnej nie mogły zatem zostać uwzględnione. W konsekwencji, wyłączone było zastosowanie art ...

k.c. To przepisy ustawy - Prawo zamówień publicznych stanowią podstawę odpowiedzialności ...

k.p.c., orzeczono jak w punkcie I sentencji wyroku. O ...

orzeczono na podstawie art. 98 w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 4 ...

dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa ...