2018-01-10
Sygn. akt I CSK 225/17
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 ...
w M. (Grecja)
przeciwko Skarbowi Państwa - Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych
i Autostrad
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej ...
W.
z dnia 6 września 2016 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu w W. do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Pozwem skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa - Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych i Autostrad z siedzibą w W., J .spółka akcyjna z siedzibą ...
83 247 493,32 zł tytułem zapłaty za prace wykonane i koszty poniesione przez powódkę w okresie przedłużenia realizacji umowy z ...
powódkę w ramach umowy z dnia 30 maja 2008 roku i dotychczas nierozliczone prawidłowo przez pozwanego; kwota 21 420 327,27 ...
przedmiotem było wybudowanie węzła "S." na skrzyżowaniu autostrad A-l i A-4 w km 517 + 980,04. Pozwany ogłosił przetarg ...
Szczególne Warunki Kontraktu; "Warunki kontraktu na budowę dla robót budowlanych i inżynieryjnych, projektowanych przez zamawiającego" - tłumaczenie wydania FIDIC 1999 (dalej: "OWK"); Instrukcja dla Wykonawców - Tom I Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia; Specyfikacje techniczne; Dokumentacja projektowa. W czasie ...
z wymaganiami pozwanego zawartymi w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) i zgodnie z dostarczonym przez pozwanego przedmiarem robót. Zgodnie z Warunkiem ...
Kontraktową". Oznaczała ona cenę określoną w warunku 14.1 OWK i obejmować miała wszelkie korekty dokonane w sposób przewidziany Kontraktem. Powinna ...
ustalona zgodnie z warunkiem 12.3 OWK. Klauzule 12.2 i 12.1 OWK regulowały sposób ustalenia ceny w oparciu o rzeczywiste obmiary robót i stawki/ceny/ za te roboty wynikającej z Kosztorysu ofertowego powódki i Szczegółowej Kalkulacji Cen Jednostkowych.
Cena Kontraktowa została ustalona w walucie ...
inwestycji przez pozwanego w zakresie zapewnienia dostępu do placu budowy i spowodowanej przez to zwłoki w przekazaniu powódce części działek stanowiących plan budowy; wadliwe przygotowanie
przez pozwanego dokumentacji branżowej i zwłoka pozwanego w jej przekazywaniu; nieprawidłowe przygotowanie przez pozwanego dokumentacji i organizacji inwestycji w zakresie budowy kanalizacji, co skutkowało opóźnieniem w ...
w rejonie ulicy Granicznej; nieprawidłowe przygotowanie dokumentacji technicznej przez pozwanego i niezapewnienie przez niego dostępu do całości terenu budowy skutkujące opóźnieniem ...
opóźnienia w przebudowie kanalizacji deszczowej; nieprawidłowe przygotowanie inwestycji przez pozwanego i niezapewnienie dostępu do działek spółki C. Sp. z o.o ...
przez pozwanego dokumentacji projektowej, co do obiektu WD-467a i WD-464 skutkujące opóźnieniem w realizacji robót na tym obiekcie ...
2010 roku na terenie budowy wystąpiły kolejne nadzwyczajne okoliczności - długotrwałe i obfite opady, które spowodowały przekroczenie stanu alarmowego rzeki Kłodnica znajdującej się w bezpośrednim sąsiedztwie budowy i lokalne podtopienia miejsc prowadzonych robót. Było to powodem podpisania przez ...
z powodu zaistnienia okoliczności o charakterze siły wyższej (nadzwyczajne opady i powódź, jakie miały miejsce w miesiącach maj i czerwiec 2010 roku.) Z tych względów, nowy termin na ukończenie ...
przez wyłączenie między innymi stosowania punktów (b) klauzul 1.9 i 2.1 OWK.
Wskazał, że plac budowy miał zostać przekazany ...
z przekazaniem wykonawcy placu budowy zostały dokonane w dniach 17 i 23 czerwca 2008 roku, przy czym strony w protokole dokumentującym ...
dyspozycji Skarbu Państwa.
Stwierdził, że czynności konieczne do uzyskania prawa i faktycznej możliwości dysponowania wszystkimi działkami, na których miały być prowadzone ...
się dać wykonawcy prawo dostępu do wszystkich części placu budowy i użytkowania ich. (...). "jeżeli wykonawca dozna uszczerbku przez opóźnienie, czy też ...
Budowy w odpowiednim czasie, to Wykonawca powiadomi o tym Inżyniera i będzie uprawniony na mocy klauzuli 20. 1 [Roszczenia wykonawcy] do ...
że strona powodowa nie zdołała wykazać (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.), iż po stronie Skarbu Państwa ...
realizowała w Polsce podobne inwestycje, a zatem miała świadomość treści i znaczenia zawieranych w tamtym czasie umów.
Zauważył, że termin realizacji ...
jest rekompensata finansowa wyłącznie za zdarzenia wskazane w pkt. od (I) do (IV), a więc z wyłączeniem okoliczności stanowiących klęski żywiołowe ...
1 OWK [Roszczenia Wykonawcy] do przedłużenia Czasu na Ukończenie, jeśli i w takim zakresie, w jakim ukończenie dla celów klauzuli 10.1 OWK [Przejęcie Robót i Odcinków] jest, lub przewiduje się, że będzie, opóźnione z któregokolwiek ...
opóźnienie od dnia 27 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty i oddalił apelację w pozostałej części.
Wskazał, że wbrew licznym zarzutom kwestionującym zarówno ocenę dowodów przeprowadzoną przez Sąd Okręgowy, jak i treść wydanych przez ten sąd postanowień dowodowych oddalających wnioski o ...
b) klauzuli OWK, dotyczący roszczeń wykonawcy o zapłatę zwrotu kosztów i odszkodowania na skutek przedłużenia czasu na ukończenie, nie będzie miał ...
terenu budowy oraz opóźnieniami w przekazaniu dokumentacji projektowej jest dopuszczalny i mieści się w zakresie kompetencji stron wynikających z zasady swobody ...
zakresie Sąd Okręgowy uwzględnił zarówno profesjonalny charakter działalności powódki, jak i przebieg procedury przetargowej prowadzącej do zawarcia kontraktu łączącego strony.
Wskazał ...
tych dyrektyw wykładnia oświadczeń woli stron modyfikujących klauzule 1.9 i 2.1. OWK, przez pominięcie roszczeń odszkodowawczych wykonawcy (powódki) w ...
zdarzeń opisanych w tych klauzulach prowadzi do wniosku, iż celem i sensem tych modyfikacji było wyłączenie odpowiedzialności majątkowej pozwanego jako takiej (dalszego wynagrodzenia i odszkodowania kontraktowego). W rezultacie uznał, że bezzasadny okazał się zarzut naruszenia art. 65 § 1 i 2 k.c.
Nie podzielił też zarzutu skarżącej, że przewidziane ...
odpowiedzialności pozwanego pozostawało w sprzeczności z naturą umowy łączącej strony i tym samym z mocy art. 58 § 1 i 2 k.c. powinno zostać uznane za nieważne. Wskazał, że wbrew wywodom apelacji sens modyfikacji klauzul 1.9 i 2.1. OWK nie skutkował zwolnieniem pozwanego z określonych w art. 647 k.c. obowiązków przekazania wykonawcy terenu budowy i dostarczenia niewadliwego projektu. Klauzule te bowiem ograniczały jedynie odpowiedzialność pozwanego ...
opierały się na tezie, co do braku równowagi kontraktowej stron i wskazywały na pokrzywdzenie strony powodowej oraz na sprzeczność działań pozwanego ...
z zasadami słuszności (współżycia społecznego).
Doszedł do wniosku, że główną i zasadniczą przyczyną opóźnienia w wykonaniu prac przez wykonawcę było opóźnienie ...
terenu budowy. Stwierdził, że nawet gdyby pozostałe przyczyny nie wystąpiły, i tak opóźnienie powoda w realizacji umowy wynosiłyby ten sam okres ...
iż nastąpi opóźnienie w przekazaniu stronie powodowej całego terenu budowy i tym samym umyślnie wyrządził skarżącemu szkodę. Wskazał, że w świetle ...
zmierzające do ich wywłaszczenia. Stwierdził, że przywołane przez skarżącego okoliczności i dowody pozwalają jedynie na postawienie pozwanemu zarzutu, że dochowując należytej staranności powinien był on przewidywać i liczyć się z tym, iż w terminie umówionym nie będzie w stanie wywiązać się z zawartej z powodem umowy i przekazać wszystkich działek stanowiących teren planowanej inwestycji. W efekcie, jego ...
zarzut naruszenia art. 471 w zw. z art. 473 § 1 i 2 k.c. w kontekście niedopuszczalności ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej za ...
bezzasadnie skarżąca zarzuciła Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 415 k.c. i dalszych przepisów dotyczących zasad i przesłanek odpowiedzialności deliktowej (zarzut nr 14). Wyraził zapatrywanie, że oceny ...
k.c. możliwość kumulatywnego zbiegu roszczeń z tytułu odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej. Ocenił, że działania pozwanego będące podstawą roszczeń strony powodowej ...
stanowiących podstawę przedłużenia umowy w oparciu o aneksy nr 2 i 3 i tym samym podnoszone przez skarżącego związane z tymi okolicznościami roszczenia ...
trafne uznał natomiast zarzuty skarżącej oznaczone w apelacji nr 1 i 2. Wskazał, że wskazane powyżej wyłączenia umowne odnoszą się do wszelkich kosztów i wydatków, a także innych uszczerbków poniesionych przez skarżącego w związku ...
podniósł, iż dochodzone przez niego koszty utrzymania zaplecza, utrzymania przejazdów i objazdów budowy oraz monitoringu szkód górniczych nie zostały objęte wyłączeniem ...
OWU, według której roboty polegające na utrzymaniu zaplecza, utrzymaniu przejazdów i objazdów budowy oraz monitorowaniu szkód górniczych stanowiły roboty tymczasowe, które ...
inne niż sprzęt wykonawcy) potrzebne na placu budowy do realizacji i ukończenia robót stałych oraz usunięcia wszelkich wad".
Jego zdaniem, zasadnie ...
było sporne, że roboty polegające na utrzymaniu zaplecza, utrzymaniu przejazdów i objazdów budowy oraz monitorowaniu szkód górniczych były przez powódkę wykonywane ...
realizacji umowy na mocy zawartych przez strony aneksów nr 2 i 3. Nie podzielił stanowiska Sądu Okręgowego, że wynagrodzenie za te ...
umownie przez strony, gdyż z treści zawartych aneksów nr 2 i 3 nie wynika, iż za te roboty wykonywane przez wykonawcę ...
tytułu wykonania robót tymczasowych polegających na utrzymaniu zaplecza, utrzymaniu przejazdów i objazdów budowy oraz monitorowaniu szkód górniczych w okresie przedłużenia umowy, na mocy aneksów nr 2 i 3, Sąd Apelacyjny dokonał jego wyliczenia. Stwierdził, że zgodnie z aneksami nr 2 i 3 wydłużono termin realizacji umowy do dnia 15 lipca 2010 ...
za okres przedłużenia wykonania umowy na podstawie aneksów nr 2 i 3, należne jej wynagrodzenie obejmuje okres przedłużenia ustalony tymi aneksami ...
42 zł. W wypadku robót tymczasowych polegających na utrzymywaniu przejazdów i objazdów kwota ryczałtowo określona w kosztorysie ofertowym za miesiąc wykonywania ...
roszczenia z tytułu kosztów utrzymania zaplecza powódki, kosztów utrzymania przejazdów i objazdów i kosztów monitoringu szkód górniczych kapitalizując je zgodnie z żądaniem na ...
1 k.p.c. przez niewyjaśnienie podstawy prawnej zaskarżonego wyroku i zaniechanie dokonania oceny i odniesienia się do istotnych zarzutów apelacji. W ramach naruszenia przepisów prawa materialnego zarzuciła naruszenie art. 65 § 1 i 2 k.c. i art. 471 k.c. przez ich niezastosowanie, art. 473 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 472 k.c ...
art. 471 k.c. w zw. z art. 473 § 1 i 2 k.c. w zw. z § 6 ust. 1 pkt ...
z dnia 3 lipca 2006 roku w sprawie szczegółowego sposobu i trybu finansowania inwestycji z budżetu państwa (Dz.U. Nr 120, poz. 831) przez jego niewłaściwe zastosowanie, art. 361 § 1 i 2 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie i art. 415 k.c. w związku z art. 416 k ...
k.c. przez ich niezastosowanie. Wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie kosztów utrzymania zaplecza wykonawcy, utrzymania objazdów i przejazdów w okresie budowy oraz monitoringu szkód górniczych za okres ...
z odsetkami oraz uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego w pozostałej części i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Pozwany Skarb Państwa w skardze kasacyjnej zarzucił naruszenie art. 65 § 1 i § 2 k.c. w zw. z klauzulami 1.9, 2.1 oraz 19.1, 19.4 i 8.4 OWK, kosztorysem ofertowym (Tom 4.1 Dział Ogólny, poz. 9, 13 i 16), specyfikacją istotnych warunków zamówienia (STWiORB DM.00.00.00) oraz w zw. z treścią aneksu nr 2 i aneksu nr 3 do Umowy z dnia 30 maja 2008 r., poprzez niewłaściwe zastosowanie i dokonanie błędnej wykładni oświadczeń woli stron oraz art. 471 k.c. i 481 k.c. przez niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie na rzecz powoda tytułem naprawienia szkody wynagrodzenia składającego się z kosztów wskazanych w pozycjach 9, 13 i 16 kosztorysu ofertowego. Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części, tj. w punkcie II i przekazanie sprawy w tej części do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w W., ewentualnie o jego uchylenie w zaskarżonym zakresie i oddalenie apelacji również, co do kwoty 3 558 141,63 ...
zawarty w każdej z nich zarzut obrazy art. 65 § 1 i 2 k.c. Choć został on uzasadniany przez strony z ...
nie można mu odmówić trafności.
Jak wiadomo sens czynności prawnej i zamiar stron powinny być ustalone i tłumaczone według zasad określonych w art. 65 § 1 i 2 k.c. (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu ...
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 1999 r., II CKN 379/98, OSP 2000, Nr 6, poz. 91). W przeciwieństwie ...
odnoszą się zarówno do wszystkich kategorii czynności prawnych (§ 1), jak i wyłącznie do umów (§ 2 k.c.). Konsekwencją tego unormowania jest ...
złożonych oświadczeń woli poprzez odwołanie się do zgodnego zamiaru stron i celu umowy (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2016 r., I CSK 306/15, G. Prawna 2016, nr 9, s. 4 ...
na tym tle raczej badać jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na dosłownym jej brzmieniu. Przepis ...
por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1997 r., I CKN 815/97, OSNC 1999, nr 2, poz. 38), na który ...
negocjacji (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3 września 1998 r., I CKN 815/97, OSNC 1999, nr 2, poz. 38). W ramach ...
strony, wystarcza - przez analogię do art. 491 § 2, art. 492 i art. 493 k.c. - cel zamierzony przez jedną stronę, który ...
w pierwszym rzędzie powinna uwzględniać rzeczywistą wolę stron zawierających umowę i taki sens wyraża art. 65 § 2 k.c. Wymaga to ...
mogą mieć znaczenie dla stwierdzenia zgodnej woli stron, ich wcześniejsze i późniejsze oświadczenia oraz zachowania, czyli tzw. kontekst sytuacyjny.
Wykładnia oświadczeń woli w świetle art. 65 § 1 i 2 k.c. oparta jest na tzw. metodzie kombinowanej, która ...
czyli zgodnie z tym, jak adresat oświadczenia sens ten rozumiał i rozumieć powinien. Decydujący jest więc normatywny punkt widzenia odbiorcy oświadczenia ...
ceny w wypadku zaistnienia okoliczności zawartych w klauzulach 1.9 i 2.1 OWK uzasadniających przedłużenie czasu realizacji kontraktu, czy też ...
Punkt b nie ma zastosowania", odnoszącego do klauzul 1.9 i 2.1 OWK, na co zwrócił uwagę w swej skardze ...
Państwa. Jak wiadomo, ogólne warunki kontraktu na budowę robót budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez zamawiającego (FIDIC 1999), powszechnie przyjmowano za część kontraktów zawieranych przez Skarb Państwa - Generalną Dyrekcję Dróg i Autostrad z różnymi firmami wykonującymi inwestycje drogowe, zwłaszcza w zakresie ...
tyle, że strony zawarły umowę w brzmieniu bez tych zapisów i nic ponadto. Użyte w szczególnych warunkach kontraktu określenie "Punkt b ...
postanowień, które przewidywały roszczenie finansowe wykonawcy w sytuacji wystąpienia opóźnienia i/lub poniesienia przez niego dodatkowych kosztów na skutek okoliczności obciążających zamawiającego, jak i od niego niezależnych, które to postanowienia z woli stron zostały ...
poprzez, zarówno jej rozszerzenie (np. odpowiedzialność za siłę wyższą), jak i ograniczenie oraz wyłączenie w niektórych przypadkach. Wskazał, że stwierdzenie zawarte ...
na skutek opóźnienia po stronie zamawiającego w przekazaniu dokumentacji jak i placu budowy.
Zauważyć należy, że także powodowie w apelacji w ...
prawa materialnego - art. 56 k.c. oraz art. 65 § 1 i 2 k.c. przez przyjęcie, że przez wykluczenie na mocy ...
por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2013 r., I CSK 748/12 i z dnia 6 października 2010 r., II CSK 180/10 ...
Zwrócił także uwagę, że ogólne warunki kontraktu rozróżniają kwestie kosztu i odszkodowania. Zatem, nie można uznać za zasadne stanowisko Sądu pierwszej ...
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 kwietnia 2016 r., I CSK 306/15 (G.Prawna 2016, nr 91 s. 4 ...
wykonawcy, zwłaszcza wtedy, gdy w oparciu o dostarczoną dokumentację projektową i przewidywany czas realizacji inwestycji dokonywał on ekonomicznej kalkulacji zobowiązań, jakie ...
skargi kasacyjnej rozstrzygające znaczenie miał zarzut naruszenia art. 65 § 1 i 2 k.c. Także w tym wypadku w szczegółowych warunkach ...
kontraktu, w zakresie, jakim odnoszą się one do "opóźnienia rysunków i instrukcji" oraz "prawa dostępu do placu budowy" strony przyjęły, że ppkt b pkt 1.9 i 2.1 OWK nie będą miały zastosowania. Sąd Najwyższy natomiast ...
że świadczenia w postaci ceny kontraktowej (wynagrodzenia wykonawcy robót budowlanych) i odszkodowania kompensującego szkodę wyrządzoną mu w związku z naruszeniem obowiązków ...
zamawiającego, nie są tożsame, a Sąd Apelacyjny nie przedstawił przekonującej i nawiązującej do przytoczonych wyżej reguł wykładni oświadczeń woli argumentacji, z ...
że nie tylko pozwany, który przygotował szczegółowe warunki kontraktu, ale i powód, który je zaakceptował, z wyłączeniem możliwości podwyższenia ceny kontraktowej ...
wyłączenia w Szczególnych Warunkach Kontraktów pkt (b) klauzul 1,9 i 2.1 OWK, ma jednak inne znaczenie jak rozbieżna wykładnia ...
tylko między ich stronami, a więc nie mają abstrakcyjnego charakteru i reguły ich wykładni są odmienne, niż zasady interpretacji obowiązujących przepisów ...
Trzeba jednak zauważyć, że klauzula 2.1 OWK jest niejednoznaczna i stąd jej odmienne interpretacje przez Sądy w różnych sprawach. Z ...
do spornego umownego zakresu ograniczenia odpowiedzialności pozwanego szczególne warunki kontraktu i nie mające zastosowania w sprawie klauzule (b)1.9 i 2.1 OWK, ale także wszystkie dalsze postanowienia tych elementów ...
złożonych oświadczeń woli przez odwołanie się do zgodnego zamiaru stron i celu umowy (art. 65 § 2 k.c.). Naruszenie prawa materialnego ...
sprawie zastosowanie. Nie jest bowiem możliwe prawidłowe zastosowanie prawa materialnego i jego sądowej wykładni bez ustalenia zupełnej podstawy rozstrzygnięcia (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 sierpnia 2012 r., I UK 84/12, LEX nr 1619135, z dnia 18 stycznia ...
11, LEX nr 1162677, z dnia 7 sierpnia 1997 r., I CKN 261/97, niepubl,; z dnia 26 czerwca 2001 r., III CKN 400/00, LEX nr 52360 z dnia 9 grudnia 2004 r., I UK 119/04, niepubl; z dnia 9 maja 2008 r ...
20, poz. 250 oraz z dnia 16 czerwca 2011 r., I PK 272/10, LEX nr 111283).
Oczywiste przy tym jest ...
że Sąd Najwyższy nie mógł ich uzupełnić we wskazanym zakresie i dokonać na ich podstawie wykładni oświadczeń woli stron w przedmiotowym kontrakcie na podstawie art. 65 § 1 i 2 k.c., gdyż wyklucza to regulacja zawarta w art ...
z obu skarg kasacyjnych czyniła już konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania (art. 39815 § 1 k.p ...
382 k.p.c. w zw. z art. 378 § 1 i art. 328 § 2 w zw. z art. 391 § 1 k ...
dowodowym) - także pozostały materiał procesowy, na który składają się twierdzenia i oświadczenia stron, zarzuty przez nie podnoszone i składane wnioski. Przez pominięcie zebranego materiału należy rozumieć niezajęcie co ...
5 umowy stron oraz powołane w treści aneksów nr 2 i 3 wyłącza uprawnienie powódki do żądania zapłaty wynagrodzenia za (i) utrzymanie zaplecza wykonawcy (ii) utrzymania objazdów i przejazdów w okresie budowy oraz (iii) monitoring szkód górniczych za ...
okresie zimowym, faktury wystawione przez powódkę za miesiące zimowe 2008 i 2009 r., zestawienie przygotowane przez inżyniera kontraktu, zawierające zbiorcze zestawienie ...
do końca pierwotnego czasu na ukończenie robót, specyfikację techniczną wykonania i obmiaru robót budowlanych DM 00 00 00, która precyzuje obowiązki ...
np. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1997 r., I CKN 312/97, z 19 lutego 2002 r., IV CKN 718/00, z dnia 18 marca 2003 r., IV CKN 11862/00, z dnia 20 lutego 2003 r., I CKN 65/01, z dnia 22 maja 2003 r., II CKN 121/01, niepubl. i z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98,OSNC 1999, nr 4). Dodać należy, że artykuł ...
granicami kognicji sądu drugiej instancji. Jeżeli sąd odwoławczy, oddala apelację i orzeka na podstawie materiału zgromadzonego w postępowaniu w pierwszej instancji ...
r. C II 2172/37 Przegląd Sądowy 1938, poz. 380 i z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98,OSNC 1999, nr 4, poz. 83).
Z tego ...
powinno zawierać, nie tylko zawarte ustalenia w zakresie kosztów tymczasowych i omówienie środka odwoławczego, ale część zawierającą ocenę dowodów, co najmniej ...
z dnia 7 września 2016 r., IV CSK 702/15 i uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca ...
2016-02-25 » uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 1 (pierwszym), podpunkcie I (pierwszym), V (piątym), VII (siódmym), VIII (ósmym) oraz w punktach 3 (trzecim), 5 (piątym), 6 (szóstym) w części (...)
Ubezpieczeń A. [...], Przedsiębiorstwu Budowlano-
Handlowemu "A." . sp.j. [...], M. A. i G.Towarzystwu Ubezpieczeń S.A. o zapłatę,
po rozpoznaniu na ...
2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 1 (pierwszym), podpunkcie I (pierwszym), V (piątym), VII (siódmym), VIII (ósmym) oraz w punktach ...
3 (trzecim), 5 (piątym), 6 (szóstym) w części uwzględniającej apelację i rozstrzygającej o kosztach postępowania w stosunku do pozwanego Towarzystwa Ubezpieczeń A. Spółki i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania ...
Sądu Okręgowego w K. z dnia 29 kwietnia 2014 r. i zmieniając częściowo wyrok zasądził od pozwanych Przedsiębiorstwa Budowlano- Handlowego "A." (dalej: " A."), M.A., G. Towarzystwa Ubezpieczeń (dalej: "G.") i Towarzystwa Ubezpieczeń A. (dalej: "A.") na rzecz powoda R. W ...
do wysokości spełnionego świadczenia, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo i orzekł o kosztach postępowania.
W sprawie ustalono, iż pozwani spółka "A." i M. A. realizowali, jako konsorcjum firm inwestycję w postaci budowy ...
której zatrudniali na podstawie umowy o pracę: powoda R. W. i S. B., jako pracowników budowlanych, J. W., jako kierownika budowy i M. N., jako kierownika robót.
W dniu 21 kwietnia 2010 ...
zabezpieczona. Niestety krokiew w trakcie przemieszczania obsunęła się na dół i uderzyła w głowę oraz lewe ramię wychodzącego z budynku powoda ...
powód jest niezdolny do jakiejkolwiek pracy zarobkowej, wymaga dalszej rehabilitacji i leczenia farmakologicznego ukierunkowanego na uśmierzanie bólu.
Kierownik budowy i kierownik robót tolerując odstępstwa od przepisów i zasad bhp, dopuścili się zaniedbań w zakresie sprawowania nadzoru nad ...
budowlanymi w obiektach o kubaturze mniejszej niż 5000 m3 i nie wyższych niż 15 m nad poziomem terenu lub o ...
art. 220 § 2 k.k. oraz 156 § 1 pkt 2 i § 2 k.k., polegające na nieumyślnym spowodowaniu obrażeń ciała powoda ...
jako ciężki uszczerbek na zdrowiu.
Pracodawcy S. B., M. N. i J. W. spółka " A." i M. A. są wypłacalni, a dodatkowo za okres objęty wypadkiem ...
wypadku przy pracy z sublimitem 300.000 zł na jedno i wszystkie zdarzenia dla szkód osobowych.
Natomiast kierownik budowy i kierownik robót, jako członkowie Okręgowej Izby Inżynierów w dniu wypadku ...
odpowiedzialności za szkodę doznaną przez powoda przez pozwaną spółkę A. i M. A., jako pracodawców J. W., M. N., S. B ...
1 k.p. w zw. z art. 430 k.c. i 441 § 1 k.c. zgodnie, z którymi do pokrycia szkody ...
sprawa w tym zakresie została ostatecznie zakończona.
Stanowisko Sądu Okręgowego i Apelacyjnego było natomiast rozbieżne odnośnie do odpowiedzialności pozwanej A., w ...
skierował roszczenie, jako ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej kierownika robót J. W. i kierownika budowy M. N.
Sąd Okręgowy oddalił w tym zakresie powództwo w całości argumentując, iż zarówno M. N. jak i J. W. zostali zatrudnieni w konsorcjum firm realizujących inwestycję w ...
120 § 1 k.p. zwłaszcza, że obaj pracodawcy są wypłacalni i dodatkowo ubezpieczeni od odpowiedzialności cywilnej w G. Natomiast objęcie kierownika budowy i kierownika robót ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej, w związku z wykonywanym zawodem ...
wtórna względem odpowiedzialności ubezpieczonego.
Sąd Apelacyjny nie podzielił tego stanowiska i uwzględnił w znacznej części apelację powoda w stosunku do pozwanej A. Zauważył, że zarówno kierownik budowy jak i kierownik robót byli wprawdzie zatrudnieni na umowę o pracę, ale ...
ze zm. - dalej: "p.b.") niezależność od zatrudniającego ich podmiotu i nie podlegając w tej materii jego kierownictwu w rozumieniu art ...
w analizowanym przypadku wtórny do obowiązków nałożonych na kierownika budowy i kierownika robót przepisami p.b.
Z tych też względów zgodnie ...
z 2014 r., poz. 1946 - dalej: "s.z.a.o.i.b") inżynierowie budownictwa zostali objęci obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej za ...
Dz.U. Nr 220, poz. 2174 - dalej: "o.c.a.i.b."), które określając szczegółowy zakres obowiązkowego ubezpieczenia w związku z ...
przekroczył też swoje uprawnienia, wykonując nadzór na obiekcie, który kubaturą i liczbą kondygnacji nie odpowiadał jego uprawnieniom. Za ten eksces pozwany ...
A. zaskarżyła wyrok Sądu Apelacyjnego w części uwzględniającej apelację powoda i rozstrzygającej o kosztach postępowania w stosunku do tej pozwanej (punkt 1 podpunkt I, V, VII, VIII oraz punkt 3, 5, 6) wnosząc o jego uchylenie w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w całości w stosunku do pozwanej A. oraz ...
z kosztami postępowania kasacyjnego ewentualnie uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Skargę kasacyjną oparto na zarzutach ...
nie znajduje zastosowania, art. 119 k.p. poprzez jego niezastosowanie i zasądzenie od ubezpieczyciela ubezpieczającego odpowiedzialność cywilną pracownika na rzecz powoda ...
podczas gdy przepis ten wprowadza ograniczenie odpowiedzialności pracownika, a zatem i jego ubezpieczyciela, i w efekcie naruszenie również art. 822 § 1 k.c. poprzez ...
gdy odpowiedzialności w stosunku do tej osoby nie ponosi pracownik i może być ona szersza niż odpowiedzialność ubezpieczonego.
Powód w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Decydujące ...
dnia 13 maja 1975 r., III PZP 5/75, OSP i KA 1976, z. 7-8, poz. 135; z dnia 7 ...
nr 11, poz. 202; z dnia 16 września 1997 r., I PKN 261/97, OSNAPiUS 1998, nr 18, poz. 535 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 1975 r., I PR 238/74, OSP 1975, nr 7-8, poz. 181 i z dnia 25 lutego 1975 r., I PR 302/74).
Takie stanowisko jest uzasadniane literalną wykładnią art. 120 § 1 k.p. i harmonizuje z innymi przepisami kodeksu pracy zgodnie, z którymi pracownik ...
tę byłby solidarnie z zakładem pracy odpowiedzialny pracownik (art. 415 i 441 § 1 k.c.). Wyłączenie odpowiedzialności pracownika na podstawie art ...
2 lutego 2011 r., II PK 189/10, nie publ. i uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca ...
V PRN 2/75, OSNC 1976, nr 4, poz. 70 i z dnia 5 maja 1998 r., I CKU 110/97, nie publ.).
Nie sposób jednak nie dostrzec ...
wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2008 r. (II CKN 618/07, OSNC-ZD 2009, nr B, poz. 41) przyjmując ...
poszkodowanego wyrównania szkody bezpośrednio od niego. Stanowisko to należy podzielić i je podtrzymać, zwolnienie bowiem z obowiązku odszkodowawczego bezpośredniego sprawcy w ...
pracowniczych, a pracodawcy kierownika robót J. W. spółka jawna "A." i M. A. są wypłacalni i dodatkowo ubezpieczeni od odpowiedzialności cywilnej w pozwanej G. Ponadto wspólnicy spółki jawnej J. A. i S. A. ponoszą subsydiarną odpowiedzialność wobec powoda, w razie gdyby ...
obejmuje wszystkich bez
wyjątku pracowników zarówno na stanowiskach kierowniczych jak i wykonujących pracę podporządkowaną, a także niezależnie od rodzaju pracodawcy i podstawy nawiązania stosunku pracy (art. 2 k.p.). Ma on ...
na poszczególne kategorie pracowników, z wyłączeniem zatrudnienia o charakterze cywilnoprawnym i administracyjnoprawnym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2003 ...
wyklucza podporządkowania prawnego, charakterystycznego dla umowy o pracę.
W orzecznictwie i doktrynie wypracowano w tym zakresie stanowisko zgodnie, z którym niezależność ...
w rozumieniu art. 430 k.c., mimo znacznej dozy samodzielności i wymogu stosowania się do swojej wiedzy fachowej oraz podejmowania decyzji ...
wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 1999 r., II CKN 325/98, nie publ.; z dnia 26 stycznia 2011 r ...
w budownictwie mogą wykonywać wyłącznie osoby mające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, dostosowane do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności i innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją, nie zmienia faktu, iż ...
się do niezwłocznego zawiadomienia właściwego organu o możliwości powstania zagrożenia i faktycznym wstrzymaniu robót (art. 22 pkt 4 w zw. z ...
nałożenie na tę kategorię pracowników obowiązków wynikających z p.b. i uczynienie ich odpowiedzialnymi za wykonywanie tych funkcji zgodnie z przepisami i zasadami wiedzy technicznej pod sankcją odpowiedzialności zawodowej i karnej oraz za należytą staranność w wykonywaniu pracy, jej właściwą organizację, bezpieczeństwo i jakość (art. 12 ust. 6 p.b.), nie niweczy ustawowego warunku podporządkowania zawartego w art.430 k.c. i nie wyłącza tej kategorii pracowników z regulacji art. 120§1 ...
procesu budowlanego korzystają z instrumentarium cywilnoprawnego dla ustalenia swoich praw i obowiązków, w tym mogą wykorzystywać pracownicze lub cywilnoprawne stosunki zatrudnienia ...
gruncie obowiązującej regulacji, jako sprzeczne z jednoznacznymi wynikami jego wykładni i istotą umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.
Konstrukcja prawna ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ...
tych funkcji (art. 6 ust. 2 s.z.a.o.i.b.) i niewyłączenie w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 2003 ...
odpowiedzialności cywilnej nie zmienia, bowiem istoty obowiązku ubezpieczyciela warunkowanego istnieniem i rozmiarem odpowiedzialności cywilnej podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia (art. 9, art. 13 ust. 2 i 22 ust.
1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2013 ...
można nie dostrzec, iż ubezpieczenie to nie staje się bezprzedmiotowe i spełnia swoją rolę mimo, pozostawania przez ubezpieczonego w pracowniczym stosunku ...
uzasadniony okazał się zarzut obrazy art. 120 § 1 k.p. i art. 822 § 1 k.c.
Nie zasługuje natomiast na podzielenie ...
przez pracodawcę (art. 120 § 2 w zw. z art. 119 i 115 k.p.).
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone orzeczenie w części wskazanej w sentencji wyroku i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego (art. 39815 § 1 i art. 108 § 2 w zw. z art. 39821 k.p ...