[ukryta sygnatura] – Wyrok Sądu Najwyższego – 2021 76 fragmentów

2021-11-17

Sygn. akt IV CSKP 157/21 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 17 listopada 2021 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Jacek Grela (przewodniczący) SSN Marcin Łochowski SSN Tomasz Szanciło (sprawozdawca) w sprawie z powództwa M. spółki jawnej w B. przeciwko Gminie S. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 17 listopada 2021 r., skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 17 października 2019 r., sygn. akt I ACa ...

I. oddala skargę kasacyjną; II. zasądza od M. spółki jawnej w B. na rzecz Gminy S. kwotę 2.700 zł (dwa ...

UZASADNIENIE Wyrokiem z dnia 3 czerwca 2019 r. Sąd Okręgowy w B. zasądził od pozwanej Gminy S. (dalej: Gmina) na rzecz powoda M. sp. j. w B. (dalej: M.) kwotę 120.434,08 zł wraz z ...

dnia 11 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie i rozstrzygając o kosztach procesu. Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny: Powód świadczy m.in. usługi w zakresie transportu lądowego. W latach 2012-2015, w wyniku przetargu publicznego, w sposób ciągły dowoził dzieci do szkół w Gminie S.. W dniu 9 czerwca 2016 r., wraz z upływem okresu realizacji ...

postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego, którego przedmiotem był przewóz uczniów w roku szkolnym 2016/2017 i 2017/2018. Wartość zamówienia ustalono ...

666,60 zł netto (450.000 zł brutto). Warunkami udziału w postępowaniu było: 1/ posiadanie licencji lub zezwolenia na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób; 2/ wykazanie ...

innego dokumentu potwierdzającego, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności związanej z przedmiotem zamówienia. Kryterium oceny ofert ...

za wykonanie całości zamówienia - 95% i czas podstawienia autobusu zastępczego w razie awarii - 5%. Termin składania ofert upływał w dniu 20 czerwca 2016 r. Do przetargu przystąpił powód oraz ...

D do tego formularza. Przygotowując dokumentację przetargową, Gmina omyłkowo pominęła w formularzu kryterium czasu podstawienia autobusu zastępczego w razie awarii, aczkolwiek obaj oferenci w swoich wnioskach, w pozycji "inne informacje wykonawcy", samodzielnie odnieśli się do tego kryterium w ten sposób, że wskazali czas podstawienia pojazdu - P. na 30 ...

22 zł netto (55.860 zł brutto) miesięcznie, zawierała błędy w obliczeniach wartości (nie odnosiła się do całego okresu wymaganego w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia S.), obejmowała cenę jedynie za część ...

jej przeliczeniu okazało się, że przekracza kwotę przewidzianą przez pozwaną w S.. Oferta powoda opiewała na kwotę 376.126,39 zł ...

216,50 zł brutto) łącznie, nie miała błędów, mieściła się w granicach zakreślonych S.. W dniu 20 czerwca 2016 r., przewidzianym na datę otwarcia ofert ...

1 pkt 7 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz ...

druku "formularz ofertowy" nie było kryterium czasu podstawienia autobusu zastępczego w razie awarii (znaczenie 5%). Zawiadomienie o unieważnieniu zostało przesłane oferentom ...

mieli możliwość zapoznania się z ofertami konkurentów, z czego skorzystali. W dniu 21 czerwca 2016 r. pozwana ogłosiła kolejny przetarg nieograniczony ...

powód zwrócił się do pozwanej o unieważnienie czynności zamawiającego dokonanej w dniu 20 czerwca 2016 r., pismo pozostawiono jednak bez rozpoznania. Również w dniu 27 czerwca 2016 r. do pozwanej wpłynął wniosek o udostępnienie załączników do protokołu z postępowania poprzez wgląd w siedzibie zamawiającego. W dniu kolejnym, wspólnik powodowej spółki P. R. zapoznał się z ...

P., co potwierdziła notatka służbowa pracownika Gminy. Termin składania ofert w drugim przetargu upływał w dniu 30 czerwca 2016 r. Złożone zostały dwie oferty, z ...

ofertowy został wzbogacony o pkt 2 "Czas podstawienia autobusu zastępczego w razie awarii", który obaj oferenci wypełnili, wskazując tę samą wartość czasową (30 minut). W konsekwencji, do realizacji usług wybrano P. z uzasadnieniem zgodności oferty ...

oraz najkorzystniejszej ceny. Zawiadomienie o wyborze przesłano stronom postępowania przetargowego w dniu 24 sierpnia 2016 r. drogą mailową. Pismem z dnia ...

Zamówień Publicznych (UZP) z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli postępowania przetargowego. W odpowiedzi, w dniu 17 sierpnia 2016 r., Dyrektor Departamentu Kontroli Doraźnej UZP ...

pozwaną do zawarcia umowy zgodnie z pierwszym, wygranym przetargiem, a w dniu 15 grudnia 2016 r. wystosował wezwanie do zapłaty z ...

Wójt Gminy S. został upomniany za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w związku z unieważnieniem przetargu w sposób niezgodny z prawem. Przed Sądem Rejonowym w B., prowadzone było postępowanie sygn. akt I Co [...] z wniosku ...

usprawiedliwione co do zasady. Podkreślił, że powołana przez zamawiającego okoliczność w postaci braku w formularzu ofertowym zapisu dotyczącego kryterium czasu podstawienia autobusu zastępczego w razie awarii nie mogła być podstawą do unieważnienia przetargu. W związku z tym pozwana naruszyła art. 97 ust. 1 pkt ...

powołał się na otrzymane upomnienie za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w związku z unieważnieniem przetargu, niezgodnie z obowiązującymi przepisami. Takie działania pozwanej spowodowały, w ocenie Sądu Okręgowego, zachwianie kondycji finansowej powoda, albowiem brak dochodu ...

realizacji zaciągniętych zobowiązań na rozwój działalności oraz niemożliwość podejmowania czynności w celu dalszego rozwoju. Sąd I instancji przyjął przy tym, że ...

gdyż M. został pozbawiony realizacji przedmiotu zamówienia i poniósł szkodę w postaci utraconych korzyści. Działanie Gminy było przy tym zawinione i stanowiło przyczynę powstania szkody w majątku powód. Przetarg został unieważniony niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa ...

biegłego sądowego, przyjmując, że wyniósł on 120.434,08 zł. W wyniku apelacji wniesionej przez pozwaną, wyrokiem z dnia 17 października 2019 r., Sąd Apelacyjny w [...] zmienił wyrok Sądu Okręgowego i oddalił powództwo, orzekając o kosztach procesu za obie instancje. W pierwszej kolejności Sąd II instancji zważył, że pomiędzy ustawą - Prawo zamówień publicznych a kodeksem cywilnym zachodzi relacja lex specialis, a więc niektóre regulacje w ustawie modyfikują rozwiązania kodeksowe lub regulują je samodzielnie. Oznacza to, że w pierwszej kolejności należy poszukiwać odpowiedzialności zamawiającego w ustawie - Prawo zamówień publicznych. Takim przepisem jest art. 93 p.z.p., w którym uregulowano wyczerpująco kwestie związanie z unieważnieniem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w tym odpowiedzialność zamawiającego w przypadku nieważnienia postępowania z przyczyn leżących po stronie zamawiającego. Uregulowana w art. 93 ust. 4 p.z.p. odpowiedzialność zamawiającego za ...

z.p., to pozostaje to bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż w art. 93 ust. 4 p.z.p. kompleksowo uregulowano odpowiedzialność zamawiającego w każdym przypadku, gdy unieważniono postępowanie z przyczyn leżących po jego stronie, niezależnie od tego, czy unieważnienie przetargu nastąpiło z winy zamawiającego, czy ...

Zakres obowiązku odszkodowawczego ustawodawca ograniczył do zwrotu uzasadnionych kosztów uczestnictwa w postępowaniu, w szczególności kosztów przygotowania oferty. W konsekwencji, zdaniem Sądu Apelacyjnego, powód mógł dochodzić odszkodowania tylko na ...

art. 93 ust. 4 p.z.p. Nawet uznając, że w odszkodowaniu, o którym mowa w tym przepisie, mieszczą się utracone korzyści (wobec braku regulacji i odmiennej zasady wynikającej z ustawy - Prawo zamówień publicznych, do szkody określonej w art. 93 ust. 4 p.z.p. należałoby stosować ogólną zasadę z art. 361 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 p.z.p.), to ...

przez porównanie stanu majątku poszkodowanego, powstałego na skutek podjęcia udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, z hipotetycznym stanem majątku, jaki istniałby, gdyby w ogóle nie przystępował do tego postępowania. Ustawodawca tylko przykładowo, w ocenie Sądu Apelacyjnego, wskazuje tu koszty przygotowania oferty. Do takich ...

zamówienia publicznego i zawarcia umowy. Skargę kasacyjną od powyższego wyroku w całości wniósł powód, zarzucając: 1) naruszenie przepisów postępowania mające istotny ...

p.c. przez niedokonanie wszechstronnej i miarodajnej oceny materiału dowodowego w sprawie, przejawiające się w pominięciu dowodu w postaci zeznań Wójta Gminy i dowodu z dokumentu w postaci pisma Dyrektora Departamentu Kontroli Doraźnej UZP z dnia 17 ...

tym samym dyspozycja art. 93 ust. 4 p.z.p. w zakresie, w jakim odnosi się do konieczności istnienia przyczyn unieważnienia postępowania, nie została wypełniona i przepis ten nie znajdował zastosowania, a w konsekwencji, że powinny znaleźć zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego; b) art. 3271 § 1 pkt 1 k.p.c. przez niewyjaśnienie w sposób należyty w uzasadnieniu wyroku, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, gdyż orzeczenie nie poddaje się w tym zakresie kontroli; 2) obrazę przepisów prawa materialnego: a) art. 93 ust. 4 w zw. z ust. 1, 1a, 1d p.z ...

polegającą na uznaniu, że przepis ten kompleksowo reguluje odpowiedzialność zamawiającego w każdym przypadku, gdy unieważniono postępowanie z przyczyn leżących po jego stronie, niezależnie od tego, czy unieważnienie przetargu nastąpiło z winy zamawiającego, czy bez jego winy i czy było uzasadnione, w sytuacji gdy dyspozycja tego przepisu powinna być odczytywana łącznie z przesłankami pozwalającymi na unieważnienie przetargu wskazanymi w art. 93 ust. 1, 1a, 1d p.z.p., a nie interpretowana dowolnie i w oderwaniu od przyczyn uzasadniających możliwość unieważnienia przetargu, zaś w odniesieniu do stanu faktycznego zaistniałego na gruncie niniejszej sprawy przepis ...

jakakolwiek przyczyna uzasadniająca unieważnienie przetargu; b) art. 93 ust. 4 w zw. z ust. 1 pkt 7 p.z.p. przez ...

powód mógł dochodzić tylko odszkodowania ograniczonego do zwrotu kosztów uczestnictwa w postępowaniu, w sytuacji gdy przepis ten dotyczy wyłącznie przypadków unieważnienia postępowania o ...

jakakolwiek przyczyna uzasadniająca unieważnienie przetargu; c) art. 93 ust. 4 w zw. z art. 14 ust. 1 p.z.p. przez ...

na uznaniu, że przepis ten kompleksowo reguluje odpowiedzialność zamawiającego i w każdym przypadku unieważnienia przez zamawiającego przetargu, chociażby bezpodstawnego, wyłącza możliwość zastosowania w zakresie tej odpowiedzialności przepisów kodeksu cywilnego, w sytuacji gdy art. 93 ust. 4 p.z.p. nie ...

stanowi, że muszą istnieć przyczyny leżące po stronie zamawiającego, a w konsekwencji brak jest w przepisach p.z.p. uregulowania odnoszącego się do odpowiedzialności zamawiającego w przypadku bezpodstawnego unieważnienia przetargu, co w konsekwencji warunkuje konieczność zastosowania przepisów kodeksu cywilnego, w myśl art. 14 ust. 1 p.z.p.; d) art. 415 w zw. z art. 361 § 2 k.c. przez ich niezastosowanie, przejawiające się w uznaniu, że norma art. 93 ust. 4 p.z.p. wyklucza możliwość zastosowania przepisów kodeksu cywilnego w zakresie odpowiedzialności pozwanej względem powoda, podczas gdy przepisy ustawy - Prawo zamówień publicznych nie zawierają regulacji odnoszących się do stanu faktycznego zaistniałego w sprawie, a w konsekwencji zastosowanie powinny znaleźć przepisy kodeksu cywilnego. Powołując się na powyższe zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach procesu. W odpowiedzi na skargę kasacyjną pozwana wniosła o jej oddalenie i ...

co następuje: Skarga kasacyjna, jako niezasadna, podlegała oddaleniu. Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów naruszenia prawa procesowego, należy wskazać, że w aktualnym stanie prawnym art. 233 § 1 k.p.c. nie może stanowić skutecznej podstawy kasacyjnej. W ramach kontroli kasacyjnej Sąd Najwyższy nie kontroluje bowiem samej oceny ...

sposób zebrania materiału dowodowego z naruszeniem przepisów regulujących postępowanie dowodowe; w takim wypadku jego obowiązkiem jest przytoczenie tych przepisów i wyjaśnienie ...

II instancji odnosi się art. 387 § 21 k.p.c. Niezależnie od tego należy jednak podkreślić, że zgodnie z art. 3983 ...

wpływ na wynik sprawy, co z reguły nie jest możliwe w przypadku błędów uzasadnienia wyroku, które jest sporządzane już po wydaniu ...

wadliwe sporządzenie nie może mieć wpływu na treść orzeczenia. Jedynie w przypadku takich uchybień w sporządzeniu uzasadnienia wyroku, które uniemożliwiają sądowi wyższej instancji kontrolę, czy prawo materialne i procesowe zostały prawidłowo zastosowane, zarzut naruszenia omawianego przepisu ...

11, niepubl.). Ten pogląd, wyrażony na tle art. 328 § 2 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., w brzmieniu sprzed dnia 7 listopada 2019 r., zachowuje aktualność na ...

uzasadnienie wyroków sądów obu instancji. Taka sytuacja nie występuje jednak w rozpoznawanej sprawie, gdyż uzasadnienie wyroku Sądu II instancji zawiera wszystkie niezbędne elementy konstrukcyjne przewidziane w powołanych przepisach, a przedstawione motywy i argumenty pozwalają prześledzić i ocenić stanowisko tego Sądu. W szczególności została wskazana podstawa faktyczna rozstrzygnięcia, która nota bene nie ...

sporna, albowiem problem sprowadzał się do prawnej oceny zaistniałych zdarzeń, w tym możliwości zastosowania przepisów kodeksu cywilnego. Natomiast okoliczność, że skarżący ...

z wywodami Sądu Apelacyjnego, nie może stanowić podstawy takiego zarzutu. W związku z tym podstawowe znaczenie miały zarzuty prawa materialnego dotyczące wzajemnej relacji przepisów ustawy - Prawo zamówień publicznych i kodeksu cywilnego, jeżeli chodzi o odpowiedzialność zamawiającego ...

przetargu. Przyczyny unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego były wyszczególnione w art. 93 ust. 1-1d p.z.p. (podobne przyczyny zostały wymienione w art. 255-259 aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych; t.j. Dz.U. z 2021 r., poz ...

obarczone niemożliwą do usunięcia wadą uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego (art. 93 ust. 1 pkt 7 p ...

aktualnie art. 261 ustawy z 2019 r.), zgodnie z którym w przypadku unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia z przyczyn leżących po ...

oferty niepodlegające odrzuceniu, przysługiwało roszczenie o zwrot uzasadnionych kosztów uczestnictwa w postępowaniu, w szczególności kosztów przygotowania oferty. Z ustawy - Prawo zamówień publicznych, zarówno tej z 2004 r., jak i z 2019 r., nie wynika wprost, w jakich okolicznościach dochodzi do unieważnienia przetargu z przyczyn leżących po stronie zamawiającego. W przepisach zawarto jedynie egzemplifikację okoliczności, w jakich może dojść do unieważnienia zamówienia publicznego, przy czym klauzule są na tyle ogólne (jak ta zawarta w art. 93 ust. 1 pkt 7 p.z.p.), że ...

leżały one po jego stronie, czy były od niego całkowicie niezależne. Mogą to być więc działania (zaniechania) samego zamawiającego, czy jego ...

ale również okoliczności, na które zamawiający nie miał żadnego wpływu (niezależne od niego). Z wyszczególnionych w ustawie z 2004 r. okoliczności - jako niezależne od zamawiającego - można wskazać na te wymienione w art. 93 ust. 1 pkt 1 i 5 p.z ...

z przyczyną leżącą po stronie zamawiającego (i tak właśnie było w niniejszej sprawie, jak słusznie przyjął Sąd Apelacyjny). Katalog przesłanek unieważnienia zamówienia publicznego w ustawie - Prawo zamówień publicznych (art. 93 ust. 4 ustawy z 2004 r ...

2019 r.) jest zamknięty i nie może być traktowany rozszerzająco. W konsekwencji, zamawiający nie może unieważnić postępowania powołując się na jakąś inną przyczynę (niewymienioną w ustawie) lub w ogóle bez podania przyczyny. Co jednak istotne, dla oceny roszczeń ...

wpływ na jej powstanie, czy też przyczyna była od niego niezależna. Odpowiedzialność oparta na art. 93 ust. 4 ustawy z 2004 ...

n. ustawy z 2019 r.) związana jest wyłącznie ze zdarzeniem w postaci bezpodstawnego unieważnienia przez zamawiającego przetargu na zamówienie publiczne. Wbrew wywodom zawartym w skardze kasacyjnej, odpowiedzialność oparta na powyższym przepisie dotyczy każdej sytuacji, w której do unieważnienia zamówienia publicznego dochodzi z przyczyn leżących po ...

na to, czy powoła się on na taką okoliczność wymienioną w ustawie - Prawo zamówień publicznych i czy ona faktycznie zaistniała (a więc w tym przypadku bez względu na to, czy postępowanie było faktycznie ...

obarczone niemożliwą do usunięcia wadą uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego). Artykuł 93 ust. 4 ustawy z 2004 ...

odpowiedzialność na podstawie wskazanego przepisu. Taką samą odpowiedzialność zamawiający ponosi w sytuacji, gdy powoła się na określoną przyczynę, która w realiach sprawy nie zaistniała, albowiem - niewątpliwie - występuje wówczas "przyczyna leżąca po stronie zamawiającego", o której mowa w art. 93 ust. 4 ustawy z 2004 r. (art. 255 i n. ustawy z 2019 r.). W tym przepisie nie wyróżniono bowiem tych dwóch sytuacji; istotne jest wyłącznie, czy zamawiający będzie w stanie wykazać, że konkretna przyczyna unieważnienia postępowania o zamówienie publiczne ...

nie leżała po jego stronie, będąc jedną z przyczyn wymienionych w ustawie. Przy czym odpowiedzialność na podstawie wskazanego przepisu jest odpowiedzialnością ...

wymaga wykazania winy zamawiającego, aczkolwiek chodzi tu głównie o sytuacje, w których zamawiający ponosi cywilistyczną winę w unieważnieniu postępowania. Przyczyna leżąca po stronie zamawiającego nie musi być ...

doszło do unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia z przyczyny wskazanej w art. 93 ust. 1 pkt 7 p.z.p., a ...

ust. 4 p.z.p. Przepisy kodeksu cywilnego stosuje się w sprawach zamówień publicznych jedynie wówczas, gdy przepisy ustawy - Prawo zamówień publicznych nie stanowią inaczej, np. do czynności podejmowanych przez zamawiającego i wykonawców w postępowaniu o udzielenie zamówienia (art. 14 ust. 1 ustawy z ...

2004 r.; art. 8 ust. 1 ustawy z 2019 r.). W związku z tym należy wskazać na art. 361 § 2 k.c., który statuuje - jako zasadę w prawie polskim - pełną kompensację powstałej szkody, w ramach damnum emergens i lucrum cessans. Jednocześnie jednak w tym przepisie wprost wskazano, że wyjątki od tej zasady mogą ...

umowy. Ustawodawca przewidział takie wyjątki, dopuszczając naprawienie szkody m.in. w ramach tzw. ujemnego interesu umowy. Tym terminem określa się szkodę, która powstaje w wyniku podjęcia czynności zmierzających do zawarcia umowy, ale które nie ...

1, art. 391 k.c.). Zakres odszkodowania należnego uprawnionemu określają w tym przypadku poniesione przez niego wydatki i nakłady niezbędne do zawarcia umowy, a wyłączone są te, które pozostają w związku z realizacją samej umowy. Roszczenie odszkodowawcze nie obejmuje szkód innych niż pozostających w normalnym związku z jego przekonaniem, że dojdzie do zawarcia umowy ...

z założenia, że nie każde negocjacje kończą się zawarciem umowy. W konsekwencji, odszkodowanie w granicach ujemnego interesu umowy nie obejmuje zysków, jakie przynieść mogło ...

wykonanie negocjowanej umowy. Jako wyjątek od ograniczenia obowiązku naprawienia szkody w ramach ujemnego interesu umowy do szkody będącej damnum emergens wskazuje się sytuację, w której nielojalne zachowanie w trakcie procesu negocjowania umowy wyłączyło możliwość zawarcia umowy z innym ...

2004 r. (art. 261 ustawy z 2019 r.), albowiem ograniczono w nim odpowiedzialność odszkodowawczą zamawiającego do roszczenia o zwrot uzasadnionych kosztów uczestnictwa w tym postępowaniu, w szczególności kosztów przygotowania oferty. Jak wskazano, taka konstrukcja została dopuszczona w art. 361 § 2 k.c., stanowiąc wyjątek od zasady pełnej kompensacji szkody. Wbrew zatem wywodom zawartym w skardze kasacyjnej, nie sprzeciwia się ona założeniom odpowiedzialności odszkodowawczej podmiotu odpowiedzialnego (w tym przypadku: zamawiającego). Jest to całościowa regulacja, która powoduje, że nie mają zastosowania kodeksowe zasady naprawienia szkody. Szkoda w ramach ujemnego interesu umownego w rozumieniu art. 94 ust. 4 ustawy z 2004 r. (art ...

ustawy z 2019 r.) obejmuje jedynie uzasadnione (niezbędne) koszty uczestnictwa w postępowaniu o udzielenie zamówienia, które zostało unieważnione z przyczyn leżących ...

c.). Reasumując, prawidłowe było stanowisko zaprezentowane przez Sąd Apelacyjny, że w art. 93 ust. 4 p.z.p. (aktualnie: art. 261 ustawy z 2019 r.) ustawodawca uregulował kompleksowo odpowiedzialność zamawiającego w każdym przypadku, gdy unieważniono postępowanie z przyczyn leżących po jego stronie, niezależnie od tego, czy unieważnienie przetargu nastąpiło z winy zamawiającego, czy ...

winy i czy było uzasadnione. Zarzuty dotyczące prawa materialnego zawarte w skardze kasacyjnej nie mogły zatem zostać uwzględnione. W konsekwencji, wyłączone było zastosowanie art. 415 k.c. To przepisy ustawy - Prawo zamówień publicznych stanowią podstawę odpowiedzialności zamawiającego, a jedynie gdy nie ...

względzie, na podstawie art. 39814 k.p.c., orzeczono jak w punkcie I sentencji wyroku. O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ...

[ukryta sygnatura] – Wyrok Sądu Najwyższego – 2023 69 fragmentów

2023-02-24

Sygn. akt II CSKP 798/22 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 24 lutego 2023 r. Sąd Najwyższy w składzie: Prezes SN Joanna Misztal-Konecka (przewodniczący) SSN Beata Janiszewska (sprawozdawca) SSN Marcin Krajewski w sprawie z powództwa Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości w Warszawie przeciwko A. spółce akcyjnej w W. (poprzednio A.1 spółka akcyjna w W.) o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 24 lutego 2023 r. w Warszawie skargi kasacyjnej A. spółki akcyjnej w W. od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 29 stycznia 2020 r., sygn. akt VI ACa 1680/17, oddala skargę kasacyjną. UZASADNIENIE Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (dalej także: "PARP" lub "Instytucja Wdrażająca") przeciwko A.1 S.A. w W. (dalej także: "Beneficjentka") o zapłatę bliżej określonej kwoty związanej z dofinansowaniem projektu. Sąd Apelacyjny w Warszawie, uwzględniając w części apelację powódki, zmienił zaskarżony wyrok i zasądził od pozwanej ...

na rzecz powódki 87 226,82 zł wraz z odsetkami. W zakresie istotnym dla rozpoznania skargi kasacyjnej ustalono, za Sądem pierwszej ...

projektu współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego, zmienioną następnie szeregiem aneksów. W ramach realizacji umowy powódka wypłaciła pozwanej 65 895 515,99 zł. Kontrakt przewidywał, że w razie wykorzystania przez pozwaną przekazanych jej środków niezgodnie z przeznaczeniem, pobrania ich nienależnie lub w nadmiernej wysokości, Beneficjentka zobowiązana będzie do zwrotu odpowiedniej części albo całości tych środków wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, naliczonymi odpowiednio od dnia przekazania transzy środków na finansowanie projektu lub od dnia stwierdzenia nieprawidłowości naliczenia wysokości tych środków (§ 11 ust. 1). W związku z realizacją umowy Beneficjentka, poszukując wykonawcy na "udzielenie licencji na bibliotekę szkoleń e-learningowych", 15 września 2005 r. przesłała ...

Urzędu Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich wniosek o publikację zamówienia publicznego w tym przedmiocie. Następnie, 16 września 2005 r., pozwana została wezwana ...

Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich 21 września 2005 r. Nie dokonano w nim przesunięcia terminu na składanie ofert, pozostawiając pierwotną datę 30 września 2005 r. W związku z realizacją wspomnianego zamówienia powódka wypłaciła Beneficjentce łącznie 780 800 zł, w tym kwotę 414 800,00 zł objętą fakturą nr [...] z ...

10 sierpnia 2006 r. Na przełomie lat 2009 i 2010, w wyniku działań kontrolnych prowadzonych przez Urząd Kontroli Skarbowej w W., stwierdzono szereg nieprawidłowości w realizacji umowy przez Beneficjentkę, w związku z czym powódka wezwała pozwaną do zapłaty 222 416,04 zł, w tym 78 080 zł tytułem kary umownej za niepoprawne przeprowadzenie postępowania w ramach wspomnianego wyżej zamówienia publicznego. Wskazana tu kwota 78 080 ...

Pismem z 7 lipca 2010 r. pozwana uznała zasadność wezwania w części, to jest co do łącznej kwoty 120 952,72 ...

o sposobie zaliczenia dokonanej zapłaty, wskazując, że wpłata została zaksięgowana w kwocie 85 936,90 zł na należność główną, a w pozostałej części (tj. 35 015,82 zł) na odsetki. Wobec ...

Instytucja Wdrażająca wezwała pozwaną do zapłaty 216 111,02 zł, w tym m.in. ponownie wspomnianej wyżej kwoty 78 080 zł ...

od kwot 23 383,32 zł i 78 080 zł - w łącznej wysokości 114 647,70 zł. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Apelacyjny ocenił, w zakresie istotnym dla rozpoznania skargi kasacyjnej, że powódce należy się ...

przeprowadzonym zamówieniem publicznym (jako część żądanej kwoty 78 080 zł; w pozostałym zakresie, dotyczącym wcześniej opłaconych faktur związanych z tym zamówieniem ...

2 k.c., spowodowało przerwanie biegu terminu przedawnienia roszczenia także w zakresie tej części wspomnianej kwoty, jaka po zaliczeniu wpłaty częściowo ...

dokonana przez Sąd drugiej instancji, niekwestionowana obecnie ocena, że postępowanie w przedmiocie udzielenia zamówienia publicznego, finansowanego przez Instytucję Wdrażającą ze środków ...

49 ust. 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (dalej: d.p.z.p.). W związku z powyższym Sąd Apelacyjny przyjął, odmiennie niż Sąd pierwszej ...

Wdrażającej do żądania od Beneficjentki zwrotu dofinansowania (nałożenia korekty finansowej) w związku z nieprawidłowościami w realizacji projektu, który był objęty tym dofinansowaniem, nie ma charakteru odszkodowawczego. Celem zwrotu dofinansowania nie jest bowiem wyrównanie uszczerbku w budżecie unijnym. Wskazano, że ani z przepisów prawa, ani z ...

ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1260/1999 w zakresie procedury dokonywania korekt finansowych pomocy udzielanej w ramach funduszy strukturalnych (dalej: rozporządzenie 448/2001) oraz art. 39 ...

1999 z dnia 21 czerwca 1999 r. ustanawiającego przepisy ogólne w sprawie funduszy strukturalnych (dalej: rozporządzenie 1260/1999). Sąd Apelacyjny wskazał ...

analogicznie ukształtowany art. 4 ust. 1 rozporządzenia 448/2001 oraz, w toku analizy obligatoryjnego charakteru korekt finansowych, odwołał się do art ...

dalej: u.f.p.). Sąd Apelacyjny stwierdził, że odwołanie się w przytoczonych unormowaniach do wagi naruszenia oraz strat finansowych funduszy nie ...

lecz określeniu kryteriów, według których należy ustalić wysokość takiej korekty - w szczególności, gdy jest ona ustalana na podstawie stawki ryczałtowej. Do ...

finansowych dla wydatków współfinansowanych z funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności w przypadku nieprzestrzegania przepisów dotyczących zamówień publicznych z 29 listopada 2007 ...

jako: "wytyczne KE") każdy przypadek uchybień rozpatrywany był indywidualnie i w razie stwierdzenia, że beneficjent dopuścił się uchybienia, zasadniczo istniała możliwość ...

konsekwencjami nawet za niewielkie uchybienia. Dochodzona przez Instytucję Wdrażającą kwota w jej nieprzedawnionej części, tj. 41 480 zł jako 10% wartości zakwestionowanej faktury nr [...], mieściła się przy tym w granicach wyznaczonych przez wytyczne KE. Żądanie zasądzenia skapitalizowanych odsetek od ...

przedawnioną. Uwzględnienie wspomnianego okresu i kwoty bazowej, a także przyjętej w umowie stawki odsetek, czyniło w tym zakresie żądanie powódki uzasadnionym co do kwoty 10 731 zł. Beneficjentka wniosła skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego. W ramach zarzutu naruszenia art. 471 k.c. i art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 2 ust. 2 oraz art. 4 ust. 1 i 2 rozporządzenia 448/2001 w zw. z § 25 umowy z 1 czerwca 2005 r. (§ 23 ...

zakwestionowała przyjęcie, że zastosowanie korekty finansowej nie miało charakteru odszkodowawczego, w związku z czym powódki nie obciążał (art. 6 k.c.) obowiązek wykazania szkody. Z kolei w zarzucie naruszenia § 11 ust. 1 umowy z 1 czerwca 2005 r. w zw. z art. 65 § 1 i 2 k.c. oraz ...

art. 207 u.f.p., gdyż przepisy te nie obowiązywały w dniu zawarcia umowy, nadto dotyczą jedynie zwrotu środków na podstawie ...

decyzji administracyjnej. Skarżąca zarzuciła również naruszenie punktu 12 wytycznych KE w zw. z art. 2 ust. 2 oraz art. 4 ust. 1 i 2 rozporządzenia 448/2001 w zw. z § 25 umowy z 1 czerwca 2005 r. (§ 23 wedle numeracji zmienionej późniejszym aneksem) w zw. z art. 6 k.p.c. przez "uznanie, iż ...

przepis przewiduje możliwość zastosowania trzech różnych procentowo stawek korekty, a w związku z tym to powód powinien wykazać z jakich przyczyn zastosował daną stawkę". W skardze wskazano także na naruszenie art. 123 § 1 ust. 2 k.c. w zw. z art. 451 k.c. w zw. z art. 120 § 1, art. 481 § 1 i art ...

należy zauważyć, że wszystkie - poza ostatnim - zarzuty skargi zostały sformułowane w nieprawidłowy sposób. Stosownie do art. 3983 § 1 pkt 1 i ...

jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W orzecznictwie podkreśla się, że w świetle art. 3984 § 1 pkt 2 k.p.c. konieczne jest wskazanie w skardze konkretnego naruszonego przepisu lub przepisów prawa i uzasadnienia, w czym przejawia się jego lub ich naruszenie (zob. wyrok Sądu ...

pkt 2 k.p.c. bez wątpienia wynika zatem, że w ramach podstawy naruszenia prawa materialnego dopuszczalne jest wyłącznie formułowanie zarzutów ...

SN z 6 stycznia 1999 r., II CKN 113/98). W skardze kasacyjnej nie można było zatem postawić zarzutu naruszenia ani ...

umowy łączącej ją z Instytucją Wdrażającą, jak i "przepisu" zawartego w wytycznych, czyli akcie niemającym charakteru źródła powszechnie obowiązującego prawa. Mimo ...

opisanej wyżej, daleko idącej wadliwości omawianych zarzutów, podlegały one rozpoznaniu w zakresie, w jakim istotnie odnosiły się do naruszenia prawa materialnego. Żaden z ...

okazał się jednak trafny. Pierwszy z zarzutów skargi sprowadza się w istocie do twierdzenia, że uregulowany w art. 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia 448/2001 w zw. z art. 39 ust. 1 rozporządzenia 1260/1999 obowiązek ...

obowiązku zwrotu środków, przy czym ciężar wykazania szkody, jako faktu w rozumieniu art. 6 k.c., obarcza podmiot, który domaga się ...

2 ust. 2 rozporządzenia 448/2001, o czym mowa będzie w dalszej części uzasadnienia. Z oczywistych względów nie można go wyprowadzić również z pozostałych przywołanych w zarzucie unormowań. Wskazanie na naruszenie art. 2 ust. 1 oraz ...

omyłkę; pierwszy z przepisów dotyczy bowiem zakresu operacji dotkniętych korektami w przypadku wykrycia przez Państwo Członkowskie nieprawidłowości o charakterze systemowym, a dwa pozostałe dotyczą działań Komisji Europejskiej w stosunku do Państw Członkowskich. Wskazanie na art. 361 § 1 i 2 k.c. byłoby natomiast trafne dopiero w razie uprzedniego przesądzenia, że zwrot środków w ramach korekty finansowej ma charakter odszkodowania. Z kolei odwołanie do ...

ust. 1 i 2 rozporządzenia 448/2001, wypada wyjaśnić, że - w okresie istotnym dla sprawy - w przypadku relacji między instytucjami Państwa Członkowskiego, w tym Instytucją Wdrażającą (powódką) a beneficjentami dofinansowań, kontrola finansowego aspektu pomocy z Funduszy Europejskich, w tym Europejskiego Funduszu Społecznego, w pierwszej instancji należy (należała) do Państw Członkowskich; wprost wynika to ...

ust. 1 zd. 1 rozporządzenia 1260/1999. Skutki wykrycia nieprawidłowości w wydatkowaniu funduszy unormowane zostały w sposób ogólny w art. 39 ust. 1 akapit 2 zd. 1 i 2 ...

1999, zgodnie z którymi Państwo Członkowskie dokonuje wymaganych korekt finansowych w związku z indywidualnymi lub systemowymi nieprawidłowościami. Korekty dokonywane przez Państwo ...

polegają na anulowaniu całości lub części wkładu Wspólnoty. Szczegółowe zasady w zakresie procedury dokonywania korekt finansowych pomocy udzielanej w ramach funduszy strukturalnych, którą administrują Państwa Członkowskie, zarówno na linii ...

Państwami Członkowskimi, unormowane zostało, odnośnie do środków, które uzyskiwała pozwana, w rozporządzeniu 448/2001. Dla sprawy znaczenie ma przy tym wyłącznie ...

obowiązek dokonania korekty finansowej powstaje po stronie Państwa Członkowskiego już w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości (zob. wyrok TSUE z 14 lipca 2016 r., C-406/14, Wrocław - Miasto na prawach powiatu v. Minister Infrastruktury i Rozwoju, pkt 45). Powyższy wniosek jest oczywisty nie tylko w świetle treści wszystkich przytoczonych przepisów, lecz również tego, że zgodnie ...

Stanowisko odmienne od prezentowanego przez skarżącą potwierdza także wykładnia historyczna. W rozporządzeniu Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca ...

lub zaniechania podmiotu gospodarczego, które powoduje lub mogłoby spowodować szkodę w budżecie ogólnym Unii Europejskiej w drodze finansowania nieuzasadnionego wydatku z budżetu ogólnego. Z faktu wprowadzenia ...

takiej definicji wynikają następujące konkluzje. Po pierwsze, brak stosownej definicji w poprzednio obowiązującym akcie przemawia za sformułowaniem wniosku, że pojęcie nieprawidłowości ...

zatem szeroko, jako każde naruszenie prawa - bez ograniczenia do sytuacji, w których dane działanie powoduje lub mogłoby spowodować szkodę w budżecie. Po drugie, nawet na gruncie wskazanego wyżej, nieznajdującego zastosowania w sprawie, unormowania wskazano, że uchybienie zasadom udzielania zamówień publicznych stanowi nieprawidłowość w rozumieniu art. 2 pkt 7 rozporządzenia 1083/2006, o ile ...

14 lipca 2016 r., C-406/14, Wrocław-Miasto na prawach powiatu v. Minister Infrastruktury i Rozwoju, pkt 45). Przesłanką uznania ...

naruszenia prawa za "nieprawidłowość", która - jak zauważono wyżej - zasadniczo sama w sobie uzasadnia dokonanie korekty finansowej, nie jest zatem szkoda, lecz ...

zdarzenie szkodę wyrządziło lub może ją wyrządzić. Innymi słowy, faktem w rozumieniu art. 6 k.c. jest w tym przypadku nie samo istnienie szkody, lecz niemożność wykluczenia, że ...

dojdzie do powstania uszczerbku majątkowego. Po trzecie, skarżąca nie kwestionowała w istocie, że dopuściła się "nieprawidłowości" w rozumieniu art. 2 ust. 2 rozporządzenia 448/2001 oraz art ...

c.) czyni zbędnym dalsze roztrząsanie tego, czy także przed wejściem w życie rozporządzenia 1083/2006 "nieprawidłowość", która uzasadniałaby dokonanie korekty finansowej ...

przy tym istnienie szkody. Umowa z 1 czerwca 2005 r. w jej § 11 jedynie potwierdzała ten fakt, podobnie jak (w istocie pozbawione samodzielnego znaczenia prawnego) zawarte w § 25 odesłanie do stosownych aktów prawnych. W świetle stanowiska skarżącej, niezależnie od braku postawienia odpowiedniego zarzutu, wypada ponadto zauważyć, że także ze wspomnianej umowy, a zwłaszcza jej § 11, w żadnym razie nie wynika, by Beneficjentka była zobowiązana do zwrotu odpowiedniej części finansowania wyłącznie w sytuacji, w której doszło do wyrządzenia szkody. Z uwagi na naturę roszczenia wynikającego z art. 2 ust. 2 rozporządzenia 448/2001 w zw. z art. 39 ust. 1 akapit 2 zd. 1 ...

składania ofert tak, że był on krótszy od ustawowego minimum, w oczywisty sposób nie pozwala na wykluczenie możliwości powstania szkody. Unormowany w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych reżim wydatkowania środków publicznych wprowadzono po to, by ...

Tymczasem daleko idące skrócenie przez pozwaną terminu, o którym mowa w art. 49 ust. 3 d.p.z.p. (który wszak ...

e-learningu projekt o wartości blisko miliona złotych, a zatem - w realiach roku 2005 - zamówienia opiewającego na wysoką kwotę, a przy tym wysokospecjalistycznego. Nie ulega wątpliwości, że w takiej sytuacji wykonania zamówienia nie mogli zaoferować wszyscy kontrahenci, którzy potencjalnie, w dłuższym terminie, byliby w stanie przedstawić wartościowe, a zarazem konkurencyjne oferty wykonania prac. Kwestia ...

niezasadności pierwszego z zarzutów skargi. Drugi z zarzutów skargi jest, w świetle powyższych rozważań, oczywiście bezzasadny. Skarżąca dąży w nim bowiem do wykazania, że Sąd Apelacyjny błędnie wyłożył umowę ...

stron i na tej podstawie przyjął, że Instytucja Wdrażająca była - w myśl umowy z 1 czerwca 2005 r. - uprawniona do zastosowania korekty finansowej niezależnie od (czyli: bez obowiązku wykazania w procesie) faktu poniesienia szkody. Stanowisko skarżącej jest jednak a limine ...

dochodzone roszczenie. Nadto skarżąca błędnie upatruje naruszenia zakazu nieretroakcji prawa w odwołaniu się przez Sąd Apelacyjny do art. 211 d.u ...

do nieodszkodowawczego charakteru korekt finansowych przez odwołania do unormowań zawartych w ustawach dotyczących finansów publicznych. Trzeci z zarzutów skargi, wprost oparty ...

aktu niestanowiącego źródła powszechnie obowiązującego prawa, także okazał się niezasadny. W jego ramach skarżąca zakwestionowała, z jednej strony, brak wyjaśnienia przyczyn ...

Sąd Apelacyjny uznał, że Instytucja Wdrażająca mogła zastosować korektę finansową w wysokości 10%, a z drugiej - samo uznanie takiej korekty za prawidłową. Pierwszy z aspektów tego zarzutu, dotyczący w istocie sposobu sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego wyroku, nie poddaje się rozpoznaniu ...

powołanie się skarżącej na punkt 12 wytycznych KE, dotyczący przypadków, w których zamówienie zostało udzielone z poszanowaniem postanowień dyrektyw w sprawie zamówień publicznych, ale niektóre elementy drugorzędne nie zostały wypełnione, np. w zakresie ogłoszenia informacji o udzieleniu zamówienia. W punkcie tym, oprócz możliwości zastosowania korekt w wysokości 2, 5 lub 10% wartości umowy, przewidziano wprawdzie, że ...

nie była zobowiązana do stosowania tego aktu. Po drugie natomiast, w sprawie nie przyjęto, by nieprawidłowość, której dopuściła się Beneficjentka, miała ...

zagrażały prawidłowemu wydatkowaniu środków publicznych. Czwarty z zarzutów skargi dotyczy w istocie sposobu dokonanej przez Sąd Apelacyjny wykładni oświadczenia z 7 ...

i stosowna część uzasadnienia skargi (s. 15-16). Rzecz jednak w tym, że skarżąca nie postawiła zarzutu naruszenia art. 65 § 1 k.c. Przyjęty w sprawie sposób rozumienia wspomnianego pisma nie może być zatem przedmiotem kontroli. W konsekwencji niemożliwa do wzruszenia jest ocena o przerwaniu biegu przedawnienia ...

prawnej Sądu drugiej instancji, mającą kluczowe znaczenie dla prawidłowości zajętego w skardze stanowiska, zakwestionowała wyłącznie w ramach uzasadnienia skargi, bez postawienia odpowiedniego zarzutu naruszenia prawa materialnego ...

powyższe, na podstawie art. 39814 k.p.c., orzeczono jak w sentencji wyroku. ...