Sentencja
Piasta Dariusz
BzG 3/2016
Zamówienia publiczne
Wprowadzenie
Irlandia (irl. Éire ang. Ireland),państwo członkowskie
UE, zajmuje większość terytorium wyspy o tej samej nazwie. Powierzchnia kraju
wynosi 70.273 km², zaś liczba ludności 4,6 mln. Walutą jest euro.
Irlandia nie leży na szlaku naszych popularnych wycieczek turystycznych, a
szkoda, bo poza urokliwymi krajobrazami, może poszczycić się zabytkami starszymi
niż Wielka Piramida w Gizie.[[1]]
Klify Moheru zbudowane z wapieni i piaskowców, ok. 8 km długości; wysokość w najwyższym miejscu 214 m. Jedna z głównych atrakcji turystycznych Irlandii. Źródło: Wikimedia Commons, autorzy, licencja CC-BY-SA 3.0
Wartość rynku zamówień publicznych w Irlandii w 2014 r. była szacowana przez
Komisję Europejską na ok. 17 mld euro. Irlandzcy zamawiający opublikowali w
Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 1285 ogłoszeń o łącznej wartości ok. 4,3
mld euro.
Dla irlandzkiego systemu zamówień publicznych charakterystyczne jest to, że
wiążące prawnie przepisy dotyczą tylko tych zamówień, które są objęte ze
względu na wartość zakresem unijnych dyrektyw, czyli przekraczają określone w
nich progi. Przypomnijmy, że obecnie progi unijne to 135.000 euro na dostawy
i usługi udzielane przez podmioty centralne, 209.000 euro, jeżeli zamawiającym
jest inny podmiot niż centralny, oraz 5.225.000 euro na roboty budowlane bez
względu na charakter zamawiającego. Próg dla zamówień na dostawy i usługi
udzielanych przez tzw. zamawiających sektorowych wynosi 418.000 euro.
Unijne dyrektywy 2014/24/EU oraz 2014/25/EU zostały w Irlandii wdrożone 5 maja
2016 r.
W tym dniu zostały przyjęte:
- rozporządzenie w sprawie zamówień publicznych ("European Union (Award of
Public Authority Contracts) Regulations 2016"), dalej w skrócie "rozporządzenie
klasyczne",
- rozporządzenie w sprawie zamówień sektorowych (European Union (Award of
Contracts by Utility Undertakings) Regulations 2016"), dalej w skrócie
"rozporządzenie sektorowe".
Zakresem rozporządzenia klasycznego objęte są umowy o charakterze majątkowym
zawierane na piśmie pomiędzy zamawiającym a wykonawcą, których przedmiotem jest
dostawa produktów, świadczenie usług lub wykonanie robót budowlanych na rzecz
podmiotów publicznych. Rozporządzenie sektorowe z kolei ma zastosowanie do
zamówień na dostawy, usługi lub roboty budowlane udzielane przez następujące
podmioty: organy państwowe, regionalne lub lokalne, osoby prawa publicznego,
podmioty publiczne, przedsiębiorstwa publiczne oraz inne podmioty działające na
postawie tzw. praw wyłącznych lub szczególnych, wykonujące określoną działalność
wskazaną w rozporządzeniu (działalność w sektorach wodnym, energii, transportu
oraz usług pocztowych), o ile zamówienie jest związane z tą działalnością.
Przepisy rozporządzeń to w zasadzie postanowienia dyrektyw unijnych - z dyrektyw
przejęta została nie tylko systematyka, ale nawet numeracja.
Procedury i środki odwoławcze dostępne wykonawcom określone są z kolei
przepisami rozporządzeń: nr 130 (S.I. No 130/2010 European Communities (Public
authorities’ contracts) (review procedures)) zmienione rozporządzeniem nr 192 z
2015 r. oraz nr 131 (S.I. No 131/2010 European Communities (Award of Contracts
by Utility Undertakings) (review procedures)) zmienione przez rozporządzenie nr
193 z 2015 r. Pierwsze z tych rozporządzeń dotyczy tzw. odwołań w zakresie
zamówień klasycznych, drugie sektorowych.
W Irlandii brak jest aktu prawnego regulującego procedury udzielania zamówień
podprogowych. Zamówienia mniejszej wartości podlegają wyłącznie zasadom
wynikającym z Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej: równego traktowania,
niedyskryminacji, przejrzystości oraz proporcjonalności. Zamawiający powinni
wszakże prowadzić postępowania zgodnie z wytycznymi (wskazówkami) opracowanymi
przez Ministerstwo Finansów (najnowsze pochodzą z 2004 "Guidelines on
conducting an appropriate competitive process under national rules and revised
EU public procurement Directives" - zwane w skrócie “Public Procurement
Guidelines - Competitive Process"). Zapewne niebawem zostaną przygotowane
nowe w związku z przyjęciem nowych przepisów.
Organy odpowiedzialne za zamówienia publiczne
System zamówień publicznych w Irlandii ma charakter zdecentralizowany, tzn.
że poszczególni zamawiający sami są odpowiedzialni za udzielane przez siebie
zamówienia.
Organem odpowiedzialnym za koordynację systemu zamówień publicznych jest Urząd
Zamówień Publicznych (Office of Government Procurement -
www.procurement.ie), utworzony w 2014 r.
Informacje o zamówieniach publicznych zawarte są na portalu
www.etenders.gov.ie, gdzie poza samymi
tekstami wspomnianych rozporządzeń można znaleźć teksty wytycznych Ministerstwa
Finansów, inne wytyczne dotyczące zamówień publicznych (o zamówieniach ramowych,
zatrudnianiu konsultantów, zielonych zamówieniach), a także wzory dokumentów
stosowanych w zamówieniach publicznych wraz z ich omówieniem. Inny przydatny
adres internetowy poświęcony zamówieniom publicznym w Irlandii to:
http://constructionprocurement.gov.ie.
Procedury udzielania zamówień publicznych
Rozporządzenie "klasyczne" przewiduje następujące procedury udzielania
zamówień publicznych:
a) procedura otwarta,
b) procedura ograniczona,
c) procedura konkurencyjna z negocjacjami,
d) dialog konkurencyjny,
e) partnerstwo innowacyjne oraz
f) procedura negocjacyjna bez publikacji ogłoszenia.
Procedurami podstawowymi są otwarta i ograniczona; pozostałe mogą być
wykorzystywane o ile spełnione są określone warunki (okoliczności). W ramach
wspierania małych i średnich przedsiębiorstw wprowadzono zasadę (w 2010 r.), że
zamawiający powinni stosować procedurę otwartą, w przypadku zamówień na
standardowe dostawy i usługi o wartości do 134.000 euro dla dostaw lub usług
(250.000 euro dla robót budowlanych oraz usług związanych z robotami
budowlanymi). Dopiero po przekroczeniu tego progu można stosować procedurę
ograniczoną, która jest postrzegana jako stanowiąca ograniczenie w dostępie do
zamówień publicznych dla MSP i nie jest zalecana (inaczej niż np. w Wielkiej
Brytanii, gdzie jest to tryb najczęściej stosowany).
Rozporządzenie "sektorowe" pozwala z kolei zamawiającemu na swobodny
wybór pomiędzy trzema procedurami udzielania zamówień: procedurą otwartą,
procedurą ograniczoną oraz procedurą negocjacyjną, pod warunkiem, że zamawiający
opublikuje ogłoszenie zapraszające do konkurencji (call for competition),
czyli do złożenia oferty lub wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu.
Dodatkowo, jeżeli spełnione są określone warunki, których lista jest zamknięta,
zamawiający może udzielić zamówienia bez publikacji ogłoszenia.
Sposoby i miejsca publikacji ogłoszeń o zamówieniach
publicznych
Ogłoszenia dotyczące zamówień o wartościach przekraczających progi
europejskie publikowane są w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (www.ted.europa.eu).
Ogłoszenia o zamówieniach poniżej tej wartości publikowane są, w wersji
elektronicznej, na portalu
www.etenders.gov.ie.
W 2010 r. został obniżony próg obowiązkowej publikacji ogłoszeń z 50.000 euro na
25.000 euro (dla dostaw i usług), dla robót budowlanych pozostał na poziomie
50.000 euro.
Uzasadnienie
Uzasadnieniem tej zmiany była potrzeba zwiększenia szans małych i
średnich przedsiębiorstw w dostępie do zamówień publicznych.
Kwalifikacja do udziału w postępowaniu
Wykonawcy, którzy chcą wziąć udział w postępowaniu o zamówienie publiczne
powinni spełniać określone warunki. Wykonawca, który nie spełnia tych warunków
podlega wykluczeniu z udziału w postępowaniu lub nie jest zapraszany do złożenia
oferty. Zamawiający jest obowiązany wykluczyć wykonawcę, który został
prawomocnie skazany przez sąd za: udział w organizacji przestępczej, terroryzm,
przestępstwo korupcji, pranie brudnych pieniędzy itp. Ponadto, wykluczeniu
podlega wykonawca, który nie dopełnił swoich obowiązków w zakresie płacenia
podatków i składek na ubezpieczenie, chyba że wartość zaległych zobowiązań jest
niewielka.
Zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który, m.in.:
a) jest w stanie upadłości lub likwidacji, jego działalność jest objęta zarządem
sądowym, zawarł umowę z wierzycielami, zawiesił działalność gospodarczą albo
znajduje się w analogicznej sytuacji, wynikającej z podobnej procedury
przewidzianej prawem krajowym;
b) jest przedmiotem postępowania o ogłoszenie upadłości, o wydanie nakazu
przymusowej likwidacji, o ustanowienie zarządu sądowego, postępowania układowego
z wierzycielami lub innego podobnego postępowania, przewidzianego prawem
krajowym;
c) jest winny poważnego wykroczenia zawodowego, co negatywnie rzutuje na jego
wiarygodność;
d) jest winny poważnego oszustwa w zakresie dostarczenia, lub niedostarczenia
wymaganych informacji;
e) znajduje się w sytuacji konfliktu interesów, i nie można tego problemu
rozwiązać w inny sposób niż poprzez wykluczenie wykonawcy;
f) zawarł z innymi wykonawcami porozumienie naruszające konkurencję, co
zamawiający jest w stanie wykazać;
g) nie wykonał w znacznej części istotnych postanowień wcześniejszych umów w
zakresie zamówień publicznych.
Weryfikacja zdolności wykonawców odbywa się w oparciu o kryteria takie jak:
posiadanie uprawnień do wykonywania działalności będącej przedmiotem
zamówienia,
sytuacja ekonomiczna i finansowa,
techniczna i/lub zawodowa zdolność.
Od wykonawców na etapie składania wniosków czy ofert wymaga się tylko
oświadczeń o spełnianiu warunków w postaci Jednolitego Europejskiego Dokumentu
Zamówienia. Dokumenty, zaświadczenia, certyfikaty są wymagane wyłącznie od
wykonawcy, którego oferta została wybrana.
Kryteria udzielenia zamówienia
W postępowaniu o zamówienie publiczne zgodnie z nowymi przepisami wybiera się
ofertę najkorzystniejszą ekonomicznie w oparciu o:
- cenę,
- koszt (mierzony zgodnie z metodologią cyklu życia) lub
- cenę (koszt) oraz inne kryteria związane z przedmiotem zamówienia (wskazane
przykładowo w ustawie).
Procedury i środki odwoławcze
Środki odwoławcze przysługują w stosunku do decyzji podejmowanych przez
zamawiających oraz koncesjonariuszy koncesji na roboty budowlane, którzy
udzielają zamówienia podmiotom trzecim. Prawo do skorzystania ze środków
odwoławczych przysługuje wykonawcom, których interes w uzyskaniu danego
zamówienia jest lub może być naruszony przez zamawiającego.
W Irlandii nie ma odrębnego organu odwoławczego w sprawach zamówień
publicznych. Wykonawcy mogą wnosić odwołania do High Court (czyli sądu
powszechnego I instancji). Termin wniesienia odwołania wynosi 30 dni,
licząc od dnia w którym dany wykonawca powziął wiadomość o wystąpieniu
okoliczności stanowiących podstawę do wniesienia odwołania. Po dokonaniu wyboru
oferty najkorzystniejszej zamawiający nie może zawrzeć umowy w sprawie
zamówienia publicznego przed upływem tzw. okresu "standstill". Jest to termin,
który biegnie od dnia poinformowania wykonawców o podjętej decyzji w sprawie
wyboru oferty - wynosi on 14 dni, jeżeli informacja o wyborze była przesłana
faksem lub drogą elektroniczną, albo 16 dni, jeżeli została przesłana w inny
sposób.
[[1]]
Newgrange (irl. Sí an Bhrú) - jeden z największych grobów korytarzowych wzniesionych przez człowieka. Jest najbardziej znanym ze wszystkich irlandzkich prehistorycznych miejsc. Datowanie radiowęglowe grobu określa czas budowy na ok. 3200 lat p.n.e., czyli Newgrange jest ponad 600 lat starsze niż Wielka Piramida w Gizie Nasyp mogilny ma ok. 85 m średnicy i ok. 11 m wysokości. Do środka prowadzi długi na 19 metrów korytarz wykopany pod kątem 135° i prowadzący do komory pogrzebowej wybudowanej na planie krzyża. Grobowiec zbudowano w taki sposób, że podczas przesilenia zimowego o 8:58 promienie wschodzącego słońca biegną wzdłuż korytarza i wpadają do komory, rozświetlając ją na około 15 min. Autor: William Frederick Wakeman [Public domain], Wikimedia Commons