Warwas Andrzej

BzG 3/2017

Zamówienia publiczne

Wprowadzenie

Procedura udzielania i realizacji zamówień publicznych na roboty budowlane w

systemie "zaprojektuj i wybuduj" jest znana i stosowana począwszy od wejścia w

życie pierwszej ustawy o zamówieniach publicznych z 1994 r.

Obecnie obowiązujące zasady wynikające z ustawy Prawo zamówień publicznych (Pzp)

z 22 czerwca 2014 r. oraz rozporządzeń Ministra Infrastruktury[[1]]

funkcjonują w zasadzie w niezmienionej formie od 2004 r., a w ostatnich latach

można zaobserwować wzrost liczby postępowań, których przedmiotem jest

zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych.

Powyższe nie jest jednak równoznaczne z tym, że dla tego typu postępowań zostały

wypracowane dobre wzorce i praktyki. W szczególności dotyczy to tych zagadnień,

które nie są objęte regulacjami ustawy Pzp i aktów wykonawczych, w tym zasad i

podstaw podejmowania decyzji o zastosowaniu systemu "zaprojektuj i wybuduj" oraz

zakresu i opisu przedmiotu zamówienia w części obejmującej prace projektowe.

Problem łącznego zlecania prac projektowych i wykonania robót budowlanych był w

ostatnich latach szeroko dyskutowany i opisywany, ale głównie w aspekcie analizy

oraz oceny ryzyk i korzyści wynikających ze stosowania tego systemu dla różnych

rodzajów inwestycji. Nie był natomiast podnoszony i szczegółowo analizowany

problem opisu przedmiotu zamówienia. W konsekwencji, w dużej części postępowań

(których przedmiotem zamówienia jest zaprojektowanie i wykonanie robót

budowlanych) zamawiający formułują, a w zasadzie bezrefleksyjnie powielają w

specyfikacji istotnych warunków zamówienia zapisy dotyczące części projektowej

zamówienia, które budzą poważne wątpliwości.

Obowiązujący stan prawny

Zgodnie z obowiązującym od 2004 roku brzmieniem art. 31 ust. 2 i 3 ustawy Pzp,

jeżeli przedmiotem zamówienia jest zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych

w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, zamawiający

opisuje przedmiot zamówienia za pomocą programu funkcjonalno-użytkowego, a

program funkcjonalno-użytkowy obejmuje opis zadania budowlanego, w którym podaje

się przeznaczenie ukończonych robót budowlanych oraz stawiane im wymagania

techniczne, ekonomiczne, architektoniczne, materiałowe i funkcjonalne.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. określając

szczegółowy zakres i formę programu funkcjonalno-użytkowego wymaga, aby część

opisowa obejmowała wszystkie istotne parametry, uwarunkowania, właściwości

dotyczące projektowanego obiektu lub robót budowlanych oraz wymagania i warunki

wykonania i odbioru robót budowlanych. Część informacyjna ma zawierać natomiast

głównie informacje i dokumenty niezbędne do zaprojektowania robót budowlanych.

Nie ulega wątpliwości, że rozporządzenie określa wymagania odnośnie zawartości

zarówno w części opisowej jak i w części informacyjnej programu

funkcjonalno-użytkowego istotne dla potrzeb projektowych i realizacyjnych, ale

nie zawiera żadnych wskazań odnośnie tego jakie opracowania projektowe powinny

wchodzić w zakres zmówienia.

Pewne wyjaśnienie tej kwestii jest zawarte w rozporządzeniu Ministra

Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 r.

Zgodnie z definicją zawartą w § 1 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia, przez prace

projektowe wchodzące w zakres zamówienia na zaprojektowanie i wykonanie robót

budowlanych należy rozumieć zakres prac projektowych określony przez

zamawiającego z uwzględnieniem odrębnych przepisów, trybu udzielenia

zamówienia i specyfiki robót budowlanych.

Tak stanowią obowiązujące regulacje prawne, a jak bardzo często wygląda

praktyka, ilustruje poniższy przykład.

Przykład

W specyfikacjach istotnych warunków zamówienia w postępowaniach

prowadzonych w trybie przetargu nieograniczonego w systemie "zaprojektuj i

wybuduj" są zawarte następujące zapisy:

Przedmiotem zamówienia w systemie "zaprojektuj i wybuduj" jest wykonanie

dokumentacji projektowej i na jej podstawie realizacja nadbudowy (...), który

obejmuje:

1) Wykonanie Dokumentacji projektowej tj.:

a) sporządzenie projektu budowlanego,

b) sporządzenie projektów wykonawczych i specyfikacji technicznych wykonania i

odbioru robót budowlanych, przedmiaru robót, informacji BIOZ i kosztorysu

inwestorskiego, przygotowanie wniosku o pozwolenie na budowę i uzyskanie

pozwolenia na budowę,

2) Wykonanie prac budowlano-montażowych i towarzyszących wraz z pracami

zabezpieczającymi i dokumentacją powykonawczą.

W załączanym do SIWZ programie funkcjonalno-użytkowym również

stwierdza się i uszczegóławia, że:

Przedmiot zamówienia obejmuje m.in.:

- Wykonanie prac projektowych: inwentaryzacja, wykonanie projektu budowlanego i

uzyskanie wymaganego pozwolenia na budowę, wykonanie projektów wykonawczych,

specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, kosztorysów,

informacji i planu BIOZ, uzgodnienia p.poż. i z rzeczoznawcami w wymaganym

przepisami zakresie, pełnienie funkcji nadzoru autorskiego przez okres trwania

prac budowlanych oraz wykonanie dokumentacji powykonawczej,

- Wykonanie prac budowlano-montażowych...

Dodatkowo niejednokrotnie występuje doprecyzowanie wyżej

zacytowanych zapisów poprzez następujące sformułowania:

- projekt budowlany opracowany w zakresie zgodnym z art. 34 ust. 3 ustawy Prawo

budowlane oraz szczegółowości zgodnej z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury

w sprawie zakresu i formy dokumentacji projektowej oraz rozporządzeniem w

sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego,

- przedmiar zawierający opis robót budowlanych w kolejności technologicznej ich

wykonania, z podaniem ilości jednostek przedmiarowych robót wynikających z

dokumentacji projektowej i sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami,

- kosztorys inwestorski opracowany na podstawie rozporządzenia Ministra

Infrastruktury w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu

inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz

planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie

funkcjonalno-użytkowym,

- specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych zawierająca

zbiory wymagań w zakresie sposobu wykonania robót budowlanych, obejmujące w

szczególności wymagania w zakresie właściwości materiałów, wymagania dotyczące

sposobu wykonania i oceny prawidłowości wykonania poszczególnych robót,

określenie zakresu prac oraz warunków ich wykonania, które powinny być ujęte w

cenach poszczególnych pozycji przedmiaru zgodnie z rozporządzeniem Ministra

Infrastruktury w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej,

specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu

funkcjonalno-użytkowego.

Analiza i ocena

Przedstawiony przykład stanowi ilustrację często stosowanych praktyk, których

niestety nie można zaliczyć do dobrych praktyk. Przeciwnie, tego rodzaju zapisy

budzą poważne zastrzeżenia i należy ocenić je negatywnie.

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na niewłaściwe używanie określenia

"dokumentacja projektowa" dla potrzeb opisu przedmiotu zamówienia w części

dotyczącej zakresu opracowań projektowych. Określenie to ("dokumentacja

projektowa") w systemie zamówień publicznych jest ściśle zdefiniowane co do

zakresu i funkcji jaką ma pełnić. Jest to opracowanie za pomocą którego

zamawiający opisuje przedmiot zamówienia na wykonanie robót budowlanych w

rozumieniu ustawy Prawo budowlane. Stanowią o tym przepisy art. 31 ust. 1 ustawy

Pzp oraz § 4 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w

sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji

technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu

funkcjonalno-użytkowego.

Biorąc pod uwagę regulacje ww. rozporządzenia, za całkowicie błędne należy uznać

wyszczególnienie jako opracowań wchodzących w zakres "dokumentacji projektowej"

(będącej składową przedmiotu zamówienia na zaprojektowanie i wykonanie robót

budowlanych) specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych i

kosztorysu inwestorskiego, zwłaszcza gdy jednocześnie jest formułowany wymóg,

aby opracowania te były wykonane zgodnie z rozporządzeniami Ministra

Infrastruktury.

Specyfikacje techniczne, o których mowa w ustawie i rozporządzeniu, nie

wchodzą bowiem w zakres dokumentacji projektowej, lecz stanowią odrębne

opracowanie. Są opracowaniem, za pomocą którego zamawiający opisuje przedmiot

zamówienia na wykonanie robót budowlanych.

Uwzględniając wynikający z rozporządzenia zakres specyfikacji technicznych, ich

włączenie do "dokumentacji projektowej" zlecanej do wykonania przez wykonawcę,

który projektuje i realizuje roboty budowlane, trudno uznać za celowe i zasadne.

Warto przypomnieć, że zgodnie z § 14 rozporządzenia specyfikacje techniczne mają

bowiem zawierać między innymi:

- informacje o terenie budowy zawierające wszystkie niezbędne dane istotne z

punktu widzenia organizacji robót budowlanych,

- wymagania (zamawiającego - aut.) dotyczące właściwości wyrobów budowlanych

oraz niezbędne wymagania związane z ich przechowywaniem, transportem, warunkami

dostawy, składowaniem i kontrolą jakości,

- wymagania (zamawiającego - aut.) dotyczące środków transportu, sprzętu i

maszyn niezbędnych lub zalecanych do wykonania robót budowlanych,

- wymagania (zamawiającego - aut.) dotyczące wykonania robót budowlanych.

Określanie ww. wymagań przez wykonawcę robót w ramach opracowanej "dokumentacji

projektowej", a więc dla siebie, nie ma racjonalnego